De voorzitter:

Ik verzoek u te gaan staan.

Op 5 april bereikte de Eerste Kamer der Staten-Generaal het droevige bericht dat een van haar leden die ochtend was overleden. Lammert Hilarides had na een bijna vier jaar lange strijd tegen de sluipende en slopende ziekte zijn verzet moeten opgeven. Hij bleef al die tijd actief lid van de Kamer en leverde zijn solide bijdragen aan de beraadslagingen, was een goed, sturend en bereikbaar voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken. Hij nam op de hem eigen bedachtzame en constructieve wijze deel aan het beraad in zijn fractie. Al die jaren dat hij vocht, beklaagde hij zich niet. Hij was hard voor zichzelf en mild voor zijn omgeving. Hij ontkende zijn ziekte en de ernst daarvan niet, maar liep er niet mee te koop. Zo af en toe deed bij in de familiekring nieuwe krachten op, op zijn geliefd Terschelling. Lammert Hilarides, op 25 september 1941 te Leeuwarden geboren, overleed in elk opzicht veel te vroeg.

Zijn ouders stamden van het Friese platteland, waar zijn vader veehouder was. Zijn moeder verloor hij reeds toen hij elf jaar oud was. Zijn karakter en zijn eigenschappen maakten Lammert Hilarides mede tot een volksvertegenwoordiger van en voor Friesland. Wie hem bezig zag in de Friese provinciale politiek van 1970 tot 1982, waarvan de eerste 11 jaar als gedeputeerde, kon daarin zijn betrokkenheid bij en liefde voor de Friese agrarische samenleving duidelijk herkennen. Reeds op zijn 28ste werd hij gedeputeerde; hij was daarmee de jongste gedeputeerde in den lande. Het waren spannende jaren, zowel vanwege de noodzaak om infrastructuur en werkgelegenheid in het Noorden te versterken, als in de politieke verhoudingen. In de jaren van polarisatie werd het zeker in het Noorden niet vanzelfsprekend gevonden, VVD-gedeputeerden in de colleges op te nemen, ondanks de sterkte en de groei van de fracties. Voor de VVD-bestuurders in het Noorden was het daarom een baken dat Hilarides in 1974 als gedeputeerde in zijn functie bestendigd bleef en zijn portefeuille zag uitgebreid. Dat had hij te danken aan zijn karakter, zijn natuurlijke minzaamheid, betrouwbaarheid en bedachtzaamheid. Geen man van grote woorden of lange vertogen, maar van zinnen die gewikt en gewogen waren, Voorzitteraltijd constructief en loyaal. Hij kon ook uitstekend naar anderen luisteren en hun de overtuiging geven dat zij werden gehoord. Daarna gaf hij zijn mening, bezonken en met evenwichtig politiek gevoel.

Hij was ook een doener: in bescheidenheid, maar altijd doelmatig en doeltreffend. Daarin paarden zich zijn kwaliteiten als Fries bestuurder en educatie als Groninger econoom, een discipline waarin hij ook een aantal jaren assistent was. Deze combinatie van deskundigheden, vaardigheden en eigenschappen maakte hem ook tot een uitgelezen bestuurder van bankinstellingen in Friesland van 1981 tot 1 juli 1998, toen hij met een zeer druk bezochte receptie in hartelijke sfeer afscheid nam.

Lammert Hilarides was een liberaal in hart en nieren. Hij was ook partijman en zijn partij toegedaan. Deze deed dan ook niet tevergeefs een beroep op hem voor het lidmaatschap van het dagelijks bestuur in de periode 1983-1988; veelbewogen jaren voor zijn partij, onder het voorzitterschap van Leendert Ginjaar. Ook in die tijd was hij het toonbeeld van standvastigheid. Bovendien wordt niet altijd beseft dat een flinke tol wordt geëist van een bestuurder en diens omgeving, wanneer dergelijke activiteiten moeten worden verricht vanuit een perifeer gebied. Ook aan de vereniging van liberale bestuurders in gemeente en provincie wijdde hij zijn krachten. Wie met hem werkte aan de opzet van een nieuw verkiezingsprogramma herkende opnieuw het evenwicht in deze liberaal: voorzichtigheid met wat goed en beproefd was gebleken, bereidheid om doordacht te vernieuwen en die vernieuwing te verdedigen.

