14de vergadering

Dinsdag 17 januari 1995

13.30 uur

Voorzitter: Tjeenk Willink

Tegenwoordig zijn 65 leden, te weten:

Baarda, Baarveld-Schlaman, Barendregt, De Boer, Boorsma, Van Boven, Braks, Van den Broek-Laman Trip, Coenemans, Van Dijk, Ermen, Eversdijk, Fleers, Gelderblom-Lankhout, Van Gennip, Van Gijzen, Glastra van Loon, Glasz, Van Graafeiland, Grol-Overling, Heijmans, Heijne Makkreel, Hilarides, Holdijk, Huberts-Fokkelman, Jaarsma-Buijserd, Kassies, Van Kuilenburg-Lodder, Kuiper, Van Leeuwen, Luimstra-Albeda, Luteijn, Mastik-Sonneveldt, Van der Meer, Mertens, Van der Meulen, Michiels van Kessenich-Hoogendam, Van Muijen, Pit, Pitstra, Postma, Redemeijer, Rongen, De Savornin Lohman, Schinck, Schuurman, Schuyer, Spier, Stevens, Talsma, Tiesinga-Autsema, Tjeenk Willink, Tuinstra, Tummers, Van Veldhuizen, Veling, Verbeek, Vermaat, Vis, Vrisekoop, Wagemakers, Werner, Van Wijngaarden, Van de Zandschulp en K. Zijlstra,

alsmede mevrouw Sorgdrager, minister van Justitie, en mevrouw Schmitz, staatssecretaris van Justitie.

De voorzitter:

Ik deel aan de Kamer mede, dat zijn ingekomen berichten van verhindering van de leden:

De Beer, Ginjaar, Korthals Altes, Staal en R. Zijlstra, wegens verblijf buitenslands;

Van Velzen, wegens het bijwonen van een vergadering van het Europees Parlement;

Van den Berg, wegens bezigheden elders;

Van Gennip, voor het eerste gedeelte van de vergadering;

Steenkamp, wegens ziekte.

Deze berichten worden voor kennisgeving aangenomen.

De voorzitter:

Ik verzoek de leden, te gaan staan.

"Emotieloos hier te staan is mij niet gegeven." Met deze zin begon Ad Kaland zijn dankwoord bij het afscheid op 21 december 1993. Het is een zin die "staat" zoals Kaland zelf: krachtig, overtuigend, persoonlijk. Kaland was een man met emoties, die ook emoties opriep als bestuurder, als volksvertegenwoordiger, als persoon.

Hij was allereerst een krachtig bestuurder die stond voor zijn zaak. Als geen ander wist hij uit ervaring dat een krachtig bestuur tegenkrachten oproept; niet altijd makkelijk. Maar als volksvertegenwoordiger raakte hij er steeds meer van overtuigd dat een krachtig bestuur een tegenkracht nodig heeft in een krachtige volksvertegenwoordiging; Eerste èn vooral Tweede Kamer. Daarvan getuigde hij hier. Daaraan was zo nodig ook het partijbelang ondergeschikt. Kaland was een man in de traditie van de CHU.

Als bestuurder was hij overtuigd pleitbezorger van de welvaartsontwikkeling van ons land. Eerst brood op de plank. Nimmer vergat hij de boerenfamilie – zijn familie – uit Westkapelle in de crisisjaren. Maar als volksvertegenwoordiger liet hij niet na te waarschuwen tegen het onbehagen in de overvloed. Naar het woord van Calvijn: "Laten zij die overvloed hebben eraan denken dat zij zijn omgeven met doornen en laat ze goed oppassen dat zij er niet door worden geprikt." Hard werken aan de gemeenschappelijke welvaart èn individuele soberheid. Tevreden zijn!

Ook in deze Kamer was en bleef hij de krachtige bestuurder, de regisseur. Hij symboliseerde in zekere zin de zwaardere legitimering van deze Kamer sinds de Grondwet 1983. Hij zag de mogelijkheden, maakte er als goed volksvertegenwoordiger gebruik van èn genoot. Toch zat hij niet gebakken aan zijn positie. Hij twijfelde soms of hij niet te lang was doorgegaan.

