Vragen van het lid Peters aan de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, bij diens afwezigheid gesteld aan de minister van Buitenlandse Zaken, over het verzoek dat Bulgarije gaat doen aan de Europese Unie om twee verouderde kerncentrales, die in 2006 vanwege veiligheidsredenen zijn gesloten, weer in bedrijf te nemen.

Mevrouw Peters (GroenLinks):

Voorzitter. Als het ligt aan het Bulgaarse parlement, gaat Bulgarije aan de Europese Unie vragen om toestemming om twee oude sovjetkernreactoren weer te mogen starten. Die waren eind 2006 om veiligheidsredenen juist gesloten. Dat was een van de harde eisen voor toetreding tot de Europese Unie. Kernenergie, zeker vieze, oude kernenergie, is in Europa geen optie, luidde toen de boodschap. Op de achtergrond speelt nu de crisis rondom de haperende Russische gasleveranties. Bulgaarse burgers, onze EU-medeburgers, lopen het hoogste risico, omdat Bulgarije alleen gaspijpverbindingen met Rusland heeft en niet met de rest van Europa.

Kan de minister bevestigen dat vieze kernenergie ook nu absoluut geen optie is binnen de Europese Unie? Als dat het geval is, kan Bulgarije niet anders dan bot vangen bij de Europese Commissie. Zal Nederland zich daarvoor binnen de EU hard maken?

Kan de minister uitleggen waarom Bulgarije nog steeds niet is aangesloten op het Europese gasnetwerk? Waarom zijn daarvoor bijvoorbeeld niet de omvangrijke Europese fondsen gebruikt die ten tijde van de sluiting van de kernreactoren aan Bulgarije ter beschikking werden gesteld?

Ten slotte: deelt de minister het standpunt dat de EU tegelijkertijd de Bulgaren, ook letterlijk, niet in de kou mag laten staan? Er moeten oplossingen worden gevonden in de richting van betere interconnectiviteit en betere gasopslag, maar niet in de richting van vieze kernenergie.

Minister Verhagen:

Voorzitter. Ik dank mevrouw Peters voor deze vragen. Om te beginnen, merk ik op dat het ieder parlement vrijstaat om bepaalde opvattingen te ventileren. Dat geldt niet alleen voor het Nederlandse, maar zelfs voor het Bulgaarse parlement. Ik neem aan dat een rechtgeaard parlementariër als mevrouw Peters geen bezwaar heeft tegen het uiten van politieke gedachten in het Bulgaarse parlement. Een tweede opmerking die ik vooraf wil maken, is dat in Europa nooit is gezegd dat kernenergie geen optie is. Ik kan ook niet verkondigen dat dit een stellingname is in het Europese energiebeleid, omdat het feitelijk niet conform de afspraken binnen Europa is. Wel is bij de toetreding van Bulgarije de eis gesteld dat deze kerncentrale niet open kon blijven, maar moest worden gesloten, omdat die niet aan de veiligheidseisen voldeed die wij in Europa normaal achten. Daarover bestaat ook geen misverstand.

Ik heb begrepen dat de Bulgaarse regering, ook in reactie op de discussie in het parlement, heeft gesteld dat zij de herstart van enkele reactoren van de kerncentrale Kozloduy overweegt. Tegelijkertijd heeft zij daar uitdrukkelijk aan toegevoegd dat zij dat in goed overleg met de Europese Commissie wil doen. Er ligt dus op dit moment nog geen formeel verzoek aan de Europese Commissie.

Ik heb er begrip voor dat Bulgarije, dat fors is getroffen door de recente gascrisis, zich zorgen maakt over de energievoorzieningszekerheid. Overigens bespeur ik dat begrip ook bij mevrouw Peters. Los daarvan is het evident dat heropening van die kerncentrale in strijd is met het toetredingsverdrag, dat sluiting voorschrijft. Dat is temeer zo, omdat Bulgarije door een Europees fonds gecompenseerd is voor de sluiting van deze centrale met een bedrag van 500 mln., waaraan Nederland en de Europese Unie bijdragen. Mevrouw Peters had het over financiële ondersteuning in dit verband. Dus aan financiële middelen om de energievoorziening ook voor de toekomst veilig te stellen, is in de vorm van compensatie bijgedragen.

Laat ik er ook heel helder over zijn dat ik geen enkele aanwijzing heb dat de Commissie bereid is om in te gaan op de Bulgaarse wens om de kerncentrale te heropenen, temeer omdat het toetredingsverdrag daar niet in voorziet op basis van de huidige situatie. Het toetredingsverdrag voorziet in de mogelijkheid van bijzondere maatregelen in noodgevallen. Van een noodsituatie is op dit moment echter geen sprake, aangezien de gasvoorziening alweer is hersteld. In een soortgelijke discussie met Slowakije heeft ook de Commissie kenbaar gemaakt dat heropening van de kerncentrale niet aan de orde kan zijn. Derhalve heb ik, op basis van de huidige informatie, geen enkele aanwijzing dat de Europese Commissie bereid is om hierover een discussie te openen. Mocht dat wel zo zijn, dan zal ik de Commissie namens Nederland duidelijk maken dat een heropening van deze centrale niet aan de orde mag zijn.

