Vragen van het lid De Roon aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer over de verwevenheid van handel in legaal en illegaal vuurwerk.

De voorzitter:

De heer De Roon had zijn vragen niet alleen aan de minister van VROM willen stellen, maar ook aan de minister van Justitie. De minister van Justitie verkeert echter in het buitenland. Om die reden is alleen de minister van VROM aanwezig.

De heer De Roon (PVV):

Voorzitter. Over twee weken is het weer zo ver, de oer-Hollandse traditie om het nieuwe jaar in te luiden met prachtig en luidruchtig – ook dat is belangrijk – vuurwerk. Het is een traditie waaraan jaarlijks miljoenen Nederlanders veel plezier beleven, behalve natuurlijk de slachtoffers van levensgevaarlijk illegaal vuurwerk. De PVV kijkt nu al uit naar de jaarwisseling, maar wil niet dat criminele organisaties geld gaan verdienen aan levensgevaarlijk vuurwerk.

Volgens de directeur van de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van het ministerie van VROM, dus een ambtenaar van deze minister, bestaat er een vrij compleet beeld van de verwevenheid tussen legale en illegale handel in vuurwerk. Het zou hierbij gaan om een achttal groothandels, die door de directeur van de opsporingsdienst worden gekwalificeerd als "criminele organisaties". Dat is nogal wat. Ondanks rechterlijke veroordelingen gaan deze criminele organisaties gewoon door.

Minister, klopt dit beeld? Als dit beeld klopt, minister, waarom is het dan zo moeilijk om een beperkt aantal geïdentificeerde criminele organisaties, waarvan uw opsporingsdienst zegt een redelijk goed beeld te hebben, effectief te ontmantelen? Schiet het juridisch instrumentarium tekort, is uw opsporingsdienst wel opgewassen tegen professionele criminelen, of doen de rechters misschien niet de goede dingen als zij zo'n professionele crimineel te berechten krijgen? Minister, zegt u het maar. Waarom bestaan die criminele organisaties nu nog?

De voorzitter:

Mijnheer De Roon, mag ik u verzoeken om, zoals gebruikelijk is, via de voorzitter te spreken, en niet de minister rechtstreeks aan te spreken? Zo doen wij dat hier niet.

Minister Cramer:

Voorzitter. Ik ben blij dat de heer De Roon deze vraag stelt. Binnenkort mogen wij weer de oudejaarsavond beleven. Wij moeten ervoor zorgen dat wij een vreugdevoller oudejaar tegemoet gaan dan het afgelopen jaar. Afgelopen jaar waren er namelijk 1100 gewonden te betreuren, zijn er 22 basisscholen afgebrand en was er voor 47 mln. schade. De oorzaak daarvan is onder andere – niet uitsluitend – het gebruik van illegaal vuurwerk. Het is heel belangrijk om dit aan te pakken. Ik moet erbij vermelden dat de helft van de gewonde jongeren onder de vijftien jaar was. Sommigen hadden niet eens zelf het vuurwerk afgestoken. Doordat illegaal vuurwerk zo explosief is, hebben zij ongelooflijk veel schade opgelopen van vuurwerk dat anderen hebben afgestoken. Dat mag absoluut niet gebeuren. Daarom heb ik onmiddellijk na de jaarwisseling tegen VROM-IOD, de Inlichtingen- en Opsporingsdienst, gezegd: wij moeten proactiever optreden om ervoor te zorgen dat het illegale vuurwerk wordt tegengegaan en dat de criminele handelaren worden aangepakt.

