Samenwerkingsovereenkomst Zuidwest Regionale Aanpak Laadinfrastructuur

Partijen

• 1. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, te dezen handelend als bestuursorgaan en als vertegenwoordiger van de Staat der Nederlanden waarvan de zetel is gevestigd te Den Haag, hierna te noemen: ‘IenW’;

• 2. Het college van Gedeputeerde Staten van Zeeland, handelend als bestuursorgaan en als vertegenwoordiger van de Provincie Zeeland, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de gedeputeerde Infrastructuur en Mobiliteit, de heer A.J. van der Maas, hierna te noemen: ‘Provincie Zeeland’;

• 3. Het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, handelend als bestuursorgaan en als vertegenwoordiger van de Provincie Zuid-Holland, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de gedeputeerde Verkeer en Vervoer, de heer F. Vermeulen, hierna te noemen: ‘Provincie Zuid-Holland’;

• 4. De vereniging Netbeheer Nederland, namens de gezamenlijke regionale netbeheerders, waaronder de netbeheerders die actief zijn binnen de provincies Zeeland en Zuid-Holland, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door de directeur, de heer A.B. Jurjus, hierna te noemen: ‘Netbeheerders’.

Partijen 2 t/m 3, hierna samen te noemen: ‘Samenwerkingsregio Zuidwest’.

Partijen 1 t/m 4, hierna te noemen: ‘Partijen’ en ieder afzonderlijk als “Partij”.

Overwegende dat:

• A. In 2019 een Klimaatakkoord is vastgesteld door onder andere de rijksoverheid, decentrale overheden, marktpartijen en netbeheerders om de uitstoot van CO₂ te verminderen en de energietransitie in Nederland te versnellen;

• B. Transport een kwart van de CO₂-uitstoot veroorzaakt. Het streven is dat uiterlijk in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Voorbeelden hiervan zijn auto’s die op waterstof rijden en elektrische auto’s. Deze auto’s stoten bij het rijden geen broeikasgassen uit, houden de lucht schoon en brengen minder geluidsoverlast met zich mee;

• C. Een onderdeel van dit Klimaatakkoord de Nationale Agenda Laadinfrastructuur is waarin acties zijn benoemd voor zes regionale samenwerkingsverbanden op het gebied van elektrisch vervoer;

• D. De provincies Zeeland en Zuid-Holland, als één van de zes regionale samenwerkingsverbanden samenwerken om elektrisch vervoer te stimuleren binnen hun eigen provincies. De samenwerking staat bekend als Samenwerkingsregio Zuidwest. Samenwerkingsregio Zuidwest erkent het belang van elektrisch vervoer;

• E. Provincie Zeeland als bestuurlijk en ambtelijk aanspreekpunt en initiatiefnemer van Samenwerkingsregio Zuidwest functioneert.

Verklaren te zijn overeengekomen als volgt

I. Ambitie, doel, beoogde resultaten en aanpak Regionale Aanpak Laadinfrastructuur

Artikel 1 – Ambitie

Nederland staat voor een grote transitieopgave in de mobiliteit. De in het regeerakkoord “Vertrouwen in de toekomst” geformuleerde ambitie om uiterlijk in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos te laten zijn, kan vertaald worden naar een wagenpark van 1,9 miljoen elektrische personenvoertuigen. Partijen streven ernaar om met een integrale aanpak de afspraken uit het Klimaatakkoord voor elektrisch vervoer vorm te geven. Het is de gezamenlijke ambitie om laadinfrastructuur geen drempel te laten zijn bij de uitrol van elektrisch vervoer. In 2019 is met verschillende organisaties een Nationale Agenda Laadinfrastructuur opgesteld, waarin acties zijn opgenomen om deze ambitie waar te maken.

Artikel 2 – Doel

• 1. In 2030 is de laadbehoefte van elektrische personenauto’s naar verwachting 7.100 gigawattuur (GWh). Om aan deze laadbehoefte te voldoen zijn naar schatting 1,7 miljoen laadpunten nodig. De opgave is echter breder dan personenvervoer, er zal ook een toename komen in de laadbehoefte van elektrische bussen, doelgroepenvervoer, bestelauto’s, trucks, binnenvaartschepen, mobiele werktuigen en light electric vehicles (LEV’s).

