94ste vergadering

Dinsdag 29 augustus 2000

14.00 uur

Voorzitter: Weisglas

Tegenwoordig zijn 140 leden, te weten:

Van den Akker, Albayrak, Apostolou, Van Ardenne-van der Hoeven, Arib, Atsma, Augusteijn-Esser, Bakker, Van Baalen, Balemans, Balkenende, Barth, Van Beek, Belinfante, Van den Berg, Biesheuvel, Bijleveld-Schouten, Blaauw, Van Blerck-Woerdman, Blok, De Boer, Van Bommel, Buijs, Bussemaker, Van de Camp, Cherribi, De Cloe, Cornielje, Crone, Dankers, Van Dijke, Dijksma, Dijkstal, Dijsselbloem, Dittrich, Duijkers, Duivesteijn, Essers, Eurlings, Feenstra, Geluk, Van Gent, Van Gijzel, Giskes, Gortzak, De Graaf, Halsema, Hamer, Harrewijn, Van Heemst, Hermann, Herrebrugh, Hessing, Hillen, Hindriks, Van der Hoek, Hoekema, Van der Hoeven, Hofstra, De Hoop Scheffer, Kalsbeek, Kamp, Kant, Klein Molekamp, Koenders, Kortram, Kuijper, Lambrechts, Leers, Luchtenveld, Marijnissen, E. Meijer, Th.A.M. Meijer, Melkert, Middel, Van Middelkoop, Mosterd, Nicolaï, Niederer, Noorman-den Uyl, Oplaat, Örgü, Oudkerk, Van Oven, Passtoors, Patijn, Poppe, Rabbae, Ravestein, Rehwinkel, Reitsma, Remak, Rietkerk, Rijpstra, Rosenmöller, Ross-van Dorp, Rouvoet, Santi, Scheltema-de Nie, Schimmel, Schoenmakers, Schreijer-Pierik, Schutte, Smits, Snijder-Hazelhoff, Spoelman, Van der Staaij, Van der Steenhoven, Stellingwerf, Stroeken, De Swart, Swildens-Rozendaal, Terpstra, Udo, Ter Veer, Te Veldhuis, Vendrik, Verbugt, Verburg, Verhagen, Visser-van Doorn, Van der Vlies, Van Vliet, M.B. Vos, O.P.G. Vos, Voûte-Droste, De Vries, Waalkens, Wagenaar, Van Walsem, Weekers, Weisglas, Van Wijmen, Wijn, Wilders, De Wit, Witteveen-Hevinga, Van Zijl, Zijlstra en Van Zuijlen,

en de heren K.G. de Vries, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, en Hoogervorst, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

De voorzitter:

Ik deel aan de Kamer mede, dat zijn ingekomen berichten van verhindering van de leden:

Timmermans en Valk, wegens verblijf buitenslands, ook morgen;

Van den Doel, Van Nieuwenhoven, De Haan en Van der Knaap, wegens verblijf buitenslands, de gehele week;

Oedayraj Singh Varma, wegens ziekte, tot en met 30 september a.s.

Deze berichten worden voor kennisgeving aangenomen.

Herdenking oud-lid Leerkes

De voorzitter:

Ingekomen is een bericht van het overlijden op 10 augustus jl. van het oud-lid van deze Kamer, de heer B. Leerkes.

Mag ik u verzoeken te gaan staan. Ik richt dit verzoek ook tot de mensen op de publieke tribune.

Waarde medeleden,

Op 10 augustus jl. overleed Bertus Leerkes, van 1994 tot 1998 voorzitter van de eenmansfractie van de ouderenpartij Unie 55+. Op 72-jarige leeftijd maakte de heer Leerkes als politiek onbeschreven blad zijn debuut in de landelijke politiek na een arbeidzaam leven als verpleegkundige en chef ambulancevervoer. Hij bracht een vracht aan werk- en levenservaring mee waarvan hij in debatten getuigde. Veel van zijn inbrengen waren uit het leven gegrepen en voor velen herkenbaar.

De heer Leerkes was wars van gewichtigdoenerij. Zo was na de benoeming tot Kamerlid de uitgereikte OV-jaarkaart eerste klas niet aan hem besteed, want hij reisde altijd tweede klas. Ook had hij geen behoefte aan een mooi ingericht kantoor en verkoos hij op vergaderdagen met zijn vrouw een verblijf in zijn caravan in de omgeving van Den Haag boven een pied à terre in de directe omgeving van het Kamergebouw.

