Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 11 juli 2022, houdende wijziging van de Kiesregeling in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

Gelet op de artikelen D 3, vierde lid, G 6, tweede lid, M 3, vijfde lid, M 6, vijfde lid, en M 6b, zevende lid, van de Kieswet;

Besluit:

ARTIKEL I

Bijlage 1 bij artikel 1 van de Kiesregeling wordt als volgt gewijzigd:

1. Model D 3-1 wordt als volgt gewijzigd:

a. In het opschrift wordt ‘D 3-1’ vervangen door ‘D 3-1. Registratieformulier voor kiezers buiten Nederland’.

b. Het model wordt vervangen door het model dat is opgenomen in onderdeel A van de bijlage bij deze regeling.

2. Model G 1-1 wordt als volgt gewijzigd:

a. In het opschrift wordt ‘G 1-1’ vervangen door ‘G 1-1. Verzoek tot registratie van een aanduiding (en logo)’.

b. Het model wordt vervangen door het model dat is opgenomen in onderdeel B van de bijlage bij deze regeling.

3. Model M 3 wordt als volgt gewijzigd:

a. In het opschrift wordt ‘M 3’ vervangen door ‘M 3. Verzoek om per brief te stemmen’.

b. Het model wordt vervangen door het model dat is opgenomen in onderdeel C van de bijlage bij deze regeling.

4. Onder vernummering van de modellen M 6-1, M 6-2 en M 6-3 tot de modellen M 6-3, M 6-4 en M 6-5 worden de modellen in onderdeel D van de bijlage bij deze regeling ingevoegd.

5. Na model M 6-5 (nieuw) worden de modellen in onderdeel E van de bijlage bij deze regeling ingevoegd.

ARTIKEL II

Deze regeling treedt in werking op het tijdstip waarop het op 9 december 2020 bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal ingediende voorstel van wet tot wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland (35 670) in werking treedt.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, H.G.J. Bruins Slot

BIJLAGE BEHOREND BIJ ARTIKEL I

A

B

C

D

Model M 6-1. Stembiljet voor kiezers buiten Nederland

Model M 6-2. Overzicht van de kandidaten voor kiezers buiten Nederland

E

Model M 6b-1. Verzoek om een vervangend briefstembewijs voor kiezers buiten Nederland

Model M 6b-2. Vervangend briefstembewijs voor kiezers buiten Nederland

TOELICHTING

1. Inleiding

Met deze regeling zijn in de Kiesregeling enkele modellen aangepast en enkele modellen toegevoegd. De wijzigingen houden verband met de recente wijziging van de Kieswet. Het gaat om de wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland.¹

2. Inhoud van de regeling

Deze regeling bevat aangepaste modellen voor het verzoek om per brief te stemmen (§ 2.1) en een nieuw formulier waarmee zowel een verzoek tot registratie van een aanduiding van een politieke groepering als, indien het de registratie betreft ten behoeve van Tweede Kamer- of Europees Parlementsverkiezingen, een logo kan worden ingediend (§ 2.2). Deze regeling bevat tevens een model voor het stembiljet voor kiezers buiten Nederland (§ 2.3), een model voor het overzicht van de kandidaten (§ 2.4), een model voor het schriftelijke verzoek om een vervangend briefstembewijs en een formulier voor het vervangend briefstembewijs (beide § 2.5).

