35 542 Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2020 (Vierde incidentele suppletoire begroting inzake steun- en herstelpakket)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. Artikelgewijze toelichting bij het wetsvoorstel

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaat die onderdeel is van de Rijksbegroting, wordt op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2020 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid;

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Aangezien de uitvoering van de spoedeisende maatregelen uit deze 4e incidentele suppletoire begroting niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal, zal het kabinet de uitvoering van de maatregelen starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016. Voor de indiening van deze 4e incidentele suppletoire begroting is uw Kamer vooraf geïnformeerd via de brief Steun- en herstelpakket.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, W. Koolmees

B. Artikelgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen

1. Leeswijzer

1.1 De departementale begroting

In deze vierde Incidentele suppletoire begroting (ISB) van 2020 wordt de begroting voor het jaar 2020 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) gecorrigeerd in verband met de aanvullende maatregelen die genomen zijn ten aanzien van het Coronavirus.

Uitgaven en verplichtingen

  • – De uitgaven van beleidsartikel 1 Arbeidsmarkt worden voor de verlenging van de tijdelijke regeling NOW voor 2020 verhoogd met € 2,2 miljard.

  • – Verder wordt op artikel 1 voor de verlenging van de tijdelijke subsidieregeling loonkosten en inkomensverlies Caribisch Nederland de uitgaven verhoogd met € 6,6 miljoen.

  • – Op artikel 2 bijstand, participatiewet en toeslagenwet wordt voor de verlenging van de Tozo de uitgaven met € 250,0 miljoen verhoogd.

  • – Verder worden op artikel 2 de uitgaven van de opdrachten verhoogd met € 3,0 miljoen voor versnellen brede schuldenaanpak.

  • – Op artikel 7 Kinderopvang worden de uitgaven met € 8,5 miljoen verhoogd voor de compensatie van de eigen bijdrage van ouders die geen recht hebben op KOT en niet onder de gemeentelijke doelgroep vallen.

  • – Op artikel 11 uitvoering worden de uitgaven met € 7,0 miljoen verhoogd voor de verlenging van de uitvoeringskosten NOW.

  • – Op artikel 98 algemeen zijn de uitgaven met € 0,2 miljoen verhoogd voor arbeidsbemiddeling Caribisch Nederland.

  • – De uitgaven op artikel 99 Nominaal en onvoorzien worden verhoogd met € 82,5 miljoen voor diverse uitgaven aan flankerend beleid.

Waar van toepassing lopen de uitgaven voor alle noodmaatregelen door in verdere jaren.

Ontvangsten

– Bij de ontvangsten zijn artikel 7 kinderopvang en artikel 10 tegemoekoming ouders beiden verlaagd met € 0,5 miljoen voor de verlenging verlaging invorderingsrente bij de KOT en de WKB.

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

< 50

1

2

=> 50 en < 200

2

4

=> 200 < 1000

5

10

=> 1000

10

20

1.2 Beleid

1.2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven mutaties.
Tabel 1 Overzicht belangrijkste uitgaven mutaties ISB (bedragen x € 1.000)
 

uitgaven 2020

artikel nr

Stand begroting na 1e suppl begroting en 3e ISB

71.398.430

alle
     

Belangrijkste suppletoire mutaties:

    

Verlenging NOW

2.196.500

1

Verlenging tijdelijke subsidiereg loonkstn en inkomensverl CN

6.600

1

Verlenging TOZO

250.000

2

Versnellen brede schuldenaanpak

3.000

2

Compensatie eigen bijdrage KO

8.500

7

Verlenging NOW uitvoeringskosten

7.000

11

Arbeidsbemiddeling CN

200

98

Diverse mutaties flankerend beleid

82.500

99
     

Stand begroting na 4e ISB 2020

73.952.730

  
1.2.2 Overzicht belangrijkste ontvangsten mutaties
Tabel 2 Overzicht belangrijkste ontvangsten mutaties ISB (bedragen x € 1.000)
 

ontvangsten 2020

artikel nr

Stand begroting na 1e suppl begroting en 3e ISB

1.859.721

alle
     

Belangrijkste suppletoire mutaties:

    

Verlenging verlaging invorderingsrente KOT

– 500

7

Verlenging verlaging invorderingsrente WKB

– 500

10
     

Stand begroting na 4e ISB 2020

1.858.721

  

2. Beleidsartikelen

2.1 Artikel 1

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 1 Arbeidsmarkt (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

891.882

23.246.898

2.203.100

25.449.998

Uitgaven:

891.167

23.246.409

2.203.100

25.449.509

waarvan juridisch verplicht

97,40%

97,40%

  

