Besluit van het bestuur van de Dienst voor het kadaster en de openbare registers tot verdere vrijgave van de ruwe GNSS-data in bestandsvorm

Het bestuur van de Dienst voor het kadaster en de openbare registers

Gelet op artikel 3, eerste lid, onder c en j van de Kadasterwet;

Besluit:

Artikel 1

Met inachtneming van de brief van de Minister van Infrastructuur en Milieu van 29 september 2017, met kenmerk IENM/BSK-2017/230900, waarin de Minister instemming hiervoor geeft en tevens na afstemming hierover met Rijkswaterstaat, gaat het bestuur van de Dienst over tot verdere vrijgave van de ruwe GNSS-data, met ingang van één jaar na publicatie van dit besluit.

Artikel 2

  • 1. De verdere vrijgave van de ruwe GNSS-data, met een waarnemingsinterval van één seconde, zal in bestandsvorm plaatsvinden.

  • 2. De verdere vrijgave van de ruwe GNSS-data vindt plaats om niet.

Artikel 3

Dit besluit treedt in werking met ingang van de tweede dag na de dagtekening van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst.

Deze regeling zal met toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

Apeldoorn, 28 augustus 2018

Raad van Bestuur, Th.A.J. Burmanje

F.L.V.P.L. Tierolff

Bezwaarclausule

Tegen dit besluit kan degene wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken binnen zes weken na de dag van dagtekening van de Staatscourant waarin het wordt geplaatst, een bezwaarschrift indienen bij de Raad van Bestuur van het Kadaster, postbus 9046, 7300 GH Apeldoorn. Het bezwaarschrift moet van een datum en van uw naam en adres zijn voorzien. U moet duidelijk aangeven waarom en tegen welk besluit u bezwaar maakt en zo mogelijk een kopie van het besluit meezenden. Op het bezwaar zal een besluit worden genomen door de Raad van Bestuur van het Kadaster.

TOELICHTING

Algemeen

Van oudsher heeft de Dienst voor het kadaster en de openbare registers (hierna: ‘het Kadaster’) een wettelijke taak voor de instandhouding van en de informatieverstrekking over de nationale en Europese coördinatenstelsels. Die verantwoordelijkheid deelt het Kadaster met Rijkswaterstaat die het coördinatenstelsel voor de hoogte (het NAP) beheert en de Hydrografische Dienst van het Ministerie van Defensie die het coördinatenstelsel op zee beheert. Deze coördinatenstelsels zijn de basis voor alle (precieze) plaatsbepaling en landmeetkundige werkzaamheden. Ze vormen daarmee het geometrische fundament onder de nationale geo-informatie-infrastructuur.

Het in stand houden van het coördinatenstelsel (‘een net van coördinaatpunten’) is als een wettelijke taak van het Kadaster vastgelegd in artikel 3, eerste lid, onderdeel c van de Kadasterwet. Het coördinatenstelsel ligt mede ten grondslag aan alle basisregistraties met een geografische component (BRK, BRT, BGT, BAG, BRO) en borgt daarmee de ligging van (authentieke) objecten.

Ontwikkeling coördinatenstelsel

Het net van coördinaatpunten werd in het verleden gevormd door een net van vaste punten in het landschap (zoals kerktorens en grondankers). Dit stelsel wordt ook wel het Rijksdriehoeksstelsel genoemd en de coördinaten van deze vaste punten worden door het Kadaster beschikbaar gesteld. Met de komst van satellietplaatsbepaling (GPS) veranderde dit en konden ‘actief’ coördinaten worden bepaald. Hiervoor zijn permanente GNSS-referentiestations opgericht (GNSS staat voor: Global Navigation Satellite System) die constant GNSS-data verzamelen en samen met de 'passieve' punten, zoals de kerktorens, het coördinatenstelsel vormen. De GNSS-referentiestations zijn de basis voor de netwerken AGRS.NL (dit staat voor: Actief GNSS-Referentie-Systeem voor Nederland) en NETPOS (dit staat voor: Netherlands Positioning Service). Het AGRS.NL borgt de koppeling met de Europese en mondiale coördinatenstelsels. Voor de eigen bedrijfsvoering heeft het Kadaster samen met Rijkswaterstaat en met instemming van de toenmalige minister van VROM, het netwerk NETPOS opgezet. De referentiestations van AGRS.NL en NETPOS vormen samen de GNSS-infrastructuur. De GNSS-infrastructuur vormt de basis voor de bijhouding van het net van coördinaatpunten in Nederland.

