TOELICHTING
Bij het Warenwetbesluit retributies levensmiddelen zijn retributies
vastgesteld die onder andere door de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) in
rekening worden gebracht voor keuring- en toezichtwerkzaamheden met betrekking
tot de handel in en de productie van bepaalde producten van dierlijke
oorsprong. De tarieven van deze retributies zijn opgenomen in de
Warenwetregeling vaststelling van tarieven voor retributies levensmiddelen 2008
(verder: de Warenwetregeling). Bij deze regeling zijn enkele wijzigingen
aangebracht in de Warenwetregeling. Hieronder is dat toegelicht.
Evaluatie
In de toelichting bij de Warenwetregeling is aangekondigd dat die
regeling geëvalueerd zou worden. Daarnaast is deze evaluatie ook toegezegd aan
de Tweede Kamer. Deze evaluatie heeft in de loop van 2008 plaatsgevonden. Het
doel van de evaluatie was een beeld te krijgen van de werking van het
planningskader, de uitwerking van de regeling op de verschillende sectoren en
de mate van kostendekkendheid van de retributies. De evaluatie bestond uit een
enquête die aan het bedrijfsleven is verstuurd, een aantal gesprekken met
brancheorganisaties en een interne evaluatie. Er is een groot aantal reacties
ontvangen. Deze reacties hebben deels de aanleiding gegeven tot deze
wijziging.
Uit de evaluatie bleek dat het bedrijfsleven de
retributieregelgeving veelal complex en moeilijk te doorgronden acht, ondanks
de vereenvoudigingen in de systematiek die per 1 maart 2008 zijn doorgevoerd.
Daarnaast worden diverse toeslagen als disproportioneel of onduidelijk ervaren.
Ook acht het bedrijfsleven het planningskader van de VWA inflexibel. Naar
aanleiding van deze evaluatie is besloten het aanvraagtarief te laten vervallen
en wederom in het starttarief te incorporeren. Daarnaast is de
toeslagensystematiek aangepast om de helderheid daarvan te bevorderen.
Belangrijkste wijzigingen
Een aantal retributies is verhoogd. Voorts is het aanvraagtarief
weer verdisconteerd in het starttarief, en is de toeslagensystematiek op een
aantal onderdelen gewijzigd. Tot slot is bij de invoer en een deel van de
doorvoer het kwartiertarief omgezet naar een gedifferentieerd
kilogramtarief.
Verhoging retributies
Op 1 maart 2008 is een nieuwe retributieregeling in werking
getreden waarbij het VWA-kostprijsmodel is ingevoerd. Het is de bedoeling om
gefaseerd in 2011 tot kostendekkende tarieven te komen. Per 1 januari 2009 is
een vervolgstap richting deze kostendekkende tarieven gezet. Leidend hierbij is
de desbetreffende wetgeving van de Europese Unie. Voor zover in dat kader
nationaal beleid mogelijk is, zijn de uitgangspunten van het rapport Maat
Houden (Kamerstukken II, 1996/97,
24 036, nr. 64;
Stcrt. 2000, 90) in acht genomen.
In de loop van 2008 heeft de evaluatie plaatsgevonden, die begin
januari 2009 is afgerond. In afwachting van de definitieve resultaten van de
evaluatie is per 1 januari 2009 afgezien van een stap naar verdere
kostendekkendheid. Enkele tarieven werden alleen geïndexeerd met een percentage
van 4,55%. De evaluatie, alsmede de voor- en nacalculaties, hebben bevestigd
dat de VWA nog altijd niet kostendekkend opereert. Dit vloeit onder andere
voort uit het feit dat in 2009 sprake is van een stijging van de kostprijs van
de werkzaamheden van de VWA (VWA-kostprijs) in relatie tot de kostprijs in
2008.
De stijging van de VWA-kostprijs in 2009 is onder meer veroorzaakt
door additionele investeringen in mensen en middelen bij de VWA, waartoe de
rapporten omtrent het functioneren van de VWA van de heer Hoekstra2 en de heer Vanthemsche3 aanleiding hebben gegeven. Deze investeringen worden deels
gedragen door de overheid, en deels (via de retributieregelgeving) door het
bedrijfsleven. In deze regeling wordt thans per 1 juli 2009 de vervolgstap naar
de beoogde kostendekkende tarieven gezet.
Het percentage waarmee de tarieven bij deze regeling zijn verhoogd,
verschilt per sector. De reden hiervoor is dat het huidige retributiestelsel
gestoeld is op het kostprijsmodel. Zoals eerder aangegeven houdt dit in dat
kosten worden toegerekend aan specifieke producten. De verhoging van de
tarieven is berekend op basis van schattingen omtrent de kosten en
marktontwikkelingen. Deze kosten kunnen verschillen per sector, als gevolg
waarvan de verhoging van de tarieven per sector verschillend uitvalt.
