Vragen van het lid Schippers aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de omvang van fraude in de zorg, het gebrek aan actie van zorgverzekeraars als patiënten aangeven dat de declaratie onjuist is en het feit dat patiënten geen afschrift ontvangen van de rekening/declaratie.

Mevrouw Schippers (VVD):

Voorzitter. Het consumentenprogramma Kassa heeft afgelopen zaterdag prachtig aangegeven waarom het belangrijk is dat mensen inzicht hebben in hun eigen zorgkosten. De VVD vraagt hier al zeker vijftien jaar om. Ook deze minister wil er niet aan; hij vindt het administratieve lasten. Dat is gek, want wij vinden het wel normaal dat wij digitaal inzicht hebben in onze bankrekening, wanneer wij maar willen, of dat wij afschriften van de bank krijgen, als wij dat willen. Als je auto naar de garage is geweest of je huis is verbouwd, krijg je een rekening. Waarom is bij de zorg ineens sprake van een administratieve last? De patiënt moet inzicht krijgen in zijn eigen kosten, omdat hij de persoon is die precies weet of een consult heeft plaatsgehad en of hij is opgenomen en behandeld in een ziekenhuis. Hij kan dan ook in één oogopslag zien of er vergissingen worden gemaakt in de declaratie of, veel erger, wordt gefraudeerd.

De regering roept iedereen op tot kostenbewustzijn, en terecht. De premies stijgen. Iedere euro die extra wordt uitgegeven, leidt tot een hogere premie. Iedere onterecht uitgegeven euro is er een te veel. Als de patiënt echter niet eens een overzicht krijgt van zijn eigen kosten, zetten wij hem buitenspel. Dat kan niet de bedoeling zijn, vandaar de volgende vragen.

Een aantal zorgverzekeraars geeft wel inzicht in de kosten; het kan dus wel. De VVD-fractie wil graag dat de minister zijn standpunt herziet en dit verplicht stelt. Daarnaast is het heel belangrijk dat dit overzicht niet een setje codes bevat dat niemand begrijpt, maar dat een en ander in helder en duidelijk Nederlands is gesteld. Verder ontvangen wij momenteel heel veel vragen over de strafbaarheid van fraude. Kan de minister aangeven wat de sancties zijn op fraude? Kan hij aangeven hoe vaak deze sancties worden uitgedeeld? Is bekend hoeveel mensen van medische zorg gebruikmaken op basis van naam, identiteit en verzekering van een ander? En, zo ja, hoe weet de minister dit dan, aangezien de huidige controle heel beperkt en indirect is? Om hoeveel geld gaat het eigenlijk? Ik wil graag een actuele stand van zaken.

Minister Klink:

Voorzitter. Ik heb dit inderdaad adminis­tratieve lasten genoemd. Nog even afgezien van het feit dat het hierbij gaat om private verzekeraars en het nog maar de vraag is in hoeverre ik getiteld ben om deze dwang op te leggen, als ik een verplichting zal opleggen om elke cliënt en elke patiënt in feite een afschrift van de nota te doen toekomen, vloeien hieruit administratieve lasten voort. Mevrouw Schippers noemt dit administratieve lasten. Ik vind het beeld dat zij schetst van de initiatieven die wij genomen hebben, wat beperkt. Een paar maanden geleden zijn wij juist met betrekking tot dit thema met de zorgverzekeraars rond de tafel gaan zitten. Wij hebben hen er indringend op gewezen dat het van groot belang is, patiënten en cliënten op de hoogte te stellen van de nota's en hen te informeren over de zorgkosten. Ik heb opnieuw contact opgenomen met Zorgverzekeraars Nederland en het Verbond van Verzekeraars met de vraag of zij mij de studie die zij toegezegd hebben, alsmede de eveneens toegezegde voorstellen, zo snel mogelijk kunnen doen toekomen. Zodra ik deze heb ontvangen, zal ik ze doen toekomen aan de Kamer. Wat de vraag van mevrouw Schippers betreft of mijn opvatting dat hierbij sprake is van administratieve lasten, alleen een defensieve reactie is, luidt het antwoord: nee. Mijns inziens gaat het hierbij om een serieuze aangelegenheid. Ik heb de zorgverzekeraars hierop aangesproken en ik verwacht van hun kant actie.

