Tweede Kamer der Staten-Generaal

36 550 IX Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB) en de begrotingsstaat van Nationale Schuld (IXA) voor het jaar 2024 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2023‒2024

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in:

  • 1. de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Financiën (IXB);

  • 2. de begrotingsstaat inzake de Nationale Schuld (IXA).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Financiën,S.P.R.A. van Weyenberg

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2024 (inclusief twee Incidentele Suppletoire Begrotingen)1 van het ministerie van Financiën (IXB) en Nationale Schuld (IXA).

In hoofdstuk 2 zijn de overzichten opgenomen met de belangrijkste mutaties; in paragraaf 2.1 voor artikel 1 t/m 13 van IXB en in paragraaf 2.2. voor artikel 11 en 12 van IXA. In paragraaf 2.3 is het overzicht coronamaatregelen opgenomen.

Hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4 bevatten per beleidsartikel een budgettaire tabel. Conform de Rijksbegrotingsvooschriften (RBV) worden per artikel de (meerjarige) mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen in de onderstaande (tabel 1) toegelicht. De toelichting op de mutatie van de belastingontvangsten is in de Voorjaarsnota opgenomen. Vanwege de staffel kan de som van de toegelichte mutaties afwijken van de totale mutaties op het artikel.

Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

< 50

1

2

=> 50 en < 200

2

4

=> 200 < 1000

5

10

=> 1000

10

20

In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begrotingen. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties IXB

In onderstaande tabellen worden de belangrijkste suppletoire uitgaven-(tabel 2) en ontvangstenmutaties (tabel 3) weergegeven.

Tabel 2 Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2024 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Art.

Uitgaven 2024

Uitgaven 2025

Uitgaven 2026

Uitgaven 2027

Uitgaven 2028

Uitgaven 2029

Vastgestelde begroting 2024 incl ISB's

 

24.926.839

22.551.692

10.064.377

9.845.270

9.393.050

 

Belangrijkste suppletoire mutaties

       

1) Herijking herstel box 3

1

25.000

0

0

0

0

 

2) Niet-belastingontvangsten

1

66.893

32.994

26.921

21.599

21.947

 

3) Uitvoeringskosten fiscale wet-en regelgeving

1

20.968

25.661

22.075

20.479

19.252

 

4) Invordering coronaschulden

1

0

34.422

18.745

13.160

1.650

 

5) Verbeteren dienstverlening BelastingTelefoon

1

32.760

20.839

20.384

20.930

20.930

 

6) Kapitaalinjectie European Bank for Reconstruction and Development (EBRD)

4

25.000

0

0

0

0

 

7) Hybride kapitaal wereldbank

4

68.000

0

0

0

0

 

8) Btw-compensatiefonds (BCF) stortingen

6

89.148

1.201

293

63

63

 

9) Vertragingsrente Traditionele Eigen Middelen (TEM)

9

199.400

0

0

0

0

 

10) Eindejaarsmarge

10

67.824

0

0

0

0

 

11) Loon-en Prijsbijstelling

10

290.829

261.605

252.776

246.810

244.531

 

12) Voorziening middelen uitvoeringskosten fiscale wet- en regelgeving

10

0

‒ 25.661

‒ 22.075

‒ 20.479

‒ 19.252

 

13) Hersteloperatie Toeslagen

13

364.133

759.152

98.960

0

0

 

14) Bijdrage Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) aan artikel 1

13

‒ 53.092

0

0

0

0

 

15) Implementatie Wet Open Overheid (WOO)

div

6.806

7.188

8.795

6.373

6.373

 

16) Informatiehuishouding: de basis op orde

div

21.715

7.957

6.467

2.589

2.589

 

17) Kasschuiven

div

‒ 171.987

58.350

52.350

27.400

22.887

 

18) Overige overhevelingen Aanvullende Post (AP)

div

17.778

28.085

11.686

13.092

17.118

 

19) Overige mutaties & extrapolatie

div

3.125

‒ 12.781

‒ 9.942

‒ 22.376

1.125

9.776.049

Stand 1e suppletoire begroting 2024

 

26.001.139

23.750.704

10.551.812

10.174.910

9.732.263

9.776.049

Toelichting

1. Herijking herstel box 3

In 2024 wordt € 25 mln. voor de uitvoering van herstel box 3 beschikbaar gesteld vanuit de reservering op de Aanvullende Post. Als gevolg van de lopende procedures rondom box 3 vinden extra werkzaamheden plaats voor het herstel. Daarnaast zullen in 2024 werkzaamheden worden verricht voor de overbruggingswet Box 3 (belastingjaar 2023 en 2024).

2. Niet-belastingontvangstenDe raming van de uitgaven inzake de niet-belastingontvangsten (belasting- en invorderingsrente, vervolgingskosten en -opbrengsten en boetes) is bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023, een hogere meerjarige belastinggrondslag en de recente renteramingen uit het CEP. Dit leidt structureel tot hogere verwachte uitgaven (circa € 29 mln. in 2024, aflopend naar € 22 mln. in 2028). Hier staat een structurele meevaller aan de ontvangstenkant tegenover (zie ook post 1 onder Ontvangstenmutaties).

Daarnaast worden er extra uitgaven van € 38 mln. verwacht vanwege de herstelactie invorderingsrente. De uitgaven waren eerder in 2023 geraamd, maar het project is vertraagd en start derhalve in 2024.

3. Uitvoeringskosten fiscale wet-en regelgevingVoor de uitvoering van nieuwe fiscale wet- en regelgeving worden extra uitgaven bij de Belastingdienst begroot. Het gaat hierbij om circa 30 uitvoeringstoetsen, waaronder Pijler 2, aandelentransacties in de overdrachtsbelasting, herijking implementatie richtlijn kleineondernemersregeling en geven uit vennootschap.

4. Invordering coronaschuldenEr worden middelen vrijgemaakt ten behoeve van de invordering van coronaschulden (cumulatief € 68 mln. in de jaren 2025 tot en met 2028). Voor de inning van de coronaschulden die tijdens de coronacrisis door ondernemers zijn opgebouwd is er capaciteit nodig, onder andere vanwege de vele sanerings-, faillissements-, en uitstelverzoeken.

5. Verbeteren dienstverlening BelastingtelefoonIn 2024 wordt € 33 mln. en structureel € 21 mln. ingezet om de bereikbaarheid van de Belastingtelefoon te verbeteren en stabiliteit te borgen. De Belastingdienst zet daarmee in op het verbeteren van de productiviteit en efficiency en het werven en behouden van ervaren medewerkers.

6. Kapitaalinjectie European Bank for Reconstruction and Development (ERBD)Betreft een kapitaalinjectie aan de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD). Met behulp van deze injectie kan EBRD blijven bijdragen aan het steunen van Oekraïne. In 2023 was een reservering opgenomen van € 75 mln. Deze reservering wordt opgehoogd met € 25 mln. omdat de kapitaaluitbreiding bij de EBRD hoger is geworden dan initieel geraamd.2

7. Hybride kapitaal wereldbank

Tijdens de Voorjaarsvergadering van de Wereldbank kondigt Nederland, onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring, deelname aan in aankoop van hybride kapitaal (€ 68 mln.). Dit is een schuldinstrument met eigenschappen van kapitaal; er wordt rente ontvangen maar het geeft geen stemrecht. De looptijd is oneindig, maar tijdens een toekomstige middelenaanvulling kan het hybride kapitaal worden omgezet in een reguliere kapitaalbijdrage. De Wereldbank kan op basis van hybride kapitaal nieuwe obligaties uitgeven. De komende 10 jaar kan de hiermee opgehaalde financiering worden ingezet voor projecten ten behoeve van de ‘Global Public Goods’, zoals klimaatverandering, pandemieparaatheid en fragiliteit. Hierbij geldt een hefboomeffect; elke ingelegde euro creëert over de komende 10 jaar € 8 aan additionele leencapaciteit.

8. Btw-compensatiefonds (BCF) stortingenAls gevolg van overhevelingen van budget van ministeries naar decentrale overheden wordt een bedrag in het gemeente of provinciefonds gestort. Het geraamde btw-deel van dit bedrag wordt in het BCF gestort (circa € 89 mln.). Gemeentes en provincies kunnen de betaalde btw in verband met de overhevelingen terugvragen bij het BCF. Deze uitgaven worden gedekt vanuit de belastingontvangsten.

9. Vertragingsrente Traditionele Eigen Middelen (TEM)Het ministerie van Financiën zal € 199,4 mln. vertragingsrente betalen aan de Europese Commissie (CIE) als gevolg van een nabetaling door onderwaardering invoer Textiel en Schoenen (LWTS) en Voortvarendheid (€ 100 mln.). Tevens zal vertragingsrente worden betaald voor het dossier Zonnepanelen (€ 99,4 mln.). De hiervoor benodigde middelen worden vanuit de Aanvullende Post (AP) van de Rijksbegroting overgeheveld naar artikel 9 Douane. Deze te betalen vertragingsrente is lager dan eerder was ingeschat en dan op de AP was gereserveerd en leidt derhalve tot een per saldo meevaller.

Daarnaast wordt op bovengenoemde dossiers waarover overeenstemming met de CIE is bereikt, per saldo circa € 600 mln. aan terugbetalingen ontvangen op eerder reeds betaalde hoofdsommen (douanerechten). Deze meevallers op de TEM-hoofdsommen en de toelichtingen hierop, zijn terug te vinden in de Voorjaarsnota en de daarin opgenomen verticale toelichtingen van Buitenlandse Zaken en de Aanvullende Post. De TEM-betalingen van hoofdsommen aan en eventuele terugontvangsten van de CIE lopen via de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Tweede Kamer is over genoemde dossiers en de financiële aspecten ervan geinformeerd middels de kamerbrief van 4 april 2024.3

10. EindejaarsmargeDe eindejaarsmarge van € 68 mln. wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting.

11. Loon- en PrijsbijstellingDe loon- en prijsbijstelling 2024 wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting (€ 291 mln. in 2024 en € 245 mln. structureel).

12. Voorziening middelen uitvoeringskosten fiscale wet- en regelgevingVoor de uitvoering van nieuwe (belasting-)wetgeving worden middelen overgeboekt vanuit de voorziening voor uitvoeringskosten fiscale wet- en regelgeving naar de begroting van de Belastingdienst.

13. Hersteloperatie Toeslagen

Naar aanleiding van de bijstelling van de cijfers van Toeslagen Herstel op basis van de groei van aanmeldingen en gedupeerden vallen de compensatie- en hersteluitgaven en de apparaatsuitgaven om de hersteloperatie uit te voeren naar verwachting hoger uit dan eerder begroot. Daaraan verbonden omvat de bijstelling Toeslagen Herstel een stijging van de kosten van bezwaren en beroepen. De groei van het aantal aanmeldingen leidt ook tot een ophoging van budget voor dwangsommen en een vernieuwde hogere raming van de rechtsbijstandregeling. Eventuele bijstellingen van de prognose zijn inzichtelijk in de voortgangsrapportage Hersteloperatie Toeslagen4. De bijstelling leidt tot ophoging van uitgavenbudget op het geheel van apparaat en (schade)vergoedingen van € 364,1 mln. in 2024, € 759,2 mln. in 2025 en € 99,0 mln. in 2026. Deze beschikbare middelen zijn naast uitgaven op apparaat van Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) verdeeld over hogere uitgaven binnen de 30k-regeling, de integrale beoordeling, de kindregeling, de ex-partnerregeling, de HZK-regeling, dwangsommen en private schuldenregeling. Van het totaal is circa € 103 mln. in 2024 en circa € 299 mln. in 2025 overgeheveld vanuit de Aanvullende Post. Een integraal overzicht van de financiële stand van zaken van de Hersteloperatie Toeslagen is te vinden in de bijlage van de Voorjaarsnota 2024.

14. Bijdrage Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) aan artikel 1Er wordt om verschillende oorzaken budget overgeheveld van artikel 13 Toeslagen naar artikel 1 Belastingen. Ten eerste wordt er in verband met werkzaamheden door ketenpartners van Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) in 2024 circa € 37,1 mln. aan budget overgeheveld als gevolg van o.a. werkzaamheden door CAP (Centrale Administratieve Processen), KI&S (Klantinteractie & -services) en O&P (Organisatie & Personeel). Daarnaast wordt circa € 16 mln. overgeheveld ten behoeve van uitgaven bij de Belastingdienst in verband met toegenomen werkzaamheden voor UHT.

15. Implementatie Wet Open Overheid (WOO)Sinds 1 mei 2022 is de Wet open overheid van kracht. Hierdoor is er een wettelijke verplichting om documenten openbaar te maken. Om aan deze opgave te kunnen voldoen is extra personele inzet benodigd bij de Belastingdienst, Toeslagen en Douane om processen te begeleiden, te ondersteunen en nieuwe processen te implementeren voor de actieve openbaarmaking. Tevens zijn er extra behandelaren nodig om het groeiend aantal Woo-verzoeken binnen de verkorte termijnen te kunnen afhandelen.

16. Informatiehuishouding: de basis op ordeOm de informatiehuishouding van het ministerie van Financiën zowel intern als extern verder op orde te krijgen, wordt budget overgeheveld vanuit de reservering op artikel 10 naar artikel 1 Belastingen, artikel 8 Apparaat, artikel 9 Douane en artikel 13 Toeslagen. De Openbaarheidsparagraaf in de ontwerpbegroting 2024 van Financiën gaat nader op de ambities en activiteiten in.

