TOELICHTING
1. Aanleiding
Deze regeling voorziet in de verlenging van de vervaldata van de subsidiemodules Eurostarsprojecten,
Internationaal innoveren en Versterking cyberweerbaarheid, alsook in de openstelling
van de subsidiemodule Eurostarsprojecten en de ophoging van het subsidieplafond voor
de subsidiemodule Innovatiekredieten.
2. Verlenging van subsidiemodules
In artikel 4.10, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016 is bepaald dat subsidieregelingen
een vervaltermijn van maximaal vijf jaren bevatten. De titels 3.7 (Eurostarsprojecten)
en 3.8 (Internationaal innoveren) (hierna subsidiemodules betreffende EUREKA-programma’s)
en titel 4a.2 (Versterking cyberweerbaarheid) van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies
hebben een vervaldatum van 1 januari 2021 respectievelijk 1 april 2021. Om hieronder
vermelde redenen is besloten de vervaldatum van de subsidiemodules betreffende EUREKA-programma’s
te verlengen tot 1 januari 2026 en van de subsidiemodule Versterking cyberweerbaarheid
tot 1 april 2024.
Op grond van artikel 4.10, zevende lid, van de Comptabiliteitswet 2016 is het ontwerp
van deze wijzigingsregeling op 11 november 2020 aan de Tweede Kamer overgelegd.
2.1 Subsidiemodules betreffende EUREKA-programma’s
2.1.1 Achtergrond en inhoud van de subsidiemodules betreffende EUREKA-programma’s
EUREKA-programma’s
De subsidiemodule Eurostarsprojecten en Internationaal innoveren, opgenomen in titel
3.7 respectievelijk 3.8, van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies, bevatten
subsidie-instrumenten voor zogenaamde EUREKA-programma’s die mogelijk worden gemaakt
door het EUREKA-netwerk. Het EUREKA-programma is een intergouvernementeel programma
van meer dan 40 landen en de Europese Unie die de leden van het EUREKA-netwerk vormen.
De belangrijkste ambitie is het bevorderen van productiviteit en concurrentiekracht
van de industrie door technologische R&D-samenwerking en innovatie. De clusters beogen
de mondiale concurrentiekracht van de Europese industrie te versterken door internationale
technologische samenwerking tussen bedrijven eventueel samen met kennisinstellingen
te stimuleren. Individuele clusters richten zich op specifieke thema/technologiegebieden.
De EUREKA-programma’s worden ondersteund door nationale subsidie-instrumenten, onder
andere door voormelde subsidiemodules uit Nederland.
De subsidiemodule Eurostarsprojecten
De subsidiemodule Eurostarsprojecten voorziet in ondersteuning van Eurostarsprojecten.
Eurostars is een internationaal programma dat zich richt op het ondersteunen van internationale
R&D-samenwerkingsprojecten door vooral het MKB. Eurostars is een generiek instrument
dat open staat voor R&D-samenwerkingsprojecten uit alle sectoren. Voordat een project
op grond van de subsidiemodule Eurostarsprojecten voor subsidie in aanmerking kan
komen, moeten de internationale Eurostarsprojecten wel eerst beoordeeld en gerangschikt
zijn door een daarvoor aangewezen internationale jury. De Nederlandse organisaties
die deelnemen aan projecten die door deze jury positief zijn beoordeeld, zouden via
de subsidiemodule Eurostarsprojecten voor nationale subsidie in aanmerking kunnen
komen. Om die reden wordt de subsidiemodule Eurostarsprojecten altijd op een moment
opengesteld dat het begin van de openstellingsperiode aansluit op de afronding van
de beoordeling en rangschikking door deze internationale jury.
De subsidiemodule Internationaal innoveren
De subsidiemodule Internationaal innoveren bevat een aantal specifieke programma’s
die mogelijk worden gemaakt door het EUREKA-netwerk. Deze EUREKA-programma’s hebben
betrekking op diverse typen innovatieprojecten die ieder een eigen subsidieplafond
hebben. Zo worden ITEA3-, PENTA- en AI-innovatieprojecten ondersteund. De ITEA3-,
PENTA- en AI-programma’s faciliteren innovatieprojecten die uitgevoerd worden door
deelnemers die gevestigd zijn in Nederland, aangevuld met andere deelnemers die gevestigd
zijn in een ander land dat is aangesloten bij het EUREKA-netwerk.
