Vragen van het lid Nawijn aan de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie over het bericht dat Spanje amnestie gaat verlenen aan illegalen.

De heer Nawijn (LPF):

Mijnheer de voorzitter. De Spaanse regering heeft een generaal pardon afgekondigd voor 800.000 illegalen. Dat leidt naar mijn mening tot niets. Ik heb begrepen dat ook de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie vreemd heeft staan kijken bij deze beslissing van de Spaanse overheid. Ik wil graag van de minister weten welke stappen zij gaat nemen jegens de Spaanse autoriteiten om namens Nederland ons ongenoegen kenbaar te maken.

Ik wil ook van de minister weten op welke wijze deze beslissing tot stand is gekomen. Zijn de andere lidstaten van de EU vooraf geconsulteerd door de Spaanse regering? Zo niet, waarom niet? Is dat niet in strijd met een geharmoniseerd vreemdelingenbeleid, zoals dat de Europese Commissie voor ogen staat?

Ik wil ook van de minister weten of zij stappen gaat ondernemen, bijvoorbeeld het op het matje roepen van de Spaanse ambassadeur. Gaat zij de kwestie bespreken met de andere ministers van de EU-landen? Kortom: hoe hard zal zij deze discussie inzetten?

De minister heeft zelf aangegeven dat zij verwacht dat van dit soort maatregelen een aanzuigende werking uitgaat. Ik wil van haar weten of zij weet of nog meer lidstaten van de EU een generaal pardon overwegen.

Minister Verdonk:

Voorzitter. De heer Nawijn heeft goed begrepen dat ik onaangenaam verrast was door de mededeling die afgelopen week in de JBZ-raad werd gedaan. Wat is er precies gebeurd? Er is bekend geworden dat Spanje ongeveer 800.000 illegalen wil legaliseren. Eerst heel kort een klein stukje geschiedenis. Vorig jaar heeft de Europese Commissie een mededeling gepubliceerd waarin zij adviseerde dat de Europese lidstaten vroegtijdig informatie zouden uitwisselen over voorgenomen legaliseringen. Dat is natuurlijk vanwege de consequenties die legaliseringen kunnen hebben voor andere lidstaten, bijvoorbeeld vanwege de aanzuigende werking. Onder het Nederlandse voorzitterschap is in het Strategisch Comité voor immigratie, grenzen en asiel gesproken over legaliseren in het algemeen. Alle landen, inclusief Spanje, waren het erover eens dat vroegtijdig informatie uitgewisseld zou moeten worden. In het Haags programma hebben wij opgenomen dat er goede toelatingsprocedures moeten zijn voor arbeidsmigranten. In de JBZ-raad is dit onderwerp door Duitsland aan de orde gesteld. Ik heb daarop gereageerd en ik heb ook mijn zorg uitgesproken. Op dit moment spreken mijn ambtenaren met ambtenaren van ministers van andere EU-lidstaten om te bezien of wij tot een gezamenlijke reactie in de richting van Spanje kunnen komen. Als het niet snel te realiseren is, zal ik in ieder geval een brief sturen naar mijn Spaanse collega. Ik heb begrepen dat hij er alles aan doet om mij te bereiken om enige uitleg te geven. Dat lijkt mij op dit moment voldoende en ik wacht dat dus maar even af. Gisteren heb ik gesproken met de Luxemburgse minister van migratie. 24 februari is er weer een JBZ-raad en ik heb hem gevraagd deze kwestie op de agenda van die vergadering te zetten. Dat heeft hij toegezegd.

Natuurlijk kan er sprake zijn van aanzuigende werking als veel van die gelegaliseerden ervoor kiezen om naar Nederland te gaan. Ik teken hierbij aan dat dat pas over vijf jaar kan. Bovendien moeten zij over voldoende middelen van bestaan en een ziektekostenverzekering beschikken. Ten slotte moet er een machtiging tot voorlopig verblijf worden aangevraagd in Spanje en moet men een eigen inkomen hebben. Er zitten dus de nodige waarborgen in en ik ben blij dat deze waarborgen in stand zijn gehouden.