Wij kennen de cijfers ten aanzien van fraude. Deze zijn niet zo hoog als verondersteld werd in het programma Kassa. Hierin werd gesproken van 40 mln. Voor zover bekend, gaat het om circa 6,8 mln. Voor het overige gaat het om weliswaar onterechte declaraties die vooral te maken hebben met niet-bewuste, niet-opzettelijke fouten die gemaakt worden. In die zin is het bedrag veel lager dan gesuggereerd is. Dat neemt niet weg dat wij met deze 6,8 mln. het totaal nog niet per se in beeld hoeven hebben; het kan meer zijn. Om die reden zou ik het toejuichen dat zorgverzekeraars daar inzicht in bieden via het verstrekken van nota's aan patiënten en cliënten.

Hoe doe je dit dan? Ik ben het volstrekt met mevrouw Schippers eens dat als inzicht gegeven wordt, dit niet kan gebeuren via de reguliere declaratie zoals deze momenteel plaatsvindt tussen zorgaanbieder en zorgverzekeraar. Dit gaat immers via ellenlange lijsten waarin bovendien een heleboel codes staan. Het in kennis stellen van een patiënt van de codes in het declaratieverkeer tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder lijkt mij niet de beste bijdrage die wij aan de inzichtelijkheid kunnen geven. Dat kan dan ook inderdaad niet de oplossing zijn.

Mevrouw Schippers vraagt voorts naar de sancties die toegepast worden op degenen die frauderen. Ik mag aannemen dat dit simpelweg langs de strafrechtelijke trajecten van aangifte en vervolging gaat.

Mevrouw Schippers (VVD):

De private verzekering in het oude stelsel stuurde de rekening altijd. Dat is op zich helemaal niets geks. Dat van de administratieve lasten heb ik niet zelf bedacht. De minister heeft dit geantwoord op mijn vragen toen de no-claim vervangen werd door het eigen risico. Het bedrag van 40 mln. waarover wij het hebben, bestaat uit onterechte declaraties plus fraude. Ik weet niet precies hoeveel fraude er gepleegd wordt. Het is natuurlijk altijd moeilijk om dat zeker te weten. De minister kan mij toch moeilijk vertellen welke mensen op andermans naam, identiteit en verzekering zorg hebben genoten. Hij weet dat immers niet, en degene op wiens naam zij dit hebben gedaan, weten het ook niet, want die heeft geen inzicht in de kosten. Dus herhaal ik mijn vraag. Ik vind het antwoord van de minister dat hij dit aan het bestuderen is, onvoldoende. Hij is dit al heel lang aan het bestuderen. Wij willen gewoon graag een toezegging dat hij zich committeert aan het feit dat patiënten inzicht krijgen in hun gegevens. Dat kan digitaal, zoals nu ook al gebeurt bij de bank. Men kan bekijken wat de laatste stand van zaken is. Een patiënt kan er ook voor kiezen dat overzichten worden gestuurd, zoals ook bij een bank mogelijk is. Ik wil graag meer commitment van deze minister.

Minister Klink:

