Vragen van het lid Heemskerk aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de hoge ziektekostenpremies in 2007.

De heer Heemskerk (PvdA):

Voorzitter. Er was deze week niet alleen veel onrust over de ozb-tarieven, maar vooral ook over de ziektekostenpremies. Wat betreft 2006 hadden de verzekeraars eerder gezegd dat die premies wellicht € 1300 per jaar zouden bedragen en niet de € 1100 waarvan eerder werd uitgegaan. Uiteindelijk zijn de premies op ongeveer € 1000 per jaar uitgekomen. Overigens betekent dit wel, dat heel veel mensen veel meer premie gaan betalen. Maar over 2006 zijn de premies lager dan verwacht, en dat is mooi. Vooral voor de mensen met de hoogste inkomens is dat mooi, want die gaan er netto op vooruit. De mensen met de lagere inkomens schieten helemaal niets op met die lagere premie, want zij krijgen binnenkort een korting op de zorgtoeslag.

Naar verluidt heeft het Centraal Planbureau voor 2007 een premiestijging voorspeld van 10% ofwel € 100. Ook de zorgverzekeraars zeggen dat het niet houdbaar is om te stunten met die lage premies. In Zwitserland hebben wij dat ook gezien. Daar kwam een nieuw stelsel en waren er het eerste jaar lage premies. Daarna gingen de premies omhoog. De PvdA heeft een grote enquête gehouden over het zorgstelsel. De mensen op straat hebben het haarfijn door; zij zeiden: let maar op, dit jaar zijn er wellicht iets lagere premies, maar volgend jaar zijn wij echt de klos. In De Telegraaf wuift de minister het risico van een hogere premie weg.

Er zijn eigenlijk maar twee oorzaken voor die lagere premie in 2006. De eerste is een bruidschat: zorgverzekeraars hebben honderden miljoenen euro's aan reserves die vrijgevallen zijn. Die kunnen zij inzetten om te stunten en om reclamespotjes van 80 mln. per jaar te betalen. De tweede oorzaak is dat het een loterij zonder nieten is voor de zorgverzekeraars: als zij meer dan € 35 verlies hebben op hun verzekerden, krijgen zij dat bedrag vrijwel volledig terug. Mijn vraag aan de minister is dan ook de volgende. Deze cadeautjes die de verzekeraars in 2006 krijgen, krijgen zij toch in 2007 niet nog een keer? Als dat inderdaad niet het geval is, dan zullen die premies helaas wel omhoog moeten. En als de premies dit jaar 10% te laag waren, moeten ze volgend jaar misschien wel 20% omhoog om het goed te maken.

Verder heeft de minister in de krant gereageerd op de ramingen van het CPB die weer afkomstig zijn van het Centraal Economisch Plan. Kan de minister de Kamer via een brief informeren over die cijfers? Als hij een reactie op de cijfers geeft in De Telegraaf, moet hij die de Kamer toch ook kunnen leveren. Ik vraag dat met name omdat in het CEP alle echte koopkrachtplaatjes staan. De minister verschuilt zich steeds achter mogelijke compensatiemaatregelen wat betreft de stroppenpot voor ambtenaren, oud-ambtenaren en gepensioneerden omdat dit CEP er nog niet is. Dus nogmaals, kan de Kamer die stukken krijgen, zodat er snel een fatsoenlijk koopkrachtdebat over gehouden kan worden?

Minister Hoogervorst:

Voorzitter. De Kamer krijgt het CEP als dat er is. Dan zal het kabinet ook nadere inzichten geven in de koopkrachtsituatie van dat moment. Die cijfers bewegen nog, en het is nu nog niet het moment om daarover te debatteren.

