Vragen van het lid Kant aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport naar aanleiding van het pleidooi van zorgverzekeraars om de no claim af te schaffen.

Mevrouw Kant (SP):

Voorzitter. De SP heeft zich lang verzet tegen invoering van de no claim.

Dit weekeinde las ik ook: weg met de no claim. Dit was geen verkiezingsleus die wij bedacht hadden als verzetsactie, maar het was een leus van de zorgverzekeraars. Die zijn nu dus ook tegen deze no claim. Er waren eerdere mislukkingen: het eigen risico in het ziekenfonds van Paars, verder terug het mislukte specialistengeeltje en daarvoor de medicijnenknaak. Deze minister moest het nog een keer proberen en kwam met een nieuwe variant, de no claim. Opnieuw was dat een wangedrocht.

De no claim is een wangedrocht omdat het vooral niet solidair is. Het is niet eerlijk dat "ziek" gaat betalen voor "gezond". Anders kan ik het niet zien: chronisch zieken, degenen die ziek worden of ouderen zien namelijk nooit iets terug van de no claim. De no claim is ook een wangedrocht omdat het een enorm bureaucratisch, zinloos circus is.

Na één jaar blijkbaar slechte ervaringen, trekken de zorgverzekeraars nu aan de bel: de no claim leidt tot torenhoge administratieve kosten en levert niet de besparing op die de minister verwacht. Er is geen enkele aanwijzing dat de no claim een remmende werking heeft op de zorguitgaven, aldus Van der Veen van Agis. De nieuwe Zorgverzekeringswet is al ingewikkeld genoeg, laten wij dan dit gedrocht eruit slopen, aldus de heer Sporre van Achmea. Bovendien, zo stellen de zorgverzekeraars, is het niet uit te leggen. Zo wijzen zij terecht op de vreemde situatie dat de no claim niet geldt voor bijvoorbeeld de huisarts, maar het eigen risico weer wel. Dit is volkomen onlogisch. Het is zo ingewikkeld dat mensen het spoor bijster raken. Alleen al daarom kán het geen effect hebben, aldus nog steeds de zorgverzekeraars. Ik verneem dan ook graag de reactie van de minister op deze conclusie van de zorgverzekeraars na een jaar ervaring daarmee.

De hamvraag is natuurlijk: nu blijkt dat het systeem ingewikkeld, bureaucratisch, duur en vooral zinloos is, gaat u de no claim afschaffen?

Minister Hoogervorst:

Voorzitter. De geluiden die ik in de krant heb gelezen van de bekende zorgverzekeraars de heren Sporre, Van der Veen en Van Boxtel zijn mij zeer bekend. Deze zorgverzekeraars hebben zich verleden jaar namelijk ook al zo geuit. Op zich is het aardig dat mevrouw Kant dit keer vindt dat de zorgverzekeraars belangrijke opmerkingen hebben gemaakt.

Bijzonder is toch wel dat de gedachte van de no claim voor het eerst van de zijde van de verzekeraars bij mij terecht is gekomen. Zij vonden dit een administratief heel vriendelijk systeem, zonder inningsrisico en met veel minder rekeningenverkeer dan bij een klassiek eigen risico. Het idee van de no claim is dus ontstaan bij verzekeraars en dat is bij mij in de week gelegd. Ik vond het wel een aardig idee. Er zijn dan ook andere verzekeraars die het wel een heel goed idee vinden.

Is het allemaal zo ingewikkeld, bijvoorbeeld door de stapelingseffecten met het vrijwillige eigen risico? Ik ben daar heel simpel over: mensen die dat te ingewikkeld vinden, hoeven dat eigen risico niet te nemen. Immers, het is een vrijwillig eigen risico. Die mensen kunnen blijven bij het systeem van de bestaande no claim. Het hoeft dus allemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Ik denk ook dat het in de praktijk zeer meevalt.

Gaat het helemaal niets uitrichten? Ik denk dat het nu nog veel te vroeg is om uitspraken, in welke richting dan ook, te doen. De verzekeraars hebben op dit moment echt nog geen inzicht. Dat vergt een gedegen financieel-economische analyse van de gedragseffecten in het voorgaande jaar. Die gegevens zijn er nog niet. Een eerste proeve wordt gehouden in juni 2006, wanneer de eerste fase van de evaluatie naar deze Kamer wordt gezonden. Wij weten dan dus veel meer.