17. KasschuivenEr vindt een aantal kasschuiven plaats op de Financiënbegroting. De meest in het oog springende kasschuiven zijn:

  • Een deel van de middelen op artikel 10 Nog onverdeeld zijn dit jaar naar verwachting niet benodigd en worden daarom doorgeschoven naar latere jaren, zodat de middelen beschikbaar blijven voor eventuele problematiek in latere jaren (€ 84 mln.).

  • In 2024 is budget beschikbaar voor uitvoerings- en compensatiekosten voor herstel Fraude Signalering Voorziening (FSV) en minnelijk schuldsaneringstraject (MSNP). Op basis van de actuele inzichten in de uitvoering en de planning zal het hersteltraject later en over een langere periode plaatvinden. Derhalve wordt € 70 mln. doorgeschoven vanuit 2024 naar de jaren 2025 en 2026.

  • De in 2024 beschikbare middelen op de voorziening voor uitvoeringskosten fiscale wet- en regelgeving worden doorgeschoven om de uitvoeringskosten in latere jaren te kunnen dekken (€ 16 mln).

18. Overige overhevelingen Aanvullende Post (AP)In de periode 2024 tot en met 2028 wordt er circa € 174 mln. overgeheveld van de Aanvullende Post naar de Financiënbegroting. De individuele overhevelingen worden nader toegelicht in de toelichtingen van de artikelen. Het betreft onder andere middelen voor de uitvoeringskosten fiscale wet- en regelgeving, middelen ten behoeve van Werken aan Uitvoering (WaU) en uitvoeringskosten CO2-heffing (CBAM).

Tabel 3 Overzicht belangrijkste suppletoire niet-belasting ontvangstenmutaties (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Art.

Ontvangsten 2024

Ontvangsten 2025

Ontvangsten 2026

Ontvangsten 2027

Ontvangsten 2028

Ontvangsten 2029

Vastgestelde begroting 2024 incl ISB's

 

4.777.433

3.657.034

3.801.002

3.923.456

3.727.777

 

Belangrijkste suppletoire mutaties

       

1) Belasting- en invorderingsrente

1

266.893

187.994

126.921

21.599

91.947

 

2) Dividenden staatsdeelnemingen

3

309.000

‒ 61.000

14.000

‒ 17.000

23.000

 

3) Renteontvangsten lening TenneT

3

29.025

‒ 17.293

11.546

11.546

11.546

 

4) Verkoop aandelen ABN AMRO

3

460.000

0

0

0

0

 

5) Ramingbijstelling Lening Griekenland

4

‒ 154.164

‒ 165.893

‒ 4.520

‒ 3.337

‒ 281

 

6) Overige mutaties & extrapolatie

div

45.950

20.552

16.305

16.348

17.948

3.852.200

Stand 1e suppletoire begroting 2024

 

5.734.137

3.621.394

3.965.254

3.952.612

3.871.937

3.852.200

Toelichting

1. Belasting- en invorderingsrente

De raming van de ontvangstenkant van de niet-belastingontvangsten (belasting- en invorderingsrente, vervolgingskosten en -opbrengsten en boetes) wordt naar boven bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023, een hogere meerjarige belastinggrondslag en de recente renteramingen uit het CEP. Dit leidt tot een meevaller van € 267 mln. in 2024 aflopend tot € 92 mln. in 2028. Het nettoresultaat van hogere uitgaven en hogere ontvangsten draagt het ministerie van Financiën bij aan het generale beeld.

2. Dividenden staatsdeelnemingen

De dividendraming wordt bijgesteld aan de meest recente informatie over het verwachte dividend van de staatsdeelnemingen, als gevolg van de huidige marktomstandigheden.

3. Renteontvangsten lening TenneT

De raming van de renteontvangsten op de lening aan TenneT wordt bijgesteld. Dit komt deels door een aanpassing van de hoogte van de rente en deels door meer inzicht in het tempo van opname van de lening door TenneT.

4. Verkoop aandelen ABN AMRO

De verwachte ontvangsten worden met € 460 mln. naar boven bijgesteld, als gevolg van de verkoopopbrengst van aandelen ABN AMRO door het lopende verkoopprogramma van de staat en de pro rata deelname van NLFI aan het inkoopprogramma van ABN AMRO.

5. Ramingbijstelling Lening Griekenland

Op basis van de meest recente renteramingen worden de verwachte ontvangsten van de lening aan Griekenland bijgesteld. Daarnaast wordt de raming voor de aflossing van de lening aan Griekenland bijgesteld. In 2023 heeft Griekenland een vervroegde aflossing gedaan, waardoor in 2024 en 2025 niet zal worden afgelost.

2.2 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties IXA

In onderstaande tabellen worden de belangrijkste suppletoire uitgaven-(tabel 4) en ontvangstenmutaties (tabel 5) weergegeven.

Tabel 4 Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2024 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Art.

Uitgaven 2024

Uitgaven 2025

Uitgaven 2026

Uitgaven 2027

Uitgaven 2028

Uitgaven 2029

Vastgestelde begroting 2024

 

45.485.755

33.610.244

46.625.557

50.853.946

51.307.936

 

Belangrijkste suppletoire mutaties

       

1) Rente vaste schuld

11

‒ 255.000

‒ 439.000

‒ 452.000

‒ 513.000

‒ 628.000

 

2) Rente vlottende schuld

11

274.000

250.000

290.000

381.000

447.000

 

3) Rente derivaten

11

22.000

0

0

0

0

 

4) Aflossing vaste schuld

11

‒ 49.000

0

2.495.000

0

‒ 1.000

 

5) Rentelasten kasbeheer

12

‒ 1.061.588

‒ 1.556.266

‒ 1.392.767

‒ 1.170.832

‒ 1.002.864

 

6) Verstrekte leningen

12

500.000

500.000

500.000

500.000

500.000

 

7) Overige mutaties & extrapolatie

div

400

400

0

0

0

45.021.742

Stand 1e suppletoire begroting 2024

 

44.916.567

32.365.378

48.065.790

50.051.114

50.623.072

45.021.742

Toelichting

1. Rente vaste schuld

De rentelasten vaste schuld vallen naar verwachting lager uit dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024 met name als gevolg van het financieringsplan 2024. Hierin is bepaald dat er voor de financiering van de staatsschuld een lager beroep op de kapitaalmarkt (vaste schuld) zal worden gedaan. Daarnaast is er gerekend met lagere rentepercentages zoals die door het Centraal Planbureau (CPB) zijn geraamd in het Centraal Economisch Plan (CEP).

2. Rente vlottende schuld

De raming van de rentelasten vlottende schuld valt per saldo hoger uit als gevolg van wijzigingen in de omvang van de kortlopende schuld en de hoogte van de korte rente. De korte rente is door het CPB lager geraamd in de CEP dan de rente waarmee in de ontwerpbegroting 2024 rekening is gehouden. Echter doordat de omvang van de kortlopende schuld is toegenomen, ontstaat een structurele tegenvaller van € 274 mln. in 2024 oplopend tot € 447 mln. in 2028.

3. Rente derivaten

De raming van de rentelasten op de langlopende derivaten is met € 22 mln. naar boven bijgesteld voor 2024 als gevolg van de gewijzigde rentepercentages zoals die door het CPB worden geraamd in de CEP.

4. Aflossing vaste schuld

Door een vervroegde aflossing van een obligatie in 2023 zal in het lopende jaar minder afgelost worden. In 2026 neemt de aflossing van de vaste schuld met circa € 2,5 mld. toe als gevolg van de uitgifte van leningen met een aflosdatum in 2026.

5. Rentelasten kasbeheer

De raming van de rentelasten kasbeheer is lager dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024. Dit is het gevolg van het bijwerken van de realisatie en de nieuwe rentestanden in de CEP-raming van het CPB. Daarnaast dalen de rentelasten als gevolg van de nieuwe raming sociale fondsen.

6. Verstrekte leningen

Naar verwachting worden er meer leningen verstrekt aan de deelnemers van het schatkistbankieren dan eerder geraamd. De raming is daardoor structureel met € 500 mln. naar boven bijgesteld.

Tabel 5 Overzicht belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2024 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
 

Art.

Ontvangsten 2024

Ontvangsten 2025

Ontvangsten 2026

Ontvangsten 2027

Ontvangsten 2028

Ontvangsten 2029

Vastgestelde begroting 2024

 

66.692.810

68.513.845

88.610.112

79.867.150

86.227.499

 

Belangrijkste suppletoire mutaties

       

1) Voortijdige beëindiging derivaten

11

‒ 8.000

0

0

0

0

 

2) Uitgifte vaste schuld

11

‒ 11.283.000

10.939.000

7.647.000

453.000

‒ 1.498.000

 

3) Mutatie vlottende schuld

11

24.140.000

0

0

0

0

 

4) Rentebaten kasbeheer

12

‒ 17.610

‒ 12.993

‒ 6.419

2.854

13.115

 

5) Aflossingen op leningen

12

‒ 19.403

7.221

35.076

53.595

76.340

 

6) Mutatie in rekening courant en deposito

12

1.816.169

‒ 1.148.197

452.961

2.246.275

4.001.941

 

7) Overige mutaties & extrapolatie

div

 

6.000

8.000

‒ 8.000

‒ 10.000

83.168.748

Stand 1e suppletoire begroting 2024

 

81.320.966

78.304.876

96.746.730

82.614.874

88.810.895

83.168.748

Toelichting

1. Voortijdige beëindiging derivaten

Het voortijdig beëindigen van rentederivaten heeft geleid tot eenmalige negatieve ontvangsten van € 8,0 mln. Het betreft de contant gemaakte waarde van de (negatieve) rentebaten die anders later dit jaar en voor het grootste deel in de komende jaren zouden zijn ontvangen. Deze (negatieve) rentebaten zijn nu in één keer ontvangen. Het voortijdig beëindigen van rentederivaten draagt bij aan het realiseren van de doelstellingen uit het beleidskader voor schuldfinanciering, namelijk het verlengen van de gemiddelde looptijd van de schuldportefeuille naar minimaal 8 jaar en het beperken van het korte termijn renterisico (renterisicobedrag < 25%).

2. Uitgifte vaste schuld

De raming van de uitgifte vaste schuld is voor het lopende jaar met circa € 11,3 mld. naar beneden bijgesteld als gevolg van het financieringsplan 2024. Het financieringsplan geeft een beschrijving van de geschatte omvang en de totstandkoming van de financieringsbehoefte van de Nederlandse staat voor 2024 en een overzicht van de manier waarop het Agentschap van plan is deze in te vullen. De raming voor 2025 en verder is hoger dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024 als gevolg van het verwachte kastekort.

3. Mutatie vlottende schuld

De vlottende schuld stijgt in 2024 met circa € 24,1 mld. Dit is het gevolg van een hogere financieringsbehoefte doordat de raming van het kastekort voor het lopende begrotingsjaar is toegenomen. Schommelingen in de financieringsbehoefte in een lopend begrotingsjaar worden zo veel mogelijk opgevangen op de geldmarkt.

4. Rentebaten kasbeheer

De raming van de rentebaten kasbeheer is lager dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024. Dit is het gevolg van het bijwerken van de realisatie van verstrekte leningen en de nieuwe rentestanden in de CEP-raming van het CPB.

5. Aflossingen op leningen

Op basis van actuele inzichten wordt verwacht dat de aflossingen op de leningen, die door de agentschappen, rechtspersonen met een wettelijke taak (RWT's) en derden in het kader van schatkistbankieren zijn afgesloten, in 2024 per saldo lager en vanaf 2025 hoger uitvallen dan eerder geraamd.

6. Mutatie in rekening courant en deposito

Uit de actualisatie van de raming van uitgaven en inkomsten van sociale fondsen blijkt dat deze fondsen meer middelen storten in de schatkist. Dit betekent dat de geraamde mutatie in het saldo op de rekeningen-courant en deposito’s stijgt ten opzichte van de ontwerpbegroting 2024.

2.3 Overzicht Coronamaatregelen

In onderstaande tabel worden de coronagerelateerde uitgaven- en ontvangsten weergegeven per begrotingsartikel. In onderstaande tabel zijn bijbehorende Kamerstukken opgenomen voor verdere toelichting. Ook is een uitgebreid overzicht terug te vinden op de pagina «Overheidsfinanciën in coronatijd» op www.rijksfinancien.nl.

Tabel 6 Overzicht Coronamaatregelen (bedragen x € 1 mln.)

Art.

