Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 13 december 2010
Met deze brief bied ik u de monitor betalingsachterstanden 2010 aan.1
Aanleiding
In 2008 heeft het vorige kabinet opdracht gegeven voor het uitvoeren van twee onderzoeken om meer inzicht te krijgen in de
achtergrondkenmerken van huishoudens met een (mogelijke) schuldenproblematiek.
– Het eerste onderzoek is de monitor betalingsachterstanden. Deze monitor is drie keer op eenzelfde manier uitgevoerd. De 0-meting2 is in november 2008 aan u gezonden en de 1-meting3 in december 2009. De voorliggende monitor is de 2-meting uitgevoerd in 2010. Het doel van de monitor is aan te geven hoe
groot het aantal huishoudens met betalingsachterstanden vanwege financiële redenen is en wat de kenmerken van de betalingsachterstanden
en huishoudens zijn. Uit de monitor kan niet worden opgemaakt wat de oorzaken zijn van de betalingsachterstanden vanwege financiële redenen. Ook kan niet uit de monitor betalingsachterstanden worden afgeleid hoeveel huishoudens (een risico op) problematische schulden hebben.
– Het tweede (verdiepende) onderzoek om meer inzicht te krijgen in de achtergrondkenmerken van huishoudens met een (mogelijke)
schuldenproblematiek, geeft wel inzicht in het aantal huishoudens met (een risico op) problematische schulden en de belangrijkste
oorzaken die daaraan ten grondslag liggen. In oktober 2009 heeft uw Kamer dit onderzoek «huishoudens in de rode cijfers»4 ontvangen. Dit onderzoek is te beschouwen als een nulmeting. In 2012 ontvangt u een vervolgmeting.
Conclusie en aanpak
Het aantal huishoudens met minimaal één van de onderscheiden vormen van betalingsachterstanden (achterstallige rekeningen
om financiële redenen, krediet of lening, afbetalingsregeling, vaak of regelmatige roodstand en creditcardschulden) bedraagt
in 2010 1,89 miljoen. Gerelateerd aan het totaal van ruim 7,1 miljoen huishoudens is dit 26,7% van alle huishoudens. Ten opzichte
van 2009 (1,8 miljoen huishoudens) betekent dit een stijging van 1,9%.
Ten opzichte van 2008 (1,9 miljoen huishoudens) is het aantal huishoudens met betalingsachterstanden licht gedaald.
De daling die in de monitor 2009 zichtbaar werd ten opzichte van 2008 heeft zich niet doorgezet.
Bij gemeenten ligt de verantwoordelijkheid voor schuldhulpverlening. Zij kunnen op lokaal niveau maatwerk bieden. De uitkomsten
van de monitor betalingsachterstanden geven gemeenten handvatten om hun (preventie)beleid gerichter vorm te geven.
Ik zal gemeenten met een ondersteuningsprogramma helpen bij de verbetering van hun schuldhulpverlening vooruitlopend op de
implementatie van het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening. Daarvoor zijn middelen gereserveerd uit de tijdelijke
extra middelen schuldhulpverlening die het kabinet beschikbaar heeft gesteld voor de periode 2009 – 2011 in verband met de
gevolgen van de economische crisis.
Daarbij zal ik mij de komende periode inzetten om partijen, onder wie (koepels van) schuldeisers en werkgevers(organisaties)
bij elkaar te brengen en ze te stimuleren hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.
De vorige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft in zijn brief van 4 juni 20105 toegezegd u te informeren over de inzet van doelgerichte communicatieactiviteiten. Preventie is een belangrijk onderdeel
van het hierboven genoemde ondersteuningsprogramma voor gemeenten. Daarom wordt deze toezegging in het ondersteuningsprogramma
verder uitgewerkt.
Belangrijkste resultaten
Hieronder wordt dieper ingegaan op de resultaten van de monitor betalingsachterstanden 2010.
Vorm van betalingsachterstand 2010 | Aantal huishoudens 2010 en aandeel huishoudens % |
---|
Achterstallige rekeningen (om financiële redenen) | De afgelopen 12 maanden 534 000 (7,5%) op dit moment 273 000 (3,8%) |
Kredietverschaffing en leningen (exclusief hypotheken) | 1 044 000 (14,7%) |
Afbetalingsregelingen | De afgelopen 12 maanden 323 000 (4,6%) op dit moment 184 000 (2,6%) |
Rood staan | 987 000 in de afgelopen 12 maanden (13,9%) |
Creditcard | 102 000 (1,4%) met op dit moment een gespreide afbetalingsregeling |
De onderzoekers geven als mogelijke verklaringen voor de toename van betalingsachterstanden ten opzichte van 2009:
– Het «appeltje voor de dorst» dat huishoudens in betere tijden hebben opgebouwd raakt op, betalingsachterstanden kunnen het
gevolg zijn.
– In 2009 kan er sprake zijn geweest van het uitstellen van bepaalde grotere uitgaven die in 2010 wel zijn gedaan.
In de monitor wordt een relatie gelegd tussen kenmerken van huishoudens (inkomen, leeftijd, huishoudensamenstelling, opleidingsniveau,
etniciteit en tijdsbesteding/positie op de arbeidsmarkt) en het optreden van betalingsachterstanden vanwege financiële redenen.
De monitor biedt de gemeenten handvatten om hun beleid op lokaal niveau m.b.t. onder andere het voorkomen betalingsachterstanden
en problematische schulden te ontwikkelen. Het voorgaande laat onverlet dat mensen uiteraard in eerste instantie zelf verantwoordelijk
zijn voor het voorkomen van betalingsachterstanden en problematische schulden.
Ik zal de monitor betalingsachterstanden door middel van de Verzamelbrief actief onder de aandacht van gemeenten brengen.
De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
P. de Krom