Vragen van het lid Omtzigt aan de staatssecretaris van Financiën over de storing in het DigiD-systeem waardoor mensen in Nederland al drie dagen geen aangiften kunnen doen.

De heer Omtzigt (CDA):

Voorzitter. Op 1 januari jongstleden verscheen er een bericht op de website van de Belastingdienst: voor 1 april 2008 moeten bijna negen miljoen mensen aangifte inkomstenbelasting doen. Daarvoor hebben mensen een DigID-inlogcode nodig. Dat betekent dat van 1 januari tot 1 april elke dag 100.000 mensen hun belastingformulier moeten invullen en opsturen, zo mogelijk via internet. Wij zijn dan ook onaangenaam getroffen door de toevoeging die afgelopen vrijdag boven het aanvankelijke bericht verscheen: "Door een technisch probleem is het op dit moment niet mogelijk, de elektronische aangifte inkomstenbelasting 2007 te downloaden en te verzenden. Onze excuses hiervoor. In de loop van maandag volgt meer informatie." Inmiddels is dat veranderd in "in de loop van de week".

Mevrouw de voorzitter. Ongeveer 400.000 mensen hebben in de tussentijd tevergeefs geprobeerd om aangifte te doen. Dat aantal loopt met 100.000 mensen per dag op. Ik hoor graag hoe lang dit probleem gaat duren, wanneer mensen hun aangifte kunnen doen en hoe groot het probleem is. De DigID wordt immers niet alleen gebruikt voor de inkomstenbelasting, maar ook voor de huurtoeslag, de zorgtoeslag, de kinderopvangtoeslag en de kindertoeslag. Voor al deze toeslagen geldt dat eventuele wijzigingen moeten worden doorgegeven. Mijn volgende vraag is of de problemen te maken hebben met het nieuwe computersysteem of met het oude. De derde vraag is hoe de staatssecretaris de burgers tegemoet gaat komen. Op dit moment is er een anonieme boodschap, maar is hij bereid om de burgers in ieder geval een e-mail te sturen op het moment dat het wel weer werkt? Dat moet misschien zelfs gespreid gebeuren, want de staatssecretaris zit er niet op te wachten dat een miljoen mensen binnen een uur aangifte doen. Dan gaat het systeem ook plat. Gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat aangifte op diskette of op USB-stick weer mogelijk wordt? De CDA-fractie heeft hiervoor gepleit. Het zou voor mensen gemakkelijk zijn om het op die manier op te sturen of, als allerlaatste optie, het uit te printen en gewoon naar de Belastingdienst op te sturen zodat alle belastingaangiften toch op 1 april binnen zijn.

Staatssecretaris De Jager:

Voorzitter. De heer Omtzigt heeft gevraagd naar de problemen met het insturen van de elektronische aangifte inkomstenbelasting. Ik spreek hier ook namens staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken, die verantwoordelijk is voor het gebruik van DigiD binnen de overheid. Daarmee hangt de problematiek mede samen.

Eind vorige week heeft de Belastingdienst klachten gekregen van burgers over problemen die zijn opgetreden bij het verzenden van de elektronische aangifte inkomstenbelasting 2007. Naar aanleiding van die klachten is, voordat naar een oplossing is gezocht, heel tijdelijk de intake van aangiften stopgezet. Overigens worden de aangiften gewoon nog in het programma van de pc zelf bewaard. Ik kom daar nog op terug. Het probleem blijkt zich op dit moment alleen voor te doen op pc's waarop Windows XP en Internet Explorer versie 6 zijn geïnstalleerd, in combinatie met bepaalde beveiligingsinstellingen.