Naam maatregel/regeling

Bedrag verplichtingen 2024

Bedrag uitgaven 2024

Bedrag ontvangsten 2024

Relevante Kamerstukken

1

Belasting- en invorderingsrente

0,0

0,0

0,0

Kamerstukken II 2019-2020, 35 412, nr. 1, 35 466, nr. 1 en 35 540, nr. 1Kamerstukken II 2020-2021, 35 850 nr. 1 en 35 420, nr. 348

4

EIB pan-Europees Garantiefonds

0,0

17,8

0,0

Kamerstukken II 2019-2020, 35 492, nr. 1 en 35 492, nr. 2

5

Herverzekering leverancierskredieten

2,0

2,0

0,0

Kamerstukken II 2019-2020, 35 433, nr. 1

3 Beleidsartikelen Ministerie van Financiën (IXB)

Artikel 1 Belastingen

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 Belastingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

3.518.849

0

3.518.849

868.115

4.386.964

60.396

150.484

‒ 16.695

‒ 3.299

3.225.663

           

Uitgaven (1) + (2)

3.475.108

0

3.475.108

127.003

3.602.111

167.672

111.664

68.732

67.947

3.341.156

           

(1) Apparaatsuitgaven

3.240.867

0

3.240.867

133.161

3.374.028

107.397

73.233

45.529

44.298

3.157.540

           

Personele uitgaven

2.743.451

0

2.743.451

140.455

2.883.906

106.928

72.764

45.060

43.829

2.708.310

Eigen personeel

2.358.941

0

2.358.941

89.305

2.448.246

41.855

22.033

14.596

31.794

2.389.059

Inhuur externen

376.097

0

376.097

51.150

427.247

32.316

14.151

4.232

4.232

310.838

Overig personeel

8.413

0

8.413

0

8.413

32757

36580

26232

7803

8413

           

Materiële uitgaven

497.416

0

497.416

‒ 7.294

490.122

469

469

469

469

449.230

ICT

31.794

0

31.794

14

31.808

14

14

14

14

30.020

Bijdrage aan SSO's

374.758

0

374.758

‒ 11.308

363.450

‒ 3.545

‒ 3.545

‒ 3.545

‒ 3.545

332.745

Overig materieel

90.864

0

90.864

4.000

94.864

4.000

4.000

4.000

4.000

86.465

           

(2) Programma-uitgaven

234.241

0

234.241

‒ 6.158

228.083

60.275

38.431

23.203

23.649

183.616

           

Garanties

181

0

181

0

181

0

0

0

0

181

Garantie procesrisico's

181

0

181

0

181

0

0

0

0

181

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

14.366

0

14.366

0

14.366

0

0

0

0

13.766

Waarderingskamer

2.489

0

2.489

0

2.489

0

0

0

0

2489

Kadaster

2.933

0

2.933

0

2.933

0

0

0

0

2933

Kamer van Koophandel

341

0

341

0

341

0

0

0

0

341

Overige bijdrage ZBO's/RWT's

8.603

0

8.603

0

8.603

0

0

0

0

8.003

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

2.983

0

2.983

‒ 196

2.787

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

3.387

Internationale Douaneraad

196

0

196

‒ 196

0

‒ 196

‒ 196

‒ 196

‒ 196

0

Bijdrage overige (inter)nationale organisaties

2.787

0

2.787

0

2.787

0

0

0

0

3.387

           

Opdrachten

373.721

0

373.721

7.373

381.094

477

‒ 3.294

‒ 3.200

‒ 3.102

362.186

ICT opdrachten

307.671

0

307.671

12.373

320.044

5.477

1.706

1.800

1.898

294.512

Overige opdrachten

66.050

0

66.050

‒ 5.000

61.050

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

‒ 5.000

67.674

           

Bijdrage aan agentschappen

7.889

0

7.889

5.000

12.889

5.000

5.000

5.000

5.000

12.877

Bijdrage Logius

4.287

0

4.287

0

4.287

0

0

0

0

4.275

Bijdrage overige agentschappen

3.602

0

3.602

5.000

8.602

5.000

5.000

5.000

5.000

8.602

           

(Schade)vergoeding

114.433

0

114.433

‒ 85.228

29.205

22.000

10.000

0

0

6.347

(Schade)vergoedingen

111.041

0

111.041

‒ 85.228

25.813

22.000

10.000

0

0

2.955

Vergoeding proceskosten

3.392

0

3.392

0

3.392

0

0

0

0

3.392

           

Rente

154.423

0

154.423

66.893

221.316

32.994

26.921

21.599

21.947

180.277

Belasting- en invorderingsrente

154.423

0

154.423

66.893

221.316

32.994

26.921

21.599

21.947

180.277

           

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

‒ 433.755

0

‒ 433.755

0

‒ 433.755

0

0

0

0

‒ 395.405

Toerekening uitgaven aan Douane

‒ 215.786

0

‒ 215.786

0

‒ 215.786

0

0

0

0

‒ 216.510

Toerekening uitgaven aan Toeslagen

‒ 217.969

0

‒ 217.969

0

‒ 217.969

0

0

0

0

‒ 178.895

           

Ontvangsten (3) + (4)

209.851.332

0

209.851.332

421.821

210.273.153

‒ 7.597.401

5.219.630

14.479.540

24.271.584

253.611.528

           

Programma-ontvangsten (3)

209.765.787

0

209.765.787

399.898

210.165.685

‒ 7.612.878

5.207.924

14.467.740

24.259.686

253.528.508

           

waarvan: Belastingontvangsten

208.529.150

0

208.529.150

133.005

208.662.155

‒ 7.800.872

5.081.003

14.446.141

24.167.739

252.261.217

           

Bekostiging

207.986

0

207.986

22.878

230.864

22.877

22.877

22.877

22.877

230.864

Doorbelasten kosten vervolging

207.986

0

207.986

22.878

230.864

22.877

22.877

22.877

22.877

230.864

           

Rente

817.779

0

817.779

216.246

1.034.025

137.348

76.275

‒ 29.047

41.301

797.786

Belasting- en invorderingsrente

817.779

0

817.779

216.246

1.034.025

137.348

76.275

‒ 29.047

41.301

797.786

           

Boetes en schikkingen

210.872

0

210.872

27.769

238.641

27.769

27.769

27.769

27.769

238.641

Ontvangsten boetes en schikkingen

210.872

0

210.872

27.769

238.641

27.769

27.769

27.769

27.769

238.641

           

Apparaatsontvangsten (4)

85.545

0

85.545

21.923

107.468

15.477

11.706

11.800

11.898

83.020

Tabel 8 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Verplichtingen

3.518.849

0

3.518.849

868.115

4.386.964

60.396

150.484

‒ 16.695

‒ 3.299

3.225.663

waarvan garantieverplichtingen

336

0

336

0

336

0

0

0

0

336

Garantie procesrisico's

336

0

336

0

336

0

0

0

0

336

waarvan overige verplichtingen

3.518.513

0

3.518.513

868.115

4.386.628

60.396

150.484

‒ 16.695

‒ 3.299

3.225.327

Tabel 9 Geschatte budgetflexibiliteit1
 

2024

juridisch verplicht

70%

bestuurlijk gebonden

1%

beleidsmatig gereserveerd

29%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

X Noot
1

De berekende budgetflexibiliteit heeft alleen betrekking op de programma-uitgaven

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De uitgaven die in 2024 reeds zijn gedaan, zijn aangemerkt als juridisch verplicht. Inzake nog niet gerealiseerde uitgaven het volgende:

Uitgaven die vallen onder de rubriek «Rente» zijn voor 100% juridisch verplicht. Ze vloeien bijvoorbeeld voort uit de Algemene wet inzake rijksbelastingen (Awr) en de Invorderingswet 1990 (rente-uitgaven). De programma-uitgaven die vallen onder de rubrieken «Bijdragen aan ZBO's/RWT's», «Bijdragen aan (inter)nationale organisaties» en «Bijdragen aan agentschappen» zijn voor 100% bestuurlijk gebonden verplichtingen voor zover zij niet door getekende contracten al juridisch verplicht zijn. De bijdrage aan de Waarderingskamer is voor 100% bestuurlijk gebonden op basis van de Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ). Voor het Kadaster en de Kamer van Koophandel heeft de Belastingdienst samenwerkingsovereenkomsten voor gegevensuitwisseling die worden gebruikt bij de uitvoering van taken van de Belastingdienst. Ook bij de bijdragen aan Agentschappen en bijdragen aan Internationale organisaties geldt dat afspraken zijn gemaakt over de bijdragen en de dienstverlening, waardoor ook deze uitgaven als 100% bestuurlijk gebonden worden aangemerkt.

De overige programma-uitgaven betreffen met name de categorie «Opdrachten», waarvoor geldt dat deze gedeeltelijk als juridisch verplicht zijn aan te merken op het moment van het vaststellen van de begroting 2024. Hiervoor zijn dan bijvoorbeeld contracten gesloten ten behoeve van ICT en/of andere benodigde diensten voor de uitvoering van de primaire processen van de Belastingdienst. Voorbeelden hiervan zijn (verlenging van) licenties en onderhoudscontracten voor software en hardware. Een ander voorbeeld zijn de uitgaven voor papieren dienstverlening (brieven aan burgers en bedrijven). Over het algemeen geldt wel dat de niet-juridische verplichte uitgaven noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering van de primaire processen.

Verplichtingen

Overige verplichtingen

Het verplichtingenbudget wordt in 2024 met € 868 mln. verhoogd en in 2028 per saldo met circa € 3 mln. verlaagd. De mutaties in de verplichtingen zijn veelal gelijk aan de uitgavenmutaties. Waar de mutaties gelijk zijn aan de mutaties in de uitgaven wordt dit toegelicht onder 'Uitgaven'. Het verplichtingenbudget wordt in 2024 verhoogd vanwege een herijking als gevolg van onderhandelingen en besluitvorming betreffende meerjarige contracten. Een ophoging van het verplichtingenbudget is nodig voor het aangaan of verlengen van nieuwe contracten waarvoor al meerjarig kasbudget beschikbaar is. Dit is voornamelijk het geval bij Inhuur externen en Opdrachten ICT. Nieuwe aanbestedingen en verlenging van langdurige ICT-contracten zorgen naar verwachting voor een piek in 2024.

Uitgaven

Personele uitgaven

De personele uitgaven van de Belastingdienst worden hoger geraamd, € 140 mln. in 2024 en € 44 mln. in 2028. De belangrijkste oorzaken zijn:

  • In 2024 wordt er € 33 mln. en structureel € 21 mln. ingezet om de bereikbaarheid van de Belastingtelefoon te verbeteren en stabiliteit to borgen. De Belastingdienst zet in op het verbeteren van de productiviteit en efficiency en het werven en behouden van ervaren medewerkers. Een deel van de middelen is afkomstig van de Aanvullende Post voor dienstverlening bij de Belastingdienst en een deel wordt binnen de begroting van de Belastingdienst opgevangen.

  • Er wordt om verschillende oorzaken budget overgeheveld van artikel 13 Toeslagen naar artikel 1 Belastingen. Ten eerste wordt er in verband met werkzaamheden door ketenpartners van UHT in 2024 circa € 37,1 mln. aan budget overgeheveld als gevolg van o.a. werkzaamheden door CAP (Centrale Administratieve Processen), KI&S (Klantinteractie & -services) en O&P (Organisatie & Personeel). Daarnaast wordt er in 2024 vanuit UHT circa € 16 mln. overgeheveld in verband met een correctie van de afdracht overhead in 2023.

  • In 2024 wordt er € 25 mln. voor de uitvoering van herstel Box 3 beschikbaar gesteld vanuit de Aanvullende Post voor Box 3. Als gevolg van de lopende procedures rondom Box 3 zijn er nog veel extra werkzaamheden voor herstel Box 3, die eerder niet waren voorzien. Het gaat hier bijvoorbeeld om het voorbereiden en versturen van informatiebrieven of het afhandelen van ingebrekestellingen, maar ook het classificeren van ingekomen bezwaarschriften. Daarnaast zullen er ook reeds enkele werkzaamheden plaatsvinden voor de overbruggingswet (OBW) Box 3 (belastingjaar 2023 en 2024). Voor deze jaren zal het vooral werkzaamheden betreffen op het gebied van telefonie, klachten en verzoeken. Daarnaast vinden nu ook de voorbereidingen plaats voor mogelijk aanvullend herstel naar aanleiding van toekomstige uitspraken van de Hoge Raad.

  • In 2024 wordt € 21 mln. verwachte onderuitputting ingezet voor de uitvoeringskosten voortvloeiend uit de fiscale wet- en regelgeving. Structureel worden de uitgaven ca. € 16 mln. hoger begroot. Deze middelen zijn afkomstig van de Aanvullende Post voor de uitvoeringskosten van fiscale wet- en regelgeving. Het gaat hierbij om ca. 30 uitvoeringstoetsen, waaronder Pijler 2, aandelentransacties in de overdrachtsbelasting, herijking implementatie richtlijn kleineondernemersregeling en geven uit vennootschap.

  • De personele uitgaven zijn in 2024 naar verwachting € 15 mln. hoger vanwege de uitvoering van het herstel Fraude Signalering Voorziening (FSV) en minnelijk schuldsaneringstraject (MSNP). De extra personele uitgaven lopen door tot en met 2026.

  • Vanuit de verwachte onderuitputting en hogere ontvangsten worden extra middelen begroot ten behoeve van de invordering van coronaschulden (cumulatief € 69 mln. in 2025-2029). Voor de inning van de coronaschulden die tijdens de coronacrisis door ondernemers zijn opgebouwd is er extra capaciteit nodig. Dit vanwege onder andere de vele sanerings-, faillissements-, en uitstelverzoeken.

  • De Regeling Vervroegd Uittreden (RVU) waarbij personeel conform vastgestelde cao recht hebben op (gedeeltelijke) compensatie van loon bij eerder stoppen met werken kost naar verwachting cumulatie ca. € 103 mln. in 2025-2028. Deze kosten worden binnen het personeelsbudget ingepast.

Schadevergoedingen

In 2024 is budget beschikbaar voor uitvoerings- en compensatiekosten voor herstel Fraude Signalering Voorziening (FSV) en minnelijk schuldsaneringstraject (MSNP). Op basis van een bijgestelde raming wordt € 70 mln. doorgeschoven vanuit 2024 naar 2025 (€ 50 mln.) en 2026 (€ 20 mln.) en wordt € 15 mln. in 2024, € 28 mln. in 2025 en € 10 mln. in 2026 overgeheveld naar het personeelsbudget voor de uitvoeringskosten.

