Vragen van het lid Duyvendak aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer over het bericht dat Corus in IJmuiden een te ruime vergunning heeft gekregen voor de uitstoot van zware metalen en dioxines en de VROM-Inspectie hier niet op heeft ingegrepen.

De heer Duyvendak (GroenLinks):

Voorzitter. Laten wij eens zien wat wij in een kwartier kunnen veranderen!

Voorzitter. Hoogovens behoort tot een van de grootste vervuilers van Nederland. In de milieuvergunning van Hoogovens wordt geregeld hoe veel dit bedrijf mag vervuilen. In de regio is heel veel onrust ontstaan over de milieuvergunning en de kwellende vraag voor veel mensen is natuurlijk welke gezondheidsrisico's zij lopen dankzij dat enorme bedrijf dat vlak om de hoek ligt. De milieuvergunning die nu voorligt, is heel erg ruim. Dioxines zijn zeer schadelijk, ook in heel kleine doses, maar volgens de vergunning mag Hoogovens 3300 mg uitstoten, terwijl afvalverbrandingsinstallaties maar 50 mg mogen uitstoten en daar al heel veel onrust over bestaat. Hoogovens 3300 mg, dus heel veel meer! Daarmee is het verreweg de grootste bron van uitstook van dioxines in Nederland en dan zijn er ook nog eens een keer geen meetpunten voor in de regio.

Kwik is extreem gevaarlijk en wij streven ernaar dat dit eigenlijk naar 0 toe gaat. Het maximum voor heel Nederland is 450 kg, Hoogovens mag 643 kg uitstoten, veel meer dan het maximum voor Nederland in totaal!

Voorzitter. De milieuvergunning is ruim, veel ruimer dan dat Hoogovens in de afgelopen jaren heeft uitgestoten en vormt naar de overtuiging van de GroenLinksfractie een groot risico voor de bewoners. Daarover heb ik twee vragen aan de minister. Waarom heeft de VROM-Inspectie die de boel controleert zich niet verzet tegen het afgeven van deze milieuvergunning? Is zij bereid, zich alsnog te gaan verzetten tegen deze vergunning?

Mijn derde vraag gaat over de dioxines, want wij weten dat bij afvalverbrandingsinstallaties heel intensief wordt gemeten, gemonitord. Wij kennen het verhaal van de koeien, het melk, het gras. Bij Hoogovens gebeurt niks, terwijl dat verreweg de grootste bron is. Is de minister bereid, alsnog over te gaan tot nauwkeurige meting en controle bij de Hoogovens?

Voorzitter. Tot slot de gezondheid van de bewoners in de regio, want daar is echt heel veel onrust over. Wie wel eens in Wijk aan Zee komt, weet dat dit dorpje regelmatig is omgeven door een wolk van zwarte roet. Ik moet erbij zeggen dat ik vraagtekens zet bij het chroomonderzoek dat Zembla heeft laten uitvoeren, maar er wordt veel gespeculeerd over deze gezondheidseffecten, want mensen wonen naast een risicovol bedrijf. Is de minister bereid, ervoor te zorgen dat er bij Hoogovens een langjarig en uitgebreid gezondheidsonderzoek gaat komen, een onderzoek dat er nu niet is?

Minister Cramer:

Mevrouw de voorzitter. Voordat ik de vragen van de heer Duyvendak beantwoord, wil ik een algemene opmerking maken.

De voorzitter:

Maar dan wel een hele korte, want de essentie is toch wel het antwoord op de vragen!

Minister Cramer:

Ja, maar de essentie is ook wat ik nu heel kort wil gaan zeggen. Of alles in de uitzending van Zembla van het afgelopen weekend wetenschappelijk gezien exact klopt of in de juiste context is gezet, doet er op dit moment eigenlijk niet toe. Waar het om gaat, is het wegnemen van de ongerustheid van de inwoners, ongerustheid over hun gezondheid en die van hun kinderen en andere kwetsbare groepen, zoals ouderen. Het is de verantwoordelijkheid van de overheid – zo voel ik dat persoonlijk ook – om die ongerustheid van die bewoners weg te nemen, weg te nemen door de autoriteiten die de vergunningen verlenen – of dat nu op provinciaal niveau is of op Europees niveau – kritisch te volgen en zo nodig aan te spreken.