• 2. In de Nationale Agenda Laadinfrastructuur is een voorspelling van het aantal laadpunten per provincie gemaakt. Voor Samenwerkingsregio Zuidwest betekent dit een verwachte toename van het totaalaantal laadpunten voor personenvoertuigen van 47.163 in 2020, naar 143.635 in 2025 en 368.582 in 2030. Samenwerkingsregio Zuidwest zet zich in om de benodigde toename nader te specificeren en te realiseren. Dit geldt ook voor de laadinfrastructuur die nodig is voor andere voertuigen.

• 3. Het doel van deze samenwerkingsovereenkomst is om voornoemde, beoogde resultaten te faciliteren. Samenwerkingsregio Zuidwest en IenW werken daarom samen aan de overheidsacties uit de Nationale Agenda Laadinfrastructuur, dit geven zij gezamenlijk onder meer vorm in een plan van aanpak in het kader van de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur.

Artikel 3 – Inzet en aanpak

• 1. Partijen werken in het kader van de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur op de wijze zoals beschreven in deze overeenkomst samen aan het mogelijk maken van de uitrol van de laadinfrastructuur in Samenwerkingsregio Zuidwest. Provincie Zeeland is bestuurlijk en ambtelijk aanspreekpunt en initiatiefnemer van Samenwerkingsregio Zuidwest.

• 2. Samenwerkingsregio Zuidwest stelt jaarlijks een plan van aanpak vast voor de regio gebaseerd op de in de bijlage beschreven onderdelen, overeenkomend met de overheidsacties uit de Nationale Agenda Laadinfrastructuur, en spant zich in om met inliggende gemeenten en andere belanghebbenden, zoals regionale netbeheerders, afspraken te maken over de uitvoering van het plan van aanpak. Het plan van aanpak wordt uiterlijk 1 juni 2020 of zo spoedig mogelijk daarna opgeleverd. Vanaf 2021 wordt jaarlijks op 1 maart of eerder een actualisatie van het plan van aanpak inclusief voortgangsrapportage van het afgelopen jaar opgeleverd. Samenwerkingsregio Zuidwest draagt met inliggende gemeenten en andere belanghebbenden zorg voor uitvoering van het plan van aanpak en de daarin opgenomen acties.

• 3. De Stuurgroep Nationale Agenda Laadinfrastructuur adviseert over de regionale plannen van aanpak. Samenwerkingsregio Zuidwest legt het door haar opgestelde plan van aanpak voor aan de Stuurgroep Nationale Agenda Laadinfrastructuur, waar de plannen van alle zes de regio’s worden besproken en getoetst aan de hand van de in de bijlage opgenomen onderwerpen en waarover de Stuurgroep vervolgens een advies geeft.

• 4. IenW draagt zorg voor het treffen van maatregelen die op nationaal niveau nodig zijn om de regionale aanpak te kunnen realiseren.

• 5. De Netbeheerders leveren een actieve bijdrage aan de voorbereiding en uitvoering van het plan van aanpak. De Netbeheerders participeren in de NAL regio’s in werkgroepen om impact van (mogelijke) keuzes inzichtelijk te maken vanuit het betaalbaarheids- en beschikbaarheidsprincipe, en de afstemming van netwerken tussen de samenwerkingsregio’s.

Artikel 4 – Resultaten en Indicatoren

IenW en Samenwerkingsregio Zuidwest bepalen in onderlinge afstemming jaarlijks de beoogde resultaten en indicatoren in het regionale plan van aanpak van het aankomende jaar en de bereikte resultaten en indicatoren van het afgelopen jaar in het in artikel 3 genoemde regionale plan van aanpak. IenW draagt zorg voor een plan van aanpak voor de maatregelen op nationaal niveau. Samenwerkingsregio Zuidwest voert het regionale plan van aanpak voor de maatregelen op regionaal niveau uit, met als doel het behalen van de voornoemde resultaten en indicatoren.

Artikel 5 – Besteding middelen

Samenwerkingsregio Zuidwest en IenW besluiten over de inzet van de financiële middelen overeenkomstig artikel 6.