Gebruik data GNSS

De ruwe data van de GNSS-referentiestations wordt verzameld in bestandsvorm en als real-time streaming data. Ruwe data van de stations die deel uitmaken van het AGRS.NL wordt al geruime tijd zowel in bestandsvorm als in real-time streaming data aan eenieder beschikbaar gesteld.

Ook de ruwe data van de stations die deel uitmaken van het netwerk NETPOS worden in bestandsvorm en als real-time streaming data verzameld en, naast landmeetkundige toepassingen, gebruikt voor onder meer meteorologische toepassingen en koppeling met andere infrastructuren voor het meten van bodembeweging en waterstanden van zee en binnenwateren over meerdere jaren. Alleen opdrachtnemers van Kadaster en Rijkswaterstaat mogen vrij en kosteloos gebruik maken van de NETPOS-data. Daarnaast wordt NETPOS-data op verzoek beschikbaar gemaakt voor onderwijs, onderzoeks- en innovatieprojecten. 1 Gebruikers die niet geautoriseerd zijn, mogen geen gebruik maken van NETPOS-data.

Verdere vrijgave voor hergebruik

Vanuit het perspectief van het Kadaster en Rijkswaterstaat bestaan geen redenen om de ruwe data van de stations die deel uitmaken van het NETPOS-netwerk niet aan eenieder beschikbaar te stellen. Zowel technisch als voor de betrouwbaarheid van de huidige taakuitoefening door het Kadaster en de bestaande dienstverlening op grond van de NETPOS-data bestaan er in beginsel geen belemmeringen om deze ruwe data aan een ieder vrij te geven.

Aangezien in de loop van de tijd een aantal private bedrijven GNSS-diensten is gaan verlenen in Nederland, waarvoor ruwe data in de vorm van real-time streams van een vergelijkbare hoeveelheid stations als bij het NETPOS-netwerk nodig is, heeft het Kadaster in 2010 een marktconsultatie verricht in de vorm van een strategische dialoog over toekomstig gebruik van GNSS-data. Op 16 maart 2011 heeft het Kadaster een verzoek gedaan aan de toenmalige minister van Infrastructuur en Milieu (IenM) om de ruwe NETPOS-data vrij te geven voor hergebruik. Het GI-beraad2 heeft hierover in maart 2011 ook positief geadviseerd. De private partijen reageerden echter afwijzend ten aanzien van het voornemen van het Kadaster tot vrijgave van de ruwe data. Dit heeft ertoe geleid dat het Kadaster destijds niet overgegaan is tot vrijgave van de ruwe data en verder het gesprek met de private partijen wilde aangaan.

In de jaren daarna zijn door het Ministerie van IenM en Kadaster marktconsultaties uitgevoerd en zienswijzen gevraagd:

  • In 2012 zijn private partijen in de gelegenheid gesteld te worden gehoord door het Ministerie van IenM en Kadaster. Het standpunt van alle bestaande aanbieders was negatief ten aanzien van vrijgave en sommigen gaven aan te vrezen voor het voortbestaan van hun bedrijf.

  • In 2015 zijn partijen opnieuw in de gelegenheid gesteld om te worden gehoord door het Kadaster en om hun zienswijzen te geven aangezien bij hen nog steeds vragen leefden of en zo ja, welke data door het Kadaster vrijgegeven zou (gaan) worden. De reden voor het Kadaster om nogmaals de markt te consulteren was gelegen in het feit dat inmiddels het zg. opendata beleid met betrekking tot overheidsdata uitgewerkt werd (‘open, tenzij’) en tevens nieuwe wetgeving was vastgesteld (te weten: Wet hergebruik van overheidsinformatie). Tevens werden steeds meer verzoeken tot breder gebruik van GNSS-data aan het Kadaster gericht.

  • Als vervolg op de consultatie van 2015 heeft GeoBusiness, de koepelorganisatie van diverse betrokken private partijen, opdracht gegeven aan het Kenniscentrum Open Data, OTB TU Delft, onderzoek te verrichten naar de mate van marktverstoring die de vrijgave van de “ruwe” data van NETPOS zou veroorzaken. Naar aanleiding van het onderzoek heeft GeoBusiness verzocht om samen met het Ministerie, het Kadaster en de private partijen een dialoog te starten.

  • Eind 2016 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden waarin de private partijen in gesprek zijn gegaan met het Ministerie en het Kadaster. Tijdens deze bijeenkomst heeft iedere partij de eigen standpunten uitgewisseld. Daaruit kwam naar voren dat de private partijen met name vrezen dat als de ruwe GNSS-data van de NETPOS-stations als real-time streaming data wordt vrijgegeven, dit een ernstige marktverstoring zal opleveren waardoor deze bedrijven financiële schade zouden leiden. Tegen het beschikbaar stellen van de ruwe GNSS-data in bestandsvorm hadden de bedrijven echter minder bezwaar omdat ruwe GNSS-data in bestandsvorm een relatief kleine markt is waarvan de omvang volgens de bedrijven is gedaald in het verleden.