Wij hebben daarom het afgelopen jaar analysen uitgevoerd en opsporingsonderzoeken gedaan. Deze heb ik om de volgende reden in gang gezet; de vraag van de heer De Roon sluit daarbij onmiddellijk aan. Het merendeel van de groothandelaren/importeurs is dit soort praktijken te verwijten. Zij maken zich namelijk schuldig aan parallelimport van vals geclassificeerd, dus illegaal vuurwerk: vlinders en lawinepijlen, allemaal zwaar explosief vuurwerk. Wij hebben een redelijk goede controle als het gaat om de Rotterdamse haven, maar via alternatieve logistieke routes, met name via Antwerpen en Hamburg, komt er een heleboel illegaal vuurwerk aan. Dit wordt opgeslagen in oude NAVO-bunkers en wordt vervolgens naar Nederland verspreid over allerlei criminele, illegale netwerken. Daarbij gaat het om meer personen en organisaties dan dat achttal groothandelaren, dat natuurlijk ook een belangrijke rol speelt. Het gaat dus eigenlijk om het zicht krijgen op en het grip krijgen op het hele netwerk.

Ik wil even memoreren wat wij het afgelopen jaar hebben gedaan, teneinde te laten zien hoe hard wij eraan trekken. Ten eerste hebben wij – dat is het punt van de heer De Roon – de politie opgedragen om strafrechtelijk onderzoek te doen naar met name dat achttal groothandelaars. Ik kan daar verder geen uitspraken over doen, aangezien dat natuurlijk vertrouwelijke informatie betreft; bovendien ligt dit op het terrein van de minister van Justitie.

Daarnaast hebben wij nog zeer veel andere zaken in gang gezet, omdat het dus niet alleen strafrechtelijke vervolging betreft. De heer Van Roon zei al dat het een netwerk is. Ten tweede hebben wij de Belgische en Duitse autoriteiten in beweging gekregen, door hun toezichtinformatie te verschaffen. Dat heeft ertoe geleid dat wij dit jaar 290 ton illegaal vuurwerk hebben opgespoord, in vergelijking tot slechts 80 ton vorig jaar. Ook hebben wij in Nederland via de Rotterdamse haven nog eens 50 ton opgespoord. In totaal gaat het om ongeveer 35% van de totale import van illegaal vuurwerk. Mij dunkt dat dit een enorme verbetering is ten opzichte van vorig jaar.

Daarmee zijn wij er echter nog niet. Ten derde hebben wij de politie opgedragen actief grenscontroles uit te voeren. Ten vierde hebben de vliegende brigades van de VROM-Inspectie vooral gecontroleerd op de opslag van consumentenvuurwerk. Ten vijfde ben ik naar China afgereisd, waar ik heb gesproken met de toezichthouder voor heel China, de AQSIQ (State General Administration of the People's Republic of China for Quality Supervision and Inspection and Quarantine). Ik heb bij de Chinese minister een zeer gewillig oor gevonden om gezamenlijk de onjuiste kwalificatie van vuurwerk aan te pakken. Het gebeurt namelijk erg vaak dat onder andere Nederlandse handelaren opdracht geven om valse etiketten te plakken op vuurwerk dat afkomstig is uit China. Schande!

De voorzitter:

Minister, rondt u uw betoog af?

Minister Cramer:

Voorzitter. Ik ben bijna aan het eind van mijn betoog.

De Chinese autoriteiten moeten de wetgeving aanpassen om valse etikettering te voorkomen. Men zal dat nu binnen enkele maanden doen. Daarna zullen wij een memorandum of understanding ondertekenen, op grond waarvan in ieder geval valse etikettering wordt vermeden. Dat is heel belangrijk!

Tot slot hebben wij ervoor gezorgd dat een in België gegroeide praktijk wordt stopgezet. De federale minister Van Quickenborne van economische zaken heeft toegezegd dat de huidige praktijk dat buitenlanders met een btw-nummer daar zomaar zwaar explosief vuurwerk mogen kopen, wordt afgeschaft.

De voorzitter:

Dank u wel.

Minister Cramer:

Voorzitter. Daarmee wil ik aantonen dat wij er alles aan doen om ervoor te zorgen dat illegaal vuurwerk ons land niet meer binnenkomt, zodat dat wij een vrolijk oud en nieuw tegemoet gaan, waarbij wat mij betreft geen gewonden vallen en zeker geen jonge kinderen gewond raken.