99,70%
         

Inkomensoverdrachten

810.000

729.673

0

729.673

Lage-inkomensvoordeel

505.275

524.611

0

524.611

Minimumjeugdloonvoordeel

82.725

62.691

0

62.691

Loonkostenvoordelen

222.000

142.371

0

142.371
         

Subsidies

63.245

22.496.664

2.203.100

24.514.764

Duurzame inzetbaarheid en leven lang ontwikkelen

10.000

9.198

0

9.198

Stimuleringsregeling LLO in MKB

49.400

1.414

0

1.414

Overige subsidies algemeen

3.845

3.385

0

3.385

Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud

0

22.222.667

2.196.500

24.419.167

Compensatie loonkosten en inkomstenverlies CN

0

25.000

6.600

31.600

NL leert door

0

50.000

0

50.000

Tofa

0

185.000

0

185.000
         

Opdrachten

11.912

15.063

0

15.063
         

Bekostiging

1.050

550

0

550
         

Bijdrage aan andere begrotingen

792

102

0

102

Ministerie van EZK

100

100

0

100

Ministerie van VWS

692

2

0

2
         

Bijdrage agentschappen

4.168

4.357

0

4.357

RIVM

4.168

4.357

0

4.357
         

Ontvangsten

24.000

11.554

0

11.554

Toelichting

Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW)

De verwachte uitgaven van het verlengen van de open einderegeling per 1 oktober, bedragen € 5,3 miljard over een periode van 9 maanden (3 tranches van 3 maanden). Hiervan wordt naar verwachting € 2,2 miljard in 2020 uitgegeven. Dit bedrag bestaat uit de subsidie-uitgaven die door UWV worden verstrekt aan werkgevers. De regeling wordt voor 80% bevoorschot aan werkgevers, waardoor op een later moment nog sprake is van afrekeningen. De bij deze suppletoire begroting gereserveerde middelen betreffen middelen voor het verlengen van de regeling, inclusief de wijzigingen aan de regeling zoals aangekondigd in Kamerbrief Steun- en herstelpakket, bovenop de reeds beschikbaar gestelde middelen voor de eerder tranches van de NOW.

Compensatie loonkosten en inkomstenverlies CN

De tijdelijke regeling loonkosten en inkomensverlies Caribisch Nederland wordt in versoberde vorm verlengd. De versobering ziet onder andere op het verlagen van de uitkeringsniveaus en het introduceren van een vermogenstoets voor zelfstandigen. De regeling geldt voor 9 maanden, waarbij eind 2020 wordt bezien hoe de regeling – in het verlengde van de NOW in Europees Nederland – verder versoberd en afgebouwd kan worden, gedurende de resterende looptijd. De verwachte uitgaven in 2020 zijn 6,6 mln.

2.2 Artikel 2

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 2 Bijstand, Participatie en Toeslagenwet (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

6.975.855

12.061.990

253.000

12.314.990

Uitgaven:

7.002.798

12.084.787

253.000

12.337.787

waarvan juridisch verplicht

99,70%

99,80%

  

99,90%
         

Inkomensoverdrachten

6.941.277

12.005.833

250.000

12.255.833
         

Macrobudget participatiewet uitkeringen

6.147.353

5.931.596

0

5.931.596

en intertemporele tegemoetkoming

        

Toeslagenwet

440.875

435.630

0

435.630

AIO

334.133

328.418

0

328.418

Bijstand zelfstandigen bedrijfskrediet en Tozo

10.800

5.303.373

250.000

5.553.373

Bijstand overig

1.100

1.000

0

1.000

Onderstand en re-integratie (Caribisch Nederland)

7.016

5.816

0

5.816
         

Subsidies

29.782

45.656

0

45.656

Sectorplannen

0

1.042

0

1.042

Armoedeschulden

985

3.040

0

3.040

Cofinanciering dienstverlening

8.000

8.000

0

8.000

Europees fonds meestbehoeftigen

100

100

0

100

Regionale kansen kinderen

455

669

0

669

Alle kinderen doen mee

11.576

12.836

0

12.836

SBCM

2.800

2.800

0

2.800

NIBUD

314

375

0

375

Overige subsidies algemeen

5.552

16.794

0

16.794
         

Opdrachten

19.824

21.383

3.000

24.383
         

Bekostiging

1.739

1.739

0

1.739

ZonMw

1.739

1.739

0

1.739
         

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

167

167

0

167

ZonMw

167

167

0

167
         

Bijdrage B&S fondsen

10.000

10.000

0

10.000

Pensioenfonds PRWI

10.000

10.000

0

10.000
         

Bijdrage aan internationale organisaties

9

9

0

9

Contributie CASS

9

9

0

9
         

Ontvangsten

26.020

26.020

0

26.020

Toelichting

Tijdelijke overbruggingsregeling voor zelfstandige ondernemers (Tozo)

