33 576 Natuurbeleid

X BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 november 2021

Hierbij bied ik uw Kamer, in afstemming met de provincies, de zevende Voortgangsrapportage Natuur aan. Deze voortgangsrapportage informeert uw Kamer over de stand van zaken bij de uitvoering van de afspraken zoals overeengekomen in het Natuurpact en overige onderdelen van het natuurbeleid. De rapportage heeft als peildatum 1 januari 2021.

In deze brief ga ik nader in op achtereenvolgens de belangrijkste uitkomsten uit de voortgangsrapportage, op de Taskforce versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare extra natuur en op de stand van zaken met betrekking tot de moties en toezeggingen die gerelateerd zijn aan de Voortgangsrapportage Natuur.

Belangrijkste uitkomsten zevende Voortgangsrapportage Natuur

In het rapportagejaar 2020 hebben provincies, het Rijk en andere maatschappelijke partners substantiële stappen gezet bij het realiseren van meer en betere natuur in Nederland. Desalniettemin blijft het uitvoeringstempo van de inrichting van extra natuur een punt van zorg en aandacht. Datzelfde geldt voor de verbetering van de kwaliteit van de natuur en het biodiversiteitsherstel.

Van de in het Natuurpact overeengekomen uitbreidingstaakstelling van het Natuurnetwerk Nederland van minimaal 80.000 hectare was op 1 januari 2021 44.321 hectare gerealiseerd, waarmee de restanttaakstelling voor de jaren 2021 tot en met 2027 dus 35.679 hectare bedraagt. In het jaar 2020 is 2.850 extra natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland ingericht. De totale omvang van de natuur in het Natuurnetwerk Nederland bedroeg op 1 januari 2021 698.253 hectare. Hoewel de natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland dus gestaag uitbreidt, is het jaarlijkse tempo van de groei te laag om de afgesproken doelstelling voor 2027 te halen.

Niet alleen de omvang van het areaal natuur is van belang, ook de kwaliteit van de natuur en de daarvoor noodzakelijke milieucondities en ruimtelijke condities zijn een belangrijk aandachtspunt. In hoofdstuk 3 is, op basis van de door uw Kamer gewenste indicatoren, in beeld gebracht wat de stand van zaken is wat betreft de kwaliteit van de natuur. Helaas is de kwaliteit op veel plekken nog onvoldoende. Ontoereikende condities, door verdroging, verzuring, vermesting en versnippering zijn hiervoor een belangrijke verklaring.

Mede om dat tij te keren heeft het kabinet in 2020 besloten tot een langetermijnaanpak stikstof. Onderdeel hiervan is het Programma Natuur, een pakket van ongeveer € 3 miljard in de periode tot en met 2030, aanvullend op de afspraken uit het Natuurpact, bedoeld voor extra natuurherstel en -ontwikkeling, met name in en rondom stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. De eerste fase van het programma Natuur is inmiddels van start gegaan.

Taskforce versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare extra natuur

Zoals in de voortgangsrapportage en hierboven vermeld, is het tempo van de jaarlijkse uitbreiding van het Natuurnetwerk Nederland te laag om het overeengekomen doel van minimaal 80.000 hectare in 2027 te halen. Om in de resterende zeven jaar de nog ontbrekende 35.679 hectare nieuwe natuur te realiseren, is een substantiële versnelling van de uitvoering noodzakelijk.

Provincies en Rijk zijn, samen met terreinbeherende organisaties, gesprekken gestart om beter zicht te krijgen op de voortgang van de verwerving en inrichting van nieuwe natuur, de belemmeringen die daarbij worden gesignaleerd en de mogelijkheden voor versnelling van de uitvoering. Daarbij is ook geconstateerd dat de situatie, en daarmee ook de urgentie voor versnelling, per provincie verschillend is. Bijlage 1 van de voortgangsrapportage geeft inzicht in de resterende inrichtingsambitie per provincie. Maatwerk per provincie is dus vereist.

Provincies constateren dat een gezamenlijke inzet, waarbij zij ook kunnen leren van elkaars ervaringen, nuttig en noodzakelijk is. De provincies hebben daarom, in overleg met mijn ministerie, besloten een taskforce in te stellen die zich richt op de noodzakelijke versnelling van de restantopgave nieuwe natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland. Het doel van deze taskforce is beter zicht te krijgen op de inrichtingscijfers, belemmeringen en mogelijke versnellingsacties in kaart te brengen en te adviseren over wat de komende jaren nodig en mogelijk is om het afgesproken einddoel in 2027 te realiseren.

De taskforce zal onder andere kijken naar de in deze Voortgangsrapportage Natuur gesignaleerde belemmeringen en problemen die het realisatietempo verlagen, zoals de stijgende grondprijzen vanwege een toename in de opgave voor het landelijk gebied, een te lage grondmobiliteit en geringe bereidwilligheid van grondeigenaren om grond te verkopen of om de functie te veranderen naar natuur. Zie ook de passages hierover in de voortgangsrapportage (p. 16 en 17).

De provincies maken op basis van de adviezen vervolgens afspraken over strategieën om de noodzakelijke versnelling in hun provincie te realiseren. In het bestuurlijk overleg natuur van 24 november 2021 heb ik met provincies afgesproken dat zij hiervoor vóór de zomer van 2022 voorstellen zullen doen. Bij het aanbieden van de volgende Voortgangsrapportage Natuur, in het najaar van 2022, zal ik uw Kamer informeren over de voortgang inclusief een gezamenlijk en globaal beeld van de situatie per provincie, onder andere wat betreft de «onderhanden hectares».

Toezegging eenduidigheid definities Voortgangsrapportage Natuur

Bij de behandeling in uw Kamer van de Aanvullingswet Omgevingswet natuur heb ik toegezegd erop toe te zien dat de gehanteerde definities in de voortgangsrapportages natuur zo eenduidig mogelijk zullen zijn. De Voortgangsrapportage Natuur, die ik sinds enkele jaren samen met de gezamenlijke provincies opstel, heeft onder andere als doel om de uniformiteit van de voortgangsinformatie over het natuurbeleid te versterken. Het maken van de Voortgangsrapportage Natuur is een gezamenlijk proces, waarbij op basis van uniforme uitvraag informatie bij provincies wordt ingewonnen en verwerkt in een gezamenlijke rapportage.

Ik ben van mening dat de uniformiteit in de Voortgangsrapportage Natuur de afgelopen jaren aanzienlijk is versterkt. Op een enkel onderdeel (zoals de «onderhanden» hectares bij de inrichting van het Natuurnetwerk Nederland) wordt nog gewerkt aan verbetering, die zichtbaar zal worden in de volgende voortgangsrapportages.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, C.J. Schouten