Verdiscontering aanvraagtarief in starttarief
Op 1 maart 2008 is met het kostprijsmodel ook het aanvraagtarief
als afzonderlijk tarief naast het starttarief geïntroduceerd. Het
aanvraagtarief is ingevoerd ten behoeve van de transparantie en eenvoud van het
retributiestelsel. Uit de evaluatie van de werking en effecten van de
retributieregelingen is echter naar voren gekomen dat het in rekening brengen
van een aanvraagtarief niet het beoogde effect heeft gehad. Bovendien bleek het
aanvraagtarief voor de VWA onvoorziene administratieve problemen met zich te
brengen. Het afzonderlijke aanvraagtarief is daarom afgeschaft en
verdisconteerd in het starttarief. Dit leidt ertoe dat het starttarief hoger
uitvalt.
Wijziging toeslagensystematiek
Indien bij de VWA aangevraagde werkzaamheden plaatsvinden buiten
openingstijden, te laat worden aan- of afgemeld, uitlopen, worden onderbroken
of uitgesteld, of geheel of gedeeltelijk niet plaatsvinden, brengt dit extra
kosten voor de VWA met zich mee. Dergelijke bijzondere situaties leiden er
immers toe dat planningen bijvoorbeeld plotseling moeten worden gewijzigd,
arbeidstoeslagen aan VWA-medewerkers moeten worden uitbetaald en additionele
reiskosten moeten worden gemaakt. Ter vergoeding van dergelijke extra kosten
worden toeslagen bij het bedrijfsleven in rekening gebracht. In de
toeslagsystematiek is een aantal wijzigingen doorgevoerd.
De toeslagensystematiek bij uitloop van werkzaamheden is gewijzigd.
Ter dekking van de extra kosten bij uitloop van werkzaamheden werd altijd een
aanvraagtarief, een starttarief en een extra tarief van 30% van het
kwartiertarief in rekening gebracht. Het gevolg hiervan was dat de totale
toeslag in geval van een slechts korte uitloop van werkzaamheden relatief hoog
uitviel. Uit bovengenoemde evaluatie blijkt dat dit als disproportioneel wordt
ervaren. Daar komt bij dat uitloop van werkzaamheden voor de VWA kosten
oplevert naarmate dit langer voortduurt. De toeslagensystematiek was hier
onvoldoende op toegesneden waardoor de VWA op dit punt niet kostendekkend kon
opereren.
Een en ander heeft geleid tot een gewijzigde toeslagensystematiek
bij uitloop van werkzaamheden. Het aanvraagtarief en het starttarief bij
uitloop zijn vervallen. Daarnaast is het niet-kostendekkende toeslagelement van
30% van het toepasselijke kwartiertarief aangepast. De nieuwe retributie bij
uitloop bedraagt nu een toeslag van 100% op het kwartiertarief, in plaats van
30%, waarbij het vroegere extra aanvraag- en starttarief zijn vervallen. De
toeslag is voortaan uitsluitend gekoppeld aan het kwartiertarief. Hierdoor is
de toeslag meer proportioneel in relatie tot de duur van de uitloop.
Ook ten aanzien van de toeslag voor onderbreking, uitstel of geheel
of gedeeltelijk afstel van werkzaamheden zijn er aanpassingen in de
systematiek. Wanneer de uitvoering van werkzaamheden wordt onderbroken of
uitgesteld, of geheel of gedeeltelijk niet plaatsvindt vanwege omstandigheden
die buiten de invloedsfeer liggen van de met de werkzaamheden belaste
VWA-medewerker en hiervan niet tijdig een melding is gedaan, wordt een toeslag
in rekening gebracht. Hiertoe werd eerder de ingevolge het desbetreffende
artikel verschuldigde retributie in rekening gebracht, bestaande uit een
aanvraagtarief, starttarief en kwartiertarief. Voor het deel dat de
werkzaamheden niet werden uitgevoerd, werd naast het reguliere aanvraagtarief
en het starttarief de toeslag per kwartier doorberekend. De VWA maakt in deze
situaties echter veelal geen extra reis- en administratiekosten. Daarentegen
worden de reguliere uurkosten wel gemaakt.
Om tegemoet te komen aan de kritiek van het bedrijfsleven op deze
systematiek en in het licht van het streven om kostendekkend te werken, is het
starttarief hier komen te vervallen. Daar het aanvraagtarief vanaf 1 juli 2009
in het starttarief is verdisconteerd, wordt ook het aanvraagtarief in deze
gevallen niet meer in rekening gebracht.
Wijziging toeslagensystematiek bij invoer en deel van de
doorvoer
De toepassing van de voorgestelde toeslagsystematiek zou
onevenredig uitwerken ten aanzien van de invoer en een deel van de doorvoer.