II. Inzet middelen

Artikel 6 – Gezamenlijke financiële bijdragen voor de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur

• 1. Samenwerkingsregio Zuidwest enerzijds en IenW anderzijds verstrekken een gelijke bijdrage voor de aanpak Regionale Aanpak Laadinfrastructuur:

  • a. IenW stelt maximaal € 2.231.628,– beschikbaar inclusief verschuldigde btw als Rijksbijdrage;

  • b. Samenwerkingsregio Zuidwest stelt een bijdrage beschikbaar die ten minste gelijk is aan de door IenW beschikbaar gestelde bijdrage.

• 2. Samenwerkingsregio Zuidwest maakt inzichtelijk hoe de bijdragen zoals bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b worden ingevuld en aangewend. Alle werkzaamheden die direct samenhangen met datgene wat beschreven staat in het plan van aanpak, bedoeld in artikel 3, kunnen als cofinanciering worden aangemerkt.

• 3. Samenwerkingsregio Zuidwest zet de bijdragen zoals bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b, in ten behoeve van:

  • a. Het opstellen en uitvoeren van een plan van aanpak op basis van de onderwerpen zoals beschreven in de bijlage;

  • b. Het tijdig maken van afspraken met de inliggende gemeenten in Samenwerkingsregio Zuidwest ter uitvoering van het in onderdeel a bedoelde regionale plan van aanpak.

• 4. IenW stelt de in het eerste lid, onderdeel a, bedoelde Rijksbijdrage beschikbaar als een specifieke uitkering. Deze uitkering wordt verstrekt aan de Provincie Zeeland die samen met de Provincie Zuid-Holland zorgdraagt voor een verdeling van middelen binnen de Samenwerkingsregio Zuidwest waarvan Provincie Zeeland deel uitmaakt.

• 5. Samenwerkingsregio Zuidwest, in het bijzonder de Provincie Zeeland en de Provincie Zuid-Holland besluiten gezamenlijk over de verdeling en aanwending van de middelen in Samenwerkingsregio Zuidwest overeenkomstig het derde lid, welke afspraken worden beschreven in het plan van aanpak.

• 6. Indien Samenwerkingsregio Zuidwest niet komt tot uitvoering van het in het derde lid bedoelde plan van aanpak, kan IenW deze bijdrage geheel of gedeeltelijk terugvorderen. Voordat IenW tot terugvordering besluit treden Samenwerkingsregio Zuidwest en IenW in overleg. Beide partijen bespreken daarbij of het met terugvordering gemoeide bedrag geheel of gedeeltelijk kan worden verrekend met toekomstige bijdragen aan de Samenwerkingsregio Zuidwest.

III. Governance uitvoering

Artikel 7 – Governance

• 1. IenW en Samenwerkingsregio Zuidwest hebben periodiek overleg over de onderlinge samenwerking in het kader van de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur en met andere samenwerkingspartners. In dit overleg bespreken zij het gezamenlijk uitwerken van de afspraken en de voortgang, inclusief de in artikel 8 bedoelde monitoring.

• 2. Het in het eerste lid bedoelde overleg bestaat uit de volgende vertegenwoordigers:

  • a. vanuit het Rijk:

    Infrastructuur en Waterstaat

  • b. vanuit Samenwerkingsregio Zuidwest:

    Provincie Zeeland

  • c. vanuit de Stuurgroep Nationale Agenda Laadinfrastructuur:

    De voorzitter.

• 3. Het in het eerste lid bedoelde overleg heeft geen beslissingsbevoegdheden, maar zorgt voor afstemming tussen Partijen. Hierbij kunnen ook programmatische en financiële ontwikkelingen besproken worden en indien gewenst adviseert het overleg hierover aan de Partijen.

• 4. Het overleg, bedoeld in het eerste lid, voorziet in zijn eigen werkwijze. Voor de uitvoering van de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur maken IenW en Samenwerkingsregio Zuidwest hiertoe nadere werkafspraken en leggen deze vast.