2.1. Registratieformulier voor kiezers buiten Nederland

Op grond van de wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland is het uitgangspunt dat kiezers buiten het Koninkrijk der Nederlanden hun stembiljet per e-mail ontvangen. De uitzondering is dat zij hun stembiljet per post ontvangen. De uitzondering geldt indien de kiezer buiten het Koninkrijk heeft aangegeven zijn stembiljet per post te willen ontvangen of indien van hem geen e-mailadres bekend is. Dit is geregeld in artikel D 5, derde en vierde lid, van het Kiesbesluit. Voor kiezers die tijdelijk in het buitenland verblijven is dit neergelegd in artikel M 3, derde en vierde lid, van de Kieswet. Met deze regeling is het model aangepast waarmee de kiesgerechtigde Nederlander in het buitenland zich registreert als kiezer buiten Nederland. Het betreft zowel het model voor de kiezer die permanent in het buitenland verblijft (model D 3-1) als het model voor de kiezer die tijdelijk in het buitenland verblijft (model M 3). Daar waar de kiezer wordt verzocht zijn e-mailadres in te vullen is het woord ‘optioneel’ geschrapt. Ook is de tekst onder rubriek 4 (model D 3-1) dan wel rubriek 3 (model M 3) waar de kiezer werd gevraagd of hij zijn stembiljet per post of per e-mail wilde ontvangen, in overeenstemming gebracht met de Kieswet (artikel M 3, derde en vierde lid) en het Kiesbesluit (artikel D 5, derde en vierde lid). Verder is uit model M 3 de mogelijkheid verwijderd voor het invullen van het geslacht van de kiesgerechtigde. Dit is geen noodzakelijk gegeven. Model D 3-1 kende die mogelijkheid al niet, zodat de modellen D 3-1 en M 3 in dit opzicht nu met elkaar in overeenstemming zijn. Van de gelegenheid is gebruikgemaakt om de tekst van model D 3-1 onder rubriek 7 meer in overeenstemming te brengen met artikel B 1, eerste en tweede lid, van de Kieswet. Meer specifiek is verduidelijkt dat ook de meerderjarige kinderen die een gemeenschappelijke huishouding voeren met een Nederlander die in Aruba, Curaçao of Sint Maarten werkzaam is in Nederlandse openbare dienst, kiesgerechtigd zijn.

Ten slotte zijn enkele wijzigingen in de vormgeving doorgevoerd, waardoor het model meer ruimte biedt voor het invullen van de vereiste contactgegevens. Het advies van de Kiesraad om door middel van een aanvullende zinsnede in rubriek 4a van model D 3-1 in het register opgenomen kiesgerechtigden erop te attenderen dat zij bij een wijziging van hun persoons- of adresgegevens deze verandering doorgeven aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Den Haag, is niet overgenomen. Het moment waarop men een verzoek indient om te worden opgenomen in het register van kiesgerechtigden buiten Nederland lijkt daarvoor niet geschikt daar die situatie zich op dat moment niet voordoet.

2.2. Registratie van een logo

Sinds 1956 kent de Kieswet een regeling voor de registratie van aanduidingen van politieke groeperingen. Een aanduiding is de naam waarmee een politieke partij op het stembiljet voor kiezers herkenbaar wil zijn. Sinds juni 2013 kunnen op basis van de Tijdelijke experimentenwet stembiljetten en centrale stemopneming ook logo’s van politieke partijen in dat register worden bijgeschreven. Althans, voor zover het een registratie betreft ten behoeve van Tweede Kamerverkiezingen of ten behoeve van verkiezingen van de voor Nederland te kiezen leden in het Europees Parlement. Als politieke groeperingen alléén hun aanduiding registreren, leidt dit ertoe dat hun logo niet kan worden afgebeeld op het stembiljet voor kiezers buiten Nederland. Daarom heeft de Kiesraad, op 5 februari 2018² en 13 juli 2020³, geadviseerd om het formulier waarmee een verzoek tot registratie van een logo kan worden ingediend⁴ te combineren met het aanvraagformulier voor de registratie van een aanduiding.⁵ Politieke groeperingen kunnen alsdan met één aanvraag gelijktijdig twee besluiten uitlokken: een besluit ex artikel G 1 van de Kieswet op het verzoek tot registratie van hun aanduiding en een besluit ex artikel G 1a van de Kieswet op het verzoek tot registratie van hun logo. De genoemde adviezen van de Kiesraad hebben eerder niet tot aanpassing van model G 1-1 geleid, omdat de registratie van een logo destijds nog onderdeel uitmaakte van een tijdelijke experimentenregeling. Nu in een definitieve regeling is voorzien, zijn deze adviezen alsnog overgenomen. In model G 1-1 is daartoe een nieuwe rubriek ingevoegd: rubriek 6. De ruimte om eventuele opmerkingen te maken, welke op model B voorkwam, is daarbij niet overgenomen.