Nu dan de antwoorden op de vragen. Wat heb ik als verantwoordelijk minister van VROM tot nu toe gedaan? De VROM-Inspectie heeft tijdens de procedure van de vergunningverlening diverse adviezen en bedenkingen ingebracht. Hierdoor is de vergunning verbeterd. Ze voldoet uiteraard aan de wettelijke eisen, zowel aan de emissie-eisen die zijn vastgelegd in de Nederlandse emissierichtlijn als aan de Europese normen uit het Besluit luchtkwaliteit.

Een belangrijk punt is dat de vergunde emissierechten weliswaar niet tot normoverschrijding leiden, maar toch hoger zijn dan wellicht op basis van de nieuwste technieken nodig is. Dit is waar de heer Duyvendak op doelt als hij vraagt wat moet worden verstaan onder die zogenaamd te ruime vergunningen. Het bedrijf Corus heeft aangegeven dat het deze ruimte nodig heeft als het noodgedwongen gebruik zal maken van erts van minder goede kwaliteit. Daardoor kunnen er meer zware metalen vrijkomen. Deze ruimte wordt nu nog niet gebruikt doordat het bedrijf nog beschikt over ijzererts van goede kwaliteit. Dit probleem speelt op dit moment niet; de feitelijke emissies zijn lager dan de ruimte die de vergunning biedt.

Voor de VROM-inspectie was het niet genoeg dat de vergunde ruimte wettelijk klopt. Zij stelt zich op het standpunt dat de feitelijke emissies zo laag mogelijk moeten zijn. Zij heeft met nadruk gesteld dat de "best available technologies", dus de best beschikbare technieken moeten worden toegepast. Die zijn in de vergunning vastgelegd. Hierbij is gebruik gemaakt van de IPPC-richtlijn waarin ook wordt uitgegaan van de toepassing van de best beschikbare technieken. Deze krijgen nu een wettelijke verankering in Brussel. Mede op aandringen van mijn kant, staat dit onderwerp geagendeerd voor 2009. Ik zal me er persoonlijk hard voor maken dat dit punt met prioriteit in 2009 wordt afgehandeld in Brussel. Ik zeg dit de Kamer toe. Een van de belangrijke nieuwe technieken is het gebruik van filters in plaats van wassers. Daardoor is verdere reductie mogelijk.

Samenvattend: VROM heeft getoetst aan de wettelijke normen en de vergunning voldoet daaraan. VROM heeft resultaat geboekt doordat nu sterker dan in de oorspronkelijke vergunning wordt ingezet op de best beschikbare technieken. Daardoor gaan de emissies werkelijk omlaag. Daarnaast zet ik mij in voor een wettelijke verankering van de best beschikbare technieken in de Brusselse regelgeving.

Dan blijft natuurlijk nog de vraag of de concentraties die volgens Zembla zijn aangetroffen in het haar, een gezondheidsrisico vormen. Ik begrijp de ongerustheid die hierdoor is ontstaan. Daarom zal ik het RIVM vragen een onafhankelijk onderzoek te doen om zo spoedig mogelijk een adequaat antwoord te kunnen verschaffen op die vraag. Ik zal de Kamer zo spoedig mogelijk over de uitkomsten berichten.

Goede voorlichting is van eminent belang. Ik zal de gemeente, de provincie en Corus aansporen om hier de hoogste prioriteit aan te geven. Zoals bekend, is de provincie de verantwoordelijke vergunningverlener. De toezichthouder, de VROM-inspectie, heeft een wettelijke adviesbevoegdheid. Ik heb daarvan gebruik gemaakt om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de vergunning op een hoger niveau is gebracht dan oorspronkelijk de bedoeling was.