• 5. Op nationaal niveau neemt de ambtelijk vertegenwoordiger van Samenwerkingsregio Zuidwest periodiek deel aan de Stuurgroep Nationale Agenda Laadinfrastructuur samen met de ambtelijke vertegenwoordigers van de andere vijf samenwerkingsregio’s.

IV. Monitoring, evaluatie en communicatie

Artikel 8 – Monitoring en evaluatie

• 1. Partijen delen in het in artikel 7 beoogde overleg gegevens en documenten over de uitvoering van het regionale plan van aanpak en informeren elkaar in dat overleg in elk geval over de haalbaarheid van voorgenomen initiatieven en projecten in het kader van dat plan van aanpak en de voortgang van lopende initiatieven en projecten in het kader van dat plan van aanpak.

• 2. Monitoring van de uitvoering van het plan van aanpak als geheel aan de hand van de informatie-uitwisseling als bedoeld in het eerste lid vindt door Partijen plaats:

  • a. op basis van de inhoudelijke realisatie van het plan van aanpak zoals genoemd in artikel 3 en 4 en de besteding van de daarvoor bestemde middelen zoals genoemd in artikel 6;

  • b. IenW zorgt voor de samenvoeging van monitoring informatie tot een geheel voor de zes regio’s na aanlevering door de individuele samenwerkingsregio’s.

• 3. De uitkomsten van de monitoring hebben als doel inzicht te bieden in het verloop en de resultaten van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur en de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur.

• 4. Samenwerkingsregio Zuidwest stelt eenmaal per jaar een voortgangsrapportage op over het voorafgaande jaar. Hierin wordt melding gemaakt van:

  • a. de uitvoering van het plan van aanpak van de in artikel 2 genoemde doelen;

  • b. de voortgang van het doelbereik in relatie tot de in artikel 4 afgesproken beoogde resultaten;

  • c. de financiële ondersteuning van de uitvoering van het plan van aanpak.

  Het voornemen is om een voortgangsrapportage (in concept) te bespreken in het in artikel 7 bedoelde overleg.

• 5. Partijen spreken af dat Samenwerkingsregio Zuidwest jaarlijks over de uitvoering en werking van de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur de voortgang rapporteert en dat Samenwerkingsregio Zuidwest een eindevaluatie opmaakt binnen zes maanden na het aflopen van deze Overeenkomst conform de in het vierde lid onder a tot en met c genoemde onderdelen.

Artikel 9 – Communicatie

• 1. IenW en Samenwerkingsregio Zuidwest stemmen hun communicatiestrategieën met elkaar af zodat door de betrokken partijen eenduidig kan worden gecommuniceerd en het afzenderschap van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur en de samenwerkingsregio herkenbaar is.

• 2. Alle NAL-persberichten en berichtgeving in social media verwijzen naar de op te zetten NAL-website. Ook zal de website ruimte bieden voor nieuwsberichten vanuit de Samenwerkingsregio’s, met verwijzing naar websites van de organisaties van de samenwerkingsregio indien gewenst. Het platform is dé plek waar alle publiekelijk toegankelijke informatie over de NAL kan worden gevonden, en/of waar doorverwezen wordt naar websites van regionale overheden.

• 3. De gezamenlijke kernboodschap van de communicatie over deze Overeenkomst is: In het kader van de NAL werken publieke en private partijen samen om ervoor te zorgen dat de laadinfrastructuur geen belemmering vormt in de uitrol van elektrisch vervoer.

V. Slotbepalingen

Artikel 10 – Uitvoering in overeenstemming met Unierecht

De afspraken van deze Overeenkomst worden in overeenstemming met het nationale recht en het recht van de Europese Unie uitgevoerd in het bijzonder voor zover de afspraken vallen onder de werking van de Europese regels met betrekking tot aanbesteding, mededinging, staatssteun en technische normen en voorschriften.

Artikel 11 – Wijziging

Deze Overeenkomst kan slechts met instemming van alle Partijen worden gewijzigd nadat Partijen over de inhoud van de wijziging schriftelijk overeenstemming hebben bereikt.