Ook wordt op grond van de subsidiemodule Internationaal innoveren subsidie verstrekt
voor Global Stars-innovatieprojecten. Met deze subsidiemodule worden Nederlandse bedrijven
en kennisinstellingen gestimuleerd om marktgerichte R&D uit te voeren met partners
uit landen waarvoor geen ander Europees of EUREKA innovatie instrumentarium beschikbaar
is. Het Global Stars-programma faciliteert innovatieprojecten die uitgevoerd worden
door deelnemers die gevestigd zijn in Nederland, aangevuld met andere deelnemers die
gevestigd zijn in tenminste één ander land dat is aangesloten bij het EUREKA-netwerk
samen met deelnemers die gevestigd zijn in een land dat geen lid is van het EUREKA-netwerk.
Voor iedere deelnemer aan een ITEA3-, PENTA-, AI- of Global Stars-innovatieproject
geldt dat deze subsidie moet aanvragen in het land waar deze gevestigd is. Het land
van herkomst ondersteunt de desbetreffende deelnemer als deze zowel voldoet aan de
voorwaarden die opgenomen zijn in de internationale ITEA3-, PENTA-, AI- of Global
Stars-innovatiecall als aan de nationale voorwaarden.
In de subsidiemodule Internationaal innoveren is voor alle typen innovatieprojecten
een begripsomschrijving opgenomen waarbij het hebben van een EUREKA-label van het
desbetreffende EUREKA-cluster één van de doorslaggevende elementen is. Mede hiermee
wordt voorzien in een specifieke basis voor het verstrekken van subsidies aan deze
innovatieprojecten. De innovatieprojecten die ingediend worden bij een gezamenlijke
innovatiecall, worden namelijk internationaal beoordeeld en bij voldoende kwaliteit
voorzien van een EUREKA-label door het EUREKA-clusterprogramma waaronder het innovatieproject
valt, en in geval van AI-innovatieprojecten EUREKA-label door het EUREKA-clusterprogramma
dat het cluster overstijgende AI-project adopteert.
2.1.2 Verlenging van de subsidiemodules betreffende EUREKA-programma’s
In 2020 is de Nederlandse deelneming in de EUREKA-clusters (via de subsidiemodules
Eurostarsprojecten en Internationaal innoveren) geëvalueerd. Uit dit onderzoek komt
een positief beeld over de doeltreffendheid van deze subsidiemodules naar voren. Bedrijven
met een toegewezen projectaanvraag geven aan dat deelname aan deze subsidiemodules
vooral bevorderlijk is voor meer en betere internationale R&D-samenwerking, het verwerven
van nieuwe technologische kennis en een snellere doorlooptijd van innovaties. Ook
blijkt uit de evaluatie dat de subsidiemodules erin slagen hun relevante doelgroep
te bereiken en te betrekken bij de activiteiten.
Voor de subsidiemodule Eurostarsprojecten komt ook een positief beeld uit de evaluatie
over de doeltreffendheid en doelmatigheid van deze subsidiemodule. Een belangrijke
bevinding uit de evaluatie is dat er sprake is van een significant positief effect
van toekenning van een Eurostars-subsidie op R&D-activiteiten. Er wordt op dit moment
gewerkt aan de opvolger van het Eurostarsprogramma voor de periode 2021-2027. Het
EUREKA-netwerk is hierbij in gesprek met de Europese Commissie om Eurostars in partnerschap
met de Europese Unie te continueren na 2020.
Voor de subsidiemodule Internationaal innoveren was een punt van aandacht dat de lange
looptijd van de cluster-programma’s (in dit geval de nog door Nederland gesubsidieerde
programma’s ITEA3 en PENTA) soms op gespannen voet kon komen te staan met de noodzakelijke
actualiteit van de thema’s. Dit punt is meegenomen bij de ingrijpende vernieuwing
van de EUREKA-clusters, die onder het Nederlands EUREKA-voorzitterschap in juni 2020
door de EUREKA High Level Group is goedgekeurd en thans wordt geïmplementeerd in onder
meer de subsidiemodule Internationaal innoveren.
