Aan de orde is het debat naar aanleiding van een algemeen overleg op 11 en 16 december 2008 over de evaluatie Vreemdelingenwet 2000 en de kabinetsplannen asielprocedure/terugkeerbeleid.

De heer Spekman (PvdA):

Voorzitter. Wij hebben gisteren uitgebreid hierover gediscussieerd. Daarom kunnen wij dit VAO kort houden. De staatssecretaris heeft gisteren gezegd dat zij bereid is om de ex ante uitvoeringstoets toe te passen in verband met het snelwerkend filter voor alle groepen die regulier in Nederland verblijven. Wil zij hierover overleggen met de VNG?

Voorzitter. Gisteren hebben wij ook over het medische aspect gediscussieerd. Wij willen geen van allen zieke mensen op straat, en de staatssecretaris al helemaal niet. Wij hebben gesproken over de vraag hoe wij tot een snelwerkend filter kunnen komen en waar zich dat zou moeten bevinden. De staatssecretaris heeft gezegd niet onwelwillend tegenover zo'n filter te staan. Zelf vond ik het belangrijk hierover een motie in te dienen. Die luidt als volgt.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat gemeenten geconfronteerd worden met zieke uitgeprocedeerde asielzoekers die recht hebben op verblijf in Nederland gedurende hun medische procedure, maar geen recht hebben op opvangvoorzieningen;

overwegende dat in het bestuursakkoord van 25 mei 2007 is afgesproken, deze situaties tot een minimum te beperken teneinde te voorkomen dat deze mensen op straat terechtkomen en in de illegaliteit verdwijnen;Spekman

overwegende dat in de beleidsbrief van 24 juni 2008 betreffende een effectievere asielprocedure en een effectiever terugkeerbeleid is aangegeven dat voor de opvang van rechtmatig in Nederland verblijvende uitgeprocedeerde asielzoekers die een vervolgaanvraag hebben ingediend voor het ondergaan van een medische behandeling geen opvangregeling kan worden getroffen omdat er geen goed en snel werkend filter mogelijk zou zijn waarmee kan worden bepaald of zo'n aanvraag kansloos of kansrijk is;

van mening dat met overlegging aan de IND van een actueel en volledig medisch dossier en een toestemmingsverklaring van de vreemdeling een snel werkend filter wordt gecreëerd waarmee misbruik door het indienen van een medische vervolgaanvraag uitsluitend om opvang te verkrijgen, kan worden tegengegaan;

verzoekt de regering, voor eind 2009 in ieder geval opvang te verlenen aan uitgeprocedeerde asielzoekers die een aanvraag om medische redenen hebben ingediend en die aan bovengenoemde voorwaarden voldoen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door de leden Spekman, Van de Camp en Anker. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 4(30846).

Mevrouw Azough (GroenLinks):

Voorzitter. Ik ben ervan uitgegaan dat vanavond het kerstregime zou gelden en dat ik mijn moties niet hoefde toe te lichten. De inhoud ervan spreekt voor zichzelf. Ik wil vier moties indienen. Zoiets is niet mijn gewoonte, maar dit komt doordat het algemeen overleg van gisteren niet echt bevredigend verliep.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat er geen inhoudelijk criterium gegeven is voor de beoordeling van de vraag in welke procedure – de algemene asielprocedure of de verlengde asielprocedure – een asielverzoek moet worden afgedaan;

overwegende dat hierdoor de kans bestaat dat gecompliceerde asielverzoeken vereenvoudigd worden afgedaan, terwijl de versnelde asielprocedure voorbehouden zou moeten worden aan overduidelijk ongegronde en overduidelijk gegronde asielverzoeken;

verzoekt de regering om te voorzien in inhoudelijke criteria voor de afzonderlijke asielprocedures,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid Azough. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 5(30846).

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat de nieuwe asielprocedures onderverdeeld zullen worden naar tijd voor de betrokken asielzoeker en voor de IND;

overwegende dat niet geregeld is welke gevolgen termijnoverschrijdingen van de IND zullen hebben;

verzoekt de regering om te onderzoeken welke prikkels mogelijk zijn om de IND ertoe te brengen, zich aan de beslistermijnen te houden,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid Azough. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 6(30846).

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat de Opvangrichtlijn aangeeft dat vanaf het moment van binnenkomst in Nederland tot aan de definitieve beslissing opvang aan asielzoekers moet worden geboden zolang zij de beslissing mogen afwachten;

overwegende dat na vier weken geen opvang zal worden geboden bij hoger beroep en indien er sprake is van een interim measure;

overwegende dat indien de rechter nog geen beslissing heeft genomen er sprake is van rechtmatig verblijf;

verzoekt de regering om in overeenstemming met de Opvangrichtlijn ook te voorzien in opvang van asielzoekers bij hoger beroep en bij een interim measure,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid Azough. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 7(30846).