De Tozo wordt voor een periode van negen maanden verlengd. Zelfstandigen kunnen tot 1 juli 2021 een uitkering voor levensonderhoud ontvangen en een lening voor bedrijfskapitaal aanvragen. De verwachting is dat komende maanden minder zelfstandigen een beroep doen op de Tozo dan tijdens de afgelopen maanden. Dit komt onder andere door invoering van een toets op beschikbare geldmiddelen vanaf 1 oktober 2020. Verder is het aannemelijk dat meer zelfstandigen hun werkzaamheden weer kunnen oppakken of op een andere manier in hun levensonderhoud voorzien.

De totale budgettaire gevolgen van de verlenging worden geraamd op circa € 250 miljoen in 2020. Naar verwachting bedragen de uitgaven voor levensonderhoud in totaal circa € 220 miljoen en voor kapitaalverstrekkingen circa € 30 miljoen. In deze bedragen zijn ook uitvoeringskosten bij gemeenten meegenomen. Deze bedragen zijn met grote onzekerheden omgeven. De uitgaven voor kapitaalverstrekkingen zijn leningen, die in toekomstige jaren dienen te worden terugbetaald. Gemeenten dragen deze ontvangsten met een vertraging af aan SZW. Dit wordt op een later moment in de begrotig verwerkt.

Versnellen brede schuldenaanpak

Voor het versnellen van de brede schuldenaanpak is er in 2020 3 mln. gereserveerd. Over hoe de middelen precies worden aangewend, wordt uw Kamer nog apart geïnformeerd.

2.3 Artikel 7

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid Incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 7 Kinderopvang (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

3.461.212

3.855.896

8.500

3.864.396

Uitgaven:

3.461.212

3.855.896

8.500

3.864.396

Waarvan juridisch verplicht

99,30%

99,80%

  

99,80%2
         

Inkomensoverdrachten

3.434.006

3.830.304

8.500

3.838.804

Kinderopvangtoeslag

3.434.006

3.497.304

0

3.497.304

Vergoeding eigen bijdrage KO

0

333.000

8.500

341.500
         

Subsidies

2.550

2.084

0

2.084

Kinderopvang

2.350

1.884

0

1.884

Subsidies Caribisch Nederland

200

200

0

200
         

Opdrachten

14.129

13.981

0

13.981

Opdrachten Caribisch Nederland

9.627

8.977

0

8.977

Overige opdrachten

4.502

5.004

0

5.004
         

Bijdrage aan agentschappen

10.527

9.527

0

9.527

DUO

10.520

9.527

0

9.527

Justis

7

0

0

0
         

Ontvangsten

1.597.613

1.535.626

– 500

1.535.126

Werkgeversbijdrage kinderopvang

1.279.935

1.279.935

0

1.279.935

Ontvangsten overig

317.678

255.691

– 500

255.191
X Noot
2

Bij de berekening van dit percentage zijn de uitgaven onder «Tegemoetkoming eigen bijdrage» volledig als juridisch verplicht aangemerkt. Formeel is de compensatie aan ouders die geen KOT ontvangen en geen recht hebben op compensatie vanuit de gemeenten (€ 8,5 miljoen) juridisch verplicht zodra dit in de regelgeving is vastgelegd. Dit zal op korte termijn gebeuren.

Toelichting

Vergoeding eigen bijdrage KO

Voor compensatie van de eigen bijdrage van ouders die geen kinderopvangtoeslag ontvangen en niet onder de gemeentelijke doelgroep vallen, wordt 8,5 mln gereserveerd. Het gaat om de eigen bijdrage die betaald is gedurende de periode dat de kinderopvang gesloten was.

Verlenging verlaging invorderingsrente KO

De verlaging van de invorderingsrente van 4% naar 0,01% (corona-maatregel) is verlengd. Hierdoor zijn er minder rente-ontvangsten op de terugvorderingen Kinderopvangtoeslag (KOT).