In het kader van deze vernieuwing is aan de subsidiemodule Internationaal innoveren
(aanvullend op de EUREKA-cluster-programma’s ITEA3- en PENTA) het cluster overstijgend
programma voor Artificiële Intelligentie (AI)-innovatieprojecten toegevoegd1. De verwachting is dat nog verdere aanpassingen van de subsidiemodule Internationaal
innoveren zullen volgen. De vernieuwde opzet van de EUREKA-programma’s (en daar nog
opvolgende aanpassingen van de subsidiemodule Internationaal innoveren) vergroot de
flexibiliteit in de programma’s en biedt daarnaast nieuwe mogelijkheden voor thematische
calls, met relevantie voor meerdere clusters.
Van belang is dat vooruitlopend op deze nieuwe opzet van de EUREKA-cluster-programma’s
reeds in 2018 het Global Stars-programma aan de subsidiemodule Internationaal innoveren
is toegevoegd2. Vanwege de korte looptijd van het Global Stars-programma heeft er echter nog geen
evaluatie van dit onderdeel van de subsidiemodule Internationaal innoveren plaatsgevonden.
Het Global Stars-programma heeft echter wel aangetoond een adequate (vernieuwende)
aanvulling te zijn op bestaande EUREKA-programma’s. Zo is het Global Stars-programma
in de periode van 2018 tot en met 2020 ingezet voor Nederlandse samenwerking met India,
Taiwan, Brazilië, en Singapore. Deze samenwerking heeft geleid tot 17 R&D-projecten
met Nederlandse deelnemers (zowel MKB-ondernemingen als grote ondernemingen), met
een totale omvang van € 8.500.000, waarvan € 5.200.000 is ingebracht door private
R&D uitgaven van de Nederlandse deelnemers aan de innovatieprojecten en € 3.300.000
door subsidie op grond van de subsidiemodule Internationaal innoveren. Door dit succes
van het Global Stars-programma is het beschikbare jaarlijkse budget van € 1.000.000
in de periode 2018 en 2019 vanaf 2020 verhoogd naar € 2.000.000.
Om voormelde redenen worden de subsidiemodules Eurostarsprojecten en Internationaal
innoveren verlengd tot 1 januari 2026.
2.2 Versterking Cyberweerbaarheid
De subsidiemodule Versterking cyberweerbaarheid, opgenomen in titel 4a.2 van de Regeling
nationale EZK- en LNV-subsidies, biedt cyberweerbaarheidsnetwerken de mogelijkheid
om subsidie aan te vragen voor een cyberweerbaarheidsplan. De subsidiemodule stimuleert
samenwerking op het terrein van cybersecurity om zo de cyberweerbaarheid van niet-vitale
ondernemingen te versterken. De cyberweerbaarheidsnetwerken vormen samen een landelijk
dekkend stelsel van informatieknoopppunten waar ondernemers terecht kunnen voor kennis,
dreigingsinformatie, best practices en handelingsperspectief op het terrein van cybersecurity.
Deze publiek-private samenwerkingen vormen een belangrijk speerpunt in de Digitaliseringsstrategie
20203. Dit komt ook terug in de doelstellingen van de Nederlandse Cybersecurity Agenda
(NCSA)4, waarbij ingegaan wordt op de inrichting van een landelijk dekkend stelsel van cyberweerbaarheidsnetwerken
waarbinnen informatie over cybersecurity breder, efficiënter en effectiever wordt
gedeeld tussen publieke en private partijen.
In 2018 was voor deze subsidiemodule, toen nog als beleidsexperiment cyberweerbaarheid,
€ 1.000.000 beschikbaar gesteld. Omdat de eerste uitvraag liet zien dat er genoeg
potentieel was, is deze subsidiemodule in 2019 met twee jaar verlengd tot 1 april
20215 en is verder gegaan onder de naam subsidiemodule Versterking cyberweerbaarheid. Zowel
in 20196 en 20207 is er wederom € 1.000.000 beschikbaar gesteld.
De subsidiemodule is in de periode 2018 tot en met 2020 ingezet om zo naar een landelijk
dekkend stelsel van informatieknooppunten toe te werken. In totaal zijn er 18 cyberweerbaarheidsnetwerken
waaraan subsidie is verstrekt onder deze subsidiemodule. Deze samenwerkingsverbanden
vormen op regionaal, sectoraal of brancheniveau een belangrijke schakel naar hun achterban.
Om de oogst van de resultaten van de subsidieverstrekking onder deze subsidiemodule
te bestendigen en om het landelijk dekkend stelsel verder te consolideren, wordt deze
subsidiemodule dan ook verlengd tot 1 april 2024.
