2021D21086 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

De vaste commissie voor Justitie en Veiligheid heeft een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd over de volgende stukken:

  • • Geannoteerde agenda voor de JBZ-Raad van 7–8 juni (Kamerstuk 32 317, nr. 685);

  • • Verslag van de formele JBZ-raad van 11–12 maart 2021 (Kamerstuk 32 317, nr. 682);

  • • Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken van 15 februari 2021 over de kabinetsreactie AIV advies betreffende het Europees asielbeleid (Kamerstuk 19 637, nr. 2699);

  • • Fiche: Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken van 9 april 2021 over de Verordening met wijzigingen Ecris-TCN en interoperabiliteit ten behoeve van de voorgestelde vreemdelingenscreening (Kamerstuk 22 112, nr. 3084);

  • • Brief van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid van 19 april 2021 over de Appreciatie van Raadsaanbevelingen thematische Schengenevaluatie Integrated Border Management (IBM) – 32 317, nr. 684);

  • • Brief van de Minister van Justitie en Veiligheid van 17 mei 2021 over de Kabinetsreactie op de consultatie: «Public consultation on the EU action plan against migrant smuggling (2021–2025)» (Kamerstuk 22 112, nr. 3108);

  • • Fiche: Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken, van 21 mei 2021 over de Mededeling EU-strategie tegen mensenhandel 2021–2025 (Kamerstuk 22 112, nr. 3113)

De voorzitter van de commissie, Van Meenen

De adjunct-griffier van de commissie, Tielens-Tripels

Inhoudsopgave

blz.
       

I.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2
 

1.

Vragen en opmerkingen vanuit de VVD-fractie

2
 

2.

Vragen en opmerkingen vanuit de D66-fractie

4
 

3.

Vragen en opmerkingen vanuit de CDA-fractie

7
 

4.

Vragen en opmerkingen vanuit de SP-fractie

7
 

5.

Vragen en opmerkingen vanuit de PvdA-fractie

10
 

6.

Vragen en opmerkingen vanuit de GL-fractie

12
 

7.

Vragen en opmerkingen vanuit de PvdD-fractie

13
 

8.

Vragen en opmerkingen vanuit de CU-fractie

16
 

9.

Vragen en opmerkingen vanuit de Volt-fractie

17
 

10.

Vragen en opmerkingen vanuit de SGP-fractie

17
       

II.

Reactie van de bewindspersonen

  

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

1. Vragen en opmerkingen vanuit de VVD-fractie

Geannoteerde Agenda voor de JBZ-Raad van 7–8 juni 2021

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de formele JBZ-Raad. Zij onderschrijven het besproken belang de irreguliere migratie tegen te gaan en vinden het positief dat dit besproken is met de landen van doorreis of herkomst. Zij vragen of gesproken is over terugkeer en hoe het staat met de bereidwilligheid van deze landen de onderdanen terug te nemen dan wel of zij openstaan voor het maken van afspraken over terugkeer naar de regio. Kunt u toelichten wat de laatste stand van zaken is met betrekking tot het post-Cotonouverdrag en wat daarin is opgenomen met betrekking tot het beperken van illegale migratiestromen naar de Europese Unie (EU)? Hoe beoordeelt u deze afspraken? Zijn deze afspraken naar uw mening voldoende helder en concreet om te leiden tot een effectieve beperking?

Europese buitengrenzen

Verder lezen zij dat tijdens het tweede Schengen-Forum is gesproken over de versterking van Schengen. De leden van de VVD-fractie delen de zorgen over de veiligheid binnen het Schengengebied en begrijpen de wens van de lidstaten om frequenter binnengrenscontroles uit te voeren teneinde dit tegen te gaan. Daarbij is cruciaal voor een open binnengrens een veilige buitengrens om bijvoorbeeld potentiële terroristen direct te kunnen signaleren en te kunnen weren. Deze leden zijn benieuwd welke lidstaten nu nog tegen een buitengrensprocedure zijn, welke redenen zij daarvoor geven, of dit vooral zit in de benodigde capaciteit of dat het bezwaren van meer principiële aard zijn en welke landingsrichting u voor zich ziet.

Europees migratiepact

De leden van de VVD-fractie zijn teleurgesteld dat geen voortgang wordt geboekt op het vernieuwd Europees asielstelsel. Het is al langere tijd duidelijk dat tekortkomingen in de huidige wet- en regelgeving niet bijdragen aan het beperken en reguleren van de migratiestromen en dat de voorgestelde wijzigingen kunnen bijdragen aan de oplossing hiervan. Deze leden vragen u of in de EU consensus is over het feit dat het beperken van de migratiestromen, onder meer door een effectieve buitengrensprocedure, bij zal dragen aan de bereidwilligheid van landen gezamenlijk op te trekken. Wordt daarbij ook gekeken naar eventuele ondersteuning vanuit andere lidstaten om de buitengrensprocedure in aankomstlanden effectief in te richten en te bemensen? Verder begrijpen deze leden dat het migratiepact mogelijk wordt besproken op de Europese top eind juni. Waarom wordt dit onderwerp op deze top besproken? Is de verwachting dat hier tot overeenstemming gekomen kan worden op het migratiepakket? Zo ja, kunt u hiervan de contouren schetsen? Zo nee, wat is dan de reden migratie op het hoogste niveau te bespreken?

Het aantrekken van de migratiestromen richting Italië baart de leden van de VVD-fractie zorgen. Zij zijn bezorgd dat door het opheffen van reisrestricties en het opengaan van de Europese economieën migratiestromen groter worden en dat wellicht zelfs sprake is van een inhaalslag na het dempende effect dat de coronacrisis had op migratiestromen. Zij vinden het dan ook goed dat inmiddels gesprekken lopen met Tunesië teneinde te voorkomen dat migranten op levensgevaarlijke bootjes stappen en vragen welke fondsen de EU bereid is in te zetten Tunesië hierbij te ondersteunen en bij te dragen aan de ontwikkeling in deze landen. De leden van de VVD-fractie vragen voorts welke mogelijkheden er nu al zijn voor Tunesiërs om legaal in de EU te kunnen verblijven. In hoeverre verschilt dit met de mogelijkheden voor inwoners uit andere landen van het Afrikaans continent? Welke afspraken zouden toegevoegd worden als legale migratieroutes deel uit zouden maken van de afspraken en welke eisen worden daarmee losgelaten waaraan Nederland waarde hecht? Deelt u de mening dat het loslaten van deze eisen onwenselijk is en dat de afspraken vooral zouden moeten zien op het geven van steun in ruil voor het beperken van migratiestromen volgens het principe van more for more, less for less?

Verder begrijpen deze leden dat ook Spanje te maken heeft gekregen met een verhoogde instroom, doordat Marokko zijn grenstoezicht heeft verslapt. Klopt het dat Marokko deze actie heeft uitgevoerd als sanctie voor het geven van medische verzorging aan Ghali? Bent u het met de leden van de VVD-fractie eens dat het onacceptabel is dat Marokko op deze manier migratiestromen inzet als geopolitiek drukmiddel? Zo ja, verklaart u zich ook solidair met Spanje zoals ook de Europese Commissie heeft gedaan? Verder lezen deze leden dat Spanje een terugkeerovereenkomst heeft gesloten met Marokko. Klopt dit? Welke afspraken zijn gemaakt over terugkeer en de voorwaarden voor terugkeer? Heeft Nederland contact met Spanje om te kijken of Nederland onder dezelfde voorwaarden kan aansluiten bij de afspraken die Spanje met Marokko heeft gemaakt? Zo nee, waarom niet? Kunt u toelichten wat de laatste stand van zaken is ten aanzien van de terugkeerrichtlijn die in het Europees Parlement wordt besproken? Deelt u de mening dat verruiming van de mogelijkheden voor detentie kunnen bijdragen aan het verbeteren van terugkeer? Wat is uw inschatting van het krachtenveld binnen het Europees Parlement als het gaat om deze mogelijkheden? Wordt nog voldoende ruimte gelaten zoals oorspronkelijk bedoeld was met de richtlijn of wordt het conform de wens van Europarlementariër Tineke Strik dermate onmogelijk gemaakt om detentie op te leggen dat terugkeer met de nieuwe richtlijn eerder moeilijker dan makkelijker zal worden? Bent u het met deze leden eens dat dit een onacceptabele conclusie zou zijn en kunt u bevestigen dat u zich inzet voor zowel stevige mogelijkheden voor het opleggen van vreemdelingendetentie als de pakketbenadering, zodat deze richtlijn tegelijkertijd met de andere migratiehervormingen moet worden besproken? Graag uw toelichting hierop.