Rente

De raming van de uitgaven aan belasting- en invorderingsrente is bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023, een hogere meerjarige belastinggrondslag en de recente renteramingen uit het CEP. Dit leidt structureel tot hogere verwachte uitgaven (ca. € 29 mln. in 2024 en € 22 mln. in 2028). Daarnaast worden er extra uitgaven van € 38 mln. verwacht vanwege de herstelactie invorderingsrente. De uitgaven waren eerder in 2023 geraamd, maar het project is vertraagd en start in 2024.

Ontvangsten

Bekostiging

De ontvangstenraming van doorbelasten kosten vervolging (aanmaningen, dwangbevelen etc.) is bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023. Dit leidt structureel tot hogere verwachte ontvangsten.

Rente

De raming van de belasting- en invorderingsrente wordt bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023, een hogere meerjarige belastinggrondslag en de recente renteramingen uit het CEP. Dit leidt per saldo tot een meevaller.

Boetes en schikkingen

De raming van de boeteontvangsten is bijgesteld naar aanleiding van realisaties in 2023. Dit leidt structureel tot hogere verwachte ontvangsten.

Apparaatsontvangsten

De apparaatsonvangsten worden opwaarts bijgesteld (€ 22 mln. in 2024 en € 12 mln. structureel). In 2024 worden hogere ontvangsten verwacht voor dienstverlening aan derden in het kader van de voorziening voor videobellen en voor geleverde diensten ten behoeve van het overheidsdatacenter. Door hogere uitkeringen vanuit het UWV vanwege hogere ziekte-, zwangerschaps- en transitieuitkeringen worden er structureel hogere ontvangsten gerealiseerd.

Belastingontvangsten

In de Voorjaarsnota 2024 worden de mutaties van de belastingontvangsten toegelicht. De aansluiting met de Voorjaarsnota en de bedragen in de begrotingstoelichting (artikel 1 Belastingen, tabel budgettaire gevolgen van beleid) ziet er als volgt uit:

Tabel 10 Belastingontvangsten (bedragen x € 1.000)
 

Ontwerpbegroting 2024

ISB's

Vastgestelde begroting 2024 na ISB's (1)

Mutatie 1e suppletoire begroting (2)

Stand 1e suppletoire begroting 2024 (3) = (1+2)

Totaal belastingontvangsten

278.380.836

0

278.380.836

899.014

279.279.850

– /– Afdracht Gemeentefonds

42.873.720

0

42.873.720

464.971

43.338.691

– /– Afdracht Provinciefonds

3.340.648

0

3.340.648

270.348

3.610.996

– /– Afdracht BES-fonds

71.170

0

71.170

11.670

82.840

– /– Belastingontvangsten artikel 6 Btw-compensatiefonds

4.015.034

0

4.015.034

89.148

4.104.182

– /– Belastingontvangsten artikel 9 Douane

19.551.114

0

19.551.114

‒ 70.128

19.480.986

Belastingontvangsten artikel 1 Belastingen

208.529.150

0

208.529.150

133.005

208.662.155

Artikel 2 Financiële markten

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 11 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 2 Financiële markten (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

‒ 4.129.465

0

‒ 4.129.465

‒ 836

‒ 4.130.301

679

4.085

‒ 9.766

599

26.194

           

Uitgaven

34.035

0

34.035

‒ 2.098

31.937

679

4.085

‒ 9.766

599

26.194

           

Bekostiging

7.847

0

7.847

‒ 54

7.793

409

0

0

0

7.900

Accountantskamer

1.460

0

1.460

84

1.544

0

0

0

0

1.460

Muntcirculatie

4.705

0

4.705

‒ 138

4.567

409

0

0

0

5.107

IMVO convenanten

30

0

30

0

30

0

0

0

0

30

Overig

1.652

0

1.652

0

1.652

0

0

0

0

1.303

           

Opdrachten

14.777

0

14.777

‒ 3.637

11.140

‒ 103

3.697

‒ 10.169

181

6.452

Wijzer in geldzaken

1.634

0

1.634

0

1.634

0

0

0

0

179

Vakbekwaamheid

4.961

0

4.961

582

5.543

0

0

0

0

4.660

Uitvoeringskosten SRH

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Schadeloosstelling SRH

6.750

0

6.750

‒ 4.550

2.200

‒ 450

3.350

‒ 10.350

0

0

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Uitvoeringskosten omwisselen Oekraïense hryvnia

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Overig

1.432

0

1.432

331

1.763

347

347

181

181

1.613

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

10.211

0

10.211

1.577

11.788

282

282

282

282

10.491

Bijdrage AFM BES-toezicht

705

0

705

0

705

0

0

0

0

705

Bijdrage DNB toezicht en DGS BES

2.020

0

2.020

0

2.020

0

0

0

0

2.020

Bijdrage toezicht en handhaving MIF

460

0

460

‒ 460

0

0

0

0

0

460

Bijdrage PSD II

558

0

558

‒ 558

0

0

0

0

0

558

Bijdrage FEC

4.008

0

4.008

495

4.503

282

282

282

282

4.290

Overig

2.460

0

2.460

2.100

4.560

0

0

0

0

2.458

           

Storting/onttrekking begrotingsreserve

625

0

625

0

625

0

0

0

0

625

Dotatie begrotingsreserve DGS BES

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Dotatie begrotingsreserve NHT

625

0

625

0

625

0

0

0

0

625

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

575

0

575

16

591

91

106

121

136

726

IASB

441

0

441

0

441

0

0

0

0

441

(Caribean) Financial Action Task Force

134

0

134

16

150

91

106

121

136

285

           

Ontvangsten

10.209

0

10.209

0

10.209

0

0

0

0

8.450

           

Bekostiging

2.000

0

2.000

0

2.000

0

0

0

0

2.000

Ontvangsten muntwezen

2.000

0

2.000

0

2.000

0

0

0

0

2.000

Toename munten in circulatie

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Opdrachten

1.455

0

1.455

0

1.455

0

0

0

0

0

Wijzer in geldzaken

1.455

0

1.455

0

1.455

0

0

0

0

0

Convertibiliteit Oekraïense hryvnia

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Ontvangsten

6.754

0

6.754

0

6.754

0

0

0

0

6.450

Overig

6.754

0

6.754

0

6.754

0

0

0

0

6.450

Tabel 12 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

           

Verplichtingen

‒ 4.129.465

0

‒ 4.129.465

‒ 836

‒ 4.130.301

679

4.085

‒ 9.766

599

26.194

waarvan garantieverplichtingen

‒ 4.163.500

0

‒ 4.163.500

1.262

‒ 4.162.238

0

0

0

0

0

Garantie SRF

‒ 4.163.500

0

‒ 4.163.500

0

‒ 4.163.500

0

0

0

0

0

Garantie DGS BES

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Garantie WAKO (kernongevallen)

0

0

0

1.262

1.262

0

0

0

0

0

Garantie Stichting Waarborgfonds Motorverkeer

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

waarvan overige verplichtingen

34.035

0

34.035

‒ 2.098

31.937

679

4.085

‒ 9.766

599

26.194

Muntcirculatie

4.705

0

4.705

‒ 138

4.567

409

0

0

0

5.107

Vakbekwaamheid

4.961

0

4.961

582

5.543

0

0

0

0

4.660

Schadeloosstelling SRH

6.750

0

6.750

‒ 4.550

2.200

‒ 450

3.350

‒ 10.350

0

0

Uitvoeringskosten omwisselen Oekraïense hryvnia

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Bijdrage DNB toezicht en DGS BES

2.020

0

2.020

0

2.020

0

0

0

0

2.020

Bijdrage FEC

4.008

0

4.008

495

4.503

282

282

282

282

4.290

Overige betalingsverplichtingen

11.591

0

11.591

1.513

13.104

438

453

302

317

10.117

Tabel 13 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

75%

bestuurlijk gebonden

11%

beleidsmatig gereserveerd

14%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

Van de uitgaven op artikel 2 is in 2024 75% juridisch verplicht. Deze verplichte uitgaven (€ 23,9 mln.) bestaan voor het grootste deel uit uitgaven voor vakbekwaamheid (€ 5,5 mln.), muntcirculatie (€ 4,6 mln.), de bijdrage aan het Financieel Expertise Centrum (FEC) (€ 4,5 mln.), de bijdragen aan AFM en DNB voor het toezicht op de BES-eilanden (€ 2,7 mln.) en de uitgaven voor de schadeloosstelling SNS REAAL Holding (SRH) (€ 2,2 mln.).

De juridisch verplichte uitgaven aan vakbekwaamheid betreffen de kosten van de centrale Wft-examinering. Het inhoudelijk beheer van de Wft-examinering is opgedragen aan het College Deskundigheid Financiële Dienstverlening (CDFD), terwijl het functionele en technische beheer is ondergebracht bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Uitgangspunt is dat de uitgaven worden gefinancierd uit de examengelden (leges) die worden afgedragen aan het ministerie (zie ontvangsten overig). De daaromtrent gemaakte afspraken zijn vastgelegd in een overeenkomst met het CDFD en een overeenkomst met de DUO.

De juridisch verplichte uitgaven vanwege de muntcirculatie komen voort uit de Muntwet, de afspraken met DNB en de afspraken in muntcontract voor circulatiemunten en het muntcontract voor verzamelaarsmunten van DNB met de Koninklijke Nederlandse Munt (KNM). De afspraken betreffen onder meer de te verstrekken vergoedingen vanwege:

  • de productie van circulatiemunten (hieronder vallen niet de aanschafkosten van de circulatiemunten);

  • de productie en distributie van munten die speciaal voor verzamelaars worden geslagen;

  • het verzorgen van de geldsomloop voor zover deze uit munten bestaat;

  • het fungeren als Nationaal Analysecentrum voor Munten.

De bestuurlijk gebonden uitgaven (11%) hebben in hoofdzaak betrekking op de uitvoeringstoets van het verbod op cashbetalingen van € 3.000 of meer. De beleidsmatig gereserveerde uitgaven (14%) hebben betrekking op de implementatie en beheerskosten van de UBO-registers (Ultimate Beneficial Owners, uiteindelijke belanghebbenden).

Uitgaven

Opdrachten

Schadeloosstelling SNS REAAL Holding (SRH)

De gereserveerde budgetten voor de schadeloosstelling worden meerjarig aangepast. Aan de hand van een nieuwe inschatting van het totale belang van alle bezwaarzaken, kan een deel van de gereserveerde middelen vrijvallen.

Bijdrage aan ZBO's/ RWT's

Overig

Door de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) zijn eind 2022 de UBO-registers gesloten. Het geleidelijk ontsluiten van de registers kost meer tijd dan gedacht (juridisch en technisch complex). Hiermee zijn incidenteel extra kosten van € 2,1 mln. gemoeid.

Artikel 3 Financieringsactiviteiten publiek-private sector

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 14 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 Financieringsactiviteiten publiek-private sector (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

647.944

25.000.000

25.647.944

269.953

25.917.897

400

0

0

0

110.101

           

Uitgaven

659.146

13.100.000

13.759.146

819

13.759.965

400

0

0

0

110.101

           

Garanties

20

0

20

0

20

0

0

0

0

20

Regeling Bijzondere Financieringen

20

0

20

0

20

0

0

0

0

20

           

Leningen

0

13.100.000

13.100.000

0

13.100.000

0

0

0

0

0

Lening TenneT

0

13.100.000

13.100.000

0

13.100.000

0

0

0

0

0

           

Opdrachten

4.193

0

4.193

819

5.012

400

0

0

0

4.985

Uitvoeringskosten staatsdeelnemingen

4.193

0

4.193

819

5.012

400

0

0

0

4.985

Opstart Invest International

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Vermogensverschaffing/-onttrekking

649.837

0

649.837

0

649.837

0

0

0

0

100.000

Kapitaalinjectie TenneT

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Aan-/verkoop vermogenstitels

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Afdrachten Staatsloterij

100.000

0

100.000

0

100.000

0

0

0

0

100.000

Kapitaalinjectie Invest-NL

330.000

0

330.000

0

330.000

0

0

0

0

0

Kapitaalinjectie Invest International

219.837

0

219.837

0

219.837

0

0

0

0

0

Kapitaalinjectie regionale netbeheerders

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

5.096

0

5.096

0

5.096

0

0

0

0

5.096

NLFI

5.096

0

5.096

0

5.096

0

0

0

0

5.096

           

Ontvangsten

2.765.500

229.676

2.995.176

798.025

3.793.201

‒ 78.293

25.546

‒ 5.454

34.546

1.166.046

           

Garanties

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

1.000

Premieontvangsten garantie KLM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Premieontvangsten Gasunie

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Premieontvangsten garantie FMO

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

1.000

           

Leningen

0

229.676

229.676

29.025

258.701

‒ 17.293

11.546

11.546

11.546

11.546

Renteontvangsten lening KLM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Aflossing lening KLM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Renteontvangsten lening TenneT

0

229.676

229.676

29.025

258.701

‒ 17.293

11.546

11.546

11.546

11.546

           

Vermogensverschaffing/-onttrekking

2.760.000

0

2.760.000

769.000

3.529.000

‒ 61.000

14.000

‒ 17.000

23.000

1.149.000

Aan-/verkoop vermogenstitels

0

0

0

460.000

460.000

0

0

0

0

0

Afdrachten Staatsloterij

100.000

0

100.000

0

100.000

0

0

0

0

100.000

Dividenden staatsdeelnemingen

2.660.000

0

2.660.000

309.000

2.969.000

‒ 61.000

14.000

‒ 17.000

23.000

1.049.000

Winstafdracht DNB

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

waarvan: Griekse inkomsten SMP

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

waarvan: rente-inkomsten ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

4.500

0

4.500

0

4.500

0

0

0

0

4.500

NLFI

4.500

0

4.500

0

4.500

0

0

0

0

4.500

Tabel 15 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Verplichtingen

647.944

25.000.000

25.647.944

269.953

25.917.897

400

0

0

0

110.101

waarvan garantieverplichtingen

0

0

0

269.134

269.134

0

0

0

0

0

Garanties en vrijwaringen staatsdeelnemingen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Garantie FMO