Tijdens zijn lidmaatschap van de Kamer heeft de heer Leerkes vooral op de bres gestaan voor de AOW en voor een goede gezondheidszorg voor ouderen. Al in 1994 pleitte hij voor oplossingen van de wachtlijstproblematiek. Als oud-chef ambulancevervoer had deze vervoerstak zijn speciale aandacht. Zijn belangstelling hiervoor ging zo vér dat hij bij menig debat over welk onderwerp dan ook een vergelijking met deze sector maakte en vooral de goede kanten daarvan belichtte. De hectiek van het Kamerwerk liet hij bewust aan zich voorbijgaan. Als fracties probeerden hem te overreden om zijn éne, soms doorslaggevende stem in een bepaalde richting uit te brengen, liet hij zich niet van zijn eenmaal uitgezette koers afbrengen.

Bertus Leerkes was een kleurrijk figuur. Hij had veel droge humor en zorgde met zijn originele invalshoek regelmatig voor grote hilariteit in de plenaire vergaderzaal. VoorzitterWij zullen ons oud-collega Leerkes met respect herinneren als een authentiek volksvertegenwoordiger.

Namens de Kamer betuig ik zijn familie onze deelneming met zijn overlijden en heb ik bericht van rouwbeklag gezonden.

Ik verzoek u enige ogenblikken stilte in acht te nemen.

De vergadering wordt enkele minuten geschorst.

De voorzitter:

Ingekomen is een brief van het lid M.M. van Zuijlen, die ik graag aan u voorlees.

"Nijmegen, 27 augustus 2000

Waarde collega's,

Dit is een afscheidsbrief. Vanaf 1 september zal ik niet meer in jullie midden zijn. De verplichting om deze brief te schrijven, dwingt me om daar stil bij te staan. Het "waarom" van een tussentijds vertrek uit de politiek is niet makkelijk te beantwoorden. Persoonlijke onrust, leergierigheid en nieuwsgierigheid en de wil om onafhankelijk te kunnen blijven, spelen een rol.

Wat vanzelfsprekend is voor mij, hoeft dat niet voor een ander te zijn. Voor de een is het goed om zijn of haar hele leven in dezelfde sfeer te werken, voor de ander is het belangrijk, diverse sectoren af te wisselen. Voor mij is het essentieel, waar dan ook de publieke zaak te kunnen dienen. Voor de duidelijkheid: dat betekent niet per definitie dat de organisatie waarin ik werk door gemeenschapsgeld moet worden gefinancierd. Het rekenschap afleggen, het bevorderen van toegankelijkheid, het uitstralen van tolerantie en het werken vanuit respect en belangstelling voor de ander kunnen zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid worden aangetroffen. Identificatie met de Staat is en blijft mij vreemd. Net als de klassieke sociaal-democraten vind ik dat macht altijd gewantrouwd moet worden.

Een afscheid van de Tweede Kamer betekent geen afscheid van de politiek. Iemand die er eenmaal door is gegrepen, komt er niet meer van los. Ik zal mijn activiteiten voortzetten als een van de duizenden vrijwilligers die onze politieke partijen draaiende houden. Wat overblijft is de pijn van het afscheid, maar vooral de verwachting. Hanny Michaelis kan uitdrukken hoe dat voelt:

Verwachting trof haar als een dolk

• die trillend in het hout blijft steken.

• Soms gaat zij varen op een wolk

• langs waterblauwe hemelkreken.

Zij vangt het zonlicht in haar hand,

• een kostbaar, fonkelend kleinood,

• een brandend witte diamant

• die zich laat vallen in haar schoot.

De vogels zwieren om haar heen.

• Terwijl zij hals en schouders strekt,

• zweeft zij omhoog. - Maar er is één,

• die haar weer naar de aarde trekt.

Wat later staat zij aan het raam,

• verwachting houdt haar blik betogen.

• Onder het noemen van een naam

• kantelt de hemel in haar ogen.

Vanmiddag neem ik afscheid. Iedereen is vanaf vijf uur van harte welkom in de Rooksalon naast de Oude Zaal. Mij rest niets meer dan iedereen die dit bedrijf draaiende houdt te danken. En alle honderdvijftig kamerleden onbevangenheid, kritische zin, lef, humor en hartstocht toe te wensen. Het ga jullie goed."