Fiche: Verordening met wijzigingen Ecris-TCN en interoperabiliteit t.b.v. voorgestelde vreemdelingenscreening

Kunt u toelichten waarom u de terugkijktermijn voor een hit wil beperken? Deelt u de mening dat dergelijke ernstige verdenkingen of veroordelingen aanleiding zijn desnoods levenslang extra te screenen of iemand een gevaar vormt voor de samenleving? Waarom hebt u dan toch niet gepleit voor een beperkte terugkijktermijn?

2. Vragen en opmerkingen vanuit de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de voorliggende stukken en hebben daarover nog een aantal vragen.

Pact op Asiel en Migratie: Stand van zaken en weg vooruit

De leden van de D66-fractie vragen wat u verwacht van de bespreking van de voortgangsrapportage van het migratiepact. Deze leden zijn teleurgesteld dat de discussie over het nieuwe Europees asiel- en migratiebeleid opnieuw in een impasse dreigt te raken, waardoor bijvoorbeeld oplossingen voor problemen en incidenten aan de buitengrenzen van de EU steeds verder uit zicht raken. Voorts vragen zij wat u voor initiatieven neemt teneinde de discussie vlot te trekken, en in hoeverre Nederland concreet werkt aan het bereiken van compromissen tussen de lidstaten om voortgang te boeken op het migratiepact. Deze leden zien graag dat Nederland het initiatief neemt de impasse te doorbreken en hiervoor met voorstellen te komen, waarbij centraal moet staan dat Nederland zich inzet voor een humaan en effectief Europees asielbeleid. Voorts vragen deze leden of het mogelijk is, gelet op de voortdurende berichtgeving over de situatie aan de Europese grenzen in o.a. Griekenland als het gaat om pushbacks, of de regering bereid is te pleiten voor versnelde oprichting van het mensenrechtenmonitoringsmechanisme, dat onderdeel is van het migratiepact. De leden van de D66-fractie vragen voorts een reflectie op de simulatie die is uitgevoerd met het nieuwe solidariteitsmechanisme. Wat waren de effecten voor Nederland die bleken uit de simulatie, en hoe verhielden die zich tot de andere lidstaten? Als deze niet openbaar gemaakt kunnen worden, bent u dan bereid de Kamer hierover vertrouwelijk te informeren? Welke conclusies trekt u uit de simulatie, en welk effect heeft de simulatie volgens u op het vervolg van de onderhandelingen, en dan met name in hoeverre het bijdraagt aan het komen tot een verdeelsleutel die voor een meerderheid van de lidstaten acceptabel is? Deze leden hebben ook nog enkele vragen specifiek over het solidariteitsmechanisme en verwijzen daarvoor naar hun inbreng onder het kopje «Verslag van de formele JBZ-raad van 11–12 maart 2021».

Verslag van de formele JBZ-raad van 11–12 maart 2021

De leden van de D66-fractie lezen in het verslag van de JBZ-raad van 11 en 12 maart jl. terug dat de komende weken gesproken zou gaan worden over het door de EC voorgestelde solidariteitsmechanisme. Deze leden vragen wat deze gesprekken hebben opgeleverd en in hoeverre op dit punt vooruitgang wordt geboekt. Welke opstelling heeft Nederland in deze gesprekken gehad? In hoeverre ziet u kansen nader tot elkaar te komen op dit punt? Welke acties onderneemt Nederland op dit punt nader tot elkaar te komen? Verder lezen deze leden in dit verslag dat is gesproken over het belang van goede terugkeersamenwerking met derde landen en dat daarvoor brede partnerschappen nodig zijn. Deze leden ondersteunen dit standpunt, en zien daarin een belangrijke rol weggelegd voor meer mogelijkheden voor legale (circulaire) migratie. Veel onderzoeken en experts wijzen erop dat het bieden van meer legale circulaire migratieroutes een manier kan zijn irreguliere migratie te verminderen en het bovendien aantrekkelijker maakt voor derde landen mee te werken aan terugnameakkoorden. Ook de Adviescommissie Internationale Vraagstukken (AIV) schrijft in haar rapport over het Europese Asielbeleid (2020) dat effectief terugkeerbeleid en mogelijkheden voor legale (arbeids)migratie hand in hand gaan. De louter «less for less»-houding doet weinig recht aan de wederzijdse afhankelijkheid tussen de EU en derde landen, aldus de AIV. Daarom stelt zij dat ingezet moet worden op een aanpak gefocust op gedeelde belangen, met een positieve uitruil tussen o.a. terugkeersamenwerking en legale paden voor migratie naar Europa. Volgens de AIV is deze benadering realistischer, effectiever en duurzamer. De leden van de D66-fractie ondersteunen dit standpunt van de AIV van harte, maar zien helaas dat u als het gaat om legale circulaire migratie een vrij terughoudend standpunt inneemt en het voornamelijk wil bezien binnen de bestaande kaders. Deze leden vragen u met een meer open houding naar legale circulaire migratie te kijken, en op welke manier dit kan bijdragen aan een oplossing voor de problemen die momenteel spelen op het gebied van terugkeer. Bent u bereid dat te doen en bent u voorts bereid in gesprek te gaan met landen zoals Duitsland, Spanje, Frankrijk en België, die op dit punt al ervaring hebben en dus kunnen delen wat wel en niet werkt? Bent u voorts bereid specifiek in te gaan op de bovengenoemde punten uit het rapport van de AIV? Voorts vragen deze leden op dit punt of het onderwerp legale circulaire migratie nog aan de orde is gekomen bij de gecombineerde informele RBZ- en JBZ-Raad van 15 maart jl. in het kader van de externe dimensie van het EU-migratiebeleid als onderdeel van het EU migratie- en asielpact, bijvoorbeeld als onderdeel van bredere partnerschappen. Zo ja, wat was de bijdrage van Nederland op dit punt, vragen de bovengenoemde leden.