0

0

0

269.134

269.134

0

0

0

0

0

           

waarvan overige verplichtingen

647.944

25.000.000

25.647.944

819

25.648.763

400

0

0

0

110.101

Lening SRH

‒ 11.202

0

‒ 11.202

0

‒ 11.202

0

0

0

0

0

Lening TenneT

0

25.000.000

25.000.000

0

25.000.000

0

0

0

0

0

Aan-/verkoop vermogenstitels

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Kapitaalinjectie Invest-NL

330.000

0

330.000

0

330.000

0

0

0

0

0

Kapitaalinjectie Invest International

219.837

0

219.837

0

219.837

0

0

0

0

0

Afdrachten Staatsloterij

100.000

0

100.000

0

100.000

0

0

0

0

100.000

Kapitaalinjectie TenneT

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Kapitaalinjectie regionale netbeheerders

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Overige betalingsverplichtingen

9.309

0

9.309

819

10.128

400

0

0

0

10.101

Tabel 16 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

99%

bestuurlijk gebonden

1%

beleidsmatig gereserveerd

0%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De uitgaven op artikel 3 zijn in 2024 voor 99% juridisch verplicht en voor 1% bestuurlijk gebonden. De juridisch verplichte uitgaven bestaan voornamelijk uit de lening aan TenneT, (een deel van) de kapitaalinjecties aan Invest-NL en Invest International en de afdrachten Staatsloterij. De bestuurlijk gebonden uitgaven bestaan vooral uit een deel van de kapitaalinjecties aan Invest International.

Kapitaalinjectie Invest International en Invest-NL

De kapitaalinjecties voor Invest International zijn bestuurlijk gebonden. Na goedkeuring van de concrete aanvragen voor de kapitaalinjecties door Invest International wordt de verplichting juridisch vastgelegd. De kapitaalinjecties voor Invest-NL zijn volledig juridisch verplicht. Voor beide instellingen geldt dat de kapitaalinjecties naar verwachting nodig zijn om hun activiteiten uit te voeren.

Afdrachten Staatsloterij

De afdrachten Staatsloterij (uitgaven en ontvangsten) zijn 100% juridisch verplicht op basis van de Wet op de Kansspelen (WOK).

Verplichtingen

Garantieverplichtingen

Garantie FMO

De uitstaande garantie wordt bijgesteld met € 269,1 mln. aan de hand van de meest recente wisselkoersramingen. De garantie is in USD ten opzichte van de Rijksbegroting in EUR. Aangezien de koers van de euro ten opzichte van de dollar is gedaald, stijgt de waarde van deze garantie.

Ontvangsten

Leningen

Renteontvangsten Lening TenneT

De raming van de renteontvangsten op de lening aan TenneT wordt bijgesteld. Dit komt deels door een aanpassing van de hoogte van de rente en deels door meer inzicht in het tempo van opname van de lening door TenneT.

Vermogensverschaffing/-onttrekking

Aan-/verkoop vermogenstitels

De verwachte ontvangsten worden met € 460 mln. naar boven bijgesteld, als gevolg van de verkoopopbrengst van aandelen ABN AMRO door het lopende verkoopprogramma van de Staat en de pro rata deelname van NLFI aan het inkoopprogramma van ABN AMRO.

Dividenden staatsdeelnemingen

De dividendraming wordt bijgesteld aan de meest recente informatie over het verwachte dividend van de staatsdeelnemingen, als gevolg van de huidige marktomstandigheden.

Artikel 4 Internationale financiële betrekkingen

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 17 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Internationale financiële betrekkingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

2.604

1.947.000

1.949.604

‒ 1.867.777

81.827

‒ 434

66

66

66

2.170

           

Uitgaven

434.870

0

434.870

85.778

520.648

‒ 434

66

66

66

338.838

           

Garanties

17.794

0

17.794

0

17.794

0

0

0

0

0

EIB pan-Europees garantiefonds

17.794

0

17.794

0

17.794

0

0

0

0

0

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

414.473

0

414.473

86.212

500.685

0

0

0

0

336.669

Multilaterale ontwikkelingsbanken en fondsen

1.519

0

1.519

0

1.519

0

0

0

0

19

Rentecompensatie ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Wereldbank

296.518

0

296.518

68.212

364.730

0

0

0

0

336.650

EBRD

75.000

0

75.000

25.000

100.000

0

0

0

0

0

Kapitaalinleg ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Bijdrage EU voor rente Oekraïne

41.436

0

41.436

‒ 7.000

34.436

0

0

0

0

0

           

Leningen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Teruggave winsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Lening aan Oekraïne

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Opdrachten

2.603

0

2.603

‒ 434

2.169

‒ 434

66

66

66

2.169

Technische assistentie

2.003

0

2.003

66

2.069

66

66

66

66

2.069

Overige opdrachten

600

0

600

‒ 500

100

‒ 500

0

0

0

100

           

Ontvangsten

248.952

0

248.952

‒ 135.098

113.854

‒ 163.868

‒ 2.921

‒ 1.789

1.269

252.169

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

1.876

0

1.876

19.066

20.942

2.025

1.599

1.548

1.550

2.965

Ontvangsten IFI's

1.876

0

1.876

19.066

20.942

2.025

1.599

1.548

1.550

2.965

Ontvangsten ESM Kapitaal

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Leningen

247.076

0

247.076

‒ 154.164

92.912

‒ 165.893

‒ 4.520

‒ 3.337

‒ 281

249.204

Aflossing lening Griekenland

159.919

0

159.919

‒ 159.919

0

‒ 159.919

0

0

0

159.919

Renteontvangsten lening Griekenland

87.157

0

87.157

5.755

92.912

‒ 5.974

‒ 4.520

‒ 3.337

‒ 281

51.401

Aflossing lening Oekraïne

0

0

0

0

0

0

0

0

0

33.333

Renteontvangsten lening Oekraïne

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4.551

Tabel 18 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Verplichtingen

2.604

1.947.000

1.949.604

‒ 1.867.777

81.827

‒ 434

66

66

66

2.170

waarvan garantieverplichtingen

0

1.947.000

1.947.000

‒ 2.028.856

‒ 81.856

0

0

0

0

0

Kredieten EU-betalingsbalanssteun

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Garantie aan DNB inzake IMF

0

0

0

‒ 2.141.800

‒ 2.141.800

0

0

0

0

0

ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

EFSM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

AIIB

0

0

0

13.877

13.877

0

0

0

0

0

Wereldbank

0

0

0

99.067

99.067

0

0

0

0

0

SURE

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

EIB - pan-Europees garantiefonds

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

NGEU

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

MFB

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

MFB Headroomgarantie

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Oekraïne faciliteit

0

1.947.000

1.947.000

0

1.947.000

0

0

0

0

0

           

waarvan overige verplichtingen

2.604

0

2.604

161.079

163.683

‒ 434

66

66

66

2.170

EIB - pan-Europees garantiefonds

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Multilaterale ontwikkelingsbanken en fondsen

1

0

1

0

1

0

0

0

0

1

Rentecompensatie ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Wereldbank

0

0

0

68.513

68.513

0

0

0

0

0

EBRD

0

0

0

100.000

100.000

0

0

0

0

0

Kapitaalinleg ESM

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Bijdrage EU voor rente Oekraïne

0

0

0

‒ 7.000

‒ 7.000

0

0

0

0

0

Teruggave winsten SMP/ANFA

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Lening aan Oekraïne

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Technische assistentie kiesgroeplanden

2.003

0

2.003

66

2.069

66

66

66

66

2.069

Overige betalingsverplichtingen

600

0

600

‒ 500

100

‒ 500

0

0

0

100

Tabel 19 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

77%

bestuurlijk gebonden

22%

beleidsmatig gereserveerd

1%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

In 2024 bedraagt het totaal aan juridisch verplichte uitgaven 77% van het totaal aan uitgaven. Het bestaat voornamelijk uit uitgaven op garanties en bijdragen aan internationale organisaties. Daarnaast is 22% bestuurlijk gebonden, het betreft hier de kapitaalinjectie aan de EBRD ten behoeve van steun aan Oekraïne. De 1% bij beleidsmatig gereserveerd bestaat voornamelijk uit technische assistentie aan kiesgroeplanden waarvoor nog geen verplichting is aangegaan.

Verplichtingen

Garantieverplichtingen

Garantie aan DNB inzake IMF

In december 2023 is er in het IMF een akkoord bereikt over de 16e quotaherziening van het IMF, waarbij permanente quota middelen omhoog gaan en tijdelijke leningen verlaagd worden zodat de totale leningencapaciteit van het IMF gelijk blijft. De Nederlandse uitstaande garantie aan de DNB voor het IMF wordt hierdoor verlaagd met € 2,1 mld.5 Indien niet genoeg landen voor 15 november 2024 akkoord gaan met de inwerkingtreding, zal deze wijziging ingaan op het moment dat voldoende landen hebben ingestemd. In dat geval zal deze mutatie worden verschoven. Daarnaast is de garantie aangepast o.b.v de wisselkoers van de SDR ten opzichte van de euro.

AIIB

De uitstaande garantie wordt bijgesteld met € 13,9 mln. o.b.v. de wisselkoers van de USD ten opzichte van de euro. Aangezien de koers van de euro ten opzichte van de dollar is gedaald, stijgt de waarde van deze garantie.

Wereldbank

De uitstaande garanties aan de Wereldbank voor IBRD en MIGA worden in totaal bijgesteld met € 99,1 mln. aan de hand van de meest recente wisselkoersramingen. De garanties zijn in USD ten opzichte van de Rijksbegroting in euro. Aangezien de koers van de euro ten opzichte van de dollar is gedaald, stijgt de waarde van deze garanties.

Overige verplichtingen

Wereldbank

Tijdens de Voorjaarsvergadering van de Wereldbank kondigt Nederland, onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring, deelname aan in aankoop van hybride kapitaal (€ 68 mln.). Dit is een schuldinstrument met eigenschappen van kapitaal; er wordt rente ontvangen maar het geeft geen stemrecht. De looptijd is oneindig, maar tijdens een toekomstige middelenaanvulling kan het hybride kapitaal worden omgezet in een reguliere kapitaalbijdrage. De Wereldbank kan op basis van hybride kapitaal nieuwe obligaties uitgeven. De komende 10 jaar kan de hiermee opgehaalde financiering worden ingezet voor projecten ten behoeve van de ‘Global Public Goods’, zoals klimaatverandering, pandemieparaatheid en fragiliteit. Hierbij geldt een hefboomeffect; elke ingelegde euro creëert over de komende 10 jaar € 8 aan additionele leencapaciteit.

EBRD

Betreft een kapitaalinjectie aan de European Bank for Reconstruction and Development (EBRD). Met behulp van deze injectie kan de EBRD blijven bijdragen aan het steunen van Oekraïne. Vooruitlopend op de uitkomst van de onderhandelingen was in 2023 een reservering opgenomen van € 75 mln. Nu bekend is dat de verplichting pas in 2024 ingaat, wordt de begroting hierop aangepast. Tevens wordt de reservering opgehoogd met € 25 mln. omdat de kapitaaluitbreiding bij de EBRD hoger is geworden dan initieel geraamd.6

Bijdrage EU voor rente Oekraïne

De betalingsverplichting en uitgaven voor de rentebijdrage voor Oekraïne worden bijgesteld op basis van de definitieve bijdrage vastgesteld door de Europese Commissie. Dit resulteert in lagere uitgaven van € 7 mln. Deze meevaller wordt volgens afspraak voor € 5 mln. ingezet voor het Poverty Reduction and Growth Trust (op de BHOS-begroting), zoals in het najaar 2023 is gedeeld met de Kamers in de Kamerbrief over de Nederlandse inzet7.

Uitgaven

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Wereldbank

Zie toelichting onder 'Verplichtingen'.

EBRD

Zie toelichting onder 'Verplichtingen'.

Ontvangsten

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

De betaling aan International Finance Corporation (IFC) van ca. € 19 mln. in 2023 is de eerste keer niet gelukt. Daarom is de betaling in 2023 een tweede keer gestart. De teruggave van het bedrag is net over de jaargrens gegaan en daarom ontstaat een extra ontvangst in 2024.

Leningen

Op basis van de meest recente renteramingen worden de verwachte ontvangsten van de lening aan Griekenland bijgesteld. Daarnaast wordt de raming voor de aflossing van de lening aan Griekenland bijgesteld. In 2023 heeft Griekenland een vervroegde aflossing gemaakt, waardoor in 2024 en 2025 niet zal worden afgelost.