De heer De Roon (PVV):

Voorzitter. De minister houdt een heel verhaal. Wij hebben dat vorige week ook al in de Volkskrant kunnen lezen. Het antwoord van de minister gaat echter vooral om mijn vraag heen.

Deze Kamer – ik begrijp ook dit kabinet – maakt zich terecht grote zorgen over verwevenheid tussen onder- en bovenwereld. Het ministerie van VROM blijkt zicht te hebben op maar liefst acht gevallen waarbij sprake is van zo'n verwevenheid. Het heeft echter daartegen tot dusverre niet effectief opgetreden. Waarom is dat niet gebeurd?

Minister Cramer:

Voorzitter. Wij treden wel op. Ik kan daar alleen hier publiekelijk niets over zeggen. Het onderzoek dienaangaande ligt vooral in de handen van de minister van Justitie.

Ik heb echter heel duidelijk aangegeven dat het niet alleen om die acht handelaren gaat. Het is een enorm netwerk. Dat moet worden bestreden, om ervoor te zorgen dat het werkelijke probleem bij de bron wordt aangepakt.

Mevrouw Neppérus (VVD):

Voorzitter. De minister heeft een schokkend lijstje opgenoemd. Wat krijgen wij dan vervolgens als antwoord? Er wordt een heleboel gedaan en veel samengewerkt. Dat gebeurt echter al jaren, dus dat schiet kennelijk niet op. Om echt eens te kunnen genieten van een oudjaarviering, moet je weten hoe het echt wordt aangepakt. Een bezoek aan China, hoe leuk en goed bedoeld het ook is, schiet kennelijk niet op. Ik wil nu horen van deze minister wat er echt gaat gebeuren en wat zij de komende weken gaat doen. Alleen maar wat vliegende controles uitvoeren schiet niet op. Die zijn er al jaren.

Minister Cramer:

De stelling van mevrouw Neppérus dat het niet opschiet, heb ik met mijn verhaal juist weerlegd. Wij hebben nu, nog voor de zaken uit de hand lopen, al 350 ton illegaal vuurwerk opgespoord. Dat is een derde van al het illegale vuurwerk. Dit is ontzettend veel vergeleken met vroeger. Zo makkelijk los je zo'n probleem niet op. Ik pak het bij de bron aan. Ik zeg welke punten wij aangrijpen om te zorgen dat de illegale praktijken daadwerkelijk beëindigd worden. Dat is mijn doel. Ik ben vanaf dag één na de afgelopen jaarwisseling proactief bezig geweest. Ik vind dat er tot nu toe ongelofelijk veel verbeterd is, vergeleken met wat er het afgelopen jaar is gebeurd.

De heer Bilder (CDA):

Ook wat de CDA-fractie betreft moet absoluut hard worden opgetreden tegen het illegale vuurwerk. In dat kader ben ik enigszins verbaasd over de tekst die ik aantrof in het rapport van de commissie-De Graaf, of liever gezegd in de brief over dit onderwerp van minister Ter Horst, mede namens de minister van VROM. Naast de successen die de minister zojuist ook al schetste over de tot nu toe uitgevoerde activiteiten, staat daarin ook: door de successen in deze strategie kan nu, zonder dat daarvoor extra recherche- of justitiële capaciteit moet worden vrijgemaakt, gericht en met resultaat worden opgetreden. Vindt de minister de conclusie niet gerechtvaardigd dat er juist meer opsporings- en vervolgingscapaciteit moet worden vrijgemaakt? Als wij namelijk op de berichten afgaan, zien wij dat de situatie zeer verontrustend is en dat er met kracht moet worden opgetreden als wij iets willen bereiken.

Minister Cramer:

Het probleem ligt niet in de hoeveelheid mensen die wij inzetten. Wij hebben genoeg mensen om de zaak op te sporen. Het kost alleen heel veel tijd en goede communicatie met al die verschillende partijen om het probleem daadwerkelijk bij de bron op te lossen.

