35 806 Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2021 (Negende incidentele suppletoire begroting inzake extra middelen zelftesten mbo en ho in verband met COVID-19)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Normaliter wordt nieuw beleid pas in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Echter, de uitvoering van de spoedeisende maatregelen die in deze Incidentele Suppletoire Begroting zijn opgenomen, te weten zelftesten in het middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs in verband met COVID-19, kan niet wachten tot formele autorisatie van beide kamers der Staten-Generaal. Het kabinet vindt het belangrijk met het oog op de ontwikkeling en het mentale en fysieke welbevinden van studenten en het voorkomen van verdere studievertraging dat studenten in het hoger onderwijs (ho) 1 dag per week fysiek onderwijs kunnen volgen. Onderdeel van dit besluit is dat zelftesten beschikbaar gesteld worden voor het po, vo, mbo en ho, zodat studenten en docenten preventief getest kunnen worden. Daarom zal het kabinet de uitvoering van de maatregelen starten. Hiermee wordt gehandeld conform artikel 2.27, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016. Voor de indiening van deze negende Incidentele Suppletoire Begroting is uw Kamer vooraf geïnformeerd per Kamerbrief over de stand van zaken Covid-19van 23 maart 2021 (Kamerstukken II 2020/21, 25295, nr. 1063).

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 2

De vaststelling van de begrotingsstaat geschiedt in duizenden euro's.

Wetsartikel 3

Dit artikel regelt de inwerkingtreding van deze wet.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, I.K. van Engelshoven

De Minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media, A. Slob

B BEGROTINGSTOELICHTING

1. Inhoudelijke toelichting

Dit onderdeel van de memorie van toelichting bestaat uit een inhoudelijk deel en een artikelsgewijs deel. Per beleidsartikel wordt een overzicht van de wijzigingen gegeven, inclusief toelichting. Daarbij worden mutaties groter of gelijk aan onderstaande staffel toegelicht:

Omvang begrotingsartikel	Beleidsmatige mutaties	Technische mutaties
(stand ontwerpbegroting in € miljoen)	(ondergrens in € miljoen)	(ondergrens in € miljoen)
< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 < 1.000	5	10
=> 1.000	10	20

In de Kamerbrief over de stand van zaken Covid-19(Kamerstukken II 2020/21, 25295, nr. 1063) van 23 maart 2021 is gemeld dat het kunnen volgen van fysiek onderwijs belangrijk is, met het oog op de ontwikkeling en het mentale en fysieke welbevinden van studenten en het voorkomen van verdere studievertraging. Onderdeel van dit besluit is dat zelftesten beschikbaar gesteld worden, zodat studenten en docenten preventief getest kunnen worden. Zelftesten worden ook beschikbaar gesteld in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), hiervan wordt het precieze tijdpad nog bezien.

De overheid stelt de zelftesten voor studenten en docenten in het bekostigd en onbekostigd erkend (mbo) of geaccrediteerd (ho) onderwijs beschikbaar en bekostigt deze. Ook ten aanzien van de levering en distributie van deze testen worden de instellingen zoveel als mogelijk gefaciliteerd en ondersteund. De bedoeling is ervoor te zorgen dat de testen op een laagdrempelige manier bij de studenten en medewerkers terecht komen, zonder dat dit de instellingen te zwaar belast. In overleg is besloten SURF te vragen een rol te spelen in de distributie van zelftesten voor het mbo en ho.

Het kabinet kent ten behoeve van de distributie van de zelftesten en daaraan gelieerde activiteiten zoals communicatie in totaal € 135,0 miljoen generaal toe. Op basis van de meest actuele gegevens is de inschatting dat de benodigde inzet voor het mbo en ho tot en met juli 2021 € 71,5 miljoen bedraagt. De overige € 63,5 miljoen wordt gereserveerd op de Aanvullende Post en blijft voor de periode tot en met juli 2021, indien noodzakelijk, beschikbaar voor zelftesten in het mbo en ho.

In het voortgezet onderwijs (vo) is eerder al € 129,8 miljoen beschikbaar gesteld voor de landelijke uitrol van zelftesten. In dezelfde Kamerbrief van 23 maart 2021 is aangekondigd dat vanaf half april wordt gestart met het stap voor stap beschikbaar stellen van zelftesten voor het primair en voortgezet onderwijs. Voor de landelijke uitrol van zelftesten heeft het Kabinet besloten om de € 129,8 miljoen euro die eerder voor sneltesten in het vo beschikbaar was gesteld, te gebruiken voor zowel het po als het vo. Deze middelen zullen gebruikt worden voor onder meer de logistieke operatie om de zelftesten naar de scholen te versturen. Aangezien er in het po minder testen nodig zijn dan in het vo, is het beschikbare bedrag voor po lager. Middels deze negende Incidentele Suppletoire Begroting worden de benodigde middelen voor het po overgeheveld van Artikel 3 naar Artikel 1. Ook is er voor de landelijke uitrol van de zelftesten tijdelijk extra interne capaciteit benodigd voor onder meer communicatie en data-analyse.