Artikel 5 Exportkredietverzekeringen, -garanties en investeringsverzekeringen

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 20 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 Exportkredietverzekeringen, -garanties en investeringsverzekeringen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

10.091.366

0

10.091.366

396

10.091.762

396

0

0

0

10.090.393

           

Uitgaven

168.366

0

168.366

396

168.762

396

0

0

0

152.393

           

Opdrachten

20.122

0

20.122

396

20.518

396

0

0

0

20.149

Kostenvergoeding Atradius DSB

18.900

0

18.900

383

19.283

383

0

0

0

19.914

Uitvoeringskosten herverzekering leverancierskredieten

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

0

Overige uitgaven

222

0

222

13

235

13

0

0

0

235

           

Garanties

78.000

0

78.000

0

78.000

0

0

0

0

62.000

Schade-uitkering EKV

77.000

0

77.000

0

77.000

0

0

0

0

62.000

Schade-uitkering herverzekering leverancierskredieten

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

0

           

Storting/onttrekking begrotingsreserve

70.244

0

70.244

0

70.244

0

0

0

0

70.244

Mutatie begrotingsreserve EKV

70.244

0

70.244

0

70.244

0

0

0

0

70.244

           

Ontvangsten

133.206

0

133.206

0

133.206

0

0

0

0

104.707

           

Garanties

109.174

0

109.174

0

109.174

0

0

0

0

80.675

Premies EKV

70.244

0

70.244

0

70.244

0

0

0

0

70.244

Premies herverzekering leverancierskredieten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Schaderestituties EKV

38.930

0

38.930

0

38.930

0

0

0

0

10.431

Schaderestituties herverzekering leverancierskredieten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Storting/onttrekking begrotingsreserve

24.032

0

24.032

0

24.032

0

0

0

0

24.032

Mutatie begrotingsreserve EKV

24.032

0

24.032

0

24.032

0

0

0

0

24.032

Tabel 21 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

Verplichtingen

10.091.366

0

10.091.366

396

10.091.762

396

0

0

0

10.090.393

waarvan garantieverplichtingen

10.000.000

0

10.000.000

0

10.000.000

0

0

0

0

10.000.000

Herverzekering leverancierskredieten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Exportkrediet-verzekeringen

10.000.000

0

10.000.000

0

10.000.000

0

0

0

0

10.000.000

waarvan: aangegane garantieverplichtingen

10.000.000

0

10.000.000

0

10.000.000

0

0

0

0

10.000.000

waarvan: vervallen garantieverplichtingen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

waarvan overige verplichtingen

91.366

0

91.366

396

91.762

396

0

0

0

90.393

Kostenvergoeding Atradius DSB

18.900

0

18.900

383

19.283

383

0

0

0

19.914

Uitvoeringskosten herverzekering leverancierskredieten

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

0

Schade-uitkering herverzekering leverancierskredieten

1.000

0

1.000

0

1.000

0

0

0

0

0

Storting begrotingsreserve EKV

70.244

0

70.244

0

70.244

0

0

0

0

70.244

Overige betalingsverplichtingen

222

0

222

13

235

13

0

0

0

235

Tabel 22 Geschatte budgetflexibiliteit

juridisch verplicht

100%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

0%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

Opdrachten

Dit budget is 100% juridisch verplicht op basis van een overeenkomst met ADSB.

Garanties

Deze uitgaven zijn 100% juridisch verplicht, aangezien deze voortvloeien uit afgesloten exportkredietverzekeringen. Indien de verzekerde risico’s zich materialiseren en aan alle verzekeringsvoorwaarden is voldaan, moet de Staat als verzekeraar tot uitkering overgaan.

Verplichtingen, uitgaven en ontvangsten

De mutaties op het niveau van de financiële instrumenten komen niet boven de ondergrenzen uit binnen de staffel (conform de RBV, zie ook de Leeswijzer op pagina 4). Toelichting van deze mutaties blijft derhalve achterwege.

Artikel 6 Btw-compensatiefonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 23 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 6 Btw-compensatiefonds (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's(2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

4.015.034

0

4.015.034

89.148

4.104.182

1.201

293

63

63

4.015.097

           

Uitgaven

4.015.034

0

4.015.034

89.148

4.104.182

1.201

293

63

63

4.015.097

           

Bijdrage aan medeoverheden

4.015.034

0

4.015.034

89.148

4.104.182

1.201

293

63

63

4.015.097

Bijdragen aan gemeenten

3.597.533

0

3.597.533

1.995

3.599.528

230

230

0

0

3.597.533

Bijdragen aan provincies

417.501

0

417.501

87.153

504.654

971

63

63

63

417.564

           

Ontvangsten

4.015.034

0

4.015.034

89.148

4.104.182

1.201

293

63

63

4.015.097

Tabel 24 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

100%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

0%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De bijdrage van het Rijk ter compensatie van de door decentrale overheden betaalde btw is opgenomen in de Wet op het Btw-compensatiefonds (BCF). De wet bevat de voorwaarden waarbinnen gemeenten en provincies kunnen claimen uit het BCF. Met ingang van 2015 is het BCF geplafonneerd.8 Dit plafond groeit jaarlijks mee met de uitkomst van de normeringssystematiek. Als minder geclaimd wordt uit het fonds dan het plafond, dan wordt de ruimte onder het plafond gestort in het Gemeente- en Provinciefonds. Als meer wordt geclaimd uit het fonds dan het plafond, dan wordt het bedrag boven het plafond teruggevorderd uit het Gemeente- en Provinciefonds. Hierdoor zijn het BCF en het Gemeente- en Provinciefonds communicerende vaten.

Verplichtingen, uitgaven en ontvangsten

Als gevolg van overhevelingen van budget van ministeries naar decentrale overheden wordt een bedrag in het gemeente of provinciefonds gestort. Het geraamde btw-deel van dit bedrag wordt in het BCF gestort (circa € 89 mln.). Gemeentes en provincies kunnen de betaalde btw in verband met de overhevelingen terugvragen bij het BCF. Deze uitgaven worden gedekt vanuit de belastingontvangsten.

Artikel 9 Douane

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 25 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 9 Douane (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

804.823

0

804.823

203.939

1.008.762

4.309

4.099

984

984

769.660

           

Uitgaven (1) + (2)

804.823

0

804.823

203.939

1.008.762

4.309

4.099

984

984

769.660

           

(1) Apparaatsuitgaven

539.563

0

539.563

4.343

543.906

4.113

3.903

788

788

516.451

           

Personele uitgaven

533.883

0

533.883

4.343

538.226

4.113

3.903

788

788

509.722

Eigen personeel

524.033

0

524.033

‒ 1.046

522.987

‒ 402

188

‒ 212

‒ 212

504.152

Inhuur externen

9.620

0

9.620

4.949

14.569

4.075

3.275

1.000

1.000

5.340

Overig personeel

230

0

230

440

670

440

440

0

0

230

           

Materiële uitgaven

5.680

0

5.680

0

5.680

0

0

0

0

6.729

ICT

1.489

0

1.489

0

1.489

0

0

0

0

2.458

Bijdrage aan SSO's

165

0

165

0

165

0

0

0

0

165

Overig materieel

4.026

0

4.026

0

4.026

0

0

0

0

4.106

           

(2) Programma-uitgaven

265.260

0

265.260

199.596

464.856

196

196

196

196

253.209

           

Bekostiging

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Overige bekostiging

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

1.488

0

1.488

0

1.488

0

0

0

0

1.488

Overige bijdrage ZBO's/RWT's

1.488

0

1.488

0

1.488

0

0

0

0

1.488

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

0

0

0

199.596

199.596

196

196

196

196

196

Wereld Douane Organisatie

0

0

0

196

196

196

196

196

196

196

Bijdragen vertragingsrente EU

0

0

0

199.400

199.400

0

0

0

0

0

Bijdrage aan overige (inter)nationale organisaties

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Opdrachten

41.417

0

41.417

0

41.417

0

0

0

0

28.446

ICT opdrachten

17.953

0

17.953

0

17.953

0

0

0

0

4.832

Overige opdrachten

23.464

0

23.464

0

23.464

0

0

0

0

23.614

           

Bijdrage aan agentschappen

3.514

0

3.514

0

3.514

0

0

0

0

3.514

Bijdrage overige agentschappen

3.514

0

3.514

0

3.514

0

0

0

0

3.514

           

(Schade)vergoeding

55

0

55

0

55

0

0

0

0

55

(Schade)vergoedingen

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Vergoeding proceskosten

55

0

55

0

55

0

0

0

0

55

           

Rente

3.000

0

3.000

0

3.000

0

0

0

0

3.000

Belasting- en invorderingsrente

3.000

0

3.000

0

3.000

0

0

0

0

3.000

           

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

215.786

0

215.786

0

215.786

0

0

0

0

216.510

Toegerekende uitgaven van Belastingen

215.786

0

215.786

0

215.786

0

0

0

0

216.510

           

Ontvangsten (3) +(4)

19.561.819

0

19.561.819

‒ 70.128

19.491.691

21.113.666

21.754.737

22.116.650

22.451.101

22.794.075

           

Programma-ontvangsten (3)

19.561.214

0

19.561.214

‒ 70.128

19.491.086

21.113.666

21.754.737

22.116.650

22.451.101

22.794.075

           

waarvan: Belastingontvangsten

19.551.114

0

19.551.114

‒ 70.128

19.480.986

21.113.666

21.754.737

22.116.650

22.451.101

22.794.075

           

Bekostiging

500

0

500

0

500

0

0

0

0

0

Doorbelasten kosten vervolging

500

0

500

0

500

0

0

0

0

0

           

Rente

5.600

0

5.600

0

5.600

0

0

0

0

0

Belasting- en invorderingsrente

5.600

0

5.600

0

5.600

0

0

0

0

0

           

Boetes en schikkingen

4.000

0

4.000

0

4.000

0

0

0

0

0

Ontvangsten boetes en schikkingen

4.000

0

4.000

0

4.000

0

0

0

0

0

           

Apparaatontvangsten (4)

605

0

605

0

605

0

0

0

0

0

Tabel 26 Geschatte budgetflexibiliteit1
 

2024

juridisch verplicht

89%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

11%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

X Noot
1

De berekende budgetflexibiliteit heeft betrekking op de programma-uitgaven, waarbij de toegerekende uitgaven van Belastingen buiten beschouwing zijn gelaten.

Toelichting

Budgetflexibiliteit

Bijdrage aan ZBO's/RWT

De bijdrage aan ZBO's en RWT's zijn beleidsmatig gereserveerd.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Douane is verantwoordelijk voor de heffing en inning van de Traditionele Eigen Middelen (TEM, invoerrechten) en de tijdige terbeschikkingstelling van deze eigen middelen aan de Europese Commissie (EC). De heffing, inning en terbeschikkingstelling van TEM door de Nederlandse Douane zijn gebaseerd op wetgeving van de EU. De lidstaten hoeven bedragen niet ter beschikking van de EC te stellen als deze niet kunnen worden geïnd door redenen die niet aan hen te wijten zijn. De EC beoordeelt deze casussen en kan alsnog het verschuldigde TEM bedrag opeisen, inclusief progressieve verschuldigde vertragingsrente. De vertragingsrente is 100% juridisch verplicht.

Opdrachten

Voor de correcte toepassing van de douanewetgeving worden opdrachten gegeven om ICT-systemen aan te passen. In de Algemene Douanewet staan de toezichtstaken en bevoegdheden uitgewerkt. Voor de uitvoering van de Algemene Douanewet geeft Douane opdrachten voor de inkoop van Douane specifieke middelen, bijvoorbeeld speurhonden, detectiesystemen, werktuigen, meldkamervoorzieningen en laboratoria. De post ICT opdrachten is voor 100% juridisch verplicht en de post Overige opdrachten is voor 50% juridisch verplicht en voor de overige 50% beleidsmatig gereserveerd.

Bijdrage agentschappen

Dit betreft met name de bijdrage aan de Rijksrederij van Rijkswaterstaat en is 100% juridisch verplicht vanuit samenwerkingsovereenkomsten.

Verplichtingen en uitgaven

Programma-uitgaven

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

De bijdrage aan (inter-)nationale organisaties voor 2024 zijn bijgesteld met € 199,4 mln. De belangrijkste mutaties zijn:

  • Het ministerie van Financiën zal € 100 mln. vertragingsrente betalen aan de Europese Commissie (CIE) als gevolg van een nabetaling door onderwaardering invoer Textiel en Schoenen (LWTS) en Voortvarendheid.

  • Er is een betaling vertragingsrente voor het dossier Zonnepanelen (€ 99,4 mln.).

De hiervoor benodigde middelen worden vanuit de Aanvullende Post (AP) van de Rijksbegroting overgeheveld naar artikel 9 Douane. De TEM-betalingen van de hoofdsommen (douanerechten) aan de CIE lopen via de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Tweede Kamer is over deze dossiers geinformeerd middels de kamerbrief.9

Ontvangsten

Programma-ontvangsten

Belastingontvangsten

In de Voorjaarsnota 2024 worden de mutaties van de Belastingontvangsten toegelicht. Een specificatie van de Belastingontvangsten is te vinden onder de toelichting van artikel 1 Belastingen.