Mogelijke deals met Tunesië en Libië: Economische steun in ruil voor minder migranten (signalering)

De leden van de D66-fractie lezen dat de EC van plan is met zowel de regering van Tripoli (Libië) als Tunis (Tunesië) te spreken over het tegenhouden van bootmigranten in ruil voor Europese fondsen. Italië heeft blijkbaar al fondsen toegezegd, en deze leden vragen of het hier gaat om EU-brede afspraken, of bilaterale afspraken waarbij de EC ondersteunt. Welke rol heeft Nederland bij deze afspraken? Deze leden steunen de uitspaken van Eurocommissaris Johansson dat de EU meer kansen moet bieden aan Tunesische jongeren legaal in Europa te werken en vragen of dit ook een onderdeel gaat worden van de mogelijke afspraken. Voorts vragen deze leden of u kunt toelichten wat de plannen zijn voor dergelijke samenwerkingsverbanden met Libië. Deze leden herinneren u eraan dat migranten in Libië nog steeds onder erbarmelijke omstandigheden leven, veelal in detentiecentra worden vastgehouden en regelmatig te maken krijgen met verkrachting, mishandeling en andere mensonterende vernederingen. U noemde Libië recent in een debat in de Tweede Kamer «geen veilige haven». Ook de Libische kustwacht heeft een discutabele reputatie. Bovendien erkent Eurocommissaris Johansson dat de opvang van migranten in Libië niet voldoet aan mensenrechtelijke normen, en dat zij daarover ook in gesprek wil. De leden van de D66-fractie vragen ook hier of het gaat om bilaterale afspraken of dat het doel is om EU-brede afspraken te formuleren samen met Libië. Deze leden vragen hoe u kijkt naar de EU-brede afspraken met Libië over het terugdringen van het aantal bootmigranten en hoe u denkt dat zowel de lidstaten als de EC ervoor kan zorgen dat Libië mensenrechten respecteert en zich zal houden aan eventuele afspraken met de EU hierover, en hoe dit dan gemonitord zou moeten worden. Welke rol heeft Nederland bij deze afspraken? Tot slot op dit punt vragen de leden van de D66-fractie of u de Kamer over de inhoud en de voortgang van de onderhandeling inzake deze afspraken op de hoogte wilt houden.

Pushbacks en Frontex

De leden van de D66-fractie maken zich nog altijd grote zorgen over de pushbacks aan de Europese buitengrenzen. Recent heeft de mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa al Griekse Ministers beschuldigd van het door de Griekse kustwacht op grote schaal terugsturen van migranten de zee op richting Turkije.1 Wat is uw reactie hierop? Deze leden lezen daarnaast dat het onderzoek van de Frontex Management board naar de incidenten bij de Griekse wateren inmiddels is afgerond. Kunt u vertellen hoe u de uitkomst van dit onderzoek duidt en welke vervolgstappen naar aanleiding van dit onderzoek genomen zullen worden? Welke stappen zijn de laatste weken verder ondernomen teneinde het toezicht op het grensbeheer aan de buitengrenzen te versterken en nieuwe pushbacks te voorkomen? Voorts lazen deze leden tot hun verbazing dat een Nederlandse filmploeg van de VPRO, op dat moment werkzaam in Griekenland, door de Griekse politie is verhinderd hun werkzaamheden uit te voeren, en in het bijzonder de Nederlandse filmploeg verhinderde om pushbacks te filmen. Kunt u hierop reageren? Heeft u contact gehad met de filmploeg? Deelt u de mening dat onze journalisten in staat gesteld moeten worden in een andere Europese lidstaat, waar net zoals in de rest van de Unie vrije pers hoog in het vaandel zou moeten staan, hun werkzaamheden normaal uit te voeren en dat het niet de bedoeling mag zijn dat zij zomaar worden opgepakt en naar een politiebureau worden overgebracht? Tot slot vragen deze leden of u of iemand anders van het kabinet contact heeft gezocht met de Griekse regering om deze kwestie aan te kaarten.

Situatie aan de buitengrenzen en Lesbos

De leden van de D66-fractie stellen vast dat er een stijging is in het aantal migranten dat Lampedusa (Italië) en de Spaanse enclave Ceuta bereikte afgelopen maand. De omvang van de aankomsten zet grote druk op de opvangcapaciteiten aldaar. Bovendien onderstreept het wederom dat het nog steeds ontbreekt aan een fatsoenlijk, effectief en humaan Europees asielbeleid. Hoe kijkt u hiernaar? Heeft u bijvoorbeeld contact gezocht met Europese collega’s teneinde de ontstane situatie te bespreken? In hoeverre schat u in dat dit kan bijdragen aan het doorbreken van de impasse als het gaat om de onderhandelingen over een nieuw migratiepact, omdat het de noodzaak wederom aantoont? Biedt Nederland nog hulp aan, aan Italië en Spanje om deze toegenomen instroom te verwerken?

Deze leden hebben nog enkele vragen met betrekking tot de situatie in de vluchtelingenkampen op het Griekse eiland Lesbos. Zij lezen dat Griekenland 155 miljoen euro van de EU ontvangt om nieuwe kampen te bouwen op de eilanden Lesbos en Chios.2 Echter maken deze leden zich zorgen over de vorm die deze kampen zullen krijgen, aangezien de Griekse regering eerder heeft aangeven «gesloten» kampen te willen. Kunt u aangeven hoe het staat met de bouw van deze kampen en of er met de Griekse regering afspraken zijn gemaakt over de openheid die de kampen zullen krijgen? In hoeverre kunnen lidstaten of de EC bij de Griekse regering afdwingen dat de kampen geen gesloten kampen worden? Indien dit het geval is, wordt daar ook druk op uitgeoefend om dit te bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet? Hoe is zeker te stellen dat het geld van de EC niet door de Griekse regering ingezet wordt om pushbacks en grenspolitie in te zetten teneinde migranten juist te weren uit Griekenland en de Griekse eilanden? Tot slot vragen deze leden hoeveel migranten momenteel verblijven op de Griekse eilanden en in hoeverre nog sprake is van overplaatsing naar het vaste land. Hoe verloopt de opvang op het Griekse vaste land naar aanleiding van de vele overplaatsingen vanaf de eilanden naar het vaste land in 2020?

3. Vragen en opmerkingen vanuit de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de stukken geagendeerd voor het schriftelijk overleg over Formele JBZ-Raad 7 en 8 juni 2021 (vreemdelingen en asiel). Zij hebben nog enkele vragen.

Pushbacks

De leden van de CDA-fractie hebben ook na het mondelinge vragenuur over pushbacks door de Griekse grenspolitie, zorgwekkende berichten gelezen. Deze leden vinden dit een kwalijke zaak. Zij vragen daarom of u deze berichtgeving kunt bevestigen. De Griekse overheid ontkent immers dat pushbacks worden uitgevoerd. Hoe ziet u dit? Bent u bereid dit op de aankomende JBZ-raad aan te kaarten en hierover helderheid te verschaffen? Klopt de berichtgeving dat pushbacks ook op grote schaal plaatsvinden in andere EU-landen?

Europees migratiepact

De leden van de CDA-fractie vragen u naar de stand van zaken in de onderhandelingen van een nieuw migratiepact. Deze leden kunnen het belang van deze herzieningen niet genoeg benadrukken en zijn daarom ook ontstemd over de weinige voortgang die geboekt wordt in de onderhandelingen en vrezen een impasse. Verwacht u snel een doorbaak in de onderhandelingen van het EU-migratiepact? Wat doet u eraan een doorbraak te bewerkstelligen? Hoe ziet u in dat kader de simulaties met het solidariteitsmechanisme? Kunt u de uitkomsten van de simulatie van het solidariteitsmechanisme met de Kamer delen? De leden van de CDA-fractie vragen u naar de oproep van een aantal lidstaten en de EC om een nieuwe ad hoc-relocatieregeling voor migranten in te stellen. Deze leden vragen u tevens naar de haalbaarheid van een nieuwe ad hoc-relocatieregeling. Verwacht u dat deze er gaat komen? Welke landen verwacht u dat er mee zullen doen?

4. Vragen en opmerkingen vanuit de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de aanstaande JBZ-raad op het terrein van vreemdelingen- en asielzaken. Deze leden hebben diverse vragen.