(Applaus)

Afscheid leden

De voorzitter:

Geachte mevrouw Van Zuijlen, beste Marjet. Voor mij is het een voorrecht om u vandaag vanaf deze plaats bij uw afscheid als Kamerlid te mogen toespreken. Ik weet dat onze voorzitter dat heel graag zelf had gedaan, maar mevrouw Van Nieuwenhoven had al het voorrecht om vorig jaar als ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente Nijmegen een andere belangrijke beslissing in uw leven te mogen voltrekken. Vandaag zendt zij u vanuit New York nog eens haar beste wensen. Die andere belangrijke beslissing was er een in uw privé-leven. De beslissing die vandaag wordt geformaliseerd, betekent het einde, wellicht het voorlopige einde, van uw relatief korte politieke loopbaan.

Die begon op 18 mei 1994 toen u, door voorzitter Deetman, werd beëdigd tot lid van de Tweede Kamer. U schreef die week een dagboek in het Nieuwsblad van het Noorden, waaruit bleek dat u zich al snel een echt Kamerlid voelde. Op 26 mei 1994 lunchte u op één dag twee keer, schrijft u, waarvan één maal met Adri Duivesteijn. In die week nam u het aftreden van de ministers Hirsch Ballin en Van Thijn waar en onderkende u het belang van aanwezigheid bij stemmingen, een eerste stap naar uw functie van fractiesecretaris. Op 6 oktober van dat jaar hield u uw maidenspeech over één van de weinige onderwerpen waar u niet uw specialisme van heeft gemaakt, de heffing van BTW bij levering van bouwkavels.

U heeft tijdens uw Kamerlidmaatschap bij ten minste twee onderwerpen een bijdrage geleverd, waarmee u zeker, samen met anderen, de Nederlandse samenleving heeft beïnvloed: de Winkeltijdenwet en de Mediawet. Met onder meer die twee belangrijke onderwerpen toonde u aan werkzaam te kunnen en te willen zijn op een breed veld van onderwerpen en dat u van vele markten thuis bent. U was generalist. Uw specialisme was om in de samenleving obstakels te willen laten verdwijnen die naar uw mening verouderd zijn. Uw laatste motie, van 28 juni jl., vlak vóór het reces, ging over digitale televisie en radio, een nu voor velen nog wat onbekend terrein. Ik ben ervan overtuigd dat dit, mede dankzij u, zal veranderen en dat het binnen niet te lange tijd doodgewoon digitaal zal worden.

U gaat nu retour Amsterdam-Nijmegen en naar het bedrijfsleven. Ook daarmee doorbreekt u in zekere zin een taboe. Wij zullen u missen. Dat geldt ook voor mij persoonlijk. Als collega-fractiesecretaris en als Presidiumlid heb ik heel veel waardering voor het werk dat je in die twee functies in de Kamer hebt verricht. In het Presidium zaten wij recht tegenover elkaar aan de lange tafel. In het begin was er wellicht wederzijds wat argwaan, maar al snel hadden wij aan één oogopslag voldoende. Ik ken niemand anders die tijdens één vergadering zoveel Cola light kan drinken. De Kamer zal uw betrokken en zakelijke inbreng missen. Wij wensen u heel veel succes in uw nieuwe functie en uw verdere leven, waar u, zoals Jan van Zijl eens zei, ongetwijfeld nog vaak de bloemen dicht bij het ravijn zult plukken. Maar, zult u dan weer zeggen, het waren wel bloemen en dus sta ik nu met een fraaie bos in mijn handen. Daar heeft u dan weer gelijk in. Het ga u goed.

(Applaus)

De voorzitter:

Van dit ontslag is mededeling gedaan aan de voorzitter van het Centraal stembureau en aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Ik stel voor, deze brief voor kennisgeving aan te nemen.

Daartoe wordt besloten.

De voorzitter:

De overige ingekomen stukken staan op een lijst die op de tafel van de griffier ter inzage ligt. Op die lijst heb ik voorstellen gedaan over de wijze van behandeling. Als aan het einde van de vergadering daartegen geen bezwaren zijn ingekomen, neem ik aan dat de Kamer zich met de voorstellen heeft verenigd.