Dat commitment kan mevrouw Schippers aflezen uit het overleg dat wij voeren. Ik denk eerlijk gezegd niet dat wij het dwingend kunnen opleggen, zoals zij vraagt. Het gaat om private verzekeraars. Ik zou al heel snel in strijd komen met de derde Europese schaderichtlijn als ik dit zou doen. Mevrouw Schippers mag dan verwijzen naar het verleden, waarin dit kennelijk wel gebeurde, maar dit gebeurde stellig niet onder dwang van de overheid, tenzij het ging om ziekenfondsen die publieke uitvoerders waren. Hoeveel van het bedrag van 40 mln. is daadwerkelijk fraude? Dat weten wij wel. Wij kennen het bedrag van 40 mln., dat naar boven getild is. De fraude bedraagt 6,8 mln. Wij weten alleen niet in hoeverre die 40 mln., en dus ook de 6,8 mln., het totale beeld vormen. Ik ben het volstrekt met mevrouw Schippers eens dat wij daar de vinger achter moeten zien te krijgen. Zij kan mijn commitment daarvoor krijgen. Dat zal onder andere moeten gebeuren door middel van het verstrekken van de nota's aan de patiënten. Ik teken daar één ding bij aan. Het patroon dat op dit moment bij verzekeraars is waar te nemen, is dat men meer investeert in fraudecoördinatoren en in het daadwerkelijk in kennis stellen van de patiënten van de nota's, digitaal dan wel schriftelijk; ook van de kant van zorgverzekeraars is er dus meer en meer aandacht voor dit fenomeen. Het is echter nog ontoereikend. Daarom doen wij er wat mij betreft een schepje bovenop.

Mevrouw Agema (PVV):

Als de VVD-fractie denkt de fraude in de zorg te kunnen oplossen door alleen een gespecificeerde nota te sturen aan patiënten, dan komen wij er nooit uit. Op dit moment is het zo dat declaraties van patiënten alleen gecontroleerd mogen worden als daarvoor een gerede aanleiding is. Vindt de minister niet dat het veel beter zou zijn om dit gewoon steekproefsgewijs te doen, zonder de gerede aanleiding? Die aanleiding is er natuurlijk pas nadat het dossier onderzocht is. Van tevoren is dat moeilijk in te schatten. Is het daarnaast niet een goed idee om een boete op te leggen van minimaal een tienvoud van het gefraudeerde bedrag als zorgfraude is geconstateerd?

Minister Klink:

Ik denk dat nota's wel degelijk helpen. Ik ben het volstrekt met mevrouw Schippers eens dat de signaalwaarde die van een nota uitgaat, groot kan zijn. In het verleden gebeurde dit ook wel. Daarbij deed zich de vraag voor in hoeverre mensen voldoende konden inschatten of de prijs van een behandeling daadwerkelijk de daarvoor geldende prijs was, dan wel dat de prijs was opgewaardeerd. Dat laat ik nu even in het midden. Ik ben het met mevrouw Schippers eens dat de nota's als zodanig wel degelijk kunnen helpen. Verzekeraars werken volgens mij op dit moment al steekproefsgewijs via de fraudecoördinatoren, maar daarvan zal ik mij in kennis laten stellen. Bij zorgfraude zal net als bij alle fraude de handhaving gewoon langs strafrechtelijke kanalen dan wel langs civielrechtelijke weg haar beslag krijgen.

De voorzitter:

Er was nog iets met een boete.

Minister Klink:

Ik wil aansluiten bij de reguliere fraude, eerlijk gezegd. Ik vraag mij af of het een goed idee is om overal, in elk domein, met nieuwe en extra bepalingen te komen. Het gaat hier om fraude, en fraude is fraude.

Mevrouw Smilde (CDA):

De CDA-fractie vindt het belangrijk dat de patiënt inzicht heeft in de kosten en kostenbewust wordt. Daarnaast kunnen wij ons voorstellen dat de zorgverzekeraar maximaal transparant kan zijn. Zou het wellicht ook mogelijk zijn om bijvoorbeeld een declaratieoverzicht te sturen, waarop ook de abonnementskosten en verrichtingen van de huisarts staan? Dan krijg je als patiënt een totaalbeeld, worden de kosten goed inzichtelijk gemaakt en hoeft de verzekeraar niet elke rekening te sturen.