Geannoteerde agenda voor de JBZ-Raad van 7–8 juni 2021

Europees migratiepact

De leden van de SP-fractie zijn benieuwd naar de stand van zaken met betrekking tot het migratiepact. Kunt u deze stand van zaken schetsen? Verwacht u enige vooruitgang tijdens de JBZ-Raad? Is het politieke krachtenveld veranderd? Welke opties ziet u om vooruitgang te forceren? De leden van de SP-fractie maken zich ernstig zorgen over migranten die op en rondom de Middellandse Zee in de knel komen. Vluchtelingenkampen vormen een enorme besmettingsbron voor corona, Frontex maakt zich schuldig aan pushbacks en dictatoriale regimes gebruiken migranten als een chantagemiddel tegenover de EU. Hierover hebben de leden van de SP-fractie diverse vragen.

Situatie in Griekenland

Ten eerste over de situatie op Lesbos. U blijft volhouden dat Moria 2 een veilige plek is voor migranten. De leden van de SP-fractie zijn niet gerustgesteld. Zo zou er wel degelijk een te hoog niveau van lood in de grond zitten. Deze leden hebben erop gewezen dat de beantwoording van eerdere schriftelijke Kamervragen3 hierover niet accuraat is. Wat zijn uw recente inzichten met betrekking tot de loodvervuiling? Daarnaast vernamen deze leden dat er nog altijd onvoldoende faciliteiten zijn, zoals toiletten en douches. Vrouwen zouden nog altijd onveilig zijn in verband met seksueel geweld. Wat is de stand van zaken? Hoe zit het met het geven van onderwijs? Is dat inmiddels aangevangen? Wat is de situatie met betrekking tot corona? Deze leden ontvangen graag van u een stand van zaken over Moria 2.

In navolging van de vragen over de vluchtelingenkampen op Lesbos hebben de leden van de SP-fractie ook de volgende vraag. Wat is op dit moment de status met betrekking tot de 100 vluchtelingen die Nederland zou hervestigen in het kader van de zogenaamde Moriadeal? Diverse coalitiefracties hebben zich in de luren laten leggen, omdat er helemaal geen 50 minderjarige vluchtelingen in het kamp Moria aanwezig zouden zijn. Zijn inmiddels wel 100 vluchtelingen overgebracht? Bent u bereid, wanneer de situatie in de diverse landen aan de Middellandse Zee daarom vraagt, opnieuw vluchtelingen te hervestigen in Nederland?

Situatie rond de Middellandse zee

De leden van de SP-fractie maken zich ernstige zorgen over migranten die opnieuw de speelbal van enkele dictatoriale landen aan de Middellandse Zee worden. Afgelopen week werden de Spaanse enclaves bestormd door duizenden migranten, nadat Marokko in het kader van een conflict met Spanje de grens had opengezet.4 Turkije zou migranten vanuit Libië op bootjes de Middellandse zee opsturen om zo de Europese Unie onder druk te zetten tot een deal met Libië te komen.5 Hoe kijkt u tegen deze ontwikkelingen aan? Wat gaat u doen om te voorkomen dat landen migratiestromen inzetten voor hun eigen politieke doeleinden waarmee de levens van duizenden migranten op het spel worden gezet? Welke gevolgen verbindt u hieraan voor de samenwerking tussen Nederland en Marokko en Turkije op het terrein van migratie? Gaat u zich tijdens de formele JBZ-Raad inzetten tegen deze vorm van chantage, ten koste van duizenden mensenlevens? Hoe gaat u op termijn voorkomen dat migranten überhaupt op bootjes stappen? De leden van de SP-fractie moeten helaas constateren dat het in gevaar brengen van mensenlevens op de Middellandse Zee niet aan landen buiten de Europese Unie is voorbehouden. Al een half jaar lang komen er ernstige berichten naar buiten over pushbacks waarbij mensenlevens in de waagschaal worden gelegd. Tot op heden heeft de regering aangegeven slechts onderzoek af te wachten en te vermelden dat het een zaak van de individuele lidstaten is: «Ik heb al eerder in antwoord op vragen van uw Kamer aangegeven dat de lidstaten primair verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het grenstoezicht. Nederland beschikt niet over eigenstandige informatie om vast te stellen wat er daadwerkelijk aan de buitengrenzen van de Europese Unie gebeurt».6 Is dit nog altijd uw standpunt, zo vragen de leden van de SP-fractie. Bent u er inmiddels wel van overtuigd dat er pushbacks plaatsvinden? Welke stappen gaat u zetten om te voorkomen dat pushbacks plaatsvinden? Is het bijvoorbeeld mogelijk wanneer Frontex zich, in samenwerking met één van de lidstaten, schuldig maakt aan pushbacks om de samenwerking tussen Frontex en die lidstaat te schorsen of te beëindigen? Zo nee, bent u bereid een dergelijke optie te laten onderzoeken? Bent u tevens bereid tijdens de JBZ-Raad zich uit te spreken tegen pushbacks in andere lidstaten? Wat is uw reactie op het artikel «EU rejects UN blame for migrant sea deaths»?7 U mag niet meer passief blijven, daarvoor zijn de signalen te serieus.

Overig

De leden van de SP-fractie willen tevens aandacht vragen voor de situatie van de Ranov-vergunninghouders. Inmiddels heeft de Tweede Kamer in twee moties opgeroepen belemmeringen weg te nemen voor naturalisatie8. In uw brief van 26 april jl. geeft u aan deze motie alleen uit te voeren voor vergunninghouders die ten tijde van het verlenen van de Ranov-vergunning minderjarig waren9. Voor de overige vergunninghouders blijft u vasthouden aan een onderzoek door het WODC zoals u dat in uw eerdere brief aan de Kamer aankondigde10. Kunt u aangeven welke informatie u nodig heeft? Waarom acht u het noodzakelijk knelpunten die naturalisatie in de weg staan in kaart te brengen? Wat is het belang van de informatie van de samenstelling van de groep Ranov-vergunninghouders? Waarom acht u al deze informatie niet nodig voor de groep die ten tijde van het verlenen van de vergunning minderjarig was? Hoe snel kunt u de belemmeringen voor naturalisatie wegnemen na het afronden van het onderzoek? Waarom neemt u het besluit twee Kamermoties te negeren zo lichtvaardig? Kunt u garanderen dat dit jaar alle Ranov-vergunninghouders hun Nederlandse paspoort krijgen?

De leden van de SP-fractie vragen ook aandacht voor de situatie van Armeense Syriërs. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) heeft in veel gevallen de asielstatus van Armeense Syriërs ingetrokken, omdat zij hun heil in Armenië zouden kunnen zoeken vanwege een vermeende band met dat land. Maar eerder bleek al uit de casus van Jacob en Tina dat die band met Armenië niet kan worden verondersteld, ook niet van mensen die een Armeens paspoort hebben (gehad). Aan Jacob en Tina is inmiddels een asielstatus verleend. Ook is gebleken dat naar schatting de helft van de Armeense Syriërs bij wie een intrekkingsprocedure is gestart, hun vergunning toch mocht houden. Hoe staat het nu met de andere Armeense Syriërs? De rechtbank heeft op 15 februari geoordeeld dat hier mogelijk strijd is met het gelijkheidsbeginsel11. Waarop is dit verschil in behandeling gebaseerd? Bij hoeveel Armeense Syriërs is de asielstatus ingetrokken en in hoeveel gevallen loopt er nog een intrekkingsprocedure? Is de regering bereid om de conclusie ten aanzien van Tina en Jacob, dat het niet redelijk is Armenië als veilig derde land tegen te werpen, ook toe te passen in de andere zaken en deze intrekkingen ongedaan te maken? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid de afgeronde intrekkingen ambtshalve te herbeoordelen in het licht van de zaak van Tina en Jacob en het oordeel van de rechtbank inzake het gelijkheidsbeginsel? Zo ja, wanneer zal die herbeoordeling plaatsvinden? Zo nee, waarom niet?