Bij zijn afscheid, nu ruim een jaar geleden, werd duidelijk op hoeveel waardering en sympathie Ad bij de leden, van welke politieke partij dan ook, èn de medewerkers kon rekenen. Ook de laatste maanden hebben wij, op afstand, met hem en zijn vrouw meegeleefd.

Zelf houd ik goede herinneringen aan een bijzonder genoeglijk bezoek deze zomer in Zoutelande. Dankbaar was hij toen voor alles wat hij had mogen doen en de tijd, hoe onzeker ook, die hem nog gegeven zou worden. "Ik heb geluk gehad." Hij dicteerde zijn herinneringen en was juist begonnen aan de Eerste Kamer toen het niet meer ging. De laatste bandjes kwamen leeg terug.

Hij overleed in groot vertrouwen. Moge dat ook zijn kleinkinderen en kinderen maar vooral zijn vrouw Maria sterken. Ad Kaland liet weinigen onberoerd: als bestuurder voor- noch tegenstanders; als volksvertegenwoordiger binnen noch buiten zijn partij; als persoon tijdens zijn leven noch nu bij zijn overlijden. "Emotieloos hier te staan is ons niet gegeven."

(De aanwezigen nemen enige ogenblikken stilte in acht.)

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

De voorzitter:

De ingekomen stukken staan op een lijst, die in de zaal ter inzage ligt. Op die lijst heb ik voorstellen gedaan over de wijze van behandeling. Als aan het einde van de vergadering daartegen geen bezwaren zijn ingekomen, neem ik aan, dat de Kamer zich met de voorstellen heeft verenigd.

(Deze lijst is, met de lijst van besluiten, opgenomen aan het eind van deze editie.)

De voorzitter:

Op verzoek van de fractie van het CDA heb ik de volgende wijzigingen in de commissies aangebracht:

• - de heer Werner aangewezen tot lid van de vaste commissies voor Defensie en voor Verkeer en Waterstaat in de vacature-Pröpper;

• - de heer Werner aangewezen tot plv. lid van de vaste commissies voor Binnenlandse Zaken en de Hoge Colleges van Staat en voor Volkshuisvesting in de vacature-Pröpper en tot plv. lid van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport in plaats van het lid Van der Meulen;

• - de heer Van der Meulen aangewezen tot plv. lid van de vaste commissie voor Landbouw, Natuurbeheer en Visserij in de vacature-Pröpper;

• - de heer Van Dijk aangewezen tot lid van de bijzondere commissie Ambtenarenreglement Staten-Generaal in de vacature-Pröpper.

Op verzoek van de fractie van de VVD heb ik de volgende wijzigingen in de commissies aangebracht:

• - de heer De Beer aangewezen tot lid van de vaste commissie voor Ontwikkelingssamenwerking in plaats van mevrouw Van den Broek-Laman Trip;

• - mevrouw Van den Broek-Laman Trip aangewezen tot plv. lid van de vaste commissie voor Ontwikkelingssamenwerking in de vacature-Van Leeuwen-Schut;

• - de heer De Beer aangewezen tot plv. lid van de vaste commissies voor Europese Samenwerkingsorganisaties, voor Onderwijs, voor Economische Zaken en voor Cultuur in de vacature-Van Leeuwen-Schut;

• - de heer De Beer aangewezen tot plv. lid van de vaste commissies voor Volkshuisvesting en voor Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in plaats van de heer Luteijn;

• - de heer De Beer aangewezen tot plv. lid van de vaste commissies voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport in plaats van mevrouw Van den Broek-Laman Trip;

• - mevrouw Van den Broek-Laman Trip aangewezen tot lid van de vaste commissies voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de vacature-Van Leeuwen Schut.

Tevens heb ik mevrouw Van den Broek-Laman Trip benoemd tot plv. voorzitter van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport.