Aan de orde is het mondelinge vragenuur, overeenkomstig artikel 136 van het Reglement van orde.

Vragenvan het lid Poppe aan de minister van Verkeer en Waterstaat, over verstoring van de dienstregeling van de spoorwegen ten gevolge van de capaciteitstoedeling ten behoeve van chartervervoer.

De heer Poppe (SP):

Mijnheer de Voorzitter! Vorige week heeft de Kamer urenlang gedebatteerd over de gevolgen van de commercialisering van de NS en onder andere over hoe de NS met tariefverhogingen in de spits de vaste klanten frustreert en wegjaagt. Dit weekend liet weer een staaltje van commercieel handelen zien waarbij de vaste klanten konden ervaren dat bij NS nieuwe stijl winst boven service gaat. Voor een feestje van de importeur van Volkswagen in Amsterdam Arena waren twintig treinen gecharterd. Waarschijnlijk een lucratieve schnabbel voor NS Travel. Naar gebleken is, ging dit ten koste van de klanten van NS Reizigers. De happening liep wat uit, waarna vervolgens is geprobeerd om de chartertreinen geforceerd te laten vertrekken. Dat leverde vrijdag een chaos op en een complete verstoring van de gewone dienstregeling. Treinen kwamen niet of veel te laat, waardoor sommige passagiers ruim anderhalf uur moesten wachten. In Nijmegen bijvoorbeeld kwamen passagiers twee uur te laat aan, midden in de nacht. Het leek bijna op een actie van Volkswagen om de mensen uit de trein in hun auto's te krijgen! Daarom stel ik de volgende vragen aan de minister.

1. Is het juist dat RailNed bij capaciteitstoedeling voor treinen buiten de reguliere dienstregeling de voorwaarde stelt dat de uitvoering van de dienstregeling hierdoor niet gehinderd mag worden? Als dat het geval is, hoe valt dat te rijmen met de opgetreden vertragingen van afgelopen vrijdag?

2. Is de minister bereid om de voorwaarden voor commerciële schnabbels op het spoor aan te scherpen, zodat de gewone passagiers niet langer als derdeklaspassagiers behandeld worden? Naar mijn mening is die derde klas kort na de oorlog al afgeschaft.

3. Kan de minister de Kamer informeren hoe vaak dergelijke schnabbels de gewone dienstregeling verstoord hebben?

Minister Jorritsma-Lebbink:

Voorzitter! Laat ik beginnen met te zeggen dat ik het een buitengewoon goed initiatief vind als 10.000 mensen, komend uit het hele land en zelfs uit Duitsland, per trein aangevoerd worden naar de Arena. Dat is beter dan dat zij er allemaal met de auto naartoe rijden.

Ik wist dat deze vragen zouden komen. Ik heb daarom natuurlijk informatie opgevraagd. Voorzover ik heb begrepen, is er een goede afspraak gemaakt. Als de eerste vraag van de heer Poppe is of het waar is dat RailNed de voorwaarde stelt dat het buiten de normale treinen moet, dan klopt dat. Alleen de restcapaciteit wordt gebruikt voor besloten vervoer. Dat is overigens niets nieuws en het is ook niet sinds de verzelfstandiging; het is al vele jaren het geval.

Het programma is een halfuur uitgelopen, waarna in overleg tussen de organisator en NS Reizigers besloten is om de afvoer van de mensen ook een halfuur later maar dan versneld te doen plaatsvinden. Maar heel veel mensen dachten dat de trein op tijd zou vertrekken. Zij zijn toch naar het station en het perron opgegaan. Veiligheidshalve moesten daardoor de gewone treinen, die het perron zouden passeren, langzamer rijden. En verder moest, zoals gezegd, de verlate afvoer sneller plaatsvinden vanwege het late tijdstip, waardoor het gewone reizigersverkeer inderdaad enigszins in de knel is gekomen. Ook ontstonden een aantal technische problemen op het rangeerterrein Watergraafsmeer. NS-R zelf, NS Chartertrains en NS Verkeersleiding hebben er vervolgens alles aan gedaan, zo wordt mij gemeld, om de operatie zo glad mogelijk te laten verlopen. Voorzover ik weet, is de informatievoorziening aan de reizigers goed geweest. Alle mensen, de 10.000 gasten van Volkswagen, maar ook de gewone reizigers zijn uiteindelijk ter plekke aangekomen. De gewone reizigers die vertraging opliepen, zijn inderdaad vertraagd aangekomen en zijn zo nodig in een aantal gevallen per taxi naar huis vervoerd.