Bovendien wijzen de vele vragen over de no claim, die bij de verzekeraars terecht komen, erop dat de mensen in ieder geval geïnteresseerd zijn. De mededeling dat het maar afgelopen moet zijn met de no claim heeft in de desbetreffende krant tot ingezonden brieven geleid met de boodschap: blijf alsjeblieft van mijn no claim af. In april van dit jaar zal de no claim voor het eerst worden uitgekeerd en miljoenen Nederlanders zullen daarvan profiteren. Het zou ontzettend sneu zijn, als de no claim op de valreep zou worden afgeschaft. Ik ben dat ook niet van plan. Laten wij eerst rustig de evaluatie afwachten. Daarna zullen wij alles goed kunnen bekijken.

Mevrouw Kant (SP):

Wat u zegt over mensen die hun no claim terug willen, is wel enigszins lachwekkend. Natuurlijk willen alle mensen in Nederland dat na eerst ten behoeve van de invoering van de no claim een hogere premie te hebben moeten betalen. Die willen mensen graag terugzien. Als u volgend jaar de no claim afschaft, zien mensen dat gewoon terug in een premieverlaging. Dan betaalt niet ziek voor gezond, maar betalen ziek en gezond gewoon solidair samen. U brengt hier een drogreden naar voren. Die slaat nergens op.

U zegt dat u het allemaal nog moet onderzoeken en dat u er in de loop van het jaar wel mee komt. Waarom wacht u die onderzoeken eigenlijk af? De zorgverzekeraars hebben nu een jaar ervaring, een jaar slechte ervaring. Zij zeggen dat het enorm bureaucratisch is. Vonden zij dat in het begin niet, nu spreken zij uit ervaring en vinden dat wel. Waarom moet u nu nog een jaar verspelen? Als u uw eigen onderzoek afwacht, zijn wij weer een halfjaar verder. Dan moet er nog een beslissing worden genomen. Als u nu samen met de zorgverzekeraars hun kritiek bestudeert dat het zo verspillend is en het in hun ogen niet helpt en als u de no claim alsnog afschaft, hebben wij een jaar gewonnen. Dan hebben wij die no claim een jaar gehad. U kunt dan met terugwerkende kracht vanaf 1 januari zeggen dat wij daar dit jaar niet meer aan doen.

Minister Hoogervorst:

Op dit moment kan nog geen zorgverzekeraar weten wat precies de gedragseffecten zijn geweest van de invoering van de no claim. Dat kunnen zij gewoon niet weten. Zij kunnen daar wel aannames over doen. Als je niet in financiële prikkels gelooft, kun je denken dat die niets uithalen. De zorgverzekeraars hebben daar alleen geen bewijs van. Ik heb dat in ieder geval nog nooit gezien. Als zij dat wel hebben, verzoek ik ze, dat bij mij in te leveren. Dan betrek ik het bij de evaluatie en zal ik er uiterst serieus naar kijken.

U maakte opmerkingen over solidariteit. Zelfs na de invoering van de no claim is er in ons gezondheidsstelsel nog sprake van een massieve solidariteit van de gezonden met de zieken. In de gezondheidsstelsels van alle Europese landen is sprake van eigen betalingen. In Nederland behoren die nog steeds tot de laagste en vriendelijkste van Europa. De no claim is een buitengewoon vriendelijke manier om een eigen bijdrage te leveren. Daarom behoort ons systeem zelfs sinds de invoering van de no claim nog steeds tot de solidairste van Europa.

De heer Heemskerk (PvdA):

Volgens de minister hebben de zorgverzekeraars geen inzicht in gedragseffecten. Zij weten wel dat mensen het niet snappen, omdat het niet uit te leggen valt. Verder weten zij dat het heel duur is omdat zij extra mensen moeten aannemen om het uit te leggen. Het werkt dus niet. Wij weten allen dat het oneerlijk is. Ziek krijgt niet terug, gezond wel. De minister zegt dat sommige mensen roepen dat er afgebleven moet worden van de no claim. Over 2005 gaan wij die niet meer afschaffen, want dat kan niet, maar over 2006 wel. Ik verzoek de minister om af te blijven van de no claim die de mensen wellicht in april krijgen. Wij weten dat er allemaal gedoe is met rekeningen en declaraties. Mensen krijgen wellicht iets terug in april, € 150, maar wie garandeert dat de minister of de zorgverzekeraar dan niet zegt dat hij toch weer een spooknota heeft gevonden op grond waarvan hij gaat naheffen? Kan de minister uitsluiten dat er naheffingen komen? Houden de mensen het geld dat zij in april krijgen?