Het CPB heeft inderdaad een vooruitzicht gegeven, in voorlopige cijfers, van een premiestijging tot € 1160. Als de premie in 2006 conform CPB-raming op € 1106 was uitgekomen, had niemand een stijging volgend jaar tot € 1160 vreemd gevonden, want dat zou dan een stijging zijn van zo'n 5%. Wij zullen zien hoe dit zich ontwikkelt. De voorspelde stijging lijkt dus eigenlijk forser dan die is, door de meevaller die er in 2006 is geweest. Het is nu februari en pas in december zullen de premies over 2007 worden vastgesteld. Dan zullen wij weer zien hoeveel het wordt. Ik heb in mijn driejarig bestaan als minister van Volksgezondheid hier al zo'n zes keer gestaan om uit te leggen hoe ramingen in elkaar zitten en hoe die altijd weer anders uitpakken; dit keer zal het niet anders zijn. Vorige keer is de uiteindelijk vastgestelde premie meer dan € 60 lager uitgekomen dan het CPB had voorspeld. Verzekeraars verzekeren mij dat dit echt niet komt doordat zij massief interen op reserves, maar dat dit voornamelijk komt door concurrentie. Ook volgend jaar zal de concurrentie tussen verzekeraars weer zeer intens zijn. Nederlanders kennen inmiddels de macht van het switchen, van het stemmen met de voeten, en zij zullen die macht nooit meer uit handen geven. Ik weet dat verzekeraars heel druk bezig zijn om de kosten te drukken, precies zoals wij met dit stelsel hebben beoogd. De kosten van de eigen administratieve processen worden verminderd en er wordt scherp gecontracteerd met de ziekenhuizen. Dat gaat allemaal in de loop van dit jaar gebeuren en dan zullen wij aan het eind van het jaar zien hoe hoog de premie is.

Kortom, het is nog veel te vroeg om nu een soort definitieve premieraming te doen, en dat zal het CPB als eerste erkennen. Het is nu februari. In december zullen wij dat zien. Wat ik kan vaststellen, is dat mensen de afgelopen zes maanden keer op keer onnodig bang zijn gemaakt over alles wat er mis zou kunnen gaan bij de zorgverzekering, zoals premies van € 1300 die uiteindelijk € 1000 zijn geworden. Er zou een administratieve chaos ontstaan, maar dat is niet gebeurd. Het zou onmogelijk zijn voor de mensen om te kiezen, maar 25% van de mensen heeft gekozen; de grootste volksverhuizing sinds de tijd van de Kaninefaten. Anders dan de verwachtingen die door anderen zijn geschapen, is dat allemaal gewoon opgetreden. Ik heb er het volste vertrouwen in dat wij geen chaotische toestanden zullen krijgen.

Ook als de premies zouden stijgen, is er de inkomensbescherming van de zorgtoeslag. De CPB-ramingen geven in eerste instantie aan dat zelfs bij een premiestijging de gemiddelde koopkracht van de mensen, vooral met een lager inkomen, zal stijgen.

De heer Heemskerk (PvdA):

Zijn die ramingen nu wel of niet bekend? De minister zegt dat het dit jaar € 1000 is en dat het volgend jaar € 1100 wordt. Hij zegt dus tegen de mensen dat de premies € 100 of 10% omhoog gaan. Kan hij deze ramingen naar de Kamer sturen, zodat wij deze cijfers ook hebben? De minister zegt verder dat de premie € 60 omlaag is gegaan. Nogmaals, dat is een nettovoordeel voor de hoogste inkomens, maar niet voor de laagste inkomens. Ik constateer dat de minister mijn vraag niet heeft beantwoord. De verzekeraars hebben honderden miljoenen euro's aan reserves die zijn vrijgevallen, meegekregen als bruidsschat. Als zij meer dan € 35 verlies hebben, krijgen zij dat allemaal terug. Ja, dan kan ik ook stunten met de premie. Kan de minister zeggen dat hij deze cadeautjes in 2007 niet nog een keer uitdeelt?

Minister Hoogervorst:

Ik heb de verzekeraars geen enkel cadeautje gegeven. Ik heb ze geen reserves gegeven. Die hebben zij hooguit gehad. Ik heb al eerder gezegd dat De Nederlandsche Bank nagaat of de reservepositie van de verzekeraars op orde is. In de loop van het voorjaar wordt hierover gerapporteerd. Als die reservepositie niet in orde is, zullen de verzekeraars passende maatregelen moeten nemen.

De heer Heemskerk (PvdA):

U geeft wel een cadeautje. Als zij meer dan € 35 per verzekerde verlies maken, krijgen zij dat helemaal terug. Dan kan ik ook stunten met de premies. Als zij dit jaar een korting geven zodat zij 10% onder de kostprijs zitten, weet iedere econoom dat zij deze dubbel goed moeten maken. Dan gaan de premies misschien niet in 2007, maar in 2008 wel met 20% omhoog.

Minister Hoogervorst:

Nogmaals, ik weet dat de zorgverzekeraars uit alle macht bezig zijn om de administratieve kosten van hun eigen bedrijf te drukken en scherp te contracteren met de ziekenhuizen. Ik heb hier meerdere voorbeelden van gehoord. Dat zal ook de kosten kunnen drukken en verder zal de concurrentie haar werk doen.