2.4 Artikel 10

Tabel 6 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 10 Tegemoetkoming ouders (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

6.550.142

6.653.213

0

6.653.213

Uitgaven:

6.550.142

6.653.213

0

6.653.213

Waarvan juridisch verplicht

100,00%

100,00%

  

100,00%
         

Inkomensoverdrachten

6.550.142

6.653.213

0

6.653.213

AKW

3.619.325

3.654.556

0

3.654.556

Kinderbijslagvoorziening BES

3.762

4.220

0

4.220

WKB

2.927.055

2.994.437

0

2.994.437
         

Ontvangsten

222.204

202.322

– 500

201.822

Toelichting

Verlenging verlaging invorderingsrente WKB

De verlaging van de invorderingsrente van 4% naar 0,01% (corona-maatregel) is verlengd. Hierdoor zijn er minder rente-ontvangsten op de terugvorderingen Wet Kindgebonden Budget (WKB).

2.5 Artikel 11

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 11 Uitvoering (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

499.637

533.539

7.000

540.539

Uitgaven:

499.637

533.539

7.000

540.539

Waarvan juridisch verplicht

100,00%

100,00%

    
         

Bijdrage aan zbo's en rwt's

498.937

532.839

7.000

539.839

Uitvoeringskosten UWV

378.730

390.203

7.000

397.203

Uitvoeringskosten SVB

113.476

132.852

0

132.852

Uitvoeringskosten IB

6.731

9.784

0

9.784
         

Bijdrage aan nationale organisaties

700

700

0

700

Landelijke Cliëntenraad

700

700

0

700
         

Ontvangsten

0

0

0

0

Toelichting

Uitvoeringskosten NOW

Voor de uitvoeringskosten van NOW 3.0 door UWV wordt € 7 miljoen gereserveerd in 2020.

2.6 Artikel 98

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid incidendele suppletoire begroting (ISB) artikel 98 Algemeen (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

30.185

28.227

200

28.427

Uitgaven:

32.758

30.074

200

30.274
         

Subsidies

2.500

2.000

0

2.000

Artikel 98

2.500

2.000

0

2.000
         

Opdrachten

21.481

19.321

0

19.321

Handhaving

4.402

4.895

0

4.895

Opdrachten overig

17.079

14.426

0

14.426
         

Bekostiging

5.991

7.731

200

7.931

Uitvoeringskosten Caribisch Nederland

5.991

7.731

200

7.931
         

Bijdrage aan agentschappen

586

322

0

322

RVO

422

322

0

322

CJIB

164

0

0

0
         

Bijdrage aan andere begrotingen

2.200

700

0

700

Ministerie van Financiën

2.200

700

0

700
         

Ontvangsten

854

0

0

0

Toelichting

Arbeidsbemiddeling Caribisch Nederland

Dit betreft een tijdelijke intensivering van de dienstverlening op het gebied van arbeidsbemiddeling in Caribisch Nederland. Doel is het sneller (weer) aan het werk krijgen van mensen.

2.7 Artikel 99

Tabel 9 Budgettaire gevolgen van beleid Incidentele suppletoire begroting (ISB) artikel 99 Nominaal en onvoorzien (bedragen x € 1.000)

1

Stand ontwerpbegroting 2020 incl. NvW en amendementen

Stand na suppletoire begroting (inclusief ISB's)

Mutaties 4e ISB

Stand 4e ISB

Verplichtingen:

185.573

679.551

82.500

762.051

Uitgaven:

185.573

679.551

82.500

762.051
         

Overige beleidsuitgaven

185.573

679.551

82.500

762.051

Loonbijstelling

0

0

0

0

Prijsbijstelling

0

0

0

0

Onvoorzien

185.573

679.551

82.500

762.051
         

Ontvangsten

0

0

0

0

Toelichting

Op artikel 99 worden voor 2020 diverse reserveringen getroffen om het flankerend beleid zoals aangekondigd in Kamerbrief Steun- en herstelpakket te starten dan wel in gang te kunnen zetten. Het vervolg van de inzet in 2021 e.v. zal worden opgenomen in de ontwerpbegrotingen 2021. In 2020 worden middelen gereserveerd voor: regionale mobiliteitsteams, een ontschot budget voor gemeenten en UWV, dienstverlening aan bijstandsgerechtigden, een impuls om mensen uit de doelgroep banenafspraak betrokken te houden bij de arbeidsmarkt, middelen voor ondersteuningstrajecten zelfstandigen en een plan om jeugdwerkloosheid te bestrijden door begeleiding naar werk of vervolgopleiding. Daarnaast worden middelen gereserveerd op het gebied van armoede & schulden, te weten: het gemeentelijk schuldenbeleid en voor de bijzondere bijstand.

In totaal gaat het om een reservering van € 82,5 mln. in 2020. Deze middelen worden op een later moment dit jaar overgeboekt naar de betreffende beleidsartikelen dan wel het Gemeentefonds (afhankelijk van de precieze uitwerking).

Naar boven