De heer Poppe (SP):

Ik hoor dat de minister het het afgelopen jaar zeer druk heeft gehad met vuurwerk. Vorig jaar waren er 1100 slachtoffers, 40% als gevolg van illegaal vuurwerk. In januari hebben wij in een algemeen overleg daarover gesproken. Er is nu 340 ton onderschept en de minister heeft een beeld gekregen van hoe het met de legale en de illegale handel gaat. Dat is allemaal prachtig. Maar het lijkt mij toch eenvoudig zo dat de vergunning moet worden ingenomen van iemand die zich schuldig maakt aan misdadige invoer van rotjes met de slagkracht van een handgranaat. Als ik dronken in mijn auto rijd – wat ik nooit doe, hoor – raak ik mijn rijbewijs kwijt. Deze heren kunnen nog steeds het veelvoudige van wat nu is onderschept op de markt brengen! Vergunning intrekken, dus. Nu.

Minister Cramer:

De heer Poppe stelt een goede vraag. Wij zijn bezig om te zorgen dat er een scheiding wordt gemaakt tussen de legale, goedwillende importeurs en de malafide, kwaadwillende. Wij bekijken daartoe twee instrumenten, een erkenningsstelsel dat loopt via de branche zelf, en een vergunningsstelsel. Op die manier kan er een onderscheid gemaakt worden tussen de bad guys en de good guys. Dit onderzoek gaan wij in snel tempo afronden. Daaruit moet blijken wat de beste oplossing is. Ik kom hierop zo snel mogelijk in de Kamer terug.

De heer Poppe (SP):

Dat is toch geen antwoord!

De voorzitter:

Het woord is aan de heer Van der Staaij.

De heer Van der Staaij (SGP):

Bestrijding van illegaal vuurwerk is inderdaad heel belangrijk. Het is goed dat de minister daar voortvarend achteraan zit. Uit hetzelfde rapport over overlast rondom de jaarwisseling waarnaar collega Bilder zojuist verwees, blijkt echter dat er ook veel andere dingen aan de orde zijn, zoals vandalisme, geweld en overmatig alcoholgebruik. Deelt de minister de visie van de commissie- De Graaf dat iedereen zich in moet zetten voor een verandering van de mentaliteit rond oud en nieuw en dat zij daaraan een bijdrage kan leveren als bewindspersoon?

Minister Cramer:

Wat de heer Van der Staaij zegt, heeft het kabinet vanzelfsprekend onder ogen gezien. Minister Ter Horst van BZK en ik hebben conclusies getrokken uit het advies dat aan ons is uitgebracht. Uit dat advies blijkt dat het probleem niet alleen de illegale vuurwerkhandel is, maar natuurlijk ook het vandalisme en het overmatig alcoholgebruik. Wij moeten alles tezamen aangrijpen om het probleem op te pakken.

Mevrouw Azough (GroenLinks):

De heer Poppe stelde een heel goede vraag en die heeft de minister nog niet beantwoord. De minister kan iets doen tegen legale handelaren die zich schuldig maken aan illegale import, namelijk hun vergunning stopzetten of in ieder geval inperken. De minister moet aan die vergunning eisen stellen, wat zij blijkbaar op dit moment niet doet. Wat gaat de minister daaraan doen?

Minister Cramer:

Wij gaan óf een vergunningsstelsel óf een erkenningsstelsel introduceren, een van de twee. Dat gaat zeer snel gebeuren en u zult daarover nog meer horen. Wij kennen allemaal het probleem zoals zich dat in de praktijk kan voordoen: in de wijk gaat een lijst rond en wij kunnen intekenen voor mooi vuurwerk. De praktijk van die lijsten moeten wij stoppen. Waarom? Omdat het heel vaak illegaal vuurwerk is. Wij moeten kopen bij legale handelaren, die wij allemaal op de hoek hebben. Dat zijn de bonafide praktijken. Wij moeten zorgen dat de illegale praktijken gestopt worden en dat moeten wij doen via al die kanalen die ik zojuist heb genoemd.