De heer Nawijn (LPF):

Ik dank de minister voor de stappen die zij gaat ondernemen. Wil zij er tijdens de komende JBZ-raad op aandringen dat er eerst een discussie plaatsvindt in die raad voordat landen dergelijke maatregelen nemen? Die maatregelen zouden eigenlijk ook aan de nationale parlementen moeten worden voorgelegd. Ik vind dat EU-landen niet mogen worden overvallen door dit soort maatregelen.

Minister Verdonk:

Legale arbeidsmigratie is een nationale aangelegenheid. Wij willen echter in de EU in 2010 een geharmoniseerde asielprocedure en gemeenschappelijke visumkantoren hebben en daarin past niet dat zo'n beslissing alleen wordt genomen zonder vroegtijdig overleg met de collega's van de andere lidstaten.

De heer Dijsselbloem (PvdA):

Is het waar dat het Spaanse beleid al in augustus – dus voor de totstandkoming van het Haags programma – tot stand is gekomen? Waarom heeft de minister, als zij zoveel problemen heeft met de gang van zaken, niet eerder contact opgenomen met haar Spaanse collega? Verder vraag ik of de minister kan aangeven wat nu precies de risico's zijn voor andere EU-landen. De mensen om wie het gaat, krijgen een tijdelijke vergunning in Spanje, zodat zij helemaal niet naar Nederland kunnen gaan om er te werken.

Minister Verdonk:

Er zal best wel eerder gesproken zijn in Spanje over dit beleid. Zo'n maatregel neem je niet van de ene op de andere dag. Afgesproken is echter dat andere EU-lidstaten vroegtijdig worden geïnformeerd over dergelijke legalisatiemaatregelen, zeker als het om zulke grote aantallen gaat. Dat is niet gebeurd en daarover wil ik het graag even hebben met mijn Spaanse collega.

Wat betreft de risico's wijs ik er nog op dat in de VS op een gegeven moment 3 miljoen illegalen zijn gelegaliseerd in de hoop dat het probleem daarmee zou worden opgelost. Naderhand bleek echter dat er ongeveer 10 miljoen illegalen zijn in de VS. Nederland heeft een helder beleid: illegalen horen niet in ons land en moeten terugkeren naar het land van herkomst. Ik heb al enkele waarborgen genoemd die van toepassing zijn als er vrij verkeer vanuit derde landen plaatsvindt.

De heer Dijsselbloem (PvdA):

Mijn vraag was naar de gevolgen van de legalisatie in Spanje voor Nederland. De vergunningen die de mensen daar krijgen, geven geen enkele toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt.

Minister Verdonk:

Er is een richtlijn derdelanders waarin staat dat er na een periode van vijf jaar onder zekere waarborgen het recht is van vrij verkeer door de EU.

Mevrouw Vos (GroenLinks):

De minister zegt dat illegalen niet thuishoren in Nederland. In Spanje denkt men er blijkbaar anders over en daar is nogal wat voor te zeggen, want die mensen wonen daar natuurlijk gewoon. Is het argument van de minister van de aanzuigende werking in feite geen kulargument? Het gaat hier om mensen aan wie veel eisen worden gesteld. Zij moeten al een aantal jaren werken en zij kunnen niet zomaar naar Nederland komen. Als zij naar Nederland komen, moeten zij hier kunnen aantonen dat zij in hun eigen levensbehoeften kunnen voorzien. Waarop baseert zij haar argument? Hebben de regularisatieacties die er tot nu toe zijn geweest in Spanje, België, Griekenland en Portugal ertoe geleid dat er inderdaad allerlei mensen naar Nederland zijn gekomen? Waar baseert de minister haar vrees op?

Minister Verdonk:

Ik heb de aanzuigende werking genoemd als argument. Dat blijft staan. Ik heb als voorbeeld getallen uit de Verenigde Staten genoemd. Ik weet in elk geval dat België nooit meer zal overgaan tot legalisatie.