Minister Klink (CDA):

Dit is een van de trajecten waarmee zorgverzekeraars daadwerkelijk inzicht kunnen geven in de zorgkosten die ten behoeve van bepaalde verzekerden zijn gemaakt. Volgens mij geven sommige verzekeraars die declaratieoverzichten al. Andere verzekeraars stellen de informatie via internet ter beschikking. Ik begrijp overigens de opmerking die mevrouw Schippers in een ander verband plaatste, namelijk dat het aanbieden van informatie op internet activiteit van de patiënt, c.q. de verzekerde veronderstelt. Een actief aanbod van de verzekeraar biedt een meerwaarde. Ik ben dit met mevrouw Schippers eens. Wij zullen dus ook langs die lijnen kijken naar de plannen van de zorgverzekeraars. Declaratieoverzichten passen daar wel bij. De verzekeraar verstrekt daarmee aan de verzekerde actief de informatie over wat ten behoeve van hen gedeclareerd is.

Ik wil onderstrepen dat dit nodig is, ook naar aanleiding van een voorbeeld dat mij vandaag ter ore kwam. Een tandarts heeft voor 1 mln. fraude heeft gepleegd. Dit laat zien dat de vinger aan de pols moet worden gehouden.

De heer Van Gerven (SP):

Het moge duidelijk zijn dat de SP fraude scherp veroordeelt, omdat hierdoor de draagkracht onder een solidair stelsel ondermijnd wordt. Ik heb begrepen dat fraude ook kan worden gemeld bij de Nederlandse Zorgautoriteit. Dit is bij heel weinig burgers bekend. Zou het geen idee zijn om heel duidelijk voor het voetlicht te brengen dat mensen bij de NZa fraude kunnen melden via een fraudemeldpunt?

De SP krijgt veel klachten over onbegrijpelijke rekeningen. Mensen krijgen heel hoge rekeningen, terwijl zij maar vijf minuten bij een specialist zijn. Dit gaat meteen ten koste van het vermaledijde eigen risico van € 150. Kan de minister ervoor zorg dragen dat mensen rekeningen krijgen waar zij iets van kunnen begrijpen, en wel op korte termijn? Zo wordt de inzichtelijkheid sterk vergroot.

Minister Klink:

Ik neem het punt van de voorlichting aan de verzekerde over een aanspreekpunt voor fraude mee. Het zou bijvoorbeeld mogelijk zijn om op de polis of in het schriftelijke verkeer tussen verzekeraars en verzekerde te melden en er voortdurend op te wijzen dat de verzekerde zich bij punt x of bij de fraudecoördinator van de verzekeraar kan melden wanneer hij fraude constateert. Iets als een dergelijke melding vind ik op zichzelf interessant, voor zover het al niet gebeurt. Ik kan dit eerlijk gezegd niet overzien.

Toen de kosten inzichtelijk werden gemaakt, leidden de hoge rekeningen soms tot administratief verkeer tussen verzekeraar en verzekerde, op grond van het feit dat men een dergelijke hoge rekening niet bij de betreffende dbc verwachtte. Wij zijn op dit moment bezig om de productstructuur en de dbc's te herzien. Er zal toch, op basis van de betreffende dbc een declaratie plaatsvinden bij de verzekeraar. Als je een afschrift geeft van die declaratie, zul je altijd blijven zitten met de vraag in hoeverre de hoogte ervan – het gaat om gemiddelde bedragen – afwijkt van de intensiteit van de behandeling. Maar dat is met het systeem van dbc's naar mijn beleving gegeven.

De heer Van der Veen (PvdA):

Fraude in de gezondheidszorg ligt altijd heel erg gevoelig. Veelal heeft dit ertoe geleid dat fraude niet echt aangepakt werd. Wij zijn van mening dat dit echt moet gebeuren. Ik vind dat de minister wat dat betreft een beetje terughoudend reageert. Natuurlijk zijn zorgverzekeraars private partijen. Er is ook nog een Nederlandse Zorgautoriteit en een College van Zorgverzekeringen. Zij adviseren ook over de polis. Het lijkt mij heel wel mogelijk dat met name bij de polisvoorwaarden veel stringenter wordt vastgelegd wat wel of niet in de declaratieformulieren moet staan en wat er wel en niet gebeurt bij fraude.