Wat is er nu aan de hand? Dat is een wat technisch verhaal. Voor de elektronische aangifte kunnen burgers gebruikmaken van het aangifteprogramma van de Belastingdienst. De problemen die nu optreden, hebben te maken met een wisselwerking tussen drie verschillende zaken: de lokale beveiligingsinstellingen van de pc van de burger via de software van Microsoft, het gebruik van DigiD voor ondertekening van de aangifte en het aangifteprogramma van de Belastingdienst. Voordat de aangifte correct kan worden verzonden, moet deze worden ondertekend met DigiD. DigiD is bedoeld voor de authenticatie van personen bij gebruik van overheidsapplicaties. Met ingang van dit jaar wordt de DigiD die wordt gebruikt voor ondertekening van digitale belasting­aangiften, apart opgehaald uit het systeem van GBO.Overheid, dus niet meer in het belastingaangifteprogramma. Daarmee voldoet de Belastingdienst aan overheidsbreed gemaakte afspraken.

Het verzenden van deze DigiD moet op veel pc's met Windows XP en Internet Explorer apart worden toegestaan door de gebruiker. Dat is het gevolg van een recente wijziging van beveiligingsinstellingen die door Microsoft is doorgevoerd. Waarschijnlijk in het najaar van 2007 zijn er beveiligingspatches geweest die de software op de pc van de gebruiker op dat punt hebben veranderd. Gebleken is nu dat deze autorisatie plaatsvindt via een apart scherm op de pc, dus met een soort pop-up die vraagt of de gebruiker zeker weet of hij dit wel of niet wil doen. Het kan gebeuren dat mensen dit scherm over het hoofd zien. De aangifte wordt dan weliswaar verzonden aan de Belastingdienst, maar kan dan niet worden verwerkt omdat zij niet is ondertekend met DigiD. Sommige mensen die weten hoe de beveiligingsinstellingen werken, kunnen hier overigensuitstekend mee omgaan, want zij kunnen via de pop-up gewoon toestaan dat er DigiD-authenticatie kan plaatsvinden. Omdat dit in een aantal gevallen niet goed ging, heeft de Belastingdienst dus uit voorzorg tijdelijk het indienen van elektronische aangiften stilgelegd.

Op dit moment wordt in nauw overleg met Microsoft en met GBO.Overheid aan een oplossing gewerkt. Het streven is om deze week, nog voor het weekeinde, een nieuwe versie van het aangifteprogramma op de website van de Belastingdienst ter beschikking te stellen, waarmee het autorisatieprobleem wordt voorkomen. Dat doen wij dus samen met Microsoft, omdat die heeft aangegeven hoe het programma kan worden aangepast op de nieuwe beveiligingsinstellingen. Ik kan hieraan toevoegen dat tot op heden 72.000 elektronische aangiften goed zijn ontvangen door de Belastingdienst, dus inclusief ondertekening met DigiD. Daarbij gaat het om mensen die een andere computerconfiguratie hebben of die op ja hebben geklikt als een beveiligingsprogramma om autorisatie vroeg. Waarschijnlijk is in slechts enkele honderden gevallen de aangifte niet met DigiD ondertekend, als gevolg van de genoemde combinatie van lokale beveiligingsinstellingen en het feit dat het de gebruiker niet is opgevallen. Een snelle telefonische enquête gisteravond en vanochtend onder 25 van die honderden gevallen heeft uitgewezen dat 24 van hen op de hoogte waren van het feit dat de aangifte niet goed was verstuurd. Dat staat namelijk gewoon in het aangifteprogramma. Zij hebben aan de Belastingdienst doorgegeven dat zij later alsnog hun aangifte zullen indienen. Het is overigens gewoon mogelijk om de aangifte later in te dienen, wanneer het technische probleem is opgelost. Ook de Belastingtelefoon is ervan op de hoogte. Als mensen daarover bellen, kunnen de medewerkers het beveiligingsprobleem met hen doorspreken. Ik kan mij goed voorstellen dat veel mensen dat niet doen en daarom willen wij de zaak vooraf preventief oplossen.

De heer Omtzigt gaat uit van burgers die rationeel handelen en vanaf januari lineair aangifte doen. Misschien denkt de heer Omtzigt zo, maar de rest van Nederland absoluut niet. Het laatste weekend voor de deadline is altijd het drukste weekend. Januari en februari zijn echter nog geen spitstijd voor het indienen van aangiften. De meeste aangiften gaan dus goed, maar in een aantal gevallen is dat niet het geval en daarom hebben wij op de genoemde manier de problemen willen oplossen.