5. Vragen en opmerkingen vanuit de PvdA-fractie

Europese buitengrenzen

De leden van de PvdA-fractie maken zich al langer ernstig zorgen over de mensenrechtenschendingen aan de Europese buitengrenzen. Door tal van landen worden vluchtelingen en migranten tegengehouden, terug over de grens gezet of op open zee teruggeduwd. Volgens The Guardian hebben deze illegale acties al tot ruim 2.000 doden geleid.12 Bent u bereid tijdens de JBZ-Raad uw Griekse ambtsgenoot wederom op deze onacceptabele praktijken te wijzen? Daarnaast is nog altijd geen bevredigend gevolg gekomen op het gebrekkige onderzoek door Frontex naar zijn betrokkenheid bij de «pushbacks». Op welke manier moet deze betrokkenheid volgens u worden onderzocht? Welke consequenties moeten hieraan worden verbonden? Bent u bereid de noodzaak van nader onderzoek te agenderen tijdens de JBZ-Raad?

Ook maken de leden van de PvdA-fractie zich zorgen over de humanitaire situatie op de Griekse eilanden. Zo publiceerde de ngo «Still I Rise» eind april een rapport over de erbarmelijke situatie op het Griekse eiland Samos.13 Volgens het rapport is er een structureel gebrek aan voorzieningen voor veilige opvang, onderwijs en gezondheidszorg. Ook worden veel minderjarige vluchtelingen onterecht als volwassen geregistreerd en verblijven veel minderjarige vluchtelingen buiten de zogenaamde «safe spaces», wat hen extra kwetsbaar maakt voor uitbuiting, geweld en seksueel misbruik. Daarnaast waarschuwt het rapport voor de gevolgen van de zogenaamde «Multi-Purpose Reception and Identification Centres» voor vluchtelingen. Wat is de stand van zaken van deze centra op de Griekse eilanden? Op welke manier betekenen deze centra een verbetering ten opzichte van de huidige situatie? Kunt u garanderen dat deze centra geen gesloten karakter krijgen?

Europees migratiepact

De leden van de PvdA-fractie onderschrijven het belang van een hernieuwd Europees asiel en migratiebeleid, en hebben derhalve met zorg kennisgenomen van de weinige voortgang in de onderhandelingen over het migratiepact. Zo voorziet dit pact in snellere procedures aan de buitengrenzen om onderscheid te maken tussen kansrijke en kansarme asielzoekers. Ook een beter terugkeerbeleid dat onderdeel is van het migratiepact rust voor een groot deel op deze procedures. Wat is uw reactie op de zorgen van de lidstaten aan de Europese buitengrenzen om aan de voorgestelde snelle beslistermijnen te voldoen? Wat is er voor nodig deze snelle beslistermijnen wel te realiseren en hierbij zorgvuldigheid te garanderen? Welke hulp en expertise biedt Nederland om toe te werken naar deze snellere beslistermijnen? Ook hebben de leden van de PvdA-fractie kennisgenomen van de discussie binnen de Raad over het solidariteitsmechanisme. Wat zal de inzet zijn van Nederland bij de vragen van het Portugese Voorzitterschap omtrent dit mechanisme en specifiek ten opzichte van eventuele wijzigingen van de voorstellen uit het migratiepact? Zeker met het oog op de recente oproep aan lidstaten van Eurocommissaris Johansson om migranten uit Italië over te nemen, is Nederland bereid met gelijkgezinde landen een kopgroep te vormen voor de eerlijke verdeling van vluchtelingen en migranten in de EU?

De leden van de PvdA-fractie hebben daarnaast kennisgenomen van het rapport van Europarlementariër Tineke Strik, dat op 19 mei door het Europees Parlement werd aangenomen. Zeker gezien het recente incident tussen Spanje en Marokko in Ceuta, waarbij vluchtelingen en migranten werden mishandeld en werden ingezet als een pion in een politiek spel, zijn de conclusies van belang om toekomstige misstanden te voorkomen. Wat is uw reactie op dit rapport? Vindt u dat rekening moet worden gehouden met de conclusies van het rapport inzake de onderhandelingen van migratie-akkoorden met landen als Libië, Tunesië en Turkije? Kunt u een stand van zaken geven over de onderhandelingen van de vernieuwing de EU-Turkije-deal?

Overig

De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van uw bericht op 25 mei omtrent het samenvoegen van het eerste en het aanmeldgehoor.14 In het advies van onder andere de Adviescommissie Vreemdelingenrecht van de Nederlandse Orde van Advocaten d.d. 18 november 202015 wordt echter gewaarschuwd dat dit samenvoegen alleen verantwoord is indien er rekening wordt gehouden met thans geldende waarborgen, namelijk een rust- en voorbereidingstijd van zes dagen, een check door een arts (FMMU) en een voorbereiding door een advocaat. Ook zijn er in de brief van 25 mei geen specifieke waarborgen opgenomen over het afnemen van een aanmeldgehoor bij alleenstaande minderjarige vreemdelingen, ernstig getraumatiseerden of andere kwetsbare asielzoekers, terwijl voor deze groepen de waarborgen essentieel zijn, omdat de kans op warrige, onvolledige of onjuiste verklaringen bij hen het grootst is. Waarom worden deze waarborgen niet opgenomen in het nieuwe plan, en bent u alsnog bereid deze waarborgen op te nemen, alvorens de nieuwe werkwijze eind juni in te voeren?

Tot slot wijzen de leden van de PvdA-fractie erop dat executies op grond van seksuele gerichtheid nog altijd voorkomen in Iran. Zo werd onlangs nog een 20-jarige homoseksuele Iraniër door familieleden onthoofd wegens zijn seksuele gerichtheid.16 Toch werd op 1 juli 2019 door u het beschermingsniveau van LHBTI-asielzoekers uit Iran verlaagd. Lesbiennes, homoseksuelen en biseksuelen worden sindsdien niet langer als een «groep van bijzondere aandacht». Bent u gezien de recente gebeurtennissen bereid het beleid met betrekking tot LHBTI-asielzoekers uit Iran aan te passen? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

6. Vragen en opmerkingen vanuit de GL-fractie

Situatie Griekenland

De leden van de GroenLinks-fractie zijn onthutst over de aanhoudende illegale pushbacks van migranten die in Griekenland plaatsvinden, en het ogenschijnlijke gebrek aan corrigerende maatregelen vanuit de EC en individuele lidstaten. Erkent u dat het schenden van het VN-Vluchtelingenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) door een EU-lidstaat het aanzien en het morele kompas van de gehele EU raakt, zo vragen deze leden. Bent u bereid de Griekse pushbacks proactief ter tafel te brengen op de JBZ-raad en onomwonden uit te spreken dat deze praktijk wat Nederland betreft onacceptabel is en het niet zonder gevolgen zal blijven als Griekenland hiermee doorgaat? Zo nee, waarom niet?

Deze leden zijn bezorgd dat door het oogluikend toestaan van het schenden van het VN-Vluchtelingenverdrag, een nieuwe situatie ontstaat waarin het VN-Vluchtelingenverdrag alleen nog in letter, en niet in de praktijk bestaat. Deelt u de mening dat de naleving van het VN-Vluchtelingenverdrag essentieel is om ook in de toekomst te kunnen garanderen dat mensen die vluchten voor oorlog, vervolging of natuurrampen een veilig heenkomen kunnen zoeken zonder voor een afgesloten stalen muur te komen staan?

