Regeling van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 15 november 2023, 3719196-1056311-VGP, houdende de aanwijzing van Nutri-Score als voedselkeuzelogo en van de gebruiksvoorwaarden ervan (Warenwetregeling aanwijzing voedselkeuzelogo)

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

Gelet op:

• de artikelen 36 en 38 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten, tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 1924/2006 en (EG) nr. 1925/2006 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 87/250/EEG van de Commissie, Richtlijn 90/496/EEG van de Raad, Richtlijn 1999/10/EG van de Commissie, Richtlijn 2000/13/EG van het Europees Parlement en de Raad, Richtlijnen 2002/67/EG en 2008/5/EG van de Commissie, en Verordening (EG) nr. 608/2004 van de Commissie (PbEU 2011, L 304);

• artikel 23 van Verordening (EG) nr. 1924/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen (PbEU 2006, L 404);

• artikel 11, eerste en derde lid, van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen;

Besluit:

Artikel 1

In deze regeling wordt verstaan onder:

– Nutri-Score:

Uniemerk dat door Santé publique France is geregistreerd bij het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie;

– Gebruiksvoorwaarden:

de regels voor gebruik van Nutri-Score, gepubliceerd op www.nutriscorevoorbedrijven.nl, getiteld ‘Nutri-Score reglement’.

Artikel 2

Nutri-Score wordt aangewezen als voedselkeuzelogo. Bij het gebruik van Nutri-Score worden de gebruiksvoorwaarden in acht genomen.

Artikel 3

Deze regeling treedt in werking met ingang van 1 januari 2024.

Artikel 4

Deze regeling wordt aangehaald als: Warenwetregeling aanwijzing voedselkeuzelogo.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E.J. Kuipers

TOELICHTING

1. Algemeen

Aanleiding

Op 23 november 2018 is het Nationaal Preventieakkoord¹ vastgesteld. Hierin staan afspraken die de rijksoverheid en ruim 70 partijen hebben gemaakt over het invoeren van maatregelen om overgewicht, roken en probleemdrinken tegen te gaan. Partijen die dit akkoord hebben ondertekend, zijn onder meer koepelorganisaties van de zorg, patiëntenorganisaties, bedrijven, gemeenten en onderwijsinstellingen. Het Nationaal Preventieakkoord omvat een aantal maatregelen op het terrein van gezonde voeding. Gezonde voeding is belangrijk voor iedereen, niet alleen voor mensen met overgewicht. Om te faciliteren dat consumenten zelf bewust gezondere keuzes kunnen maken, is in het Nationaal Preventieakkoord afgesproken dat de rijksoverheid in 2020 een nieuw, breed gedragen voedselkeuzelogo zou introduceren. Met een gezondere keuze wordt in deze toelichting bedoeld het kiezen van levensmiddelen die een betere samenstelling hebben ten opzichte van vergelijkbare levensmiddelen in een bepaalde productcategorie.

Hierbij werd als voorwaarde gesteld dat de keuze voor het logo zou berusten op gedegen en onafhankelijk consumentenonderzoek. Ook werd het van groot belang geacht dat het te kiezen logo zou aansluiten bij de manier waarop mensen hun keuzes maken: begrijpelijkheid voor de consument moest leidend zijn. Bij het maken van de keuze zou voorts rekening moeten worden gehouden met de Schijf van Vijf en tot slot zouden de Europese ontwikkelingen met betrekking tot voedselkeuzelogo’s moeten worden meegewogen.

Proces

Vanaf november 2018 zijn de werkzaamheden aangevangen om uitwerking te geven aan bovengenoemde afspraak in het Nationaal Preventieakkoord.

Bij de uitwerking van de voorwaarden voor het te kiezen voedselkeuzelogo heeft overleg plaatsgevonden met verschillende partijen. De Consumentenbond, de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (Hartstichting, Nierstichting, Diabetesfonds), het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI), Koninklijke Horeca Nederland (KHN), Vereniging Nederlandse Cateraars (Veneca), het Voedingscentrum, het RIVM en het Ministerie van LNV zijn bij de besluitvorming betrokken.