Het verhogen van de toeslagen voor bijvoorbeeld uitloop van werkzaamheden van
30% naar 100% wordt hier, anders dan in andere sectoren, niet gecompenseerd
door het voorgestelde verval van een aanvraag- en starttarief; ten aanzien van
de betreffende werkzaamheden werd immers een gewichtstarief in rekening
gebracht in plaats van een aanvraag-, start- en kwartiertarief. Teneinde
bepaalde disproportionele effecten bij deze sector weg te nemen, is besloten de
vroegere toeslagen die in bepaalde gevallen in rekening werden gebracht te
verdisconteren in het gewichtstarief dat voor de controlewerkzaamheden in
rekening wordt gebracht.
De hoogte van het gewichtstarief (met daarin verdisconteerde
toeslag) dat in rekening wordt gebracht is afhankelijk van dag en tijdstip
waarop de controlewerkzaamheden worden uitgevoerd. In de invoer- en
doorvoersector is de VWA bij de grotere keurpunten structureel werkzaam tussen
06.00 en 23.00 uur. In die periode is de VWA permanent of in bepaalde
tijdsblokken aanwezig.
Voor de hier bedoelde werkzaamheden wordt een gewichtstarief
berekend waarin toeslagen zijn verdisconteerd voor uitloop, onderbreking,
uitstel of geheel of gedeeltelijk niet plaatsvinden van de
controlewerkzaamheden. Het oorspronkelijke gewichtstarief (alsook het daarmee
samenhangende minimum- en maximumtarief) dat was opgenomen in het ontwerp van
deze regeling, is hiertoe na raadpleging van het Regulier Overleg Warenwet
(ROW) verhoogd met een percentage van 2%.
Voor zover de werkzaamheden plaatsvinden tussen 23.00 uur en 06.00
uur, in het weekend, op algemeen erkende feestdagen of op 5 mei, wordt een
hoger gewichtstarief in rekening gebracht. Dit is noodzakelijk omdat de kosten
van de VWA die gemoeid zijn met uitvoering van werkzaamheden op deze dagen en
tijdstippen, beduidend hoger zijn dan ingeval deze werkzaamheden op werkdagen
binnen de genoemde tijden worden uitgevoerd.
Om recht te doen aan deze situatie, is gekozen voor een afwijkende
systematiek en is de vergoeding ter dekking van dergelijke kosten afzonderlijk
verdisconteerd in het gewichtstarief.
Het aldus hanteren van twee verschillende tarieven voor
invoerwerkzaamheden, afhankelijk van dag en tijdstip van uitvoering van de
werkzaamheden, past binnen het streven naar kostendekkendheid en doet recht aan
het principe 'de veroorzaker betaalt'. Bovendien draagt deze opzet bij aan de
transparantie van de regeling en tarieven. Vroegere afzonderlijke toeslagen
voor uitloop van werkzaamheden en dergelijke, komen te vervallen. Hiermee wordt
tegemoet gekomen aan de uitdrukkelijke wens van het betrokken bedrijfsleven tot
vermindering van administratieve lasten en een meer transparante en werkbare
toeslagensystematiek.
Artikelsgewijs
Artikel I, onder A
In artikel 2, eerste lid, onder a, is de gewijzigde systematiek
bij invoer aangebracht, beschreven in het voorafgaande deel van deze
toelichting onder het kopje Wijziging toeslagensystematiek bij invoer en deel
van de doorvoer.
In artikel 2, eerste lid, onder b, inzake invoercontrole op basis
van artikel 9, eerste lid, onder b, ii en iii, van richtlijn 97/78/EG, is het
tarief in overeenstemming gebracht met het tarief in de Regeling retributies
veterinaire en hygiënische aangelegenheden.
Artikel I, onder B
Dit artikel (artikel 5 van de Warenwetregeling) gaat over
retributies in het kader van de invoer van producten van dierlijke oorsprong.
Voorheen gold een kwartiertarief voor controles bij doorvoer en bij controles
bij inslag, opslag en uitslag. Omdat de aard van de werkzaamheden verschilt is
in dit artikel een splitsing aangebracht in het tarief voor controles bij
doorvoer bedoeld in artikel 11, eerste lid en controles bij inslag, opslag en
uitslag bedoeld in artikel 12, vijfde lid, van richtlijn 97/78/EG.
In artikel 5, onder a, van de Warenwetregeling is nu de
gewijzigde toeslagensystematiek bij doorvoer aangebracht, beschreven in het
voorafgaande deel van deze toelichting onder het kopje Wijziging
toeslagensystematiek bij invoer en deel van de doorvoer.