De leden van de GroenLinks-fractie vragen naar uw appreciatie van de stalen muren die door de Griekse regering om de vluchtelingenkampen op het Griekse vaste land worden gebouwd. Acht u de bouw van deze muren in lijn met de normen en waarden van de EU en Nederland? Deze leden vragen tevens of het klopt dat deze muren voorzien worden van X-ray, warmtecamera’s en andere technologie om vluchtelingen op te sporen. Indien dit zo is, vragen zij of u meent dat dit past binnen de in de EU-geldende regels voor privacybescherming. De leden van de GroenLinks-fractie vragen of het klopt dat de stalen muren en detectietechnologie die Griekenland rondom vluchtelingenkampen wil plaatsen (mede)gefinancierd worden vanuit de Europese Unie, en zo ja, uit welke post op de begroting van de EU. Deze leden vragen voorts een appreciatie of Europees geld bestemd zou moeten zijn voor de bouw van muren rondom vluchtelingenkampen. De leden van de GroenLinks-fractie vragen of ook elders, in Griekenland of andere EU-lidstaten, muren worden gebouwd met Europees geld, en zo ja, op welke plekken en voor welke bedragen. De leden van de GroenLinks-fractie vragen om een actuele stand van zaken van de aantallen migranten die verblijven op de Griekse eilanden, en hoeveel van hen kind en alleenstaand kind zijn.

EC-Migratiepact

De leden van de GroenLinks-fractie zien met lede ogen aan dat de discussie over een beter Europees migratiebeleid ook na de presentatie van het migratiepact van de EC niet uit de modder getrokken lijkt. Deze leden vragen of u het nog een realistisch perspectief vindt dat de komende jaren door lidstaten overeenstemming wordt bereikt over het migratiepact als geheel, of onderdelen daarvan.

Verdeling migranten EU

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of het juist is dat tussen EU-lidstaten weer overleg plaatsvindt over het verdelen van migranten die aankomen in Italië en Malta, in lijn met een eerdere afspraak hierover tussen Duitsland, Frankrijk, Italië en Malta. Deze leden vragen hoe u zich in eventuele gesprekken hierover opstelt. Zij vragen daarbij tevens of uw eerder ingenomen standpunt dat Nederland alleen nog wil meewerken aan relocatie van migranten uit grensstaten indien dit onderdeel is van een structurele oplossing nog steeds geldt, nu overduidelijk is dat een structurele oplossing hiervoor nog jaren op zich kan laten wachten.

Mogelijke deals met Tunesië en Libië

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat Eurocommissaris Johansson samen met de Italiaanse Minister van Binnenlandse Zaken een bezoek heeft gebracht aan Tunis, om daar met de Tunesische regering te spreken over het tegenhouden van bootmigranten in ruil voor economische steun. Deze leden vragen of Eurocommissaris Johansson hier poogt EU-brede afspraken met Tunesië over te maken, of dat het haar bedoeling is bilaterale afspraken tussen Tunesië en Italië tot stand te brengen.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen een appreciatie van u over de veiligheid van Tunesië en of vluchtelingen redelijkerwijs asielbescherming kunnen krijgen in Tunesië die voldoet aan het VN-Vluchtelingenverdrag. Eurocommissaris Johansson heeft tevens aangegeven in gesprek te willen met «de overgangsregering» in Tripoli om soortgelijke afspraken met Libië te maken. Tegelijkertijd heeft de Commissaris erkend dat de opvang van vluchtelingen in Libië niet voldoet aan de normen rondom mensenrechten en dat zij daarover met Libië in gesprek wil. Deelt u de mening dat pas sprake kan zijn van afspraken tussen de EU en Tunesië en/of Libië over het tegenhouden van migranten zodra de opvang en bescherming voor vluchtelingen in deze landen voldoen aan het VN-Vluchtelingenverdrag, en dat dus in het geval van Libië eerst garanties zullen moeten worden verkregen dat de opvangkampen waarin structureel wordt gemarteld en verkracht duurzaam gesloten zijn. De leden van de GroenLinks-fractie vragen voorts een appreciatie van de stabiliteit van de overgangsregering in Tripoli en de mate waarin daarmee duurzame en betrouwbare afspraken kunnen worden gemaakt.

Onderzoek misstanden Frontex

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of het onderzoek door de Frontex Management Board nu is afgerond, of dat er nog vervolgonderzoek komt naar de vijf cases waarin de conclusie niet kon worden getrokken dat er geen grondrechten geschonden zijn, en zo nee, waarom niet. Acht u het denkbaar dat mensenrechtenschendingen die door een EU-dienst door de vingers zijn gezien, of zelfs actief zijn bewerkstelligd, in het midden kunnen blijven liggen zonder dat definitieve conclusies worden getrokken? Ook vragen de leden van de GroenLinks-fractie of de Frontex Management Board voornemens is structurele veranderingen in de Frontex-organisatie aan te brengen met als doel meer zicht te krijgen op de juridische en morele kwaliteit van het handelen van Frontex, en zo nee, waarom niet. De leden van de GroenLinks-fractie vragen voorts hoe het zit met onderzoeken naar nationale autoriteiten die bij het bewaken van de Europese buitengrenzen beschuldigd worden van misstanden. Deze leden vragen welke mogelijkheden er zijn daar op Europees niveau onderzoek naar te laten doen, en of het systeem van wederzijdse Schengenevaluaties daarvoor mogelijk geschikt is.

7. Vragen en opmerkingen vanuit de PvdD-fractie

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de stukken en willen u nog enkele kritische vragen voorleggen.

EU-Migratiepact

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie constateren dat er een voortgangsrapportage inzake de onderhandelingen over het EU-migratiepact op de agenda van de JBZ-Raad staat. Er is een groot aantal twistpunten op te lossen en een definitief migratiepact is nog niet in zicht. Deze leden maken zich grote zorgen over het gebrek aan een oplossing voor de mensonterende situatie aan de Europese buitengrenzen. Bent u bereid in de tussentijd met een groep welwillende landen te gaan werken aan onmiddellijke evacuatie en herverdeling van de mensen die vastzitten op de Griekse eilanden en, zo nee, waarom niet? Erkent u dat de huidige situatie een humanitaire ramp behelst en dat spoed geboden is? De leden van de Partij voor de Dieren-fractie maken zich zorgen over de bouw van (semi)gesloten centra op de Griekse eilanden. Erkent u dat detentie van mensen die bescherming zoeken in strijd is met artikel 5 van het EVRM? Erkent u ook dat detentie van kinderen boven de 12 jaar strijdig is met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK)? Bent u bereid bij de JBZ-Raad te pleiten voor humane, open opvangvoorzieningen?

Pushbacks

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie steunen het onderzoek van het Europees Parlement naar de betrokkenheid van Frontex bij pushbacks. Deze leden willen dat de onderste steen boven komt. Zij zijn geschrokken van de recente berichtgeving dat Griekenland een infrastructuur voor pushbacks lijkt te hebben opgezet.17 Zij zijn tevens geschrokken van de berichtgeving dat groepen vluchtelingen zouden zijn mishandeld door de Bulgaarse politie.18 Kunt u de berichtgeving bevestigen dan wel ontkennen? Kunt u Griekenland en Bulgarije hierop aanspreken tijdens de JBZ-Raad? Ook lezen voorgenoemde leden dat een Nederlandse filmploeg is meegenomen en ondervraagd bij de Grieks-Turkse grens. Persvrijheid is een beschermd recht in de Europese Unie. Bent u bereid Griekenland hierop aan te spreken tijdens de JBZ-Raad? Hoe garandeert u de persvrijheid en de veiligheid van de filmploeg aan de Grieks-Turkse grens?

AIV-advies

Kunt u beschrijven op welke punten het AIV-advies «Het Europese asielbeleid: twee grote akkoorden om de impasse te doorbreken» (117) van 1 december 2020 en uw inzet uiteenlopen?