De heer Duyvendak (GroenLinks):

Ik dank de minister voor haar antwoord op mijn vragen. Ik ben blij dat zij een, naar ik hoop uitgebreid, gezondheidsonderzoek toezegt, want de regio wacht daar node op.

Ik heb de minister ook gevraagd of zij bereid is om de dioxine-uitstoot te laten meten. Op die vraag heeft zij nog niet gereageerd. Wil zij dit alsnog doen?

Ik kom nu op wat misschien het belangrijkste punt is. De minister erkent in haar antwoord dat de enorme hoeveelheden kwik en bijvoorbeeld dioxines die uitgestoten mogen worden, hoger zijn dan wellicht nodig is en ook hoger dan de huidige werkelijke uitstoot. Die ruimte kan in de toekomst nodig zijn als Corus met vuile ertsen moet werken. Die redenering kan niet opgaan. Er zijn altijd schone ertsen, ook al zijn ze soms wat duurder. Waarom dwingt u Hoogovens niet gewoon te werken met schone ertsen, zodat niet alleen in een ideale situatie die uitstoot relatief beperkt is, maar deze altijd begrensd is en afneemt? Want hiermee geeft u Hoogovens meer ruimte om kwik en dioxine uit te stoten dan alle andere bedrijven in Nederland samen. Dat kan toch niet uw bedoeling zijn? Dus dat verhaal van die vuile ertsen moet van tafel!

Minister Cramer:

Er zijn drie vragen gesteld. Allereerst een vraag over een langjarig medisch onderzoek. Ik zal hierover overleg voeren met de betrokkenen, met de GGD, de provincie en Corus. Ik sta natuurlijk wel voor het milieu en wil ook de consequenties voor de gezondheidsaspecten bespreken, maar ik wil uw vraag pas beantwoorden nadat ik de betrokkenen heb geconsulteerd. Ik heb in ieder geval toegezegd dat ik de ongerustheid wil wegnemen die is ontstaan naar aanleiding van de uitslag van het onderzoek naar het haar van verschillende kinderen in de buurt.

De tweede vraag ging over dioxinemetingen. Ook hierover zal ik overleg voeren met de provincie. Het gaat immers om een provinciale vergunning. In dat kader zal ik ook bespreken hoe de provincie hier adequaat op kan antwoorden.

De derde vraag ging over de schone ertsen. Wat betreft de ruimte heb ik al gezegd dat Corus een worst casescenario had uitgewerkt, waarbij er toch gebruik kan worden gemaakt van ijzererts wanneer er echt helemaal geen schone ertsen meer zijn, maar die situatie doet zich helemaal niet voor. Als wij te maken hebben met een situatie waarin de ertsen iets minder schoon zijn, heeft de VROM-inspectie ervoor gezorgd dat die ertsen in ieder geval ook aan heel strikte normen voldoen en dat de "best available technologies" worden toegepast. Het gaat immers niet om schoon of vuil; er zijn ook een heleboel tussenliggende gradaties.

De heer Poppe (SP):

Ik ben mij ook rot geschrokken van de Zembla-uitzending, met name van de ruime vergunningverlening, wat de minister natuurlijk bestrijdt, met name omdat de gedeputeerde die verantwoordelijk is voor de luchtkwaliteit, de heer Moens, van GroenLinks is. De minister zegt nu dat dit is gebaseerd op mogelijk noodzakelijk gebruik van vuilere erts. Dan wordt er dus een puur economisch belang als argument gebruikt. Dit belang mag echter niet gaan boven het belang van de volksgezondheid. Daarom vragen wij de minister om dat terug te draaien.