In de consultatieversie van deze regeling stond in rubriek 6 van model G 1-1 nog expliciet dat het gelijktijdig indienen van een verzoek tot registratie van een logo bij een verzoek tot registratie van een aanduiding niet verplicht is. De met deze regeling op die plaats vastgestelde tekst spoort politieke groeperingen nadrukkelijker aan om ook hun logo te registreren. Deze aanpassing houdt verband met artikel 5 van de Tijdelijke experimentenwet nieuwe stembiljetten, zoals gewijzigd door het amendement-Leijten.⁶ Als de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft besloten dat bij een Tweede Kamer- of Europees Parlementsverkiezing een experiment plaatsvindt als bedoeld in artikel 2, eerste lid, van de Tijdelijke experimentenwet nieuwe stembiljetten, dan zijn politieke groeperingen gehouden om gelijktijdig bij hun verzoek tot registratie van hun aanduiding ook een verzoek tot registratie van hun logo in te dienen. Dat de minister een dergelijk besluit heeft genomen, blijkt uit de bekendmaking daarvan in de Staatscourant. Heeft de minister (nog) niet formeel besloten tot het houden van een experiment bij de genoemde verkiezing, dan is het gelijktijdig indienen van een verzoek tot registratie niet verplicht. Het met deze regeling vastgestelde model is toepasbaar in beide situaties. Het advies van de Kiesraad om in het model tot uitdrukking te brengen dat het besluit van het centraal stembureau op een verzoek tot registratie van een logo geen impact heeft op zijn besluit op een verzoek tot registratie van een logo is daarbij – hoewel op zich juist – niet overgenomen. Met name niet omdat, zoals hiervoor beschreven, politieke groeperingen in sommige gevallen wel verplicht zijn om gelijktijdig met een verzoek tot registratie van een aanduiding ook een verzoek tot registratie van een logo in te dienen. Daarnaast pleegt de Kiesraad in de praktijk op beide verzoeken ook één gecombineerd besluit te nemen.⁷ Ook op andere kleine punten is model G 1-1 aangepast. Zo zijn de technische eisen voor het digitaal aanleveren van een logo in overeenstemming gebracht met het Kiesbesluit (artikel G 2, tweede lid). In rubriek 2 is de tekst ‘De politieke groepering’ vervangen door ‘Statutaire naam van de politieke groepering’. Beoogd is hiermee duidelijker te maken dat op die plaats niet de aanduiding van de politieke groepering is bedoeld, maar haar officiële (statutaire) naam. Het advies van de Kiesraad om politieke groeperingen in deze rubriek ook naar (de vindplaats van) hun (officiële) website te vragen is niet overgenomen. Dat zou in strijd zijn met het beginsel van minimale gegevensverwerking zoals dit in de Algemene wet bestuursrecht is neergelegd.⁸ Model G 1-1 is bedoeld voor de registratie van een aanduiding (en logo) ten behoeve van toekomstige verkiezingen. Het internetadres van een politieke groepering is daarbij geen relevant gegeven. In rubriek 3 is de instructie verduidelijkt. Voorts is de lay-out van het model geüniformeerd.

2.3. Stembiljet voor kiezers buiten Nederland

Met deze regeling is het model voor het stembiljet⁹ aangepast in die zin dat daarop niet langer staat vermeld dat de kiezer die per brief stemt, het stemvakje dient in te kleuren met rood, zwart, blauw of groen. Ook wordt van de kiezer niet langer gevraagd om ‘de witte stip’ in te kleuren. Deze wijzigingen hangen direct samen met de in de Kieswet aangebrachte wijziging om het invullen van het stembiljet voor de kiezers te vereenvoudigen (artikel M 7, eerste lid, van de Kieswet). Verder is het model voor het stembiljet aangepast in die zin dat daarop bij elke partij wordt vermeld hoeveel kandidaten op de lijst staan. Hieronder is een voorbeeld in detail van deze vermelding afgebeeld. Indien achter de aanduiding (naam) van een partij de vermelding in dit voorbeeld zou staan, heeft die partij 26 kandidaten op de lijst staan.