Minister Hoogervorst:

De heer Heemskerk stelt mij een vraag die allang is beantwoord. Wij hebben die uit en te na besproken tijdens de behandeling van het wetsvoorstel inzake de no claim. De heer Heemskerk weet dat er sprake kan zijn van nabetaling. Hij weet ook dat ik naar middelen zoek om dit in de toekomst te voorkomen. Dat weet hij al.

De heer Heemskerk (PvdA):

Je krijgt dus € 200, maar ook nog eens een naheffing? Word je gekort vanwege zo'n spooknota?

Minister Hoogervorst:

Nee, je wordt niet gekort vanwege een spooknota, maar vanwege reële kosten die gemaakt zijn en waarvan de declaraties vertraagd zijn binnengekomen.

De heer Vendrik (GroenLinks):

Voorzitter. Dit is toch verbazingwekkend. Ik dacht dat de verzekeraars de grootste vrienden van deze minister waren. Nu is dat even niet zo, begrijp ik. Kennelijk luistert hij ook nu weer niet naar zijn grote vrienden. Zij hebben natuurlijk wel gelijk. Het is een onzinnig systeem. Hier hebben wij vaker met dit kabinet over gesproken. Het kabinet heeft bij meerdere gelegenheden gezegd dat wij de no claim, het vrijwillige eigen risico en eigen betalingen hebben. Soms kun je een deel van wat je kwijt bent aan gezondheidszorg via de belastingen terugkrijgen, namelijk als je ze opvoert als buitengewone uitgaven. Ook de staatssecretaris van Financiën heeft gezegd: wij gaan hier nog eens indringend naar kijken, lees: wij gaan dit systeem tegen het licht houden, want zo kan het eigenlijk niet verder. Zegt de minister dat vandaag ook? Hij heeft het over een vage evaluatie, maar ik dacht dat het kabinet allang tot de conclusie was gekomen dat wij zo niet verder konden, omdat niemand het meer begrijpt. Het lijkt het loonstrookje van de minister wel. Dat kon hij zelf ook niet begrijpen. Er zou dus actie worden ondernomen.

Ik heb een tweede vraag en wel aan de heer Buijs, die hier gelukkig al staat. Wij weten dat de CDA-fractie met geprangd gemoed dat debat over de no claim heeft gevoerd, met name voor chronisch zieken en gehandicapten. Zij zien die no claim nooit terug. Dat wisten wij van tevoren. Dat wist de heer Buijs ook. Is dit bericht van verzekeraars "schaf het af, het werkt niet, het heeft geen zin, stop ermee" voor het CDA nu aanleiding om er inderdaad mee te stoppen? Mag ik hierop een helder antwoord van de heer Buijs?

Minister Hoogervorst:

Ik heb de goede gewoonte, het resultaat van lopend onderzoek af te wachten voordat ik conclusies trek. Deze volgorde zou ik ook nu maar willen aanhouden.

De heer Buijs (CDA):

Voorzitter, de heer Vendrik is niet anders van mij gewend dan dat ik heldere antwoorden geef. Hij weet dat wij in de discussie voor de keuze stonden tussen een verplicht eigen risico van € 250 waarmee men meteen al in de eerste twee maanden van het jaar liquiditeitsproblemen zou kunnen krijgen, en een no-claimregeling. Wij hebben voor deze laatste gekozen, in de wetenschap dat er een forse mate van solidariteit in besloten ligt. Dit lijkt mij een helder antwoord aan de heer Vendrik.

Overigens moet ik zeggen dat dit debat, aangevraagd door mevrouw Kant, volstrekt overbodig is. Wij hebben met de minister een heldere afspraak gemaakt, net als de Eerste Kamer. De minister heeft toegezegd, alle factoren die van belang zijn, naast elkaar te zullen zetten en het parlement over het resultaat daarvan voor de zomer uitsluitsel te geven. Dit debat wordt nu aangespannen om een standje te maken voor een achterhaald standpunt van de SP. Ik vind het nog wel belangrijk om aan de minister te vragen of hij bereid is, de doelstelling die de regering met de no claim had, namelijk het kostenbewust maken van de burger, bij het onderzoek te betrekken. En als dit niet mogelijk is, wil de minister dan alsnog door een onpartijdige instantie laten onderzoeken of de no claim inderdaad een prikkel tot kostenbewustzijn is geweest?

Minister Hoogervorst:

Voorzover ik weet, is dit een onderdeel van het onderzoek. Maar voorzover het nog niet het geval is, zal het er zo mogelijk nog in verwerkt worden.