Mevrouw Azough (GroenLinks):

Mijn laatste motie gaat over de sluitende aanpak.

De Kamer,Azough

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat een sluitende aanpak voor het terugkeerbeleid van groot belang is;

overwegende dat door onvoldoende sluitende aanpak te veel mensen zonder opvangvoorzieningen onder onmenselijke omstandigheden in de illegaliteit leven;

overwegende dat het benoemen van concrete streefcijfers tot effectievere maatregelen en dus betere resultaten in het terugkeerbeleid kan leiden;

overwegende dat het benoemen van concrete streefcijfers tot betere monitoring van het terugkeerbeleid kan leiden;

verzoekt de regering, een reëel voorstel te formuleren voor een streefcijfer voor de sluitende aanpak,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid Azough. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 8(30846).

De heer De Wit (SP):

Voorzitter. Ik heb de twee debatten die wij over dit onderwerp hebben gevoerd, beschouwd als een debat op hoofdlijnen over vooral nieuwe wetgeving die uiteindelijk zal moeten leiden tot een verbetering van de Vreemdelingenwet. Daarom wil ik drie moties voordragen.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat de regering in het kader van de evaluatie van de Vreemdelingenwet voornemens is, de eerste fase van de asielprocedure acht dagen te laten duren;

van mening dat een verlenging met enkele dagen een substantiële bijdrage kan leveren aan het voorkomen en terugdringen van herhaalde asielaanvragen;

verzoekt de regering, de eerste fase van de asielprocedure te verlengen tot veertien dagen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid De Wit. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 9(30846).

De heer De Wit (SP):

De tweede motie gaat over de opvang. Zij vertoont grote gelijkenis met de motie van GroenLinks. Ik zal de motie toch voordragen, dan kunnen wij naderhand bekijken of wij de moties in elkaar kunnen schuiven.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

van mening dat het ongewenst is dat vreemdelingen die tijdens hun procedure rechtmatig in Nederland verblijven, op straat belanden;

constaterende dat niet aan alle rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen tijdens hun procedure opvang wordt geboden;

van mening dat het wenselijk is dat gedurende rechtmatig verblijf tijdens procedure opvang wordt geboden;

van mening dat voorkomen moet worden dat misbruik wordt gemaakt van opvang tijdens rechtmatig verblijf in Nederland;

verzoekt de regering, te bewerkstelligen dat aan vreemdelingen die rechtmatig in Nederland verblijven gedurende hun procedure opvang wordt geboden en maatregelen te nemen om fraude bij opvang tijdens rechtmatig verblijf tegen te gaan,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid De Wit. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 10(30846).

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat de regering in het kader van de evaluatie van de Vreemdelingenwet voornemens is, vaker vrijheidsontnemende maatregelen te nemen;

constaterende dat de Europese Commissie van mening is dat vrijheidsontnemende maatregelen alleen in uitzonderlijke gevallen mogen worden gebruikt, dat er juridische waarborgen dienen te zijn dat bewaring niet willekeurig plaatsvindt en dat gewaarborgd moet worden dat kinderen niet in bewaring worden genomen, tenzij dit in hun eigen belang is;

verzoekt de regering, vrijheidsontnemende maatregelen alleen in overeenstemming met de uitgangspunten van de Europese Commissie toe te passen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:

Deze motie is voorgesteld door het lid De Wit. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 11(30846).

Staatssecretaris Albayrak:

Voorzitter. De heer Spekman vroeg of de ex ante uitvoeringstoets, zoals ik die heb aangekondigd, ook gaat over zoals hij het noemde "alle reguliere aanvragen". Hij moet daarin iets specifieker zijn. Ik heb in het debat gezegd dat er al een filter is voor alle reguliere aanvragen, namelijk de M50-loketten. Daarnaast zal ik voor een aantal categorieën uitzoeken, wat de consequenties kunnen zijn als wij deze groepen opvangen. Die verbreding heb ik inderdaad toegezegd, zodat ik haar graag herhaal.

De heer Spekman heeft een motie ingediend over het verlenen van opvang aan uitgeprocedeerde asielzoekers die een medische aanvraag hebben ingediend en die aan de bovengenoemde voorwaarden voldoen. Daarin lees ik dat de heer Spekman het verlenen van opvang, conform het debat dat wij hebben gehad, koppelt aan het voorkomen van misbruik. De ex ante uitvoeringstoets zal uitwijzen, hoe zo'n filter kan worden vormgegeven. Ik heb in het debat al toegezegd dat ik die uitvoeringstoets wil doen. De heer Spekman zegt met de motie dat, als een filter mogelijk blijft, er opvang moet worden verleend. Ik laat het oordeel van deze motie graag aan de Kamer.

