TOELICHTING
1. Aanleiding
Met deze wijzigingsregeling wordt de vervaldatum van twee subsidiemodules verlengd
en de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten opnieuw opengesteld.
2. Verlenging subsidiemodules
In artikel 4.10, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016 is bepaald dat subsidieregelingen
een vervaltermijn van maximaal vijf jaren bevatten. Titel 2.5 (Borgstelling MKB-landbouwkredieten)
van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies (RNES) heeft een vervaldatum van 31 december
2019. Titel 2.9 (Subsidie kosten vaccinatie pluimvee ter bestrijding van salmonella)
van de RNES heeft een vervaldatum van 10 oktober 2020. Om hieronder vermelde redenen
is besloten de vervaldata voor deze subsidiemodules te verlengen met vijf jaar, tot
31 december 2024 respectievelijk 10 oktober 2025. Op grond van artikel 4.10, zevende
lid, van de Comptabiliteitswet 2016 is het ontwerp van deze wijzigingsregeling betreffende
de verlenging van de vervaldata op 21 november 2019 aan de Tweede Kamer overgelegd.
Omdat geen van de leden van de Tweede Kamer (binnen de toepasselijke termijn van 30
dagen) na deze datum de wens te kennen heeft gegeven nadere inlichtingen te willen
ontvangen, kan deze regeling gepubliceerd worden.
2.1 De subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten
De subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten, die is opgenomen in titel 2.5
van de RNES, ondersteunt investeringskredieten van banken aan MKB-landbouwondernemers,
indien op basis van hun bedrijfs- of ondernemingsplan economische continuïteit verwacht
wordt, maar de onderneming de bank onvoldoende zekerheden kan bieden voor kredietverlening
volgens de normale bancaire praktijk. Met een borgstelling van de Staat der Nederlanden
worden zulke kredieten wel mogelijk; daarmee wordt welvaartsverlies voorkomen en komt
investeren in verduurzaming van de agrarische productie eerder binnen het bereik van
MKB-landbouwondernemers. Voor de primaire land- en tuinbouw is de situatie met betrekking
tot financiering vergelijkbaar met die voor het overig MKB, zoals onder andere beschreven
in een brief aan de Tweede Kamer d.d. 8 juli 20141. Bancaire financiering blijft belangrijk, ook al is de verwachting dat die steeds
vaker onderdeel zal worden van gestapelde financieringen, waarin ook andere (risico-)financiers
een aandeel zullen hebben. Borgstelling voor financiering is een belangrijk generiek
instrument in het economisch beleid van de Staat dat een bijdrage levert aan welvaart
en andere beleidsdoelstellingen.
De evaluatie van deze subsidiemodule (de evaluatie Garantstelling Landbouw (2010-2016),
9 mei 20192) wijst uit dat de subsidiemodule haar beoogde rol voor MKB-landbouwondernemers vervult,
omdat zij een unieke doelgroep weet te bereiken die anders niet aan financiering kan
komen. Daarbij heeft de aanpassing van de Borgstelling MKB-landbouwkredieten, die
op 1 januari 2017 in werking is getreden3, de uitvoering van deze subsidiemodule doelmatiger gemaakt. De subsidiemodule Borgstelling
MKB-landbouwkredieten, die voor die tijd Garantstelling Landbouw heette, is in 2017
namelijk zo veel mogelijk geharmoniseerd met de eenvoudiger uit te voeren subsidiemodule
Borgstelling MKB-Kredieten, die is opgenomen in titel 3.11 van de RNES. De positieve
evaluatie en het feit dat private financiering voor MKB-landbouwondernemers grotendeels
afwezig is, vormen de reden voor de verlenging van de subsidiemodule. Er is dan ook
voor gekozen de vervaldatum van deze subsidiemodule te verlengen tot 31 december 2024.
2.2. De subsidiemodule Subsidie kosten vaccinatie pluimvee ter bestrijding van salmonella
De subsidiemodule Subsidie kosten vaccinatie pluimvee ter bestrijding van salmonella4 dient ter uitvoering van het nationale programma ter bestrijding van salmonella bij
pluimvee. Hiervoor is door de Europese Unie een financiële bijdrage ter beschikking
gesteld. Deze subsidie levert een bijdrage aan de preventie van salmonella, en daarmee
aan de strijd tegen voedselinfecties bij mensen.
Deze subsidiemodule leidde in 2016, 2017 en 2018 tot in die jaren met elkaar onderling
vergelijkbare aantallen aanvragen, respectievelijk 828, 855 en 842. Het aantal legpluimveebedrijven
was in 2018 circa 890. Met deze aanvragen werd respectievelijk 72%, 89% en 27% van
het beschikbare subsidiebudget verstrekt. Aanleiding van de lage uitputting van het
budget in 2018 is naar alle aannemelijkheid veroorzaakt door de fipronilcrisis in
2017. De legpluimveesector kent namelijk een lange doorlooptijd van planning, opfok
en productieperiode. Gezien de aantallen aanvragen kan worden geconcludeerd dat veel
bedrijven gebruik maken van deze subsidiemodule.
De subsidie is feitelijk een Europese subsidie. Het budget wordt aan de lidstaten
beschikbaar gesteld door de Europese Commissie die zelf de doelmatigheid van haar
subsidie beoordeelt. De Commissie heeft de subsidie als effectief instrument aangemerkt
in de strijd tegen voedselinfecties bij mensen.5 Om deze reden is geen nationale evaluatie op doelmatigheid en doeltreffendheid uitgevoerd.
Een dergelijke evaluatie doet geen recht aan de Europese evaluatie. Het feit dat de
Commissie de subsidie als effectief aanmerkt en dat de legpluimveebedrijven gebruik
maken van de subsidie, is de reden voor de verlenging van de subsidiemodule tot 10 oktober
2025.