Artikel 12 – Geschilbeslechting

Partijen spannen zich in om eventuele geschillen over deze Overeenkomst in overleg te schikken. Van een geschil is sprake indien hiervan schriftelijke mededeling wordt gedaan aan alle Partijen. Indien Partijen niet tot een schikking in overleg komen, kan het geschil worden voorgelegd aan een door Partijen aan te wijzen onafhankelijke deskundige, die een niet-bindend advies geeft. Deze overeenkomst is niet in rechte afdwingbaar.

Artikel 13 – Inwerkingtreding en looptijd

Deze Overeenkomst treedt in werking met ingang van de dag na ondertekening door alle Partijen en eindigt op 31 december 2023.

Artikel 14 – Openbaarmaking

• 1. Deze Overeenkomst of de zakelijke inhoud daarvan wordt openbaar gemaakt in de Staatscourant.

• 2. De rijksoverheid rapporteert over de Regionale Aanpak Laadinfrastructuur naar de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Artikel 15 – Bijlage

De bijlage bij deze Overeenkomst maakt integraal onderdeel uit van de Overeenkomst. In geval van tegenstrijdigheden tussen de Overeenkomst en de bijlage, prevaleert hetgeen is bepaald in de Overeenkomst.

Aldus overeengekomen en ondertekend,

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat S. van Veldhoven-van der Meer

Den Haag, 14 september 2020

Provincie Zeeland A.J. van der Maas

Middelburg, 23 april 2020

Provincie Zuid-Holland F. Vermeulen

Den Haag, 9 juli 2020

Vereniging Netbeheer Nederland A.B. Jurjus

Den Haag, 28 april 2020

BIJLAGE: ONDERDELEN VOOR HET PLAN VAN AANPAK OP BASIS VAN DE NATIONALE AGENDA LAADINFRASTRUCTUUR

Visie en beleid

• De Samenwerkingsregio spant zich in om zoveel mogelijk gemeenten in de regio te betrekken bij de realisatie van laadinfrastructuur. Alle gemeenten kunnen zich aansluiten bij de samenwerkingsregio.

• De samenwerkingsregio maakt een overzicht van het aantal gemeenten inclusief prognose van laadbehoefte voor alle vormen van mobiliteit. De Samenwerkingsregio draagt er zorg voor dat niet aangesloten gemeenten bij de Samenwerkingsregio, hun beleid, prognose van laadbehoefte en de voor de monitoring benodigde gegevens aanleveren.

• De samenwerkingsregio ondersteunt gemeenten bij het opstellen van een integrale visie op laadinfrastructuur. Deze visie wordt steeds voor twee jaar opgesteld met een zichttermijn van 10 tot 15 jaar.

• Het voorgenomen beleid op het gebied van laadinfrastructuur wordt afgestemd met de relevante netbeheerder(s) in de samenwerkingsregio. De Samenwerkingsregio neemt hiervoor het initiatief.

• De regio/gemeente richt zich op de uitrol van alle vormen van laden, van publiek tot privaat en van normaal tot snelladen voor alle verschillende vormen elektrische voertuigen.

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten borgen elektrisch vervoer (de laadbehoefte) in de RES, omgevingsvisie, het omgevingsplan en de regionale mobiliteitsplannen.

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten stellen samen met de rijksoverheid en netbeheerders een slim laden (smart charging) aanpak op om overbelasting van het elektriciteitsnet zoveel mogelijk te voorkomen en de uitstoot van CO₂ te verlagen doordat slim laden een effectiever gebruik van duurzame energie mogelijk maakt.

Plaatsingsbeleid

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten stellen plaatsingsbeleid op voor publieke laadinfrastructuur. Dit beleid wordt uiterlijk eind 2020 vastgesteld door de gemeenten. Uitgangspunt bij het beleid is het vraaggericht en proactief plaatsen van publieke laadinfrastructuur op basis van prognoses, data of vraag.

• Gemeenten en provincies wijzen geschikte locaties aan voor snellaadinfrastructuur binnen gemeentelijk en provinciaal openbaar gebied, ook voor doelgroepen- en goederenvervoer (bv. taxi’s, bestelbussen, vrachtwagens en mobiele werktuigen).

• Gemeenten en samenwerkingsregio’s inventariseren met OV-autoriteiten en de desbetreffende netbeheerder voorafgaand aan de aanbesteding van zero emissie busvervoer mogelijke laadlocaties.