Mevrouw Azough heeft een motie ingediend over het maken van inhoudelijke criteria voor de afzonderlijke asielprocedures. Wij hebben uitvoerig gesproken over het waarom van de voorstellen en de indeling van de asielprocedure in een rust- en een voorbereidingstijd, tot en met de verlengde procedure. Ik geloof dat met deze voorstellen een zorgvuldige en snelle asielprocedure is gewaarborgd. De voorgestelde criteria gaan ten koste van de snelheid. Alleen al om die reden moet ik de Kamer aanneming van deze motie ontraden.

Mevrouw Azough vraagt de regering, te onderzoeken welke prikkels mogelijk zijn om de IND ertoe te brengen, zich aan de beslistermijnen te houden. Ik heb in het debat gezegd dat de belangrijkste prikkel voor de IND is dat wij geen besluiten vernietigd willen zien door de rechters. Er wordt zorgvuldig en waar mogelijk ook snel gewerkt. Ik moet de Kamer aanneming van deze motie ontraden, want zij zou bovenop alles wat wij al hebben komen. De IND werkt sowieso al met zorgvuldigheid, dus ik denk dat dit haaks staat op de afspraken die zijn gemaakt.

Mevrouw Azough diende een motie in waarin de regering wordt gevraagd, in overeenstemming met de opvangrichtlijn te voorzien in de opvang van asielzoekers bij hoger beroep. In het debat heb ik uitgelegd, waarom ik daar niet voor kies. De opvang is gemaximeerd, en zal worden uitgebreid na de eerste afwijzing, de AC-afwijzing. Daar komen nog eens vier weken bij, wat de termijn is die ik maximaal kan bieden om het spoedeisend belang bij de rechtbank te behouden. Dat is weer een element dat de snelheid, maar zeker ook de zorgvuldigheid dient. Ik moet de Kamer ook aanneming van deze motie ontraden.

Mevrouw Azough verzoek de regering een reëel voorstel te formuleren voor een streefcijfer voor de sluitende aanpak als het gaat om de terugkeer. Het streven blijft een sluitende aanpak, wat ik in elk terugkerend debat heb gewisseld. Maar het noemen van streefcijfers zou te weinig de verantwoordelijkheid van de vreemdeling voor het eigen vertrek een plek geven in de ruimte die ik nodig heb om maximaal te werken aan de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Het blijft een streven, maar een streefcijfer kan ik de Kamer niet geven. Ik ontraad de Kamer aanneming van deze motie.

Dan kom ik bij de motie van de heer De Wit waarin de regering verzocht wordt om de eerste fase van de asielprocedure te verlengen tot veertien dagen. De eerste fase van de asielprocedure heb ik nu gesteld op acht dagen. Dat is een zorgvuldig planbare termijn, waarin alle processtappen doorlopen zullen worden. De zorgvuldigheid van deze procedure zit vooral in het voortraject; de rust- en voorbereidingstijd. De Kamer kan hier in het eerste trimester van 2009 de nadere invulling van tegemoet zien. Ik kies niet voor de verlenging met veertien dagen. Ik kan deze motie derhalve niet accepteren en daarom moet ik aanneming van de motie ontraden.

De heer de Wit vraagt de regering in de motie op stuk nr. 10 om te bewerkstelligen dat aan vreemdelingen die rechtmatig in Nederland verblijven gedurende hun procedure opvang wordt geboden en om maatregelen te nemen om fraude bij opvang tijdens rechtmatig verblijf tegen te gaan. Deze motie is te vergelijken met die van mevrouw Azough. Kortheidshalve verwijs ik naar mijn argumentatie daarbij. Ik moet de aanneming van deze motie dus ontraden.

De laatste motie is ook van de heer De Wit. De regering wordt verzocht om vrijheidsontnemende maatregelen alleen in overeenstemming met de uitgangspunten van de Europese Commissie toe te passen. Hij geeft daar een aantal constateringen bij. Dat alles is geheel in lijn met hoe wij in Nederland omgaan met de vreemdelingenbewaring. Wij werken niet willekeurig en er is sprake van juridische waarborgen. Kinderen worden niet in bewaring genomen, tenzij dat in hun eigen belang is. Daar schaar ik ook de afspraak onder die ik met de Kamer gemaakt heb over kinderen in vreemdelingenbewaring die maximaal twee weken in bewaring genomen kunnen worden samen met hun ouders als die daarvoor kiezen. Deze motie is in lijn met het beleid dat ik uitvoer en is daarom overbodig. Dat waren mijn oordelen over de moties.

De beraadslaging wordt gesloten.

De voorzitter:

Over de moties zal morgen gestemd worden.

Ik verzoek de leden, indien mogelijk, nog even te blijven zitten voor het laatste VAO, zodat wij aan ons quorum voor het indienen van de moties komen.