Ik ben ook erg geschrokken van de verdediging van de VROM-Inspectie in de uitzending. Voor de VROM-Inspectie is de minister verantwoordelijk. Ik heb een tenenkrommend citaat van de VROM-Inspectie uit deze uitzending: omdat de onbekendheid over de werkelijke uitstoot voldoende duidelijk is, hebben wij maar toegestemd. Bij het zinkbedrijf Budelco waren er ook problemen met erts. Bij de verlening van de vergunning aan dat bedrijf is toen het gebruik van schone erts geëist.

Minister Cramer:

Het economisch belang is natuurlijk niet de enige factor geweest die een rol heeft gespeeld. Er wordt volgens de vergunning gewerkt. De verlening van de vergunning was wettelijk correct. De wet stond zelfs meer ruimte toe, maar wij hebben die wat versmald door ervoor te zorgen dat in alle opzichten de best beschikbare technieken worden gebruikt; nu en in de toekomst.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Nederland en een aantal andere landen hebben een tik op de vingers gekregen van de Europese Commissie omdat de vergunningen nog niet waren aangepast aan de IPPC-richtlijn. U hebt die richtlijn genoemd in relatie tot de best beschikbare technieken, maar voldoet Corus nu aan alle eisen die de IPPC-richtlijn stelt?

Minister Cramer:

Ja.

Mevrouw Neppérus (VVD):

Ik denk dat deze televisie-uitzending tot veel verwarring heeft geleid en ik ben blij dat de minister op het punt van de gezondheid een onderzoek heeft toegezegd. Ik denk namelijk dat er veel onnodige onrust is ontstaan. Ik ben blij dat de heer Duyvendak zijn vragen heeft aangepast, want nu gaan zij niet meer alleen over een vergunning. Wellicht kan de heer Duyvendak toelichten waarom hij de vragen heeft veranderd. De minister zegt dat de vergunning aan de IPPC-richtlijn voldoet en zelfs meer dan dat. Ik zou graag op papier willen krijgen wat de mogelijkheden zijn en wat er verder mogelijk is in de discussie met de provincie. Ik vrees dat er anders verwarring blijft heersen en die wil ik gewoon weg hebben.

Minister Cramer:

Op de vraag van mevrouw Neppérus kan ik positief antwoorden. Wij zullen wat ik net heb gezegd in een brief nader toelichten, zodat de Kamer precies weet waar de regio en de bewoners aan toe zijn en wat in het kader van de vergunningverlening nu precies vastligt.

Mevrouw Spies (CDA):

De CDA-fractie kan zich met de minister heel goed voorstellen dat heel veel omwonenden geschrokken zijn naar aanleiding van de Zembla-uitzending. Ik hecht eraan om te zeggen dat bij onze fractie het beeld is ontstaan dat die uitzending buitengewoon eenzijdig was. Daarin werd geen recht gedaan aan de uitkomsten van het onderzoek en aan de brief die de ouders van de kinderen hebben gekregen, waarin expliciet wordt aangegeven dat geen gezondheidsproblemen te verwachten zijn als gevolg van de gemeten zwaardere concentraties in relatie tot de gezondheid van kinderen. Die elementen uit het onderzoek heeft Zembla verzuimd te melden. Een aspect in de uitzending dat onze zorg heeft getroffen en waarover wij een vraag aan de minister willen stellen, in aansluiting op de toezeggingen die zij al heeft gedaan over het gezondheidsonderzoek, betreft de suggestie die wordt gewekt van een deal. Er zou een deal zijn tussen de mogelijkheid voor de provincie om woningen te realiseren en een misschien wat ruim jasje voor de vergunning die aan Corus is verleend. Het zou een heel kwalijke zaak zijn als een dergelijke vorm van marchanderen in Nederland aan de orde is. Is de minister bereid om dit te onderzoeken en om in de informatie die zij nog aan de Kamer zal sturen ook dit aspect mee te nemen?

Minister Cramer:

Ik zal in de brief ook dit punt meteen meenemen, want ook dit zullen wij helder moeten beantwoorden.