Artikel 13 Toeslagen

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 27 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 Toeslagen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

1.479.134

0

1.479.134

469.043

1.948.177

683.484

68.353

6.206

3.110

333.911

           

Uitgaven (1) + (2)

1.673.358

0

1.673.358

318.242

1.991.600

772.539

110.670

6.206

3.110

333.911

           

(1) Apparaatsuitgaven

551.462

0

551.462

32.705

584.167

325.348

116.422

5.956

2.860

154.533

           

Personele uitgaven

539.672

0

539.672

24.127

563.799

312.452

112.087

6.206

3.110

150.052

Eigen personeel

228.961

0

228.961

‒ 34.107

194.854

31.464

5.797

4.693

1.597

136.270

Inhuur externen

309.622

0

309.622

58.893

368.515

280.988

106.290

1.513

1.513

12.693

Overig personeel

1.089

0

1.089

‒ 659

430

0

0

0

0

1.089

           

Materiële uitgaven

11.790

0

11.790

8.578

20.368

12.896

4.335

‒ 250

‒ 250

4.481

ICT

275

0

275

0

275

0

0

0

0

220

Bijdrage aan SSO's

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Overige materiële uitgaven

11.515

0

11.515

8.578

20.093

12.896

4.335

‒ 250

‒ 250

4.261

           

(2) Programma-uitgaven

1.121.896

0

1.121.896

285.537

1.407.433

447.191

‒ 5.752

250

250

179.378

           

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

106

0

106

0

106

0

0

0

0

106

Bijdrage overige ZBO's/RWT's

106

0

106

0

106

0

0

0

0

106

           

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

4.130

0

4.130

2.771

6.901

3.989

0

0

0

0

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

4.130

0

4.130

2.771

6.901

3.989

0

0

0

0

           

Opdrachten

30.020

0

30.020

9.728

39.748

17.040

0

0

0

127

ICT opdrachten

27

0

27

0

27

0

0

0

0

27

Overige opdrachten

29.993

0

29.993

9.728

39.721

17.040

0

0

0

100

           

Bijdrage aan medeoverheden

86.880

0

86.880

8.464

95.344

12.113

‒ 6.002

0

0

0

Bijdrage aan medeoverheden

86.880

0

86.880

8.464

95.344

12.113

‒ 6.002

0

0

0

           

(Schade)vergoeding

782.791

0

782.791

262.574

1.045.365

412.049

250

250

250

250

Compensatie toeslagengedupeerden

368.419

0

368.419

80.574

448.993

261.438

0

0

0

0

Kwijtschelden private schulden

99.415

0

99.415

42.349

141.764

44.067

0

0

0

0

Herstelprogramma voor kinderen

130.823

0

130.823

99.270

230.093

59.599

0

0

0

0

Herstelregeling voor ex-partners

130.434

0

130.434

26.814

157.248

10.256

0

0

0

0

Herstelregeling voor gedupeerden andere toeslagen

53.700

0

53.700

‒ 30.660

23.040

5.160

0

0

0

0

Overige (schade)vergoedingen

0

0

0

44.227

44.227

31.529

250

250

250

250

           

Subsidies

0

0

0

2.000

2.000

2.000

0

0

0

0

Subsidie toeslagen herstel

0

0

0

2.000

2.000

2.000

0

0

0

0

           

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

217.969

0

217.969

0

217.969

0

0

0

0

178.895

Toegerekende uitgaven van Belastingen

217.969

0

217.969

0

217.969

0

0

0

0

178.895

           

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Apparaatsontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Programma-ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Tabel 28 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

99%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

1%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De programma-uitgaven zijn overwegend gerelateerd aan de compensatie voor de gedupeerden van de problemen bij toeslagen. Deze uitgaven zijn voor circa 99 % juridisch verplicht doordat regelingen zijn verankerd in wetgeving of anderszins bindende afspraken die contractueel zijn vastgelegd.

Verplichtingen

De verhoging van het verplichtingenbudget hangt voor een groot deel samen met de verhoging van het kasbudget, hiervoor wordt verwezen naar de toelichting onder ‘Uitgaven’. Daarnaast wordt het verplichtingenbudget in 2024 verhoogd met circa € 154 mln. zodat de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) meerjarig verplichtingen kan aangaan voor externe inhuur.

Uitgaven

Personele uitgaven

De verhoging van het budget voor personele uitgaven kent verschillende redenen. De belangrijkste zijn:

  • In verband met een verwachte groei van het aantal gedupeerden, een stijging van het aantal bezwaren en beroepen en de vooralsnog lager dan geplande productiviteitsstijging in het bezwaar- en beroepsproces is de begroting voor Toeslagen Herstel bijgesteld10. Als gevolg daarvan vindt er in 2024 een herschikking plaats van circa € 96 mln. naar inhuur externen waarvan circa € 20 mln. vanuit eigen personeel. Naast deze herschikking wordt het budget van inhuur externen (circa € 277,9 mln.) en eigen personeel (circa € 27,5 mln.) opgehoogd in 2025 en inhuur externen met circa € 97 mln. in 2026.

  • Er wordt om verschillende oorzaken budget overgeheveld van artikel 13 Toeslagen naar artikel 1 Belastingen. Ten eerste wordt er in verband met werkzaamheden door ketenpartners van UHT in 2024 circa € 37,1 mln. aan budget overgeheveld als gevolg van o.a. werkzaamheden door CAP (Centrale Administratieve Processen), KI&S (Klantinteractie & -services) en O&P (Organisatie & Personeel). Daarnaast wordt er in 2024 vanuit UHT circa € 16 mln. overgeheveld in verband met een correctie van de afdracht overhead in 2023.

  • Binnen het kader van het programmaplan Informatiehuishouding Op Orde (IOO) wordt het uitgavenbudget op inhuur externen in 2024 opgehoogd met circa € 7,2 mln. Dit loopt af naar circa € 1,5 mln. vanaf 2027. Deze uitgaven zijn bestemd voor de verbetering van beheersings-en archiefsystemen bij beleidsondersteunende en primaire processen en voor het inrichten van een thematisch archief (Hotspot) voor Toeslagen Herstel. Verder wordt er in 2024 tot en met 2026 jaarlijks circa € 1 mln. budget opgehoogd in verband met implementatie van de Wet Open Overheid (WOO).

Materiële uitgaven

De verhoging van het budget voor materiële uitgaven kent verschillende redenen. De belangrijkste zijn:

  • De onder «Personele uitgaven» beschreven bijstelling van Toeslagen Herstel en de benodigde capaciteitsverhoging gaan ook gepaard met additionele materiële uitgaven. Dit leidt tot een herschikking naar overige materiële uitgaven van circa € 2,5 mln. in 2024, en ophoging van het uitgavenbudget overige materiële uitgaven van circa € 6,8 mln. in 2025 en circa € 1,9 mln. in 2026.

  • Vanuit reserveringen van de Aanvullende Post (AP) wordt naar aanleiding van het bestedingsplan Werk aan Uitvoering (WaU) het uitgavenbudget opgehoogd met € 2 mln. in 2024, met € 4,8 mln. in 2025 en met € 1,2 mln. in 2026. Met deze middelen kunnen in het kader van het project Werken in de Actualiteit maatregelen worden genomen om hoge terugvorderingen te voorkomen.

Opdrachten

Als gevolg van de bij «Personele Uitgaven» beschreven bijstelling van Toeslagen Herstel vindt er een ophoging van budget plaats (circa € 7,3 mln. in 2025) van de Doorbraakmethode om ondersteuningsplannen van ernstig gedupeerden te maken, realiseren en monitoren. Ook wordt het budget opgehoogd met circa € 7,4 mln. in 2024 en circa € 7,7 mln. in 2025 voor de uitvoering van de regeling voor het kwijtschelden van private schulden in het kader van de Hersteloperatie Toeslagen door Sociale Banken Nederland (SBN).

Bijdrage aan medeoverheden

Gemeenten bieden brede hulp aan gedupeerden van de problemen met de kinderopvangtoeslag. Vanwege de toename van het verwachte aantal gedupeerden (zie ook de toelichting onder ‘(Schade)vergoeding' wordt in 2024 circa € 8,4 mln. aan budget beschikbaar gesteld en in 2025 circa € 12 mln. voor dit doel herschikt.

(Schade)vergoeding

Naar aanleiding van de bijstelling van de cijfers van Toeslagen Herstel op basis van de groei van aanmeldingen en gedupeerden vallen de compensatie- en hersteluitgaven in het kader van de Hersteloperatie Toeslagen naar verwachting hoger uit dan eerder begroot. Daaraan verbonden omvat de bijstelling Toeslagen Herstel een stijging van de kosten van bezwaren en beroepen. De groei van het aantal aanmeldingen leidt ook tot een ophoging van budget voor dwangsommen en een vernieuwde hogere raming van de rechtsbijstandregeling. Eventuele bijstellingen van de prognose zijn inzichtelijk in de voortgangsrapportage Hersteloperatie Toeslagen11.

De bijstelling leidt tot ophoging van uitgavenbudget op (schade)vergoedingen van circa € 262,6 mln. in 2024 en circa € 412,0 mln. in 2025. Deze beschikbare middelen zijn verdeeld over hogere uitgaven binnen de 30k-regeling, de integrale beoordeling, de kindregeling, de ex-partnerregeling, de HZK-regeling (huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget), dwangsommen en private schuldenregeling. Hiervan is circa € 104 mln. in 2024 en circa € 198 mln. in 2025 overgeheveld vanuit de Aanvullende Post (AP). Een integraal overzicht van de financiële stand van zaken van de Hersteloperatie Toeslagen is te vinden in de bijlagen van de Voorjaarsnota 2024.

4 Beleidsartikelen Nationale Schuld (IXA)

Artikel 11 Financiering staatsschuld

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 29 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 11 Financiering staatsschuld (bedragen x € 1 mln.)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

39.243

0

39.243

‒ 8

39.235

‒ 189

2.333

‒ 132

‒ 182

38.461

           

Uitgaven

39.243

0

39.243

‒ 8

39.235

‒ 189

2.333

‒ 132

‒ 182

38.461

           

Opdrachten

21

0

21

0

21

0

0

0

0

21

Overige kosten

21

0

21

0

21

0

0

0

0

21

           

Rente

6.455

0

6.455

41

6.496

‒ 189

‒ 162

‒ 132

‒ 181

13.629

Rente vaste schuld

5.419

0

5.419

‒ 255

5.164

‒ 439

‒ 452

‒ 513

‒ 628

12.430

Rente vlottende schuld

1.035

0

1.035

274

1.309

250

290

381

447

1.199

Voortijdige beëindiging schuld

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Rente derivaten lang

1

0

1

22

23

0

0

0

0

0

Rente derivaten kort

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Voortijdige beëindiging derivaten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Leningen

32.767

0

32.767

‒ 49

32.718

0

2.495

0

‒ 1

24.811

Aflossing vaste schuld

32.767

0

32.767

‒ 49

32.718

0

2.495

0

‒ 1

24.811

Mutatie vlottende schuld

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Ontvangsten

51.314

0

51.314

12.849

64.163

10.945

7.655

445

‒ 1.508

66.563

           

Rente

30

0

30

‒ 8

22

6

8

‒ 8

‒ 10

35

Rente vlottende schuld

30

0

30

0

30

0

0

0

0

10

Rente derivaten lang

0

0

0

0

0

6

8

‒ 8

‒ 10

25

Voortijdige beëindiging derivaten

0

0

0

‒ 8

‒ 8

0

0

0

0

0

           

Leningen

51.284

0

51.284

12.857

64.141

10.939

7.647

453

‒ 1.498

66.528

Uitgifte vaste schuld

51.284

0

51.284

‒ 11.283

40.001

10.939

7.647

453

‒ 1.498

66.528

Mutatie vlottende schuld

0

0

0

24.140

24.140

0

0

0

0

0

Tabel 30 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

99,95%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

0,05%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De beleidsmatige ontvangsten en uitgaven met betrekking tot de algemene doelstelling bestaan uit renteontvangsten en -betalingen als gevolg van transacties op de geld- en de kapitaalmarkt. Omdat de verplichtingen voornamelijk voortvloeien uit de in het verleden opgebouwde schuld is de budgetflexibiliteit voor dit artikel zeer gering. De uitgaven zijn voor 99,95% als juridisch verplicht aan te merken. Enkele overige kosten (€ 21,0 mln.), zoals advieskosten en drukkosten, zijn niet juridisch verplicht.

Aangezien de (betalings)verplichtingen van de aangegane staatsschuld voortvloeien uit beleids- en bedrijfsvoeringsuitgaven die ten laste van andere begrotingen komen, heeft een verplichtingenbenadering (als begrotingsstelsel) voor de begroting van Nationale Schuld noch uit het oogpunt van budgettaire beheersing, noch uit het oogpunt van budgetrecht meerwaarde ten opzichte van het kasstelsel. Om die reden is in de Comptabiliteitswet 2016 bepaald dat voor de uitgaven ten laste van de begroting van Nationale Schuld de verplichtingen in een jaar gelijkgesteld mogen worden aan de uitgaven in dat jaar.

Verplichtingen en uitgaven

Rente

Rente vaste schuld

De rentelasten vaste schuld vallen naar verwachting lager uit dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024 met name als gevolg van het financieringsplan 2024. Hierin is bepaald dat er voor de financiering van de staatsschuld een lager beroep op de kapitaalmarkt (vaste schuld) zal worden gedaan. Daarnaast is er gerekend met lagere rentepercentages zoals die door het CPB zijn geraamd in de CEP.

Rente vlottende schuld

De raming van de rentelasten vlottende schuld valt per saldo hoger uit als gevolg van wijzigingen in de omvang van de kortlopende schuld en de hoogte van de korte rente. De korte rente is door het CPB lager geraamd in de CEP dan de rente waarmee in de ontwerpbegroting 2024 rekening is gehouden. Echter doordat de omvang van de kortlopende schuld is toegenomen, ontstaat een structurele tegenvaller van € 274 mln. in 2024 oplopend tot € 447 mln. in 2028.

Rente derivaten lang

De raming van de rentelasten op de langlopende derivaten is met € 22 mln. naar boven bijgesteld voor 2024 als gevolg van de gewijzigde rentepercentages zoals die door het CPB worden geraamd in de CEP.