3. Openstelling subsidiemodule Eurostarsprojecten en ophoging van het subsidieplafond
voor de subsidiemodule Innovatiekredieten
In de tabel van artikel 1 van de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2020
en de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2021 is voor het jaar 2020 respectievelijk
zal voor het jaar 2021 worden aangegeven in welke periode de diverse subsidiemodules
van de RNES worden opengesteld en wat het subsidieplafond bedraagt.
3.1 Openstelling subsidiemodule Eurostarsprojecten
De openstelling van de subsidiemodule Eurostarsprojecten wordt in voormelde twee regelingen
toegevoegd, omdat deze subsidiemodule voor een deel in 2020 en voor een deel in 2021
opengesteld wordt. Voor de achtergrond bij deze subsidiemodule wordt verwezen naar
paragraaf 2 van deze toelichting. Voor de subsidiemodule Eurostarsprojecten loopt
de openstellingsperiode van 18 december 2020 tot en met 13 januari 2021. Het subsidieplafond
is vastgesteld op € 9.521.000.
3.2 Ophoging van het subsidieplafond voor de subsidiemodule Innovatiekredieten
In de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2020 wordt het subsidieplafond voor
de subsidiemodule Innovatiekredieten opgehoogd. Het Innovatiekrediet is bestemd voor
de ontwikkeling van veelbelovende en uitdagende innovaties met een uitstekend marktperspectief.
Dit wordt gedaan door subsidie te verstrekken in de vorm van een krediet voor risicovolle
klinische ontwikkelingsprojecten enerzijds en technische ontwikkelingsprojecten anderzijds,
waarin nieuwe producten, processen of diensten worden ontwikkeld. Het Innovatiekrediet
kan worden gebruikt voor de ontwikkeling van een proof-of-concept, alsook projecten
die een positieve bijdrage leveren aan de Nederlandse economie en technisch innovatief
en uitdagend zijn.
De periode waarin de subsidiemodule Innovatiekredieten voor het jaar 2020 is opengesteld,
loopt voor zowel klinische ontwikkelingsprojecten als technische ontwikkelingsprojecten
van 7 februari 2020 tot en met 31 december 2020. Voor technische ontwikkelingsprojecten
is het subsidieplafond vastgesteld op € 40.000.000. Voor technische ontwikkelingsprojecten
wordt het subsidieplafond met € 2.000.000 opgehoogd naar € 42.000.000, omdat de vraag
bij de gebruikers van deze subsidiemodule voor dit type projecten hoger is dan verwacht.
4. Staatssteun
De subsidiemodules Eurostarsprojecten, Internationaal innoveren, Innovatiekredieten
en Versterking cyberweerbaarheid bevatten staatssteun. Voor de subsidiemodules Eurostarsprojecten,
Internationaal innoveren en Innovatiekredieten wordt dit gerechtvaardigd door artikel
25 van de algemene groepsvrijstellingsverordening8 (zie artikelen 3.7.11, 3.8.14 en 3.9.14 van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies).
Voor de subsidiemodule Versterking cyberweerbaarheid wordt dit gerechtvaardigd door
de algemene de-minimisverordening9, of, indien de subsidie wordt verleend aan een mkb-ondernemer, door artikel 18 van
de algemene groepsvrijstellingsverordening, voor zover het consultancysteun betreft
en de algemene de-minimisverordening, voor zover het steun voor overige activiteiten
betreft (zie artikel 4a.2.12 van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies).
De verlenging van de horizonbepaling van deze subsidiemodules, alsook de openstelling
van de subsidiemodule Eurostarsprojecten en de ophoging van het subsidieplafond van
de subsidiemodule Innovatiekredieten, brengen geen verandering in de staatssteunaspecten,
omdat de voorwaarden van deze subsidiemodules ongewijzigd blijven. De datum van de
verlengde horizonbepaling van deze subsidiemodules ligt na de datum waarop de looptijd
van de algemene groepsvrijstellingsverordening en algemene de-minimisverordening verstrijkt.
Behoudens het geval waarin de algemene groepsvrijstellingsverordening en algemene
de-minimisverordening verlengd worden, zullen de desbetreffende subsidiemodules alleen
worden opengesteld, indien hiervoor in het staatssteunrecht een (andere of nieuwe)
rechtvaardigingsgrond gevonden kan worden. Alsdan zullen de desbetreffende subsidiemodules
hier ook op worden aangepast door de andere of nieuwe rechtvaardigingsgrond te noemen
en – zo nodig – inhoudelijke wijzigingen als gevolg van de nieuwe kaders aan te brengen.