2. Budgettaire consequenties beleidsartikelen

Beleidsartikel 1. Primair onderwijs

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid art. 1 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	12.556.250	30.500	12.586.750	0	0	0	0
waarvan garantieverplichtingen
waarvan overig	12.556.250	30.500	12.586.750	0	0	0	0
Totale uitgaven	12.526.250	30.500	12.556.750	0	0	0	0
waarvan juridisch verplicht (%)
Bekostiging	11.484.994	0	11.484.994	0	0	0	0
Bekostiging po-instellingen	11.176.268		11.176.268
Bekostiging Caribisch Nederland	19.991		19.991
Prestatiebox	178.716		178.716
Aanvullende bekostiging	80.019		80.019
Aanpak lerarentekort G5	30.000		30.000
Subsidies (regelingen)	449.569	0	449.569	0	0	0	0
Onderwijsvoorziening jonggehandicapten	23.200		23.200
Nederlands onderwijs buitenland	12.600		12.600
Basis voor Presteren (School aan Zet en Bèta Techniek)	0		0
Humanistisch vormend en godsdienstonderwijs	13.130		13.130
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's	126.700		126.700
Extra hulp voor de klas	204.000		204.000
Overige subsidies	69.939		69.939
Opdrachten	24.460	30.500	54.960	0	0	0	0
Opdrachten	23.560		23.560
Sneltesten	900	30.500	31.400
Bijdragen aan agentschappen	30.895	0	30.895	0	0	0	0
Dienst Uitvoering Onderwijs	30.895		30.895
Bijdragen aan ZBO's/RWT's	7.731	0	7.731	0	0	0	0
Stichting Vervangingsfonds en Participatiefonds	5.228		5.228
UWV	2.503		2.503
Bijdragen aan medeoverheden	528.601	0	528.601	0	0	0	0
Gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid	508.909		508.909
Caribisch Nederland	19.692		19.692
Bijdragen aan (andere) begrotingshoofdstukken	0	0	0	0	0	0	0
Brede scholen	0		0
BES(t)4kids	0		0
Ontvangsten	15.961	0	15.961	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

Toelichting

Het financieel instrument Opdrachten wordt incidenteel verhoogd met € 30,5 miljoen. Dit betreft een overboeking van de middelen voor sneltesten van Artikel 3.

Beleidsartikel 3. Voortgezet onderwijs

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid art. 3 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	9.309.068	– 31.250	9.277.818	0	0	0	0
waarvan garantieverplichtingen
waarvan overig	9.309.068	– 31.250	9.277.818	0	0	0	0
Totale uitgaven	9.372.886	– 31.250	9.341.636	0	0	0	0
waarvan juridisch verplicht (%)
Bekostiging	8.805.893	0	8.805.893	0	0	0	0
Bekostiging vo-instellingen	8.658.684		8.658.684
Resultaatafhankelijke bekostiging vsv aan vo-instellingen	17.648		17.648
Bekostiging Caribisch Nederland	17.787		17.787
Prestatiebox	0		0
Aanvullende regeling strategisch personeelsbeleid, begeleiding starters en thuiszitters	107.234		107.234
Aanvullende regelingen leerlingendaling	4.540		4.540
Subsidies (regelingen)	306.964	0	306.964	0	0	0	0
Stichting Kennisnet (basissubsidie) po, vo, mbo	19.540		19.540
Regeling zomerscholen vo	9.000		9.000
Nieuwe leerweg	12.000		12.000
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's	94.000		94.000
Extra hulp voor de klas	112.000		112.000
Overige subsidies	60.424		60.424
Opdrachten	149.295	– 31.250	118.045	0	0	0	0
Opdrachten	19.495		19.495
Sneltesten	129.800	– 31.250	98.550
Bijdragen aan agentschappen	64.596	0	64.596	0	0	0	0
Dienst Uitvoering Onderwijs	64.596		64.596
Bijdragen aan ZBO's/RWT's	45.858	0	45.858	0	0	0	0
College voor Toetsen en Examens	4.680		4.680
SLOA: onderwijs ondersteunende instellingen	41.178		41.178
Bijdragen aan (inter)nationale organisaties	280	0	280	0	0	0	0
GRAZ (ECML) en PISA	280		280
Ontvangsten	7.391	0	7.391	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

Toelichting

Het financieel instrument Opdrachten wordt incidenteel verlaagd met € 31,3 miljoen. Dit betreft voor € 30,5 miljoen een overboeking van de middelen voor sneltesten naar Artikel 1. De overige € 0,8 miljoen wordt overgeboekt naar Artikel 95 voor de extra interne capaciteit.