Mevrouw Vos vraagt mij nu om een premie te zetten op het handelen van huisjesmelkers ten aanzien van illegalen en het handelen van werkgevers die illegalen in dienst nemen zonder enige sociale verzekering, als een soort moderne slaven. "Houdt u vooral uw illegalen een aantal jaren, vijf of drie, in dienst en daarna gaan wij legaliseren." Dat kan niet de bedoeling zijn.

Mevrouw Vos (GroenLinks):

De minister beantwoordt mijn vraag niet. Zij komt met een voorbeeld over de Verenigde Staten. Ik dacht dat wij hier nog steeds in Europa wonen. Ik wil een antwoord op mijn vraag. Is Nederland overspoeld met talloze extra mensen die zich hier vestigen als gevolg van het legaliseren van illegalen, op een zorgvuldige wijze zoals Spanje heeft gedaan, door verschillende Europese landen? Het gaat niet om de vraag hoe zij het verbindt aan haar eigen beleid. Klopt het argument van de aanzuigende werking of is het gewoon een kulargument van de minister?

Minister Verdonk:

Het is geen kulargument, maar het is wel moeilijk te bewijzen. Illegalen zijn immers illegalen. Wij zien dat het aantal illegalen in Nederland nog steeds stijgt. Ongeveer een jaar geleden werd het aantal op rond de 150.000 geschat. Inmiddels is de schatting dat er 200.000 tot 250.000 illegalen in Nederland zijn. Het wordt dus tijd dat het ingezette beleid goed ter hand wordt genomen en dat ervoor wordt gezorgd dat illegalen terugkeren.

Mevrouw Jonker (CDA):

In het Haags Programma hebben alle lidstaten afgesproken dat verder zou worden gewerkt aan harmonisering van het asielbeleid. De minister geeft aan dat zij onaangenaam verrast was, net als andere lidstaten. Ziet zij het besluit van Spanje als een eenzijdige ondermijning van de afspraken over het optreden in gezamenlijkheid. Heeft zij enig idee of hiermee de voortgang van dat proces onder druk komt te staan?

Minister Verdonk:

Dit zijn precies de onderwerpen die aan de orde zullen komen in het gesprek dat ik binnenkort heb met mijn Spaanse ambtgenoot. Dit punt staat ook op de agenda voor 24 februari. De vraag is wat deze eenzijdige actie van Spanje betekent voor de harmonisering van het totale beleid op het gebied van migratie in Europa.

De heer Klaas de Vries (PvdA):

De minister zegt zojuist dat het aantal illegalen in ons land is opgelopen van 150.000 tot veel meer. Bij eerdere gelegenheden zei zij altijd dat het zij het aantal niet wist omdat illegalen zo moeilijk te tellen zijn. Hoe komt zij aan deze cijfers? Zitten er in dat gestegen aantal ook veel asielzoekers die door de minister op straat zijn gezet?

Minister Verdonk:

Dit zijn nieuwe schattingen. Het zijn echter nooit meer dan schattingen, dat weet de heer de Vries ook. Dat is inherent aan illegalen.

De heer Klaas de Vries (PvdA):

Van wie zijn die schattingen dan?

Minister Verdonk:

Die schattingen komen van de werkvloer, van wetenschappers en zijn gebaseerd op gesprekken die ik heb gevoerd met mensen. Dit zijn de cijfers waar het nu over schijnt te gaan. Ik kan niet meer zeggen dan dat.

De heer Klaas de Vries (PvdA):

Zijn dat de bronnen? Kan de minister nu geen serieuze bronnen noemen waaruit dit blijkt of beweert zij dat zomaar op basis van informatie van de werkvloer en van gesprekken die zij heeft gevoerd?

Minister Verdonk:

Informatie over illegalen wordt overal vandaan gehaald, want er is niemand die het precies weet. Die informatie komt onder andere van gemeenten, van wetenschappers en van politiemensen. Die informatie komt overal vandaan. Het is duidelijk dat het aantal niet is teruggelopen. Het beleid dat op 1 januari is ingezet, zal dus voortvarend worden uitgevoerd.