De heer Madlener (PVV):

Ik dank de minister voor het door haar toegezegde onderzoek. Ook de PVV is zeer ongerust over wat er met de mensen en de kinderen in die buurt mogelijk gebeurt in de toekomst.

Minister Cramer:

Het gaat hier om het haar en het onderzoek daarnaar.

De heer Madlener (PVV):

Inderdaad, daarover spreken wij. Kan de minister specificeren wanneer dat onderzoek klaar zal zijn? Het lijkt mij goed om hier druk achter te zetten, want de mensen verkeren in grote onzekerheid.

Minister Cramer:

Mijn intentie is natuurlijk om ervoor te zorgen dat het onderzoek er zo snel mogelijk is, maar onderzoek moet wel goed worden gedaan. Ik moet dus eerst met het RIVM bespreken hoe veel tijd men ervoor nodig heeft om een goed onderbouwd onderzoek te kunnen doen. Ik ben niet van plan om hier een jarenlang onderzoek van te maken. Het moet in een paar maanden geschieden.

De voorzitter:

Laat u dat aan de Kamer weten?

Minister Cramer:

Dat zal ik ook in de brief zetten. Ik zal ervoor zorgen dat die brief over twee weken bij de Kamer is, zodat de Kamer alles in één keer kan lezen.

De heer Boelhouwer (PvdA):

Ik dank de minister ook voor het toegezegde onderzoek. Het is goed om de ongerustheid bij bewoners zo veel mogelijk weg te nemen. Een van de punten die ook in de uitzending naar voren kwam, is het feit dat op dit moment kwik en dioxine niet of nauwelijks worden gemonitord in de regio. Vindt de minister het redelijk om daarnaar enige monitoring te houden, zodat daarmee ook informatie voor de bewoners beschikbaar kan komen over hun gezondheidstoestand, ook op de langere termijn?

Minister Cramer:

Wij weten van de VROM-Inspectie dat er wel zaken worden gemonitord. Dat zal ik de Kamer schriftelijk bevestigen en daarbij aangeven wat nu niet gemonitord wordt en in hoeverre ook de provincie vindt dat het eventueel wel zou moeten. Voor zover ik geïnformeerd ben, wordt er op veel punten nu al gemonitord.

De heer Vendrik (GroenLinks):

Kan de minister ons opnieuw uitleggen hoe het in vredesnaam mogelijk is dat Corus de ruimte krijgt om meer dioxines en kwik uit te stoten dan de normale niveaus voor heel Nederland?

Minister Cramer:

Zoals u weet, is Corus een producent van stoffen waarvan het inderdaad verhoudingsgewijs veel uitstoot omdat het nu eenmaal een groot bedrijf is. Ik herhaal dat de uitstoot voldoet aan de eisen die zijn gesteld in de vergunning die door de provincie is verleend. Ook de verruiming past nog binnen de verleende vergunning. Als de heer Vendrik hierover nadere vragen heeft, moet hij zich vervoegen bij de provincie als vergunningverstrekker. De provincie heeft de vergunning afgegeven op basis van de wettelijke normen. Deze kunnen goed worden gehandhaafd.

Mevrouw Verdonk (Verdonk):

Ik ben blij om te horen dat de minister zich zorgen maakt over de mensen die in de buurt van Corus wonen en dat zij een onderzoek heeft toegezegd. De uitzending van Zembla dateert van 17 mei. Het is nu 20 mei. Als de minister zich echt zorgen maakt, had zij er dan niet voor moeten zorgen dat er nu al een vraagstelling van het RIVM ligt?

Minister Cramer:

Wij hebben vanzelfsprekend al contact gehad met het RIVM. Ook mevrouw Verdonk zal begrijpen dat wij goed moeten uitzoeken hoe het onderzoek waarop wij commentaar willen geven, in elkaar steekt en wat het verband is tussen de gevonden concentraties zware metalen op het haar en gezondheidsrisico's.