Zoals de heer Poppe terecht opmerkt, mag het chartervervoer niet het gewone vervoer wegdrukken. Hier is misschien een wat verzachtende omstandigheid, namelijk dat het om een extreem grote hoeveelheid mensen ging en dat er ook nog in het programma "gerommeld" is, als ik het zo mag zeggen. De organisator van het evenement zal overigens voor de geleden schade aansprakelijk gesteld worden, want zo werkt het bij dit soort contracten, en NS Reizigers heeft geprobeerd de gewone reizigers zo goed mogelijk tegemoet te komen.

De heer Poppe vraagt nog of aanscherping nodig is van de regels voor "dit soort commerciële schnabbels", zoals hij dat noemt; ik zou eerder spreken van besloten vervoer op het spoor. Ik kan dat op dit moment niet overzien. Om die vraag te kunnen beantwoorden zou ik eens helemaal in de materie moeten duiken. Zover ik weet, zijn de regels al heel scherp, alleen is hier een calamiteit gebeurd en dat zou voor de komende tijd voorkomen moeten worden. Als daarvoor aanscherping van de regels nodig is, wil ik daar graag nog eens naar kijken.

De laatste vraag van de heer Poppe is of ik er inzicht in kan geven hoeveel van dit soort chartervervoer plaatsvindt. Daar moet ik navraag naar laten doen. Ik zal het op enig moment schriftelijk laten weten en misschien mag ik daarbij dan meteen mijn oordeel over de nu geldende regels voegen.

De heer Poppe (SP):

Mijnheer de voorzitter! Ik ben het volstrekt met de minister eens dat het een heel goede zaak is als bij dit soort grote manifestaties de mensen met de trein gehaald en gebracht worden. De minister op haar beurt deelt mijn opvatting dat dit niet ten koste van de gewone dienstregeling mag gaan, en dat is wel gebeurd. De organisatie zal aansprakelijk gesteld worden. Zullen de gedupeerde reizigers een schadeloosstelling ontvangen voor de geleden schade: uren later thuis en misschien afspraken gemist?

De minister spreekt van een "calamiteit". Ik ben van mening dat dit niet echt een calamiteit is. Toen het feestje van Volkswagen wat uitliep, heeft men geforceerd geprobeerd om die twintig treinen toch weg te krijgen, terwijl NS Reizigers al had gezegd dat het helemaal niet mogelijk was. Acht treinen over een baanvak of 28, dat maakt nogal verschil. Het was dus niet zozeer een calamiteit als wel een volkomen verkeerde inschatting. Daarom herhaal ik mijn vraag of de minister bereid is om bij de verdeling van de treincapaciteit via RailNed, dat direct onder haar verantwoordelijkheid valt, erop toe te zien dat dit soort ernstige fouten, waardoor in het hele land de dienstregeling naar de knoppen gaat, niet meer plaatsvindt, en dat betekent waarschijnlijk wel degelijk een aanscherping van de procedures. Wanneer een dergelijke grote manifestatie uitloopt, moet dan maar niet geforceerd en slechts mondjesmaat worden afgevoerd, in ieder geval zodanig dat de minister absoluut kan garanderen dat de gewone treinreiziger niet een derdeklasser wordt, die maar moet wachten op de chartertreinen.

Minister Jorritsma-Lebbink:

Mijnheer de voorzitter! Zoals ik in eerste termijn heb gezegd, wordt de organisatie aansprakelijk gesteld voor hetgeen is gebeurd. De reizigers zijn bediend zoals ze ook in andere situaties van vertraging worden bediend. Daar waar nodig, zijn mensen met een taxi naar huis gebracht. Er worden geen vergoedingen gegeven voor de vertraging aan de reizigers.

Ik ben het overigens op zichzelf met de heer Poppe eens dat dit soort treinen in principe niet mogen leiden tot een vertraging van de gewone treinen. De gewone treinen behoren gewoon hun gang te kunnen gaan. Daarom heb ik ook in eerste termijn gezegd dat ik nog eens wil bekijken hoe moet worden omgegaan met het uitlopen van manifestaties en of daar nadere regelingen voor nodig zijn. Ik meen dat waar mogelijk de restcapaciteit zoveel mogelijk benut moet worden voor nuttige doeleinden, namelijk het vervoeren van ontzettend veel mensen. Dat zou ook zo moeten blijven.