In onafhankelijk consumentenonderzoek² zijn drie voedselkeuzelogo’s vergeleken die momenteel in Europese landen worden gebruikt. Er is onderzocht in hoeverre deze logo’s consumenten helpen om een gezondere keuze te maken. Uit het consumentenonderzoek blijkt dat consumenten met Nutri-Score het beste naar de gezondere keuze kunnen worden geleid. In het winkelschap kunnen vergelijkbare producten simpel en snel onderling worden vergeleken: in één oogopslag kunnen consumenten zien welk product de gezondere keuze is. Hiermee wordt het eenvoudiger om een gezondere keuze te maken.

Het consumentenonderzoek laat echter ook zien dat een deel van de respondenten bij niet overeenkomende informatie van de Schijf van Vijf en het logo, niet meer goed in staat is de gezondere keuze te maken. Het RIVM en het Voedingscentrum hebben een studie naar Nutri-Score uitgevoerd,³ waarin men tot de conclusie is gekomen dat bij een aantal producten in diverse categorieën het voedingsadvies vanuit Nutri-Score en de Schijf van Vijf niet exact overeenkomen.

Op grond van de resultaten van de onderzoeken en in afstemming met de genoemde partijen, heeft de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport alles overwegende ervoor gekozen om Nutri-Score als voedselkeuzelogo aan te wijzen.⁴ Wel moet het algoritme (de achterliggende berekening) van Nutri-Score zodanig worden aangepast dat door het logo bij de Nederlandse consumenten zo min mogelijk verwarring kan ontstaan over wat de gezondere keuze is.

Begin 2020 heeft de Staatssecretaris de Franse overheid geïnformeerd over de keuze voor Nutri-Score. Nederland neemt deel aan het internationale overleg, waarin afspraken worden gemaakt over de uitvoering en organisatie. Een onafhankelijk wetenschappelijk comité buigt zich over de berekeningen achter de Nutri-Score en heeft de opdracht ervoor te zorgen dat de voedingskundige criteria van Nutri-Score afgestemd zijn met de voedingsrichtlijnen van de deelnemende landen. Dit heeft geleid tot herziening van het algoritme voor vast voedsel en dranken. De Gezondheidsraad heeft op verzoek van VWS over het herziene algoritme voor het vaste voedsel advies uitgebracht (gepubliceerd op 29 november 2022). De Gezondheidsraad heeft de mate van overeenstemming van Nutri-Score met de Schijf van Vijf en de Richtlijnen Goede Voeding onderzocht. De Gezondheidsraad stelt vast dat het algoritme nu beter hierop aansluit, maar nog niet perfect is. Met betrekking tot de imperfecties ziet de Gezondheidsraad voldoende mogelijkheden om het logo in de toekomst verder te verbeteren.

Aanwijzing Nutri-Score

Nutri-Score beoogt een hulpmiddel te zijn waarmee consumenten eenvoudig kunnen kiezen voor het product met de betere samenstelling bij hun aankopen binnen een productgroep. De Nutri-Score wordt vastgesteld door punten toe te kennen voor de hoeveelheden eiwit, vezels, fruit, groente, peulvruchten en noten die een levensmiddel bevat. Van deze score worden punten afgetrokken voor het energiegehalte (kilocalorieën), de hoeveelheden suikers, verzadigd vet en zout. Aan de hand van de totaalscore krijgt een product een A, B, C, D of E. Producten met een donkergroene A hebben een betere samenstelling dan dezelfde soort producten met een donkeroranje E.

Het gebruik van Nutri-Score als voedselkeuzelogo is een vrijwillige keuze van levensmiddelenbedrijven. Indien levensmiddelenbedrijven Nutri-Score toepassen, dienen zij aan de gebruiksvoorwaarden te voldoen en het logo op de voorkant van hun levensmiddel te plaatsen. Dit helpt consumenten om in één oogopslag te zien welk product de gezondere keuze is.

Met deze regeling wordt Nutri-Score aangewezen als voedselkeuzelogo. De gebruiksvoorwaarden worden gepubliceerd op een voor ondernemers en het brede publiek toegankelijke website (www.nutriscorevoorbedrijven.nl). In de gebruiksvoorwaarden staat dat bij gebruik van het logo Nutri-Score de voorschriften van het grafisch charter in acht dienen te worden genomen. Het grafisch charter stelt eisen aan de afmetingen van het logo, het kleurgebruik en de plaatsing van het logo op verpakkingen en communicatiedragers.