  • Begin 2017 heeft GeoBusiness namens de private partijen aan het Ministerie van IenM te kennen gegeven dat zij positief staan tegenover de principes van het opendata beleid en dat het vrijgeven van de ruwe GNSS-data in bestandsvorm een goed alternatief is en dat private partijen daarvan aanzienlijk minder last zullen ondervinden.

Instemming Minister

Naar aanleiding van de diverse marktconsultatie, de ingediende zienswijzen en de gevoerde gesprekken met de private aanbieders en de koepelorganisatie GeoBusiness, heeft de Minister van IenM op 29 september 2017 een definitieve reactie gegeven op het verzoek van het Kadaster uit 2011. De Minister geeft in haar reactie aan dat om te voldoen aan het opendata beleid de opgave voor het Kadaster is om te komen tot verdere vrijgave van NETPOS-data, zonder het belang van bestaande bedrijven uit het oog te verliezen en daarom te kunnen instemmen met het nemen door het Kadaster van een besluit tot verdere vrijgave aan eenieder van de ruwe GNSS-data van de NETPOS-stations, in de vorm van bestanden met een waarnemingsinterval van 1 seconde, waarbij een redelijke overgangstermijn van een (1) jaar in acht genomen dient te worden zodat met verdere vrijgave directe marktverstoring wordt voorkomen.

Besluit Bestuur Kadaster

Met inachtneming van de reactie van de Minister heeft het bestuur van de Dienst besloten tot verdere vrijgave van de ruwe GNSS-data in de vorm van bestanden met een waarnemingsinterval van 1 seconde. De vrijgave van de data zal om niet zijn en met inachtneming van één jaar na publicatie van dit besluit gaan plaatsvinden.

Door vrijgave van de ruwe GNSS-data (in bestandsvorm) zal worden bijgedragen aan het opendata beleid en tot het hergebruik van overheidsdata. Hergebruik van (geo)overheidsdata stimuleert initiatieven om nieuwe producten te ontwikkelen. Het Kadaster verwacht ook dat nieuwe initiatieven op basis van het verder vrijgeven van de ruwe GNSS-data ontplooid zullen worden, gelet op de verschillende verzoeken in het verleden om dergelijke data vrij te geven.

De verdere vrijgave van de ruwe data zal overigens geen verstoring opleveren van de correcte uitoefening van de wettelijke taak door het Kadaster (in samenwerking met Rijkswaterstaat) voor instandhouding van, informatieverstrekking rond en de kwaliteitsborging van het gebruik van de nationale en Europese coördinatenstelsels. Het Kadaster zal ook de huidige dienstverlening en het beschikbaar stellen van NETPOS-data voor meteorologische toepassingen en koppeling met andere infrastructuren voor het meten van bodembeweging en waterstanden van zee en binnenwateren over meerdere jaren, maar ook voor onderwijs, onderzoeks- en innovatiedoeleinden, blijven continueren.

Gelet op de diverse marktconsultaties en de door de private partijen gegeven zienswijzen meent het Kadaster dat verdere vrijgave van de ruwe data in bestandsvorm geen verstoring van de markt zal opleveren aangezien dit niet de markt voor real-time streaming data raakt. Door het hanteren van een overgangstermijn van een jaar zal de marktverstoring eveneens minimaal zijn, aangezien private partijen één jaar de tijd krijgen om maatregelen te nemen tot beperking van eventuele verliezen voordat overgegaan wordt tot vrijgave van de ruwe data.

Het onderhavige besluit is met Rijkswaterstaat afgestemd.

Raad van Bestuur, Th.A.J. Burmanje

F.L.V.P.L. Tierolff


X Noot
1

NETPOS gebruikt de ruwe data om correctiedata te genereren. Deze correctiedata wordt gebruikt voor o.a. landmeetkundige werkzaamheden en nauwkeurige plaatsbepaling. Het onderhavige besluit tot verdere vrijgave van GNSS-data ziet echter enkel op ruwe data en niet op correctiedata.

X Noot
2

Het Beraad voor de Geo-informatie (GI-beraad) is op 2 juni 2006 ingesteld (Stcrt. 13 juni 2006, nr. 112/20). Het GI-beraad adviseert de minister over hoe geo-informatie zoals bijvoorbeeld topografische kaarten, luchtfoto's en gebouwen – beter op elkaar kan worden afgestemd.

Naar boven