• Gemeenten en samenwerkingsregio’s maken een prognose van het aantal en type laadpunten die gerealiseerd zullen worden om de toekomstige laadbehoefte te kunnen bedienen, inclusief toelichting op de onderliggende werkwijze (bijvoorbeeld (prognose) aantal verzoeken, prognose bezettingsgraad, kWh gebruik, plaatsingsbeleid).

• Samenwerkingsregio’s beschrijven de werkwijze om te komen tot de geraamde aantallen (welk model wordt gehanteerd).

Private palen

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten spanning zich in om in bestaande en nieuwe overeenkomsten met bedrijven aanvullende afspraken te maken over de minimale hoeveelheid laadinfrastructuur voor bedrijventerreinen. Dit gaat over bestaande bouw tot 20 parkeerplaatsen, die buiten de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD) vallen.

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten maken waar mogelijk met bedrijven afspraken om bedrijventerreinen open te stellen voor de uitrol en exploitatie van (snel)laadinfrastructuur.

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten ondersteunen waar mogelijk bijvoorbeeld Vereniging van Eigenaren en corporaties bij het opzetten van laadinfrastructuur voor al bestaande parkeerplekken op privaat terrein.

Aanvraag- en realisatieproces

• Samenwerkingsregio’s en gemeenten stellen samen met de uitvoerende instanties, waaronder de netbeheerder(s), als onderdeel van de uitrolplanning en in relatie tot de werkzaamheden van de energietransitie, een capaciteitsplanning op.

• Netbeheerder(s) nemen mede het initiatief bij het opzetten en uitvoeren van voornoemde planningen en dragen actief bij aan het verkorten van de realisatietermijnen.

Samenwerking en kennisdeling

• Samenwerkingsregio’s werken met elkaar en met stakeholders, zoals de rijksoverheid, netbeheerders en het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur (NKL), samen om kennis te delen en problemen gemeenschappelijk op te pakken.

• De rijksoverheid, NKL en samenwerkingsregio’s bundelen hun kennis in o.a. gezamenlijk op te stellen handleidingen en instrumenten. Regio’s delen hun kennis voor deze instrumenten en gebruiken zoveel mogelijk deze landelijk afgestemde instrumenten in hun regio.

• Rijk en regio participeren gezamenlijk in een governance structuur gericht op monitoring van de uitvoering. De hiervoor in oprichting zijnde Stuurgroep NAL geeft vorm aan deze governance structuur gericht op begeleiding van de uitvoering en monitoring van de afspraken uit de NAL. In aanvulling daarop legt de regio, onafhankelijk van de Stuurgroep NAL, een governance structuur voor de regio vast en beschrijft daarin onder andere de samenwerking met andere samenwerkingsregio’s en nationale werkgroepen.

Prijstransparantie en informatievoorziening

• In 2020 maken de rijksoverheid, decentrale overheden, de laadpaalexploitanten en de serviceproviders een afspraak over de wijze waarop zij tarieven zichtbaar maken voor de EV-rijder. Hierbij wordt gezorgd voor eenvoudige en eenduidige tariefcategorieën om de voorspelbaarheid van prijzen voor EV-rijders en overige betrokkenen te vergroten.

Open markten

• De rijksoverheid, decentrale overheden, netbeheerders en marktpartijen werken samen aan een open en competitieve markt ten dienste van de EV-rijders. Hiertoe spreken zij af om onder andere interoperabiliteit, het toelaten van klanten van andere providers op de laadpalen en gebruik van breed gedragen, neutrale en open protocollen standaard als voorwaarde vast te leggen in contracten voor de aanleg en exploitatie van laadinfrastructuur.

Logistiek

• Voor logistiek zal vanwege de toenemende inzet van ZE-bestelbussen en trucks nagedacht moeten worden om laadoplossingen voor deze groepen mogelijk te maken. Gemeenten nemen logistiek als specifiek onderwerp mee in de integrale visie op laadinfrastructuur en gaan daarbij onder andere in op het plaatsingsproces, de verhouding tussen publiek en privaat laden en de strategische keuze van laadlocaties (regionale samenhang).