Artikel I, onder C
Artikel 6 van de Warenwetregeling is verduidelijkt. In de
omschrijving is nu opgenomen dat het kwartiertarief geldt voor alle
werkzaamheden noodzakelijk voor de behandeling en de afhandeling van de
aanvraag. Tevens is een differentiatie aangebracht in het tarief. Voor
erkenningverlening van visverwerkende bedrijven geldt een lager start- en
kwartiertarief.
Artikel I, onder D
Artikel 9 van de Warenwetregeling is verduidelijkt. In de
omschrijving is nu opgenomen dat het kwartiertarief geldt voor alle
werkzaamheden die noodzakelijk zijn voor de behandeling en de afhandeling van
de periodieke controle. Tevens is een differentiatie aangebracht in het tarief.
Voor onderhoud van erkenningen van visverwerkende bedrijven geldt een lager
start- en kwartiertarief.
Artikel I, onder E
Artikel 12 van de Warenwetregeling is verduidelijkt. In de
omschrijving is nu opgenomen dat het kwartiertarief geldt voor alle
werkzaamheden die noodzakelijk zijn voor de behandeling en de afhandeling van
de aanvraag.
Artikel I, onder G en H
De toeslagen in de artikelen 16 en 17 van de Warenwetregeling
zijn verhoogd en aangepast aan de differentiatie die in de artikelen 2 en 5 van
de Warenwetregeling is aangebracht voor de kwartiertarieven. Voorts is in deze
artikelen de gewijzigde toeslagensystematiek bij invoer en een deel van de
doorvoer aangebracht, beschreven in het voorafgaande deel van deze toelichting
onder het kopje Wijziging toeslagensystematiek bij invoer en deel van de
doorvoer.
Het tot op heden geldende kwartiertarief voor controles bij
doorvoer is deels omgezet in een gewichtstarief (een tarief per ton gewicht),
met een minimum- en een maximumtarief. Het tarief is gelijk aan het
gewichtstarief dat voor invoerwerkzaamheden wordt gehanteerd. Gelijkschakeling
van het (soort) tarief bij invoer en doorvoer sluit aan bij de praktijk, waarin
invoer- en doorvoerwerkzaamheden veelal bij eenzelfde keurpunt door eenzelfde
VWA-medewerker plaatsvinden. De verwachting is dat deze gelijkschakeling zowel
voor het bedrijfsleven als de VWA tot een eenvoudiger administratie zal leiden.
Bovendien zal het hanteren van een gewichtstarief ertoe leiden dat het in
beginsel voor het bedrijfsleven op voorhand duidelijker zal zijn welk bedrag
voor een concrete controle in rekening zal worden gebracht; de wijziging
vergoot derhalve de transparantie en duidelijkheid.
Het communautair voorgeschreven minimumtarief, dat in verordening
(EG) 882/2004 is weergegeven als een minimum vast bedrag vermeerderd met een
minimumbedrag per kwartier, wordt overigens nog altijd in acht genomen. Met
deze omzetting in een gewichtstarief wordt tegemoet gekomen aan de
uitdrukkelijke wens hiertoe vanuit het bedrijfsleven.
Wat betreft de toeslagensystematiek is overigens eveneens
aansluiting gezocht bij de invoersector; de toeslagen zijn evenals bij invoer
verdisconteerd in het gewichtstarief. Voor een nadere toelichting op deze
specifieke toeslagensystematiek zij verwezen naar het algemeen deel van deze
toelichting onder het kopje Wijziging toeslagensystematiek bij invoer en deel
van de doorvoer.
Artikel I, onder I
Artikel 20 van de Warenwetregeling is vervallen omdat geen
aanvraagtarief meer wordt gerekend.
Artikel I, onder N
Dit artikel (artikel 23b van de Warenwetregeling) betreft een
nieuwe retributie. De kosten van chemische en microbiologische monsters die
samenhangen met de retribueerbare werkzaamheden van de VWA kunnen kostendekkend
worden doorberekend. Voorheen werden de kosten voor onder andere
erkenningverlening en erkenningonderhoud niet doorberekend, waardoor de VWA
niet volledig kostendekkend opereerde.
Regulier Overleg Warenwet
Het ontwerp van deze regeling is voorgelegd aan de deelnemers
aan het Regulier Overleg Warenwet (ROW)4. Diverse deelnemers hebben commentaar geleverd op de
ontwerpregeling.
Vanuit de invoer- en doorvoersector zijn bezwaren geuit tegen
de oorspronkelijke voorgestelde wijzigingen van de artikelen 2, eerste lid, 5,
onder a, 16 en 17, van de Warenwetregeling. Met deze bezwaren is zoveel
mogelijk rekening gehouden. Nadere bijzonderheden zijn te vinden onder het
kopje Wijziging toeslagensystematiek bij invoer en deel van de doorvoer van
deze toelichting, en in de toelichting bij artikel I, onder G en H (wijziging
van de artikelen 16 en 17 van de Warenwetregeling).
De Minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
A. Klink.