Grondoorzaken

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie willen aandacht vragen voor de grondoorzaken van migratie, zoals klimaatverandering en de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Zij lezen dat de EC inzet op voortzetting van het huidige beleid rondom grondoorzaken, slechts gericht op humanitaire hulp in de regio. Zij lezen dat het AIV-advies niet ingaat op de grondoorzaken. Zij constateren tevens dat uw inzet zich met name richt op armoedebestrijding en ongelijkheid. Met het oog op de verwoestende gevolgen van klimaatverandering vinden de voorgenoemde leden dit geen toekomstbestendige inzet. Recent onderzoek van de Wereldbank laat zien dat de komende dertig jaar 140 miljoen mensen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika op de vlucht zullen slaan als gevolg van de klimaatverandering. De meeste klimaatvluchtelingen zullen in de regio op zoek gaan betere leefomstandigheden door toenemende droogte, overstromingen, voedselonzekerheid, natuurrampen of conflict veroorzaakt door een tekort aan natuurlijke hulpbronnen. Echter 85% van de mensen die hun land zijn ontvlucht, wordt momenteel al opgevangen in ontwikkelingslanden. Veel van deze ontwikkelingslanden zijn al overbelast en kunnen een toekomstige crisis niet aan. Toenemende aantallen klimaatvluchtelingen zullen bij de EU aankloppen voor bescherming. Houdt u rekening met een toename van het aantal klimaatvluchtelingen en, zo ja, met welke aantallen? Hoe gaat Nederland hierop anticiperen?

Nederland en de EU dragen zelf bij aan het (indirect) veroorzaken van migratiestromen. Niet alleen door de tekortschietende aanpak van de klimaatcrisis, maar ook door de neoliberale handelspolitiek en de winning van conflictgrondstoffen. Deze leden zullen hiervan twee voorbeelden geven. Uit een recent onderzoeksrapport van Oxfam blijkt dat EU-beleid richting Noord-Afrika en met name Tunesië en Marokko, gericht op zowel handelsliberalisatie als het tegengaan van reguliere en irreguliere migratiestromen, inconsistent is.19 De handelsagenda van de EU belemmert economische ontwikkeling en veroorzaakt werkeloosheid in Marokko en Tunesië. Het resultaat is dat de handelsagenda onbedoeld bijdraagt aan het stimuleren van economische migratie, terwijl de EU met haar migratieagenda migratiestromen juist wil tegengaan en het zoeken naar werk in de EU voor migranten juist verhindert. Kent u dit rapport en wat is uw reactie daarop?

De Nederlandse regering heeft een exportkredietverzekering verstrekt aan het Nederlandse bedrijf Van Oord om de financiële risico’s van een gaswinningsoperatie in Mozambique te dekken. De gaswinning in de regio heeft geleid tot een escalatie van geweld en heeft al aan 2.600 Mozambikanen het leven gekost. 700.000 mensen zijn op de vlucht voor het geweld.20 Erkent u dat dit een pijnlijk voorbeeld is van de manier waarop de winning van fossiele brandstof, met steun van de Nederlandse overheid, niet alleen bijdraagt aan de verergering van de klimaatcrisis maar ook aan vluchtelingenstromen?

Deze voorbeelden zijn onderdeel van een groter probleem. Deze leden constateren dat de Monitor Brede Welvaart de waarschuwing draagt dat het Nederlandse economische systeem in den brede andere waarden elders op de wereld bedreigt. De aan het woord zijnde leden constateren dat u de daaruit voortvloeiende eigen verantwoordelijkheid in de aanpak van grondoorzaken van migratie slechts afkoopt door middel van ontwikkelingshulp (veelal in het teken van migratiemanagement) en zich niet inzet voor een bredere aanpak bij haar inzet voor een nieuw Europees migratiebeleid. Deze leden vinden dat een grote omissie. Bent u bereid de aanpak van grondoorzaken van migratie breder te bezien en de Europese en Nederlandse bijdrage aan het (indirect) veroorzaken van migratiestromen in kaart te brengen?

8. Vragen en opmerkingen vanuit de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben kennisgenomen van de agenda van het schriftelijk overleg over de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken met betrekking tot de onderwerpen asiel en migratie. Zij hebben een aantal vragen.

Ten aanzien van de ministeriële conferentie over migratie die op 11 mei is gehouden, vragen deze leden welke «best practices» u daar vernomen heeft. Verder zouden zij willen weten hoe de deelnemende Afrikaanse landen zich hebben geuit over terugkeer samenwerking. Zijn er volgens u op dit onderwerp volgende stappen te zetten tussen de EU en deze landen? Zo ja, welke?

Ten aanzien van de transformatie van het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) naar een volwaardig EU Asielagentschap, vragen deze leden tot welk pakket voorstellen dit door sommige lidstaten gerekend wordt. Zolang niet besloten wordt tot een robuuster mandaat voor een nieuw asielagentschap, hoe kan en hoe moet volgens u de implementatie van het Europese asielacquis door individuele lidstaten beter gemonitord worden? Hoe en door wie wordt nu toezicht gehouden en wat is het resultaat van dit toezicht?

Push backs

De leden van de ChristenUnie-fractie zijn zeer bezorgd over de berichten via de NOS dat de Griekse autoriteiten op georganiseerde wijze asielzoekers terugsturen over de grens met Turkije. Deze leden nemen aan dat u ook kennis heeft genomen van deze berichten. Het is niet de eerste keer dat deze leden horen over deze zogenoemde push backs. Hoe bent u van plan deze berichten over push backs bij de komende Raad aan de orde te stellen? Vindt u dat ook hier – net als in het geval van de berichten over betrokkenheid van Frontex bij push backs – onderzoek afgewacht moet worden? Gaat u pleiten voor onafhankelijk onderzoek naar deze berichten en, zo ja, door wie zou dat uitgevoerd kunnen worden en wat acht u een redelijke termijn waarop hierover uitsluitsel moeten hebben? Deze leden vinden dat dit niet meer dan twee maanden zou mogen duren. Bent u het daarmee eens? Deze leden achten alle leden van de EU medeverantwoordelijk voor deze push backs aangezien maatregelen om Griekenland werkelijk te ontlasten al jaren uitblijven. Deelt u deze mening?

Frontex

Ten aanzien van de vermoede betrokkenheid van Frontex bij push backs zouden deze leden graag vernemen wat het onderzoek hiernaar heeft uitgewezen. Kunt u dit delen met de Kamer? Welke vervolgstappen overweegt u naar aanleiding van dit onderzoek? Hoe heeft de EC gereageerd op dit onderzoek? Indien dit onderzoek er nog altijd niet is, gaat u in de Raad aandringen op spoedige afronding van dit onderzoek, zodat er nog voor de zomer eventuele maatregelen getroffen kunnen worden? De leden van de ChristenUnie-fractie lezen in het verslag van de JBZ-Raad van 11 en 12 maart 2021 dat Kroatië door de EC klaar bevonden wordt toe te treden tot het Schengenverdrag. Deze leden zijn verrast dat geen van de leden bij dit agendapunt de push backs door Kroatië aan de orde heeft gesteld. In de beantwoording van de schriftelijke vragen van Voordewind c.s. (2021D10493) zegt u dat Nederland in het kader van het Schengen-evaluatieactieplan van Kroatië het belang van het naleven van fundamentele rechten aan de Kroatische grens herhaaldelijk, en ook recent nog, op verschillende niveaus aan de orde heeft gesteld, zowel in EU-verband als in bilaterale contacten met Kroatië. Waarom is dit niet terug te vinden in het hierboven genoemde verslag, zo vragen deze leden. Waarom is niet geïntervenieerd door u toen de toetreding tot Schengen besproken werd? Klopt het dat er geen onderzoek door de EC is ingesteld naar de push backs door Kroatië? Deze leden lezen in de eerder genoemde antwoorden op schriftelijke vragen dat de EC Kroatië eerder om meer informatie heeft verzocht na de aantijgingen over pushbacks aan de Kroatische grens. Kunt met de Kamer delen welke informatie hierover gegeven is en welke stappen de EC daarop heeft gezet? U antwoordde ook dat de EC al enige tijd samenwerkt met de Kroatische autoriteiten aan het opzetten van een onafhankelijk monitoringsmechanisme voor grensbeheer. Wanneer komt dit mechanisme er en hoe wordt ervoor gezorgd dat dit werkelijk onafhankelijk kan opereren en voldoende capaciteit heeft voor deze taak? Ten aanzien van het Pact op Asiel en Migratie vragen de voorgenoemde leden of u de voortgangsrapportage van het voorzitterschap met de Kamer kan delen wanneer dit beschikbaar is.