De heer Vendrik (GroenLinks):

Ik begrijp uit de antwoorden van de minister dat hij grote vraagtekens zet bij de raming van het Centraal Planbureau. Ik heb de cijfers ook gezien. Er staat dat de nominale premie in 2007 € 1160 is, terwijl deze nu rond € 1000 is. Dat is een zeer forse stijging waarover veel mensen zich zorgen zullen maken, want voor veel mensen is het onder dit kabinet niet makkelijker geworden. Neemt deze minister deze cijfers nu serieus of niet? Het zou niet de eerste keer zijn dat het Centraal Planbureau meer gelijk heeft op het gebied van de inkomens dan het kabinet dat mooie cijfers over de koopkracht geeft. Als het CPB gelijk krijgt, garandeert deze minister dan dat de laagste inkomens in 2007 volledig gecompenseerd worden, wat het ook kost, voor de dan te betreuren stijging naar bijvoorbeeld € 1160 of € 1200?

Minister Hoogervorst:

Ik acht de berekeningen van het CPB altijd buitengewoon hoog. Ik heb ook gezegd dat die raming van € 1160 niet zo'n heel grote verhoging is ten opzichte van wat voor dit jaar was geraamd. Deze is maar 5% en dat is een heel normale gang van zaken in de zorg. Ik vind dat helemaal niet zo'n rare raming. Ik heb alleen vastgesteld dat men verleden jaar gelukkig flink mis zat en dat dit volgend jaar wellicht weer gebeurt. Uit de CPB-cijfers blijkt echter dat, ook als deze raming uitkomt, de koopkracht over de hele linie – met name de lagere inkomens – stijgt. De lagere inkomens krijgen immers via de zorgtoeslag een adequate compensatie. Die zorgtoeslag garandeer ik.

De heer Crone (PvdA):

Vindt de minister dat er geen chaos is als alle huisartsen alleen nog maar voorschotten hebben gekregen? Is er geen sprake van chaos als burgers nog niet weten waar zij wat betreft de premie aan toe zijn als zij van verzekeraar switchen?

De voorzitter:

De vragen gaan over de premies in 2007.

De heer Crone (PvdA):

Maar de minister heeft gezorgd voor een chaos die doorwerkt tot in dat jaar. De verzekeraars zullen veel moeten investeren om die administratieve chaos op te lossen. Als de kosten stijgen, moet het uit de lengte of de breedte komen! Dat weet hij ook. Als het niet uit de lengte of de breedte komt, gaat de premie omhoog. Zo simpel is het.

Minister Hoogervorst:

De problemen van de huisartsen en eventuele administratieve problemen rond het switchten heb ik zelf aangekaart in de Kamer. Dat zijn normale overgangsproblemen bij de gigantische operatie waarmee wij nu bezig zijn. Ik zou dat niet een chaos willen noemen.

Mevrouw Kant (SP):

Het is maar hoe je het bekijkt. Bij menig gezin aan de keukentafel is er op dit moment wél sprake van chaos. Veel gezinnen zijn er fors op achteruitgegaan door het nieuwe zorgstelsel en nu horen zij dat volgend jaar de premie misschien weer omhoog gaat! Wordt het niet tijd dat u eens stopt met het bagatelliseren van de problemen en dat u zich ook eens zorgen gaat maken over de situatie waarin de mensen nu verkeren? Bent u bereid om die mensen alsnog te compenseren? U zegt dat u de zorgtoeslag garandeert als de premie volgend jaar stijgt. Dat is mooi, maar de mensen die net boven de grens zitten, worden extra gedupeerd. Hun premie stijgt, maar zij komen net niet in aanmerking voor de zorgtoeslag. Ik kan die aanslag op hun budget nu al voorspellen.

Minister Hoogervorst:

Als de premie volgend jaar stijgt, zal de zorgtoeslag voor de lagere en een groot deel van de middeninkomens soelaas bieden. Mensen met een inkomen van boven de € 40.000 komen inderdaad niet in aanmerking voor de zorgtoeslag, maar dat is natuurlijk niet een laag inkomen. Bovendien blijkt uit de CPB-ramingen, die officieel nog moeten verschijnen, dat ook voor die categorie netto nog steeds een positief koopkrachtbeeld resulteert.

Mevrouw Kant (SP):

Wilt u nog reageren op mijn vraag over de chaos aan de keukentafel en de problemen in het huishoudboekje die de mensen nu hebben door het nieuwe zorgstelsel?

Minister Hoogervorst:

Daarover heb ik drie keer uitvoerig overlegd met de Kamer. Het lijkt mij dat het niet de bedoeling kan zijn om dat nog eens over te doen.