3. Openstelling van de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten
In de tabel van artikel 1 van de Regeling openstelling EZK- en LNV-subsidies 2020,
die op 1 januari 2020 in werking treedt, is aangegeven in welke periode de diverse
subsidiemodules zijn opengesteld en wat het subsidieplafond bedraagt.
Voor de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten wordt via deze wijzigingsregeling
in de bovengenoemde tabel aangegeven welk type projecten, welke openstellingsperiodes
en welke subsidieplafonds in de openstelling voor 2020 worden meegenomen en in welk
artikel van de Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies deze te vinden zijn. De openstelling
van deze subsidiemodule is niet direct in de publicatie van de Regeling Openstelling
EZK- en LNV-subsidies 2020 meegenomen, omdat voor een dergelijke openstelling de verlenging,
bedoeld in paragraaf 2 van deze toelichting, noodzakelijk is. Gezien dat deze verlenging
– nadat het ontwerp van de bijhorende regeling aan de Tweede Kamer is overgelegd –
mogelijk is geworden, kan ook de openstelling van deze subsidiemodule wederom plaatsvinden.
4. Herstel fout in wijzigingsregeling Borgstelling MKB-landbouwkredieten
Van de gelegenheid is gebruik gemaakt om een kleine fout in de wijzigingsregeling
van de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten, die per 1 januari 2020 in
werking treedt6, te herstellen. In de aanhef van artikel I wordt gesproken over een wijziging van
de Regeling nationale EZ-subsidies. Ten tijde van de publicatie van die regeling was
dit de juiste benaming, maar door een later gepubliceerde wijziging7 is de naam van de regeling veranderd in Regeling nationale EZK- en LNV-subsidies.
Dat wordt nu met artikel III hersteld voordat die wijzigingsregeling in werking treedt.
5. Staatssteun
De subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten bevat staatssteun die wordt gerechtvaardigd
door artikel 21 van de algemene groepsvrijstellingsverordening (zie artikel 2.5.9
van de RNES). De subsidiemodule Subsidie kosten vaccinatie pluimvee ter bestrijding
van salmonella wordt gerechtvaardigd door Steunmaatregel SA.39008 (2014/N) (zie artikel
2.9.7 van de RNES). De verlenging van de vervaldata van de subsidiemodules en openstelling
van de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten brengt geen verandering in
de staatssteunaspecten, omdat de voorwaarden van deze subsidiemodules ongewijzigd
blijven.
De datum van de verlengde horizonbepaling van deze subsidiemodules ligt na de datum
waarop de looptijd van het toepasselijke Europese staatssteunkaders (in dit geval
de algemene groepsvrijstellingsverordening en de steunmaatregel) verstrijken. Behoudens
het geval waarin de algemene groepsvrijstellingsverordening en de steunmaatregel verlengd
worden, zullen de desbetreffende subsidiemodules alleen na die datum (voor deze Europese
staatssteunkaders zijn dat 31 december 2020 en 31 december 2021) worden opengesteld,
indien hiervoor in het staatssteunrecht een (andere of nieuwe) rechtvaardigingsgrond
gevonden kan worden. Alsdan zullen de desbetreffende subsidiemodules hier ook op worden
aangepast door de andere of nieuwe rechtvaardigingsgrond te noemen en, zo nodig, inhoudelijke
wijzigingen als gevolg van de nieuwe kaders aan te brengen.
6. Regeldruk
De wijziging van de vervaltermijnen en openstelling van de subsidiemodule Borgstelling
MKB-landbouwkredieten leiden niet tot het wijzigen van informatieverplichtingen en
daarom ook niet tot een toe- of afname van de regeldruk bij de gebruikers van de subsidiemodule
Borgstelling MKB-landbouwkredieten en de subsidiemodule Subsidie kosten vaccinatie
pluimvee ter bestrijding van salmonella.
7. Vaste verandermomenten
De artikelen I, onderdeel A, en III, en artikel II treden in werking met ingang van
de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst respectievelijk
met ingang van 1 januari 2020. Met deze data van inwerkingtreding wordt afgeweken
van de systematiek van de vaste verandermomenten, inhoudende dat ministeriële regelingen
met ingang van de eerste dag van elk kwartaal in werking treden en minimaal twee maanden
voordien worden bekendgemaakt. Dat kan in dit geval worden gerechtvaardigd doordat
enerzijds een fout wordt hersteld en anderzijds de doelgroep gebaat is bij spoedige
inwerkingtreding. Met voormelde bepalingen wordt de subsidiemodule Borgstelling MKB-landbouwkredieten
verlengd en in 2020 opengesteld. Omdat zonder voormelde bepalingen betreffende de
verlenging en openstelling deze subsidiemodule tot 31 december 2019 gebruikt zou kunnen
worden en niet op 1 januari 2020 (gelijktijdig met de inwerkingtreding van de openstellingsregeling
voor 2020) zou kunnen worden opengesteld, is afwijking van de systematiek van de vaste
verandermomenten gewenst. Daarbij komt dat de doelgroep voldoende tijd heeft om te
kunnen anticiperen op de inhoud van deze regeling. De bepalingen van deze regeling
inzake de vervaldata zijn op 21 november 2019 aan de Tweede Kamer overgelegd. Hierdoor
is de inhoud van de regeling al openbaar bekend gemaakt. Ook heeft de doelgroep voldoende
tijd om te anticiperen op de nieuwe openstelling van de subsidiemodule Borgstelling
MKB-landbouwkredieten, omdat aanvragen kunnen worden ingediend tot en met 31 december
2020.
Artikel I, onderdeel B, van deze regeling treedt in werking op 1 april 2020. Deze
datum sluit aan bij de systematiek van de vaste verandermomenten.
De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, C.J. Schouten