Aan de orde is het mondelinge vragenuur, overeenkomstig artikel 136 van het Reglement van orde.

Vragen van het lid Jager aan de minister van Justitie over de tekortschietende beveiliging in de Bijlmerbajes.

De heer Jager (CDA):

Voorzitter. Mijn fractie heeft met stijgende verbazing en verontwaardiging kennis genomen van een bericht in De Telegraaf van 18 september jongstleden over de Bijlmerbajes. Hoe kan een sleutel van het gevang nu terechtkomen bij de pers? Het gevangeniswezen is er immers bij gebaat dat sleutels bij slechts enkelen in beheer zijn. Ik stel hierover de volgende vragen.

1. Hoe is het mogelijk dat de desbetreffende sleutel bij de journalist terecht is gekomen?

2. Hoe wordt er binnen de Bijlmerbajes, maar ook in het algemeen, omgesprongen met de protocollen op dit punt?

3. Welk onderzoek denkt de minister naar aanleiding van dit voorval in te stellen en denkt hij daarbij eventueel ook aan de Rijksrecherche? Het kan toch niet zo zijn dat de integriteit van het personeel hierbij in het geding is?

4. Hoe zit het met de screening van het personeel dat via de dienstingang naar binnen komt? Dit vraag ik mede naar aanleiding van het bericht, omdat daarvan melding werd gemaakt.

Minister Donner:

Voorzitter. Laat er geen misverstand over bestaan dat veiligheid voor het kabinet een belangrijk speerpunt is, niet alleen buiten de gevangenissen, maar ook daarbinnen. Veiligheid is een regelmatig terugkerend onderwerp op alle niveaus van de organisatie en ook voorwerp van overleg met medezeggenschapsorganen en vakorganisaties. Over het algemeen is het met de veiligheid binnen onze penitentiaire inrichtingen goed gesteld. Er doen zich uiteraard incidenten voor, maar die zijn in deze sector onvermijdelijk. Het aantal ontvluchtingen uit de gesloten inrichtingen is echter laag en over de afgelopen jaren blijft ook het aantal suïcides verhoudingsgewijs laag, rekening houdend met de toename van het aantal gedetineerden. Een in 2003 gehouden survey bevestigt dit positieve beeld. Een incident of een zware beschuldiging wordt altijd door de directeur onderzocht en beoordeeld. De wijze waarop dit gebeurt, is afhankelijk van de ernst van het incident. De directeur kan onderzoek uitvoeren met inschakeling van het eigen personeel, maar ook de expertise van het hoofdkantoor inschakelen, zoals het bureau Integriteit en Veiligheid.

Ik kan geen antwoord geven op de vraag hoe de sleutel bij de pers terecht kan zijn gekomen. Als ik dat wist, zouden er al maatregelen zijn getroffen. Wel zijn er de afgelopen tijd drie sleutels verdwenen. De eerste was in februari, de tweede in juni en de derde in augustus. Naar aanleiding van de vermiste sleutels zijn onderzoeken verricht. Die naar de twee laatste vermiste sleutels waren wel grondiger dan het onderzoek naar de eerste. De sleutels zijn uitsluitend bruikbaar voor de liften. Zij geven dus geen toegang tot de rest van het gebouw. Je kunt er ook niet mee naar binnen of naar buiten gaan. Dat doet niets af aan het feit dat de sleutel de gevangenis uit is gesmokkeld. Ten tijde van de verdwijning van de sleutel liep er in de penitentiaire inrichtingen Overamstel al een rijksrechercheonderzoek, mede naar aanleiding van de constatering dat er bij celcontroles regelmatig smokkelwaar werd aangetroffen. Vanwege het feit dat daarbij vragen over de integriteit van het personeel aan de orde kwamen, is dat onderzoek indertijd aan de rijksrecherche uitbesteed. Zij heeft voor de zomer van dit jaar gerapporteerd. Dat rapport is nu aanleiding voor maatregelen in P.I. Overamstel. Omdat er een bepaald beeld is ontstaan, heb ik de overige inrichtingen verzocht om hun veiligheidsmaatregelen opnieuw door te nemen. Dan wordt duidelijk waar het aan schort. Dit is belangrijk met het oog op de vele veranderingen die de komende tijd in de penitentiaire inrichtingen worden doorgevoerd. Vanuit het veld kwamen er ook om die reden signalen over de veiligheid in de inrichtingen. Daarom heb ik de inrichtingsdirecteuren verzocht om hun veiligheidsprocedures gericht te checken.