9. Vragen en opmerkingen vanuit de Volt-fractie

De leden van de Volt-fractie merken op dat u recent een aanpassing heeft gedaan zodat asielzoekers voortaan uitgebreid worden gehoord voordat zij hun advocaat kunnen spreken. Dit is een substantiële uitbreiding van het eerste gehoor, wat voorheen bedoeld was om alleen basisgegevens op te vragen van asielzoekers. Met deze aanpassing wordt het eerste gehoor gebruikt om diepgaande informatie op te vragen, over bijvoorbeeld het vluchtverhaal van de asielzoeker. Deze informatie is van groot belang voor het verdere vervolg van de asielprocedure en heeft directe consequenties voor de beoordeling van iemands aanvraag. Hoe verhoudt het uitbreiden van het eerste gehoor waarbij geen rechtsbijstand is toegestaan zich tot het Europese grondrecht op een goed proces zoals opgenomen in het EVRM? Op welke manier wordt gemonitord of op een andere manier gegarandeerd dat de uitkomst van de asielprocedure niet op een onevenredige manier negatief beïnvloedt wordt door het ontnemen van rechtsbijstand bij het eerste gehoor? Specifiek daarbij de vraag hoe dit zich verhoudt tot het EU-recht en de bescherming van rechten van minderjarigen, aangezien voor deze aanpassing waarbij geen rechtsbijstand wordt verleend tijdens het eerste gehoor geen uitzondering is gemaakt voor kinderen (minderjarige asielzoekers)?

10. Vragen en opmerkingen vanuit de SGP-fractie

Geannoteerde Agenda voor de JBZ-Raad van 7–8 juni 2021

Pact op Asiel en Migratie: Stand van zaken en weg vooruit

De leden van de SGP-fractie vragen naar de stand van zaken met betrekking tot het asiel- en migratiepact. Welke voorstellen liggen momenteel op tafel om het pact daadwerkelijk strenger en effectiever te maken, en wat is uw houding ten aanzien van deze voorstellen? In hoeverre worden hierin ook maatregelen meegenomen ten aanzien van het voorkomen van vertrek van migranten uit herkomstlanden, opvang in de regio en beoordeling van asielaanvragen in de regio en aan de grens? Bent u niet met ons van mening dat het voorstel om asielzoekers te hervestigen als zij uit landen komen waarvan 20 procent kans maakt op asiel, veel te slap is? Bent u in de gesprekken met uw Europese collega’s bereid zich ervoor in te zetten dat deze lat hoger komt te liggen?

De leden van de SGP-fractie vernemen dat er veel discussie is over de inrichting van solidariteit in het voorstel. Vindt u niet dat het solidariteitsmechanisme een instrument zou moeten zijn dat echt pas als allerlaatste wordt ingezet, als ook terugkeer en grensprocedure op orde zijn? Bent u het met ons eens dat ten aanzien van terugkeer en grensprocedure in Europees verband nog veel werk aan de winkel is? Wat doet u met uw Europese collega’s eraan om hier concrete stappen te zetten? Voornoemde leden vragen wat de stand van zaken is ten aanzien van de nieuwe terugkeerrichtlijn, en de voortgang van het proces in het Europees Parlement bij de behandeling van deze richtlijn. Wat is daarbij de stand van zaken ten aanzien van de Nederlandse inzet om de mogelijkheden voor gedwongen terugkeer of vreemdelingendetentie te verruimen?

De leden van de SGP-fractie lezen dat de EC strenger wil gaan toezien op de naleving van de Europese regels door lidstaten op het gebied van migratie, met name op hun operationele planning en capaciteit. Hoe kijkt u aan tegen het voorstel van versterkte controle en wat behelst het meer concreet? Hoe verhoudt het strengere toezicht zich tot het uitgangspunt dat lidstaten zelf over de uitvoering en uitwerking van de maatregelen gaan?

Overig

De leden van de SGP-fractie vragen in te gaan op de stand van zaken van de intensivering van onze diplomatieke betrekkingen met Marokko. Is er inmiddels zicht op)overeenstemming over de terugname van afgewezen asielzoekers? Welke mogelijkheden ziet u hierbij voor het betrekken van de sociale zekerheidsverdragen bij deze gesprekken als drukmiddel om te komen tot overeenstemming tussen beide landen? Bent u bereid hiertoe over te gaan? Welke andere, aanvullende middelen kunnen in uw ogen nog ingezet worden om landen die weigeren asielzoekers terug te nemen te bewegen toch aan terugkeer mee te werken? Verder lezen de leden van de SGP-fractie dat de EC structurele samenwerking wil met landen buiten de EU op migratiegebied. Wat is de stand van zaken op dit punt? Hoe passen de plannen van de ECbinnen de Nederlandse aanpak van terugkeer? Wat is de stand van zaken ten aanzien van de lijst van herkomstlanden en welke termijn heeft de EC gekregen om verbeteringen af te spreken met prioriteitslanden? Om welke landen gaat het?

De leden van de SGP-fractie constateren dat in de achterliggende periode de druk op de Europese buitengrenzen weer is toegenomen, door een plotselinge toename van de toestroom. Hoe kijkt u naar deze toestroom? Wat zijn volgens u de oorzaken en op welke manier wordt deze toename in toestroom in Europees verband tegengegaan?

X Noot
3

Tweede Kamer, vergaderjaar 2020–2021, Aanhangsel Handelingen, nr. 2207.

X Noot
4

Trouw, Duizenden migranten zijn alweer weggestuurd uit Ceuta, terwijl de ruzie tussen Madrid en Rabat verder oploopt, 20 mei, https://www.trouw.nl/buitenland/duizenden-migranten-zijn-alweer-weggestuurd-uit-ceuta-terwijl-de-ruzie-tussen-madrid-en-rabat-verder-oploopt~b703e863/.

X Noot
5

Algemeen Dagblad, Erdogan wil EU onder druk zetten door migratiekraan op te draaien,17 mei 2021, https://www.ad.nl/buitenland/erdogan-wil-eu-onder-druk-zetten-door-migratiekraan-open-te-draaien~a965b747/.

X Noot
6

Staatssecretaris Justitie en Veiligheid, tijdens het Vragenuur van 11 mei 2021.

X Noot
7

EU Observer, EU rejects UN blame for migrant sea deaths, 31 mei 2021, https://euobserver.com/migration/151982.

X Noot
8

Kamerstukken 35 483, nr. 68 en 19 637, nr. 2709.

X Noot
9

Kamerstuk 19 637, nr. 2725.

X Noot
10

Kamerstuk 35 483, nr. 72.

X Noot
11

ECLI:NL:RBDHA:2021:1307.

Naar boven