Beleidsartikel 4. Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid art. 4 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	5.221.209	23.200	5.244.409	0	0	0	0
waarvan garantieverplichtingen
waarvan overig	5.221.209	23.200	5.244.409	0	0	0	0
Totale uitgaven	5.186.874	23.200	5.210.074	0	0	0	0
waarvan juridisch verplicht (%)
Bekostiging	4.463.428	0	4.463.428	0	0	0	0
Bekostiging mbo-instellingen	3.804.096		3.804.096
Bekostiging Caribisch Nederland	9.763		9.763
Bekostiging vavo	67.365		67.365
Kwaliteitsafspraken investeringsbudget	247.215		247.215
Kwaliteitsafspraken resultaatafhankelijk budget	206.011		206.011
Regionaal Investeringsfonds	22.425		22.425
Salarismix Randstadregio's	51.503		51.503
Regionaal Programma	30.550		30.550
Begeleidingsgesprekken jeugdwerkloosheid	24.500		24.500
Tegemoetkoming schoolkosten MBO	0		0
Gelijke kansen	0		0
Subsidies (regelingen)	500.833	3.900	504.733	0	0	0	0
Praktijkleren	294.009		294.009
Leven lang ontwikkelen	10.590		10.590
Actieplan Laaggeletterdheid/Tel mee met Taal	21.360		21.360
Loopbaanoriëntatie	2.275		2.275
Vakwedstrijden mbo	4.100		4.100
Inhaal- en ondersteuningsprogramma's	35.000		35.000
Extra hulp voor de klas	104.000		104.000
Sneltesten	3.000	3.900	6.900
Overige subsidies	26.499		26.499
Opdrachten	9.378	19.300	28.678	0	0	0	0
Opdrachten	9.378		9.378
Sneltesten	0	19.300	19.300
Bijdragen aan agentschappen	19.873	0	19.873	0	0	0	0
Dienst Uitvoering Onderwijs	16.393		16.393
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland	3.480		3.480
Bijdragen aan ZBO's/RWT's	70.537	0	70.537	0	0	0	0
College voor Toetsen en Examens	8.300		8.300
Wet SLOA	1.103		1.103
SBB	61.134		61.134
Bijdragen aan medeoverheden	122.825	0	122.825	0	0	0	0
RMC's	41.451		41.451
Educatie	62.174		62.174
Caribisch Nederland	0		0
Regionaal Programma	19.200		19.200
Ontvangsten	4.000	0	4.000	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

Toelichting

Het financieel instrument Subsidies wordt incidenteel verhoogd met € 3,9 miljoen. Daarnaast wordt het financieel instrument Opdrachten incidenteel verhoogd met € 19,3 miljoen in 2021. Beide bedragen betreffen de middelen voor het beschikbaar stellen van zelftesten aan studenten en docenten in het mbo.

Beleidsartikel 6 en 7. Hoger onderwijs

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid art. 6 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	4.619.720	3.600	4.623.320	0	0	0	0
waarvan garantieverplichtingen
waarvan overig	4.619.720	3.600	4.623.320	0	0	0	0
Totale uitgaven	4.112.995	3.600	4.116.595	0	0	0	0
waarvan juridisch verplicht (%)
Bekostiging	3.995.369	0	3.995.369	0	0	0	0
Bekostiging onderwijsdeel[2]	3.653.390		3.653.390
Bekostiging ontwerp en ontwikkeling	87.882		87.882
Studievoorschot kwaliteitsafspraken[3]	246.091		246.091
Studievoorschotvouchers	245		245
Bekostiging flexibel hoger onderwijs voor volwassenen	7.761		7.761
Subsidies (regelingen)	35.619	3.600	39.219	0	0	0	0
Tegemoetkoming 2e lerarenopleiding	2.500		2.500
Sneltesten	0	3.600	3.600
Overige subsidies	33.119		33.119
Bijdrage aan agentschappen	13.174	0	13.174	0	0	0	0
Dienst Uitvoering Onderwijs	13.174		13.174
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	68.833	0	68.833	0	0	0	0
NWO: Praktijkgericht onderzoek	54.213		54.213
NWO: Promotiebeurs voor leraren	10.144		10.144
Nederland-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO)	4.476		4.476
Ontvangsten	1.213	0	1.213	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

2 Inclusief de studievoorschotmiddelen voor specifieke stimulering van landelijke prioriteiten (10% van de studievoorschotmiddelen).