Voorbeeld van de vermelding op het stembiljet van het aantal kandidaten (hier 26) van een partij

2.4. Overzicht van de deelnemende kandidaten, geordend per lijst

Artikel M 6 van de Kieswet schrijft voor, voor zover hier van belang, dat de kiezer die het is toegestaan om per brief te stemmen, een overzicht van de deelnemende kandidaten, geordend per lijst, krijgt toegezonden. Het overzicht betreft een overzicht van door het centraal stembureau geldig verklaarde lijsten met de daarop gehandhaafde kandidaten. Aldus staan de kandidaten, de Kiesraad wijst daar terecht op, in het overzicht op dezelfde wijze en in dezelfde volgorde als zij voorkomen op de door het centraal stembureau geldig verklaarde lijsten met de daarop gehandhaafde kandidaten, met weglating van de geboortedatum. Nadere aanduidingen van de naam, als bedoeld in artikel H 2, tweede lid, van het Kiesbesluit staan in voorkomend geval dus ook in het overzicht. Met deze regeling is de Kiesregeling aangevuld met een model voor een overzicht van deze lijsten (model M 6-2; nieuw). Voor het model is aangesloten bij het overzicht van de kandidaten geordend per lijst zoals de kiezers buiten Nederland dit ontvingen bij de Europees Parlementsverkiezingen van 2014 en 2019 en de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 en 2021. Het advies van de Kiesraad om in het model tot uitdrukking te brengen dat de geslachtsaanduiding, als bedoeld in artikel H 2, vierde lid, van het Kiesbesluit, voorkomt in het overzicht, is overgenomen. Model M 6-2 is aangepast. Voor een nadere aanduiding van de naam is in het model ruimte in de rubriek met de (achter)naam van de kandidaat. Evenals in model M 6-1 (nieuw) wordt in dit model bij elke partij het aantal kandidaten vermeld dat op de lijst staat.

2.5. Verzoekformulier voor vervangend briefstembewijs en vervangend briefstembewijs

Artikel M 6b van de Kieswet regelt dat aan de tot deelneming aan de stemming bevoegde kiezer wiens briefstembewijs in het ongerede is geraakt of die geen briefstembewijs heeft ontvangen, door de burgemeester van Den Haag op zijn verzoek een nieuw briefstembewijs wordt verstrekt. Dit is een vervangend briefstembewijs. De modellen voor het aanvragen van een vervangend briefstembewijs en voor het vervangend briefstembewijs (de modellen M 6b-1 en M 6b-2) zijn inhoudelijk ongewijzigd overgenomen uit de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland.¹⁰ De kiezer wordt op het formulier niet meer gevraagd zijn geslacht in te vullen (zie ook paragraaf 2.1). Waar voorheen twee versies bestonden van het model voor het aanvragen van een vervangend briefstembewijs (een versie voor kiezers in Aruba, Curaçao of Sint Maarten en een versie voor kiezers buiten het Koninkrijk der Nederlanden), zijn deze versies nu in één model geïntegreerd.

3. Consultatie

Over deze regeling is advies gevraagd aan de Kiesraad en de burgemeester van Den Haag. Ook heeft er internetconsultatie plaatsgevonden. Voor zover niet al eerder in deze toelichting op deze adviezen is ingegaan, wordt dit hier gedaan.