De heer Omtzigt (CDA):

Ik dank de staatssecretaris voor zijn antwoord en ik ben blij dat er aan de zaak wordt gewerkt. Twee vragen zijn echter nog niet beantwoord. Kan de diskette weer, en mag de belastingplichtige de aangifte uitprinten? Wij gaan ervan uit dat de zaak vrijdag is opgelost, maar als het een nieuw programma betreft, moeten de mensen dan opnieuw hun gegevens invoeren, of kunnen zij hun oude gegevens gebruiken? De derde vraag is: hoe gaat de staatssecretaris de burgers op de hoogte brengen? Op de website staat niet dat het nu wel gaat werken. Het streven is erop gericht de zaak vrijdag in orde te hebben, maar daarvoor is er geen garantie. Wij zouden dat echter wel graag zien. Daarom vraag ik om een concrete actie, gericht op de burgers.

Staatssecretaris De Jager:

Op basis van het Sofinummer weten wij welke groepen het betreft. Bijna iedereen daarvan is zelf op de hoogte van het probleem en zal later nog aangifte doen. Na 1 april, de uiterste aangiftedatum, zullen wij in contact treden met de burgers van wie wij weten dat zij een aangifte voor verzending klaar hebben, maar nog niet met DigiD hebben ondertekend. Bij die groep kan er iets mis zijn gegaan. Sommigen zullen dat ook bewust doen. De Belastingdienst zal die mensen opbellen om hun te vragen, alsnog aangifte te doen. Ik beloof de Kamer dat de Belastingdienst aangiften van mensen die in de dagen daarna alsnog op de knop "versturen" klikken, zullen behandelen alsof zij voor 1 april waren ingediend. Dat probleem hebben wij daarmee opgelost.

Aangifte doen op diskette lost het probleem niet op, want de diskette is een verouderd medium, dat maar heel weinig informatie kan bevatten. Verzenden via internet is een prima methode, ook voor autorisatie. Theoretisch is het nu al mogelijk om de aangifte via het programma uit te printen en zonder de internetverbinding te ondertekenen en op te sturen, maar daar wordt echt niemand blij van. De Belastingdienst niet, omdat zij dan handmatig allerlei formulieren moet verwerken en de burger niet omdat is gebleken dat er bij het massaal verwerken van handmatig ingevulde formulieren fouten worden gemaakt. Sommige dingen kunnen niet door de computer worden ingelezen. Er moet dan alsnog contact worden opgenomen. Gelet op het feit dat er maar gedurende een paar dagen niet via internet aangifte kan worden gedaan, en dan ook nog tijdens de daluren van de aangifteperiode, zeggen wij: doe gewoon aangifte via internet; dat kan weer in het weekend.

Mevrouw Gerkens (SP):

Ik heb niet van de staatssecretaris gehoord of dit alleen de belastingaangifte betreft of ook de toeslagen, zoals de huurtoeslag, de zorgtoeslag enzovoorts. Als dat het geval is, verzoek ik hem een andere oplossing voor deze groep te zoeken. Deze mensen kunnen soms niet eens een dag wachten, laat staan een week.

Staatssecretaris De Jager:

In veruit de meeste gevallen worden toeslagen automatisch gecontinueerd. Dit in tegenstelling tot ib-aangiftes, die ieder jaar moeten worden ingediend. Toeslagen worden in bijna alle gevallen automatisch gecontinueerd, dus daar hoeft niets voor ingediend te worden.

De heer Tony van Dijck (PVV):

Het is een mooi technisch verhaal van de staatssecretaris, maar het is elke week wat met de Belastingdienst. Vorige week was het dit, de week ervoor was het dat en de week daarvoor was het weer iets anders. Elke keer wordt ons een worst voorgehouden met de mededeling dat de problemen worden opgelost. Als de burgers in dit land ook maar een dag te laat zijn met hun aangifte, krijgen zij een dikke boete of een sanctie voor hun kiezen. De Belastingdienst kan het zich echter kennelijk veroorloven om elke keer weer in de min te gaan. Hoe gaat de staatssecretaris eindelijk de burgers van dit land compenseren voor dit falen van de Belastingdienst?

