Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 13 december 2018
Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft een Werkwijzer
laten opstellen voor het opstellen van maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA’s)
inzake maatregelen met effecten op het gebied van natuur. Thans bied ik u de MKBA-werkwijzer
Natuur ter kennisneming aan1, zoals toegezegd in de aanbiedingsbrief bij de Algemene Leidraad MKBA (Kamerstuk
33 750 IX, nr. 9) en zoals ook gebeurd is bij eerdere MKBA-Werkwijzers.
De MKBA-Werkwijzer natuur
Maatschappelijke kosten-batenanalyse is een besluitvorming ondersteunend instrument
dat vooral ingezet wordt om integrale afwegingen in overheidsbeleid te onderbouwen.
In 2013 is hiervoor de «Algemene Leidraad voor maatschappelijke kosten-batenanalyse»
(Centraal Planbureau, Planbureau voor de Leefomgeving) uitgebracht, die in algemene
zin aangeeft hoe MKBA’s dienen te worden uitgevoerd. Vanwege de brede toepasbaarheid
van de Algemene Leidraad heeft het kabinet destijds bepaald dat werkwijzers dienen
te worden ontwikkeld om het instrument MKBA meer specifiek toe te kunnen passen op
enkele beleidsterreinen.
De voorliggende MKBA-Werkwijzer Natuur is in opdracht van LNV opgesteld en bevat de
nadere uitwerking van de Algemene Leidraad voor MKBA’s voor maatregelen met belangrijke
natuureffecten. De werkwijzer geeft aan hoe MKBA’s voor zulke maatregelen opgesteld
moeten worden, en vormt een actualisatie van en aanvulling op eerdere documenten die
ondersteuning boden bij het opstellen van MKBA’s met natuureffecten. Voor de nieuwe
Werkwijzer is ook gebruik gemaakt van recente ontwikkelingen en de toegenomen kennis
op het gebied van het waarderen van (veranderingen in) het natuurlijk kapitaal.
De werkwijzer is zowel van toepassing op maatregelen in het kader van het natuurbeleid
als op maatregelen op andere beleidsterreinen waar natuureffecten als neveneffecten
optreden, bijvoorbeeld bij investeringen in de infrastructuur.
Voor zulke maatregelen moeten de effecten van ingrepen op ecosystemen en op de biodiversiteit
worden bepaald. Bij een MKBA is de aandacht vooral gericht op de veranderingen in
welvaart ten gevolge daarvan en dus op maatschappelijke functies die ecosystemen vervullen
(aangeduid als «ecosysteemdiensten»). In de praktijk van MKBA worden de welvaartseffecten
van veranderingen in deze functies momenteel niet altijd of vaak niet voldoende onderbouwd
meegewogen.
De MKBA-Werkwijzer Natuur biedt een helder kader, een systematische werkwijze en praktische
tips om zulke effecten volgens de «state of the art» te bepalen en kan zo helpen om
het besluitvormingsproces te verbeteren. Een bijzonder punt in de werkwijzer is dat
niet alleen monetariseerbare welvaartseffecten worden behandeld, maar dat ook wordt
benoemd hoe in MKBA’s rekenschap kan worden gegeven van veranderingen in biodiversiteit,
ook als onvoldoende kennis of data beschikbaar zijn om deze monetair te waarderen.
Toetsing door Planbureaus
Aan het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving is gevraagd de
Werkwijzer te toetsen. De conclusie van deze toets is dat de werkwijzer in samenhang
met de Algemene Leidraad MKBA een adequate leidraad vormt voor het opstellen van MKBA’s
op het gebied van natuur. Daarbij wordt voor een aantal nader genoemde punten speciale
aandacht gevraagd, zoals het optimaal benutten van informatie uit op te stellen milieueffectrapportages
en het belang van het goed beschrijven van onzekerheden in de waardering van ecosysteemdiensten.
De toetsing van de planbureaus is als bijlage in de Werkwijzer opgenomen.
In de MKBA-Werkwijzer Natuur wordt ook aangesloten bij de op 19 februari 2018 door
het Planbureau voor de Leefomgeving gepubliceerde Beleidsbrief «De Discontovoet voor
Natuur: de relatieve prijsstijging voor ecosysteemdiensten».
De aanbevelingen in de beleidsbrief worden in de Werkwijzer overgenomen.
Effect Werkwijzer
Ik verwacht dat de MKBA-Werkwijzer Natuur zijn weg naar de praktijk zal vinden en
zal helpen de waarde van natuur voor de samenleving beter zichtbaar te maken. Het
gebruik van de werkwijzer zal eraan bijdragen dat bij besluitvorming over voorgenomen
maatregelen met invloed op de natuur de welvaartseffecten van de verwachte veranderingen
in de natuur ten gevolge van die maatregelen een volwaardige rol zullen spelen. Dit
zal een duurzamer omgaan met ons kostbare natuurlijk kapitaal bevorderen.
De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
C.J. Schouten