5. Regeldruk
De verlenging van de vervaltermijn van de voormelde subsidiemodules, alsook de openstelling
van de subsidiemodule Eurostarsprojecten en de ophoging van het subsidieplafond van
de subsidiemodule Innovatiekredieten, leiden niet tot het wijzigen van informatieverplichtingen,
en daarom ook niet tot een toe- of afname van de regeldruk bij de gebruikers van deze
subsidiemodules.
6. Vaste verandermomenten
Deze regeling bevat voor de verschillende onderdelen andere inwerkingtredingsdata.
De artikelen I en II van deze regeling treden in werking met ingang van de dag na
de datum van uitgifte van de Staatscourant, waarin zij wordt geplaatst. Met de datum
van inwerkingtreding wordt afgeweken van de systematiek van de vaste verandermomenten,
inhoudende dat ministeriële regelingen met ingang van de eerste dag van een kwartaal
in werking treden en twee maanden voordien bekend worden gemaakt. Dat kan in dit geval
worden gerechtvaardigd, omdat de doelgroep van deze subsidiemodules gebaat is bij
spoedige inwerkingtreding.
De voormelde datum van inwerkingtreding van artikel I van deze regeling zorgt ervoor
dat de subsidiemodules, besproken in paragraaf 2 van deze toelichting, zo spoedig
als mogelijk verlengd worden. Op deze wijze kunnen deze subsidiemodules in 2020 en
2021 opnieuw opengesteld worden. De bepalingen van artikel I van deze regeling inzake
de vervaldata zijn op 11 november 2020 aan de Tweede Kamer overgelegd. Hierdoor is
de inhoud van de regeling ten aanzien van de verlenging van deze subsidiemodules al
openbaar bekend gemaakt.
Ook zorgt voormelde datum van inwerkingtreding van artikel II van deze regeling ervoor
dat de subsidiemodule Eurostarsprojecten op 18 december 2020 opengesteld kan worden.
Hierdoor sluit het begin van de openstellingsperiode voor de subsidiemodule Eurostarsprojecten
(zoveel als mogelijk) aan op de afronding en publicatie op 26 november 2020 van de
beoordeling en rangschikking van de internationale Eurostarsprojecten door een internationale
jury. De Nederlandse organisaties die deelnemen aan projecten die door deze jury positief
zijn beoordeeld, zouden via de subsidiemodule Eurostarsprojecten voor nationale subsidie
in aanmerking kunnen komen. Om ervoor te zorgen dat deze projecten spoedig van start
kunnen gaan, kunnen de subsidieaanvragen direct op 18 december 2020 worden ingediend.
Vasthouden aan de systematiek van de vaste verandermomenten zou hebben betekend dat
subsidieaanvragen pas zouden kunnen worden ingediend vanaf het eerstvolgende vaste
verandermoment van 1 april 2021. Omdat de subsidiemodule Eurostarsprojecten ongewijzigd
wordt opengesteld, zal de doelgroep ook voldoende tijd hebben om subsidieaanvragen
voor te bereiden en in te dienen. Daarnaast wordt door voormelde inwerkingtredingsdatum
ook het subsidieplafond van de subsidiemodule Innovatiekredieten spoedig opgehoogd,
zodat er meer aanvragen voor technische ontwikkelingsprojecten gehonoreerd kunnen
worden.
Artikel III van deze regeling treedt in werking op het tijdstip waarop de Regeling
openstelling EZK- en LNV-subsidies 2021 in werking treedt. Artikel III van deze regeling
bevat, net als artikel II, de openstelling van de subsidiemodule Eurostarsprojecten.
De reden hiervoor is dat de subsidiemodule Eurostarsprojecten voor een deel in 2020
en voor een deel in 2021 wordt opengesteld. De openstelling hiervan moet dus zowel
in de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2020 als in de Regeling openstelling
EZK- en LNV-subsidies 2021 geregeld worden. Omdat de Regeling openstelling EZK- en
LNV-subsidies 2021 op het tijdstip van bekendmaking van artikel III van onderhavige
regeling nog niet in werking is getreden, wordt bepaald dat dit onderdeel pas in werking
treedt op het tijdstip waarop de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2021
in werking treedt.
De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, M.C.G. Keijzer