Omdat het logo niet verplicht wordt gesteld, kunnen levensmiddelenbedrijven zelf de afweging maken of zij Nutri-Score als voedselkeuzelogo willen gebruiken. Indien een levensmiddelenbedrijf hiervoor kiest, dan dient het de voorschriften uit de gebruiksvoorwaarden na te leven. Nutri-Score is een Uniemerk dat door de merkhouder Santé publique France (l’agence nationale de santé publique) is geregistreerd bij het Bureau voor intellectuele eigendom van de Europese Unie (EUIPO). Bij het toepassen van het logo Nutri-Score dienen niet alleen de door de merkhouder opgestelde voorwaarden voor het gebruik van het merk in acht te worden genomen, maar dient tevens rekening te worden gehouden met de algemene met het oog op de handelsmerkbescherming na te leven voorschriften op het gebied van merkenrecht, recht inzake eerlijke handel en strafrecht.

Nationaal juridisch kader

Artikel 1 van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen definieert een voedselkeuzelogo als een logo dat het voor consumenten eenvoudiger maakt levensmiddelen te kiezen die ten opzichte van vergelijkbare levensmiddelen in een productcategorie gezonder zijn. Op grond van artikel 11 van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen mag bij de verhandeling van een levensmiddel een voedselkeuzelogo worden gebezigd, mits voldaan wordt aan de voorwaarden zoals gesteld in dat artikel. In 2021 is een wijziging van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen doorgevoerd, waardoor het niet langer vereist is dat het bedrijfsleven een verzoek indient tot goedkeuring van een voedselkeuzelogo.⁵

In Nederland geldt het beginsel van wederzijdse erkenning. Dit houdt in dat een EU-lidstaat de verkoop van waren die in een andere EU-lidstaat rechtmatig in de handel zijn gebracht, niet mag verbieden op zijn grondgebied, omdat deze waren niet voldoen aan de eigen nationale voorschriften. Daarbij is wel van belang dat de waren uit een andere Europese lidstaat ten minste een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden. Deze clausule van wederzijdse erkenning is opgenomen in artikel 13d van de Warenwet. Het verhandelen van waren afkomstig uit andere Europese lidstaten wordt niet verboden op grond van eisen gesteld in deze regeling.

2. Gevolgen voor regeldruk

Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) heeft het dossier niet geselecteerd voor een formeel advies, omdat het geen gevolgen voor de regeldruk van burgers en bedrijven heeft.

3. Consultatie

Het ontwerp van deze regeling is op 7 april 2021 voorgelegd aan de deelnemers aan het Regulier Overleg Warenwet (ROW)⁶. Naar aanleiding van deze consultatie zijn enkele wijzigingen in de toelichting doorgevoerd. Zo is verduidelijkt waarom aansluiting werd gezocht bij de voedingsrichtlijnen van andere lidstaten van de Europese Unie: dit om mogelijk te maken dat er een logo wordt aangewezen dat op Europees niveau breed wordt gedragen.

4. Handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid

Het ontwerp van deze regeling is gelijktijdig met het voorstel tot wijziging van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen⁷ door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (hierna: NVWA) beoordeeld op handhaafbaarheid, uitvoerbaarheid en fraudebestendigheid. Het besluit wordt uitvoerbaar geacht. Wel heeft de NVWA ten aanzien van de handhaafbaarheid als kanttekening aangegeven dat er sprake is van beperkte capaciteit van de organisatie en het toezicht risicogericht plaatsvindt.