3 90% van de studievoorschotmiddelen die gekoppeld zijn aan de kwaliteitsafspraken.

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid art. 7 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	6.289.155	44.700	6.333.855	210.602	250.562	286.753	322.936
waarvan garantieverplichtingen
waarvan overig	6.289.155	44.700	6.333.855	0	0	0	0
Totale uitgaven	5.843.930	44.700	5.888.630	0	0	0	0
waarvan juridisch verplicht (%)
Bekostiging	5.789.306	0	5.789.306	0	0	0	0
Bekostiging onderwijsdeel[2]	2.737.513		2.737.513
Bekostiging onderzoeksdeel	2.193.737		2.193.737
Bekostiging ondersteuning geneeskunde onderwijs en onderzoek	707.959		707.959
Studievoorschot kwaliteitsafspraken[3]	150.097		150.097
Studievoorschotvouchers	0		0
Profilering en zwaartepuntvorming[4]	0		0
Subsidies (regelingen)	48.866	3.000	51.866	0	0	0	0
Nuffic	14.419		14.419
Studiekeuze123	2.504		2.504
Vluchteling Studenten UAF	2.457		2.457
Handicap & Studie	698		698
Interstedelijk Studentenoverleg (ISO)	249		249
Landelijke Studenten Vakbond (LSVb)	249		249
Open en online onderwijs	1.965		1.965
Sneltesten	0	3.000	3.000
Overige subsidies	26.325		26.325
Opdrachten	2.949	41.700	44.649	0	0	0	0
Opdrachten	2.949		2.949
Sneltesten	0	41.700	41.700
Bijdrage aan (inter)nationale organisaties	2.809	0	2.809	0	0	0	0
Europees Universitair Instituut Florence (EUI)	1.799		1.799
United Nations University (UNU)	1.010		1.010
Nuffic, SK123, UAF, H&S, ISO en LSVb	0		0
Ontvangsten	16	0	16	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

2 Inclusief de studievoorschotmiddelen voor specifieke stimulering van landelijke prioriteiten (10% van de studievoorschotmiddelen).

3 90% van de studievoorschotmiddelen die gekoppeld zijn aan de kwaliteitsafspraken.

4 De 2%-middelen profilering en zwaartepuntvorming die conform de kwaliteitsafspraken tot en met 2022 zijn overgeheveld naar het onderwijsdeel van de hoofdbekostiging.

Toelichting

In de artikelen 6 en 7 wordt het financieel instrument Subsidies incidenteel verhoogd met respectievelijk € 3,6 miljoen en € 3,0 miljoen. Daarnaast wordt in artikel 7 ook het financieel instrument Opdrachten incidenteel verhoogd met € 41,7 miljoen. Al deze bedragen betreffen de middelen voor het beschikbaar stellen van zelftesten aan studenten en docenten in het hbo en wo.

Niet-Beleidsartikel 95. Apparaat kerndepartement

Tabel 6 Budgettaire gevolgen art. 95 (bedragen x € 1.000)

	Vastgestelde begroting incl. NvW, amendementen, ISB's[1]	Mutaties 9e ISB 2021	Stand 9e ISB 2021	Mutatie 2022	Mutatie 2023	Mutatie 2024	Mutatie 2025
Verplichtingen	277.179	750	277.929	0	0	0	0
Uitgaven	277.179	750	277.929	0	0	0	0
Personele uitgaven	210.845	750	211.595
waarvan eigen personeel	200.744		200.744
waarvan inhuur externen	5.930	750	6.680
waarvan overige personele uitgaven	4.171		4.171
Materiële uitgaven	66.334		66.334
waarvan ICT	20.547		20.547
waarvan bijdrage aan SSO's	16.303		16.303
waarvan overige materiële uitgaven	29.484		29.484
Begrotingsreserve schatkistbankieren	0		0
Ontvangsten	567	0	567	0	0	0	0

1 Hierin zijn de vorige 8 Incidentele Suppletoire Begrotingen al verwerkt. Kamerstukken II 2020/21, 35 682; Kamerstukken II 2020/21, 35 696; Kamerstukken II 2020/21, 35 716; Kamerstukken II 2020/21, 35 735; Kamerstukken II 2020/21, 35 739; Kamerstukken II 2020/21, 35 740; Kamerstukken II 2020/21, 35 776, Kamerstukken II 2020/21, 35 797.

Toelichting

Artikel 95 wordt incidenteel verhoogd met € 0,8 miljoen.