Leningen

Aflossing vaste schuld

Door een vervroegde aflossing van een obligatie in 2023 zal in het lopende jaar minder afgelost worden. In 2026 neemt de aflossing van de vaste schuld met circa € 2,5 mld. toe als gevolg van de uitgifte van leningen met een aflosdatum in 2026.

Ontvangsten

Rente

Voortijdige beëindiging derivaten

Het voortijdig beëindigen van rentederivaten heeft geleid tot eenmalige negatieve ontvangsten van € 8,0 mln. Het betreft de contant gemaakte waarde van de (negatieve) rentebaten die anders later dit jaar en voor het grootste deel in de komende jaren zouden zijn ontvangen. Deze (negatieve) rentebaten zijn nu in één keer ontvangen. Het voortijdig beëindigen van rentederivaten draagt bij aan het realiseren van de doelstellingen uit het beleidskader voor schuldfinanciering, namelijk het verlengen van de gemiddelde looptijd van de schuldportefeuille naar minimaal 8 jaar en het beperken van het korte termijn renterisico (renterisicobedrag < 25%).

Leningen

Uitgifte vaste schuld

De raming van de uitgifte vaste schuld is voor het lopende jaar met circa € 11,3 mld. naar beneden bijgesteld als gevolg van het financieringsplan 2024. Het financieringsplan geeft een beschrijving van de geschatte omvang en de totstandkoming van de financieringsbehoefte van de Nederlandse staat voor 2024 en een overzicht van de manier waarop het Agentschap van plan is deze in te vullen. De raming voor 2025 en verder is hoger dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024 als gevolg van het verwachte kastekort.

Mutatie vlottende schuld

De vlottende schuld stijgt in 2024 met circa € 24,1 mld. Dit is het gevolg van een hogere financieringsbehoefte doordat de raming van het kastekort voor het lopende begrotingsjaar is toegenomen. Schommelingen in de financieringsbehoefte in een lopend begrotingsjaar worden zo veel mogelijk opgevangen op de geldmarkt.

Artikel 12 Kasbeheer

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 31 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 12 Kasbeheer (bedragen x € 1 mln.)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's (2)

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

6.243

0

6.243

‒ 562

5.681

‒ 1.056

‒ 893

‒ 671

‒ 503

6.561

           

Uitgaven

6.243

0

6.243

‒ 562

5.681

‒ 1.056

‒ 893

‒ 671

‒ 503

6.561

           

Rente

4.043

0

4.043

‒ 1.062

2.981

‒ 1.556

‒ 1.393

‒ 1.171

‒ 1.003

3.861

Rente kasbeheer

4.043

0

4.043

‒ 1.062

2.981

‒ 1.556

‒ 1.393

‒ 1.171

‒ 1.003

3.861

Uitgaven bij voortijdige beëindiging (hoofdsom)

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Leningen

2.200

0

2.200

500

2.700

500

500

500

500

2.700

Verstrekte leningen

2.200

0

2.200

500

2.700

500

500

500

500

2.700

           

Mutaties in rekening-courant en deposito's

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Mutaties in rekening courant en deposito

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Ontvangsten

15.379

0

15.379

1.779

17.158

‒ 1.154

482

2.303

4.091

16.606

           

Rente

156

0

156

‒ 18

139

‒ 13

‒ 6

3

13

364

Rente kasbeheer

156

0

156

‒ 18

139

‒ 13

‒ 6

3

13

364

Voortijdige beëindiging binnen kasbeheer

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

           

Leningen

1.180

0

1.180

‒ 19

1.160

7

35

54

76

1.788

Ontvangen aflossingen

1.180

0

1.180

‒ 19

1.160

7

35

54

76

1.788

           

Mutaties in rekening-courant en deposito's

14.043

0

14.043

1.816

15.859

‒ 1.148

453

2.246

4.002

14.454

Mutaties in rekening courant en deposito's

14.043

0

14.043

1.816

15.859

‒ 1.148

453

2.246

4.002

14.454

Tabel 32 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2024

juridisch verplicht

100%

bestuurlijk gebonden

0%

beleidsmatig gereserveerd

0%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

Toelichting

Budgetflexibiliteit

De uitgaven en ontvangsten op dit artikel zijn voor 100% als juridisch verplicht aan te merken. Alle rentelasten en -baten zijn juridisch verplicht omdat deze volgen uit de leningen, deposito’s en rekening-courant-tegoeden die deelnemers in de schatkist aanhouden. De andere uitgaven en ontvangsten volgen ook uit de toename of afname van de middelen die door deelnemers in de schatkist worden aangehouden of uit de schatkist worden geleend.

Verplichtingen en uitgaven

Rente

Rente kasbeheer

De raming van de rentelasten kasbeheer is lager dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024. Dit is het gevolg van het bijwerken van de realisatie en de nieuwe rentestanden in de CEP-raming van het CPB. Daarnaast dalen de rentelasten als gevolg van de nieuwe raming sociale fondsen.

Leningen

Verstrekte leningen

Naar verwachting worden er meer leningen verstrekt aan de deelnemers van het schatkistbankieren dan eerder geraamd. De raming wordt daardoor structureel met € 500 mln. naar boven bijgesteld.

Ontvangsten

Rente

Rente kasbeheer

De raming van de rentebaten kasbeheer is lager dan geraamd bij de ontwerpbegroting 2024. Dit is het gevolg van het bijwerken van de realisatie van verstrekte leningen en de nieuwe rentestanden in de CEP-raming van het CPB.

Leningen

Ontvangen aflossingen

Op basis van de actuele inzichten wordt verwacht dat de aflossingen op de leningen, die door de agentschappen, rechtspersonen met een wettelijke taak (RWT's) en derden in het kader van schatkistbankieren zijn afgesloten, in 2024 per saldo lager en vanaf 2025 hoger uitvallen dan eerder geraamd.

Mutaties in rekening-courant en deposito's

Uit de actualisatie van de raming van uitgaven en inkomsten van sociale fondsen blijkt dat deze fondsen in 2024 en de jaren daarna meer middelen storten in de schatkist. Dit betekent dat de geraamde mutatie in het saldo op de rekeningen-courant en deposito’s stijgt ten opzichte van de ontwerpbegroting 2024.

5 Niet-beleidsartikelen

Artikel 8 Apparaat

Tabel 33 Apparaatsuitgaven (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

407.323

0

407.323

18.542

425.865

15.634

8.778

5.273

5.513

382.779

           

Uitgaven

407.351

0

407.351

18.542

425.893

15.634

8.778

5.273

5.513

382.779

           

Personele uitgaven

261.761

0

261.761

13.705

275.466

7.099

4.745

2.355

4.977

259.549

Eigen personeel

250.536

0

250.536

435

250.971

1.977

1.527

1.306

4.454

248.556

Inhuur externen

10.138

0

10.138

12.505

22.643

5.122

3.218

1.049

523

9.906

Overig personeel

1.087

0

1.087

765

1.852

0

0

0

0

1.087

           

Materiële uitgaven

145.590

0

145.590

4.837

150.427

8.535

4.033

2.918

536

123.230

ICT

18.103

0

18.103

2.994

21.097

1.317

110

110

30

15.056

Bijdrage aan SSO's

47.576

0

47.576

2.848

50.424

1.860

2.720

2.720

2.720

47.993

Overig materieel

79.911

0

79.911

‒ 1.005

78.906

5.358

1.203

88

‒ 2.214

60.181

           

Ontvangsten

57.003

0

57.003

4.961

61.964

3.050

3.000

3.000

4.500

59.426

Apparaatontvangsten

57.003

0

57.003

4.961

61.964

3.050

3.000

3.000

4.500

59.426

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Personele uitgaven

De mutatie op personele uitgaven en verplichtingen van circa € 13,7 mln. wordt in 2024 veroorzaakt door meerdere begrotingsmutaties binnen artikel 8 Apparaat. Ten eerste wordt er € 9,1 mln. in 2024 beschikbaar gesteld voor Informatiehuishouding op Orde voor structurele versterking om de continuïteit te waarborgen en tijdelijke fte's om projecten te kunnen afronden. Tevens wordt er € 1 mln. in 2024 en 2025 vrijgemaakt voor de klimaatcoalitie vanwege het covoorzitterschap van Nederland van de Coalition of Finance Ministers for Climate Action. Tot slot wordt geld beschikbaar gesteld voor onder andere het versterken van personele veiligheid, versterking van de eigenaarsrol binnen Financiën en voor werkzaamheden voor de Douane/antifraude coördinatie service (AFCOS).

Ontvangsten

De ontvangsten van artikel 8 apparaat nemen in 2024 met € 5,0 mln. toe. Dit wordt met name veroorzaakt door hogere opbrengsten van € 2,6 mln. bij Domeinen Roerende Zaken (€ 3 mln. structureel).

Artikel 10 Nog onverdeeld

Tabel 34 Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Ontwerpbegroting 2024 (1)

Mutaties via ISB's

Vastgestelde begroting 2024 (3)=(1)+(2)

Mutaties 1e suppletoire begroting (4)

Stand 1e suppletoire begroting (5)=(3)+(4)

Mutatie 2025

Mutatie 2026

Mutatie 2027

Mutatie 2028

Mutatie 2029

  

Verplichtingen

154.748

0

154.748

232.531

387.279

236.616

247.780

258.082

260.931

308.790

           

Uitgaven

154.748

0

154.748

232.531

387.279

236.616

247.780

258.082

260.931

305.920

           

Nog te verdelen

154.748

0

154.748

232.531

387.279

236.616

247.780

258.082

260.931

305.920

Loonbijstelling programma

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Loonbijstelling apparaat

8.354

0

8.354

240.208

248.562

219.736

213.107

208.675

207.501

215.756

Prijsbijstelling apparaat

28.539

0

28.539

32.047

60.586

31.621

30.139

37.551

36.431

56.460

Onvoorzien programma

3.640

0

3.640

‒ 1.883

1.757

‒ 1.234

‒ 14.549

‒ 1.455

‒ 1.412

4.546

Onvoorzien apparaat

114.215

0

114.215

‒ 37.841

76.374

‒ 13.507

19.083

13.311

18.411

29.158

           

Ontvangsten

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Nog te verdelen

Loonbijstelling apparaat

De aanpassing wordt voornamelijk veroorzaakt door de loonbijstelling 2024 en verder die wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting (€ 240 mln. in 2024 en € 208 mln. structureel).

Prijsbijstelling apparaat

De prijsbijstelling 2024 wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting (€ 51 mln. in 2024 en € 36 mln. structureel). Hiernaast worden middelen ingezet voor de implementatie van de Wet Open Overheid (WOO; € 22,8 mln. cumulatief in 2024-2026) bij de Belastingdienst, Douane en Toeslagen en wordt een deel van het budget (€ 8 mln.) doorgeschoven naar een later jaar.

Onvoorzien programma

Op de voorziening voor uitvoeringskosten van fiscale wet- en regelgeving waren in 2026 nog middelen beschikbaar. Op basis van uitvoeringstoetsen worden deze middelen overgeheveld naar artikel 1 Belastingen. Daarnaast heeft er een overboeking naar de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking plaatsgevonden.

Onvoorzien apparaat

  • De eindejaarsmarge van € 68 mln. wordt toegevoegd aan de Financiënbegroting.

  • Gezien niet alle middelen benodigd zijn in het jaar 2024 wordt € 76 mln. doorgeschoven naar latere jaren, zodat de middelen beschikbaar blijven voor problematiek in latere jaren.

  • In het kader van Informatie Open Overheid (IOO) worden budgetten vanuit de voorziening Informatiehuishouding op Orde (volgend uit de kabinetsreactie Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag (POK)) overgeheveld naar beleidsartikelen ten behoeve van de Belastingdienst, Douane en Toeslagen en het apparaatsartikel (€ 22 mln. in 2024 en € 3 mln. structureel).

  • Een deel van de nog onverdeelde middelen wordt overgeheveld naar verschillende beleidsartikelen en het apparaatsartikel voor onder andere de voortzetting banenafspraak, projectkosten digitalisering schatkistbankieren en het programma toekomst financiële administratie (€ 8 mln. in 2024 en cumulatief € 16 mln. in 2025-2027).


X Noot
1

Kamerstukken II 2023-2024, 36 487, nr. 1 en Kamerstukken II 2023-2024, 36 499, nr. 1

X Noot
2

Kamerstukken II 2023-2024, 36 410, nr. 36

X Noot
3

Kamerstukken II 2023–2024, 31 934, nr. 78

X Noot
4

16e Voortgangsrapportage (VGR) Hersteloperatie Toeslagen, Kamerstukken II 2023-2024, 31 066, nr. 1341

X Noot
5

Zie voor meer informatie het Toetsingskader Risicoregelingen Staatsgarantie DNB inzake IMF.

X Noot
6

Kamerstukken II 2023-2024, 36410, nr. 36

X Noot
7

Kamerstukken II 2023-2024, 26234, nr. 282

X Noot
8

Conform afspraken in het financieel akkoord uit 2013 tussen het Rijk en decentrale overheden, zie ook Kamerstukken II 2012-2013, 33 400 B, nr. 7.

X Noot
9

Kamerstukken II 2023-2024, 31 934, nr. 78

X Noot
10

16e Voortgangsrapportage (VGR) Hersteloperatie Toeslagen, Kamerstukken II 2023-2024, 31 066, nr. 1341

X Noot
11

16e Voortgangsrapportage (VGR) Hersteloperatie Toeslagen, Kamerstukken II 2023-2024, 31 066, nr. 1341

Naar boven