Aan de orde is de behandeling van:

het wetsvoorstel Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken (XIII) voor het jaar 2003 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) (29339).

De algemene beraadslaging wordt geopend.

De heer Depla (PvdA):

Voorzitter. Op 4 december hebben wij met de minister gedebatteerd over de problemen van de zendmast in IJsselstein. 4500 woningen met de bijbehorende bewoners hebben last van de zendmasten. Zij bellen op en horen in plaats van hun schoonmoeder de radio door de telefoon. Mocht je er wonen en werken, krijg je als je wilt e-mailen of internetten geen verbinding met internet, maar radiogeluiden uit je box en uit je computer. Er lijkt schot te zitten in de tussenoplossing, dat bleek de vorige keer ook. De overlast wordt daardoor kleiner, maar is nog niet verdwenen. Een eindoplossing ligt buiten de regio, maar de regio is niet zonder hulp van het Rijk niet in staat om de problemen buiten de regio op te lossen.

Op de organisatorische kanten zullen wij in een VAO terugkomen, hier gaat het vooral om de financiële kant. Om ervoor te zorgen dat de hulp niet alleen uit woorden bestaat, maar ook uit daden, heeft de PvdA-fractie een amendement ingediend. Wij vinden dat de eindoplossing betaald zou moeten worden door de regio, het Rijk en Nozema. Op basis van de huidige gegevens is onze inschatting dat een dergelijke eindoplossing, te weten verplaatsing naar het IJsselmeer, ongeveer 9 mln euro kost. Wij hebben een amendement ingediend om daarvoor 3 mln vrij te maken, zodat het deel van het Rijk er alvast is. Er wordt dus 3 mln euro gereserveerd, zodat ook het Rijk bijdraagt aan de eindoplossing.

De dekking hebben wij gevonden in een meevaller van in totaal 15 mln euro op artikel 10, vanwege de meevallende ontvangst bij de uitgifte van de vergunningen voor FM- en AM-frequenties. Wij zoeken juist dáár de dekking, omdat wij op deze wijze oorzaak en gevolg bij elkaar houden. Wij verdienen allemaal aan de zendfrequenties. Laten wij de mensen die daar last van hebben, een deel van de inkomsten meegebruiken om het probleem op te lossen. Dan wordt ook de belofte gestand gedaan die de politiek zowel lokaal als landelijk heeft gedaan, namelijk dat wij niet alleen dingen beloven, maar beloftes ook waarmaken. Dat is de achtergrond van dit amendement.

Minister Brinkhorst:

Voorzitter. Ik dank de heer Depla voor het indienen van zijn amendement, maar gelet op de inhoud is het ongewenst. De financiële dekking is ontoereikend en het amendement is praktisch niet uitvoerbaar. Het is ongewenst, omdat het typisch een probleem van subsidiariteit betreft. Het is een probleem van Utrecht en IJsselstein, niet van het Rijk.

Wat zijn de feiten? In 1995 is gestart met de bouw van de woonwijk Zenderpark in IJsselstein. De zendmasten waar het hier over gaat, stonden er al. Toen heeft het lokale bestuur bij de bouw van de wijk beloofd, dat óf de woningen zouden worden aangepast, óf dat de zenders zouden worden verplaatst. Die belofte is tot dusverre niet nagekomen. De verantwoordelijkheid voor het probleem ligt dus bij de gemeente IJsselstein. Dat is het eerste punt. Het Rijk heeft slechts een faciliterende rol gespeeld. Het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft in 2001 namens de staat een bemiddelaar aangesteld tussen de lokale overheden, Nozema, de Provincie Utrecht en de actiegroepen. Dat heeft geleid tot verplaatsing van een van de zenders, de AM 1995, buiten de regio. Daarmee was een groot deel van de problemen opgelost. Ik heb begrepen dat er nu voor de overige problemen een oplossing in zicht is. Ik spreek over het probleem op korte termijn, maar nogmaals, dat is niet op het bord van de centrale overheid te leggen. Wat de kosten op langere termijn betreft, is het plaatsen van een mast bijvoorbeeld in het IJsselmeer een puur bedrijfsmatige zaak. Daar tekent het Rijk niet voor.