Bij het indienen van een verzoek tot registratie als kiesgerechtigde buiten Nederland, dient een kiesgerechtigde een kopie van een identiteitsbewijs over te leggen. De Kiesraad heeft geadviseerd in het model te verduidelijken dat een kopie van de volledige voorzijde en, indien van toepassing, de achterzijde van het document moet worden overgelegd, waarbij geen delen zijn afgeschermd. Dit advies is overgenomen. Model D 3-1 is aangepast. De suggestie om de aanvrager in de modellen D 3-1 en M 3 erop te wijzen dat de in te vullen gegevens moeten overeenkomen met de gegevens zoals deze op diens identiteitsbewijs staan, is eveneens overgenomen, al komt een dergelijke handelwijze altijd raadzaam voor als er officiële documenten ingevuld moeten worden.

Een tweetal suggesties van de Kiesraad kan in deze regeling nog niet worden opgenomen. Deze regeling is gebaseerd op de Kieswet zoals deze vanaf 1 oktober 2022 luidt. De bedoelde suggesties hebben betrekking op de Kieswet zoals deze vanaf 1 januari 2023 komt te luiden. Zij zullen bij een volgende wijziging van de Kiesregeling worden betrokken. Het betreft het advies om op het aanvraagformulier om per brief te mogen stemmen (model M 3) melding te maken van de verplichting bij de aanvraag een kopie van een geldig identiteitsdocument over te leggen en het schrappen van de verplichting een afschrift uit het handelsregister over te leggen bij het indienen van een verzoek tot registratie van een aanduiding (model G 1-1).

De burgemeester van Den Haag heeft in zijn reactie voorgesteld om in rubriek 1 van model M 6b-1 een extra veld op te nemen, zodat kiesgerechtigden het e-mailadres waarmee zij in de in artikel D 2, eerste lid, van de Kieswet bedoelde registratie zijn opgenomen, kunnen actualiseren als dat in onbruik is geraakt dan wel alsnog hun e-mailadres kunnen opgeven als zij het vervangend briefstembewijs per e-mail toegestuurd wensen te krijgen. Dit advies is overgenomen.

Een eerder ontwerp van deze regeling is op www.internetconsultatie.nl in het openbaar ter advies aangeboden. Er zijn geen reacties ontvangen.

4. Administratieve en financiële lasten

Uit deze regeling vloeien geen administratieve of financiële lasten voort. Niet voor de kiezers buiten Nederland en niet voor de gemeente Den Haag, die op grond van de Kieswet verantwoordelijk is voor de organisatie van de verkiezingen ten behoeve van de kiezers buiten Nederland. Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) heeft het dossier niet geselecteerd voor een formeel advies, omdat het naar verwachting geen (omvangrijke) gevolgen voor de regeldruk heeft.

5. Inwerkingtreding

De modellen zullen naar verwachting voor het eerst worden gebruikt bij de eerstvolgende verkiezing waartoe kiezers buiten Nederland kiesgerechtigd zijn. Omdat de Wet tot wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland de grondslag voor deze ministeriële regeling biedt, treedt deze ministeriële regeling in werking op het moment dat deze wet in werking treedt.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, H.G.J. Bruins Slot

---

1 De wet van 1 juni 2022 tot wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland (Stb. 2022, 254).

2 Advies van de Kiesraad d.d. 5 februari 2018 over de wijziging van de Kieswet ter vereenvoudiging van stemmen vanuit het buitenland, p. 8.

3 Advies van de Kiesraad d.d. 13 juli 2020 over de wijziging van de Kieswet in verband met de definitieve invoering van het nieuwe stembiljet voor kiezers buiten Nederland, p. 4.

4 Model B Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland.

5 Model G 1-1 Kiesregeling.

6 Kamerstukken II 2021/22, 35 455, nr. 13.

7 Voorbeelden: Stcrt. 2022, 1529, Stcrt. 2021, 47809 en Stcrt. 2021, 45340.

8 Art. 4:2 lid 2 Awb. Zie ook Kamerstukken II 1988/89, 21 221, nr. 3, p. 89.

9 Model A Bijlage bij de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland (Stcrt. 2020, 63222).

10 Modellen C, D en E Bijlage bij de Tijdelijke experimentenregeling stembiljetten voor kiezers buiten Nederland (Stcrt. 2020, 63222).