Op 11 juni 1991 trad hij toe tot de Eerste Kamer. Met zijn ervaring als provinciaal bestuurder, als oud-bestuurder van zijn partij met gedegen kennis van de landspolitiek en met een maatschappelijke positie in de samenleving die hem inzicht gaf in financiële en economische verhoudingen, behoorde hij tot het soort mensen die door hun lidmaatschap van de Eerste Kamer een meerwaarde geven aan onze Staten-Generaal, die onze volksvertegenwoordiging zonder Eerste Kamer zou missen. Op 2 juli 1991 hield hij al zijn maidenspeech. In de voorzittersstoel zat bij die gelegenheid mede-Fries Rinse Zijlstra, die Hilarides in het begin slechts "folle lok" toewenste, onder de toevoeging: "Dat is Fries." De kortheid van deze gelukwens was even Fries als de bewoordingen. Die maidenspeech betrof een wetsvoorstel tot lastenverzwaring voor auto's in verband met de tariefstijging van het openbaar vervoer. Een kolfje naar de hand van een liberaal en econoom, uitmondend in zijn eerste conclusie in een plenair debat in de Eerste Kamer met de woorden: "Voorzitter! Mijn eerste bijdrage aan de beraadslagingen in dit huis had ik graag willen afsluiten met een positief oordeel. Echter, dit wetsvoorstel biedt mij deze ruimte niet. Mijn fractie zal dan ook niet instemmen met dit wetsvoorstel." In zijn afgewogenheid en bewoording waren betoog en formulering van de conclusie kenmerkend voor het Kamerlid Hilarides. Er zouden nog vele betogen volgen, alle de moeite van het aanhoren waard. En op 22 februari van dit jaar nog, bleef hij tot het eind van de vergadering, laat in de avond, bij de behandeling van de begroting van Economische Zaken.

Lammert Hilarides zal ook zeer worden gemist als lid van de fractie van de VVD. Hij genoot daarin respect door zijn positieve houding, waarbij hij niet zichzelf zocht, en door zijn vermogen mensen te binden en op het goede moment het juiste woord te spreken. In de tijd dat ik het voorrecht had om deze fractie voor te zitten, deden zich wel eens moeilijke discussies voor, waarbij het liberale inzicht streed met de loyaliteit aan het door de geestverwante fractie in de Tweede Kamer in het regeerakkoord gegeven woord, bijvoorbeeld bij de invoering van de ecotaks. Bij dergelijke discussies moet ook een fractievoorzitter zijn weg vinden om de fractie op één lijn te krijgen. Dan was voor mij Lammert Hilarides, schuin links tegenover mij gezeten, een baken. Aan zijn blik of uitdrukking kon ik altijd aflezen of hij wel of niet instemde met de spreker, ook of hij vond dat ik de juiste toon aansloeg. Een enkele blik van verstandhouding was voldoende om te weten of ik naar zijn mening op het goede spoor zat, en op zulke momenten kan ook een fractievoorzitter die steun wel gebruiken. In zijn fractie laat hij veel vrienden achter, die hem zich elk op hun eigen wijze zullen herinneren, maar in elk geval met dankbaarheid.

Zijn toewijding gold ook maatschappelijke activiteiten buiten het gebied van zijn werk als bestuurder en bankier. Als een van zijn nevenfuncties vervulde hij 16 jaren lang het voorzitterschap van het Integraal Kankercentrum Noord-Nederland te Groningen. Hij bestreed dus al veel eerder de vijand die hem – bittere ironie – uiteindelijk te machtig bleek. Zijn vrouw Ella is door haar opleiding verpleegkundige en heeft haar kunde voor haar man moeten inzetten, wat enerzijds bitter was, maar wat zij anderzijds met grote liefde en toewijding niet beter had kunnen doen. Wij bewonderen haar moed en inzet, ook bij de autoritten tussen Drachten en Den Haag.

Wij kunnen slechts met mate bevroeden hoezeer Lammert Hilarides in zijn eigen gezin en onmiddellijke omgeving gemist wordt en zal worden. Wij wensen zijn vrouw Ella de troost van de vele goede herinneringen aan een eerlijk en gedegen mens toe, en de kinderen Hessel en Baukje Tineke de herinneringen aan een vader om trots op te zijn. Friesland verloor een getalenteerde zoon. De Kamer een toegewijd lid.

Ik geef het woord aan mevrouw Borst, de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Zij zal namens de regering een enkel woord spreken.

Minister Borst-Eilers:

Mijnheer de voorzitter! Ook het kabinet heeft met leedwezen kennisgenomen van het overlijden van het lid van uw Kamer de heer Lammert Hilarides. De heer Hilarides is bijna negen jaar lid geweest van de senaat. In deze tijd heeft hij zich vooral beziggehouden met financieel-economische onderwerpen, hetgeen in lijn lag met zijn financieel-economische opleiding en met de verschillende functies die hij in het Noorden des lands heeft bekleed bij financiële instellingen. Zelfs toen hij zijn doctoraal economie nog niet had afgerond, was hij al penningmeester van de jongerenorganisatie van zijn partij, de VVD.

Lammert Hilarides was veel meer dan een financieel-economisch specialist. Hij had een ruime maatschappelijke belangstelling en zette zich dan ook breed in voor onze samenleving. Dat kwam onder meer tot uitdrukking in zijn voorzitterschap van het St. Anthonius Gasthuis te Leeuwarden en – de voorzitter wees daar al op – van het Integraal Kankercentrum Noord-Nederland in Groningen. Naast deze functies, die mij natuurlijk ook zeer na aan het hart liggen, was Lammert Hilarides zeer actief voor zijn partij, het Noorden des lands en, vooral via zijn lidmaatschap van deze Kamer, voor onze samenleving in haar geheel.

Namens het kabinet wens ik zijn vrouw en kinderen veel sterkte bij het dragen van dit veel te vroege verlies.

De voorzitter:

Ik verzoek u enige ogenblikken stilte in acht te nemen.

(De aanwezigen nemen staande enige ogenblikken stilte in acht.)

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

Naar boven