Staatssecretaris De Jager:

Die laatste woorden vind ik echt niet passend gezien de vooruitgang die de Belastingdienst het afgelopen jaar heeft geboekt. Mij kan wel worden gevraagd wat ik eraan doe om de dienstverlening van de Belastingdienst te verbeteren, zowel aan burgers als aan het bedrijfsleven. Daar zijn wij hard mee bezig. De Kamer heeft ook keer op keer verbeterplannen en verbetervoorstellen, zoals de vereenvoudigingsaanpak, van mij ontvangen. Daarin wordt precies uiteengezet hoe de dienstverlening van de Belastingdienst kan worden verbeterd. Er wordt iedere keer een stap voorwaarts gezet. Dat betekent overigens niet dat het onmogelijk is dat iets een keer niet goed gaat. In dit specifieke geval wordt de burger uiteindelijk niet de dupe.

De heer Vendrik (GroenLinks):

Ik vind de staatssecretaris een aardige man, maar wij zien hem hier te vaak waar het gaat om de Belastingdienst. Dit is de zoveelste keer dat wij hem hier uitleg zie geven over digitale ellende bij de Belastingdienst. Wanneer houdt dat op? Dat de staatssecretaris het niet leuker kan maken, wisten wij al. Maar zijn belofte was wel, net als die van zijn voorgangers, dat het makkelijker zou worden. Dat lukt niet. Het is aan de staatsecretaris om dat wel te realiseren.

Ik heb begrepen dat een belangrijke automatiseringsfirma is betrokken bij deze ellende. Wanneer wordt zo'n firma eigenlijk door de Nederlandse overheid in gebreke gesteld als deze zo verantwoordelijk is voor het probleem dat de staatssecretaris zojuist heeft beschreven?

Staatssecretaris De Jager:

Ik ben het ermee eens dat wij het makkelijker moeten maken. Daar zijn daar mee bezig en het gaat ook beter. Het kost wel enige tijd. Mijn rechtsvoorganger de heer Zalm heeft eens in de Kamer gezegd dat het vijf tot tien jaar zou duren om de ICT-systemen bij de Belastingdienst te vernieuwen en verbeteren. Daar zijn wij druk mee bezig. Afgelopen jaar is er op dat punt heel veel verbeterd. Ik kan geen garantie geven dat er niets meer zal gebeuren. Er kan altijd iets misgaan. Van deze specifieke situatie heeft niemand echt last. Er kan een paar dagen geen aangifte worden ingediend, maar het is nog steeds mogelijk om dat voor 1 april te doen. Er hoeft dus geen bloed uit te vloeien. Wij moeten het uiteraard wel makkelijker maken en daar zijn wij hard mee bezig.

De heer Irrgang (SP):

Voorzitter.

De voorzitter:

Mijnheer Irrgang, ik wil voor 15.00 uur beginnen met de laatste serie vragen in het vragenuur. U bent de derde spreker van de SP-fractie in dit blok vragen. Zou u er begrip voor willen hebben dat de heer Van der Ham ook nog graag zijn vraag wil stellen?

De heer Irrgang (SP):

Daar heb ik begrip voor, maar deze vraag is wel belangrijk. De staatssecretaris zei dat het bij huurtoeslag gaat om continuering. Er zijn echter ook heel veel mensen met weinig inkomen die een huurtoeslag aanvragen. Kan hij garanderen dat als mensen dat een week te laat doen door problemen bij zijn Belastingdienst, zij geen dag later hun huurtoeslag of zorgtoeslag krijgen die zij hartstikke nodig hebben?

Staatssecretaris De Jager:

Mensen krijgen de huurtoeslag waar zij recht op hebben. Als zij door de eventuele problemen bij de Belastingdienst te laat hebben aangevraagd, zullen wij met terugwerkende kracht over die periode huurtoeslag toekennen. Ik heb al gezegd dat dit een heel beperkt aantal gevallen betreft.