Ik kan er bij de minister alleen maar op aandringen dat hij fraude ook echt aanpakt. Nu gebeurt het nog te vaak dat fraude afgedekt wordt. Ik ben ervan overtuigd dat de NZa en de CVZ meer kunnen doen dan zij op dit moment doen.

Minister Klink:

Ik ben geneigd om de heer Van der Veen, gegeven zijn ervaring, al heel snel bij te vallen. Hij verwijst naar de algemene polisvoorwaarden, waarvan een deel ook in de wet staat, en stelt dat je een en ander zou kunnen meenemen in die polis. Vervolgens heeft men op basis van de polis een aanspraak op de afschriften. Dit vind ik een interessante gedachte, die ik zeker meeneem.

Mevrouw Koşer Kaya (D66):

Patiënten moeten inzicht hebben in hun zorgkosten. Deze minister moet wel bekijken hoe je de administratieve druk daarbij weg kunt nemen. Vaststaat in ieder geval dat patiënten dat inzicht moeten krijgen.

De minister zei aan te nemen dat fraude strafrechtelijk wordt vervolgd. In antwoord op mevrouw Agema zei hij: fraude is fraude. Ik vind dat toch erg kort de bocht. Deze minister hoort, als er fraude gepleegd wordt, te weten welke stappen precies worden gezet, of er überhaupt al vervolging heeft plaatsgevonden en wat daarvan de uitkomsten zijn en, als dit niet voldoende is, welke stappen daarna moeten worden gezet. Ik wil daarover graag meer horen van deze minister.

Minister Klink:

Dat is in eerste aanleg toch een aangelegenheid van de verzekeraar. Op het moment dat deze aangifte doet, treedt het reguliere strafrechtelijk traject in werking, naast de civielrechtelijke claim op grond van inkomstenderving.

Mevrouw Van Miltenburg (VVD):

Voorzitter. De minister vergoelijkt het eigenlijk een beetje door te zeggen dat hij niet zo veel kan doen omdat een zorgverzekeraar een private organisatie is. Hij zegt dat hij niet dwingend kan opleggen dat de verzekeraar de rekeningen inzichtelijk maakt. De VVD-fractie vindt echter dat dit boven het individueel belang van de particuliere verzekeraar uitstijgt; het gaat om het algemeen belang, want wij betalen met ons allen de premie.

De minister zegt dat de zorgverzekeraars er wel degelijk steeds in investeren. Hoe kan dan de VVD-fractie en andere organisaties, niet in de laatste plaats een tv-programma als Kassa, voortdurend zo veel berichten van patiënten krijgen, die zeggen vast te stellen dat er dingen fout gaan maar dat hun verzekeraar helemaal niets doet? Mijn fractie verwacht van de minister van VWS dat hij dit soort zaken op een actieve manier bestrijdt. Wat gaat hij nu doen?

Minister Klink:

Ik heb me laten vergewissen van de acties die zorgverzekeraars nemen. Ik gaf zo-even al aan dat, via hun fraudecoördinatoren, er ten eerste op dit moment wel degelijk een open oor is voor meldingen en dat men er ten tweede ook achteraan gaat. Uw punt van het algemeen belang – wij betalen met ons allen premie – is voor veel partijen ter linkerzijde van het parlement een ticket geweest om vervolgens te doen alsof het om een publiekrechtelijk stelsel gaat waarmee je alles kunt; dat is echter niet het geval. Op dit moment is de derde schaderichtlijn van toepassing, die ook de mogelijkheden van de overheid begrenst. Ik zei zo-even tegen de heer Van der Veen dat ik wel zal kijken in hoeverre er via de routing van de polisvoorwaarden in de wet een mogelijkheid is om te verplichten de patiënten of verzekerden in kennis te doen stellen van de nota's. Als het even kan, moeten wij dit probleem zo snel mogelijk uitbannen.