Voorzitter. De dekking is ook ontoereikend. De heer Depla geeft aan dat de dekking wordt gevonden in de extra EZ-ontvangsten vanwege de uitgifte van frequenties. Het amendement gaat er van uit dat de inkomsten naar het generale beeld gaan. Dat klopt helemaal niet, want deze middelen heeft EZ nodig om de gemaakte veilingkosten en de omschakelkosten te dekken. Zij kunnen dus niet voor iets anders worden ingezet. Het amendement levert derhalve geen adequate dekking.

Het amendement is ook praktisch onuitvoerbaar. Het is 18 december 2003. U stelt een verhoging voor van verplichtingen en uitgaven van 3 mln euro voor de begroting 2003. Het daadwerkelijk nog betalen van 3 mln euro op rechtmatige wijze, dus met de noodzakelijke zekerheden, is een onhaalbare zaak.

Er is nog een belangrijk bezwaar tegen dit voorstel. Als de Kamer alles wat door anderen wordt veroorzaakt op het bordje van de rijksoverheid legt, is het einde van Nederland snel in zicht.

De heer Depla (PvdA):

U zegt dat de dekking ontoereikend is. Ik heb de suppletoire begroting en uw antwoorden erop nageslagen. Hierin wordt aangegeven dat de extra uitgaven die nodig zijn voor de veiling minder groot zijn. Ik begrijp uw opmerking dus niet.

Ik vind dat het amendement wel degelijk uitvoerbaar is. U kunt nog voor het einde van het jaar 3 mln euro op de rekening van de gemeente IJsselstein storten onder voorwaarde dat dit bedrag wordt aangewend als een oplossing buiten de regio is gevonden.

U zegt daarnaast dat het aannemen van het amendement ongewenst is omdat het een lokaal probleem is en dat de rijksoverheid daar niets mee te maken heeft. Er zijn enkele redenen om het toch te doen. Het Rijk is akkoord gegaan met deze bouwplannen en is hier nadrukkelijk bij betrokken geweest. Daarnaast is Nozema nog steeds een overheids-NV. Bovendien benutten wij allemaal de zenders die daar staan. Wij hebben er dus de lusten van en dan moeten wij niet de lasten bij de bewoners leggen.

Minister Brinkhorst:

Het is prima dat de lasten niet bij de bewoners worden neergelegd. Als belangenbehartiger voor de lokale omgeving is het de heer Depla natuurlijk gegeven om hierover het woord te voeren in de Kamer. Hij heeft dus zendtijd gekregen voor het voeren van dit debat. Daarmee is niet gezegd dat het een rijksprobleem is geworden. De gemeentelijke overheid heeft een belofte gedaan. Ik vind dat de overheid betrouwbaar moet zijn en resultaten moet boeken. Dat is tot nu toe niet gebleken. Het is misschien te betreuren voor de heer Depla dat hij in een gemeente woont die haar beloften niet nakomt. Dat is echter geen zaak van het Rijk.

Het is altijd duidelijk geweest dat EZ alleen een deel van de opbrengsten van de frequenties zou krijgen voor het dekken van de veilingkosten en de omschakelkosten. EZ ontvangt dus niets voor zaken die daar niets mee te maken hebben. De rest van de opbrengst gaat gewoon naar het FES. De FES-wet stelt dan ook dat die opbrengsten na aftrek van de veilingkosten ten gunste van die staatsschuld moeten worden gebracht waarna het FES via een annuïteit wordt gevoed uit de hierdoor ontstane rentemeevaller. De kosten van verplaatsing van zendmasten hebben geen enkele relatie met de veilingen en kunnen derhalve niet van de veilingopbrengst worden afgetrokken.

Ik blijf er dus bij het dat een ongewenst amendement is omdat het een ontoereikende dekking heeft. Ik ontraad het aannemen ervan ten sterkste.

De algemene beraadslaging wordt gesloten.

De voorzitter:

Ik stel voor om vanavond hierover te stemmen.

Daartoe wordt besloten.