5. Notificatie

Verordening (EG) nr. 1924/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen (PbEU 2006, L 404) (hierna: claimsverordening) heeft algemene beginselen voor alle claims inzake levensmiddelen vastgesteld. Het voedselkeuzelogo Nutri-Score moet worden beschouwd als voedingsclaim als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onder 4°, van deze verordening. Op grond van artikel 8, eerste lid, van de claimsverordening zijn uitsluitend de voedingsclaims toegestaan die in de bijlage bij deze verordening worden vermeld. Deze voedingsclaims hebben steeds betrekking op uitsluitend de hoeveelheid energie van een levensmiddel of op de hoeveelheid van één stof of nutriënt. Het voedselkeuzelogo Nutri-Score is reeds hierom niet geschikt om aan deze bijlage te worden toegevoegd: bij het berekenen van de Nutri-Score wordt immers de gehele samenstelling van een levensmiddel in acht genomen. Een lidstaat dient op grond van artikel 23 van de claimsverordening het gebruik van claims op zijn grondgebied te notificeren, indien deze claims niet aan de claimsverordening voldoen.

Ter bescherming van de goede voorlichting van consumenten dient op grond van artikel 36 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten⁸ vrijwillig verstrekte voedselinformatie aan een aantal eisen te voldoen. Ook in dit kader is de Commissie op de hoogte gesteld van de tekst van deze regeling.

Tot slot dient ter voldoening aan artikel 5, eerste lid, juncto artikel 6, zevende lid, van Richtlijn (EU) 2015/1535⁹ te worden genotificeerd, omdat artikel 2 mogelijk technische voorschriften bevat.

Op grond van bovengenoemde Europese notificatieverplichtingen is het ontwerp van deze regeling op 4 augustus 2021 aan de Europese Commissie genotificeerd (kenmerk 2021/530/NL). Italië heeft een uitvoerig gemotiveerde mening (hierna: UGM) ingediend, waardoor de status-quoperiode is verlengd van 5 november 2021 tot 7 februari 2022. In de UGM zijn bedenkingen geuit over de geschiktheid van Nutri-Score als voedselkeuzelogo, omdat niet op voorhand duidelijk wordt gemaakt om welke reden een product de gezondere keuze is in een bepaalde levensmiddelencategorie.

Onder andere op basis van de resultaten van het reeds aangehaalde onderzoek van Motivaction¹⁰ waaruit blijkt dat consumenten met Nutri-Score het beste naar de gezondere keuze kunnen worden geleid, is toch voor Nutri-Score gekozen. De UGM heeft niet geleid tot wijzigingen in het ontwerp van deze regeling.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E.J. Kuipers

---

1 Bijlage bij Kamerstukken II, 2018/19, 32 793, nr. 339.

2 Motivaction, ‘Effectiviteit van beeldmerken van drie voedselkeuzelogo’s’, 30 oktober 2019, Raadpleegbaar via https://www.rijksoverheid.nl/.

3 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Voedingscentrum, ‘Deskstudie Voedselkeuzelogo’s onder de loep’, 28 november 2019. Raadpleegbaar via https://www.rijksoverheid.nl/.

4 Kamerstukken II, 2019/20, 32 793, nr. 459.

5 Besluit van 4 mei 2023, houdende wijziging van het Warenwetbesluit informatie levensmiddelen en het Warenwetbesluit bestuurlijke boeten in verband met het wijzigen van de voorwaarden waaronder een voedselkeuzelogo mag worden gebezigd (Stb. 2023, 161).

6 Aan het ROW nemen vertegenwoordigers deel van ondernemers (industrie en handel), van consumenten, van ministeries (met name van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.

7 Inmiddels gepubliceerd in Stb. 2023, 161.

8 Volledige titel Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten, tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 1924/2006 en (EG) nr. 1925/2006 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 87/250/EEG van de Commissie, Richtlijn 90/496/EEG van de Raad, Richtlijn 1999/10/EG van de Commissie, Richtlijn 2000/13/EG van het Europees Parlement en de Raad, Richtlijnen 2002/67/EG en 2008/5/EG van de Commissie, en Verordening (EG) nr. 608/2004 van de Commissie (PbEU 2011, L 304).

9 Richtlijn (EU) 2015/1535 van het Europees Parlement en de Raad van 9 september 2015 betreffende een informatieprocedure op het gebied van technische voorschriften en regels betreffende de diensten van de informatiemaatschappij (PbEU 2015, L 241).

10 Motivaction, ‘Effectiviteit van beeldmerken van drie voedselkeuzelogo’s’, 30 oktober 2019, Raadpleegbaar via https://www.rijksoverheid.nl/.