In zijn algemeenheid ben ik met mevrouw Peters eens dat het hoog tijd wordt dat er in Europa een energiebeleid tot stand komt dat zich ook richt op energiezekerheid en -solidariteit. Wij zijn recentelijk met deze kwestie geconfronteerd naar aanleiding van de recente gascrisis met Rusland en Oekraïne en de consequenties daarvan voor bepaalde landen. Daarom hebben wij gisteren in de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken uitvoerig gesproken. De verwachting is dat er nadere stappen worden gezet bij de eerstkomende Europese Raad, juist op het punt van energiezekerheid, energiediversificatie en energieveiligheid.

Mevrouw Peters (GroenLinks):

Ik dank de minister voor zijn beantwoording. Ik ben daar wel blij mee. Ook Nederland vindt dat de heropening van die oude, vieze kerncentrale geen optie mag zijn. Het antwoord zou echter nog wat duidelijker kunnen. De Oostenrijkse milieuminister heeft dat bijvoorbeeld nu al hardop geroepen. Hij kan de steun van Nederland gebruiken. Nederland moet niet eerst wachten om te bezien hoe het procedureel verder loopt, maar nu al zeggen: als het zover komt, is dat voor ons geen optie. Dat is punt één.

Ten tweede gaat deze kwestie over energiezekerheid die duurzaam, veilig en solidair moet zijn. Ik wil graag nog duidelijker van de minister horen dat het voor dit kabinet onmogelijk is dat Nederland op de een of andere manier zal meewerken aan oplossingen voor verduurzaming van de Europese energiezekerheid in de richting van kernenergie.

Minister Verhagen:

Mevrouw Peters wenste dat ik dit hardop zou zeggen; dat heb ik zojuist gedaan. Ik begrijp wel dat mevrouw Peters nog iets meer moet vragen dan dat ik heb toegezegd, en dat de toezegging blijkbaar van dien aard was dat zij naarstig op zoek was naar een overtreffende trap. Bij dezen heb ik toch heel helder, hard en duidelijk gezegd dat heropening van deze centrale wat ons betreft geen optie is. Helderder kan ik toch niet zijn? Met betrekking tot het tweede punt: mevrouw Peters vraagt dan toch echt te veel. Er is geen stellingname van het Nederlandse kabinet dat wij kerncentrales in Europa zouden willen verbieden. Dit is niet aan de orde. Ik ben het met mevrouw Peters eens dat wij in Europa in het kader van energiezekerheid, energieveiligheid en duurzaamheid juist moeten werken aan duurzaamheid in den brede. De verschillende opties daarvoor zijn heel helder weergegeven in de brief van het kabinet aan de Kamer. Tegelijkertijd zouden wij juist ook in Europees verband moeten werken aan het veiliger maken van de productie in de landen waar het nodige aan de veiligheid schort. Wij zouden voorts moeten werken aan een veiliger opslag, want dat is een eerste vereiste.

De heer Boekestijn (VVD):

Ik ben blij dat de minister positieve woorden over kerncentrales spreekt, maar is hij bereid om nog een stapje verder te gaan? Is hij ook bereid om in zijn pleidooi om Europa minder afhankelijk te maken van fossiele brandstoffen, de oplossing van het probleem in Bulgarije in een breder perspectief te plaatsen, namelijk dat Bulgarije eigenlijk moet worden geholpen met nieuwe typen kerncentrales die veel beter zijn dan die rare sovjettypen uit het verleden?

Minister Verhagen:

In de eerste plaats heb ik al in de antwoorden aan mevrouw Peters aangegeven dat ter compensatie van de sluiting van deze verouderde centrale die op het punt van veiligheid te wensen overliet, aan Bulgarije 500 mln. ter ondersteuning is verstrekt. Dit is juist een van de elementen die hierbij gebruikt kan worden. In de tweede plaats zal het algemene debat in Europa over energiezekerheid, energiediversificatie, verduurzaming en klimaat doelstellingen meer in den brede gevoerd moeten worden. Daarbij komen dan de verschillende opties aan de orde. Ik ga hier nu niet even uit de losse pols zeggen: laten wij maar even geld geven voor de bouw van een nieuwe kerncentrale in Bulgarije. Ik neem aan dat de heer Boekestijn er ook niet zo om zou staan te springen als wij dat her en der zouden doen. Normaal stelt de heer Boekestijn vrij forse eisen aan de besteding van Europese gelden. Ik denk dat deze niet even op een achternamiddag bij het vragenuurtje rondgestrooid moeten worden.

De voorzitter:

Ik deel aan de Kamer mee dat de volgende leden zich hebben afgemeld:

Boelhouwer, Vendrik en Gesthuizen;

Blom, Eijsink, Jonker, Knops, Omtzigt en Waalkens, de gehele week.

Deze mededeling wordt voor kennisgeving aangenomen.

De voorzitter:

Op de tafel van de griffier ligt een lijst van ingekomen stukken. Op die lijst staan voorstellen voor de behandeling van deze stukken. Als voor het einde van de vergadering daartegen geen bezwaar is gemaakt, neem ik aan dat daarmee wordt ingestemd.