De heer Jager (CDA):

De minister zegt dat de recherche een rapport heeft opgemaakt na in juni het onderzoek te hebben afgerond. Direct daarna heeft het laatste voorval met de sleutel zich kennelijk voorgedaan. Wordt dit nog onderzocht of heeft het plaatsgevonden in de periode dat het onderzoek liep?

Minister Donner:

Nee, de incidenten met de sleutels worden apart onderzocht. Het onderzoek van de rijksrecherche ging meer in het algemeen over de vraag hoe dingen in en impliciet ook uit de gevangenis kwamen. Een aantal tekortkomingen en gebreken zijn daarbij aan het licht gekomen. Aan de verbetering daarvan wordt nu gewerkt. Alleen het incident met de laatste sleutel heeft plaatsgevonden na het onderzoek van de rijksrecherche; dat met de eerste twee sleutels niet. Eerlijk gezegd, kan ik geen antwoord geven op de vraag wanneer die sleutel in de pers kwam.

De heer Jager (CDA):

Worden ten gevolge hiervan nog sancties opgelegd aan het personeel, voor zover hiertoe aanleiding is?

Minister Donner:

Als er aanleiding toe is, volgen er sancties.

De heer Straub (PvdA):

Voorzitter. Het gaat niet alleen om de sleutel. Er is ook opgemerkt dat de controle bij de dienstingang nogal wat lacunes vertoont. In het bericht staat dat een aantal van deze zaken bekend was bij de directie. Ze zouden terug te vinden zijn in de notulen van de directie. Ook staat in het bericht dat vijf mobiele telefoons, 700 gram cocaïne en 30 meter touw als contrabande in de bajes zijn aangetroffen. Er is dus van alles aan de hand. Volgens het bericht zijn er bij de Abva/Kabo zeer veel klachten van het personeel binnengekomen. Heeft de minister niet eerder het signaal ontvangen dat actie is vereist tegen wat er allemaal aan de hand is? Wat heeft de directie in Amsterdam reeds ondernomen naar aanleiding van alle klachten?

Minister Donner:

Volgens de berichtgeving zou er 700 gram cocaïne, 30 meter touw enz. zijn aangetroffen. Die 30 meter touw zijn in 1994 aangetroffen. De 700 gram cocaïne bleek achteraf zeeppoeder te zijn. Tien jaar geleden is de Semtex na een uitbraak aan de orde geweest. In die zin moet de heer Straub de berichtgeving nemen voor wat die is. Er waren inderdaad signalen. Ook was daarnaar al een rijksrechercheonderzoek gaande. Om die reden neem ik de signalen nu serieus. Wel moet gezegd worden dat een groot aantal incidenten van de afgelopen jaren in de media is samengevoegd, voor zover die zich al hebben voorgedaan.

Dat doet er niet af dat ik het volledig met de heer Straub eens ben dat de veiligheid een belangrijk punt is, ook die van de samenleving. Deze berichtgeving is daarom aanleiding voor mij om ook de directeuren van andere inrichtingen te vragen, hun eigen veiligheidsprocedures nog eens door te nemen.

De heer Straub (PvdA):

De minister zegt dat enkele zaken dateren van een aantal jaren geleden, maar de verbouwingen en de berichten over bouwvakkers zijn van recente tijd. De berichten van personeel dat er een lek zit, zijn er al wat langer. Wat is er nu concreet ondernomen om dat soort zaken tegen te gaan?

Minister Donner:

Daarvoor was het onderzoek van de Rijksrecherche, juist omdat er vragen aan de orde kwamen over de integriteit van personeel. In dit kader worden nu stappen ondernomen, die ik niet hier in de Kamer uiteenzet. De aanbevelingen van het rijksrechercheonderzoek worden uitgevoerd.