Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 7 oktober 2019, nummer WJZ/19222272, houdende vaststelling van de rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van het voormalig Productschap Wijn

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,

Gelet op artikel XLVI van de Wet opheffing bedrijfslichamen;

Besluit:

Artikel 1

De rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van het voormalig Productschap Wijn wordt vastgesteld overeenkomstig de bijlage bij dit besluit.

Artikel 2

Dit besluit treedt in werking met ingang van de datum na die waarop het is bekendgemaakt.

Dit besluit wordt met de bijlage geplaatst in de Staatscourant en toegezonden aan beide Kamers der Staten-Generaal.

’s-Gravenhage, 7 oktober 2019

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, C.J. Schouten

Tegen dit besluit kan degene wiens belang daarbij rechtstreeks is betrokken, binnen zes weken na de dag waarop dit besluit is bekendgemaakt een gemotiveerd bezwaarschrift indienen bij de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, t.a.v. de afdeling Juridische Zaken, p/a VOPBO, Postbus 7377, 2701 AJ Zoetermeer

Rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van het Productschap Wijn

Met de inwerkingtreding van de Wet opheffing bedrijfslichamen (Wob) op 1 januari 2015 zijn de zeventien Product- en bedrijfschappen opgeheven. In artikel XXXIX, derde lid, werd de Minister van EZ bevoegd alle rechtshandelingen te verrichten met het oog op de vereffening van het vermogens van de schappen. Op 1 januari 2019 is de Wob aangepast en werd de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (hierna: de Minister) verantwoordelijk voor de laatste fase van de vereffening van de vermogens van de schappen.

Voor u ligt de Rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van het Productschap Wijn (PWijn). Het schriftelijk verslag, opgenomen in Deel I, gaat vergezeld van een slotbalans op 31 december 2017 en een rekening van baten en lasten over de periode 2015–2017 die zijn opgenomen in Deel II, en een bijlage waarin het stappenplan van de vereffening wordt toegelicht.

Het Ontwerp van de Rekening en verantwoording heeft conform artikel XLVI, vierde lid, van de Wob 8 weken ter inzage gelegen op het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Hiervan is op 19 april 2019 mededeling gedaan in de Staatscourant nr. 23196. In deze periode hebben zich geen nieuwe schuldeisers gemeld. Het voorliggende document is de definitief vastgestelde Rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van het Productschap Wijn (PWijn).

Na vereffening resteert voor PWijn een negatief saldo van € 266.334.

Op grond van artikel XLI, vierde lid, van de Wob kan de Minister besluiten tot het opleggen van een heffing aan ondernemingen die voor 1 januari 2015 onder de werkingssfeer van PWijn vielen. De Minister maakt geen gebruik van dit artikel.

Conform artikel XLVI, achtste lid, van de Wob zendt de Minister de vastgestelde Rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van PWijn aan de beide Kamers der Staten-Generaal.

Inhoudsopgave

Deel I, Schriftelijk verslag
1.	Achtergrond
2.	Het Productschap Wijn
3.	Verplichtingen jegens oud-werknemers
4.	Vorderingen van het schap
5.	Vorderingen op het schap
6.	Projectsubsidies
7.	Overgedragen financiële middelen
8.	Juridische claims
9.	Materiële vaste activa
10.	Financiële vaste activa
11.	Overige zaken in het kader van de vereffening
12.	Archiefbescheiden
13.	Bezwaren ingediend naar aanleiding van de terinzagelegging door de Minister
14.	Verwerking van de ingediende bezwaren in de Rekening en verantwoording
15.	Bestemming van het resterende vermogen
Deel II, Financiële gegevens
Algemeen
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
Slotbalans op 31-12-2017
Toelichting op de Slotbalans
Staat van Baten en Lasten over de periode 2015–2017
Toelichting op de Staat van Baten en Lasten
Bijlage
Stappenplan waarlangs de vermogens van de schappen zijn vereffend

Verslag van de vereffening van het vermogen van PWijn

Deel I, Schriftelijk verslag

1. Achtergrond

1.1 De publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie

Product- en bedrijfschappen, ook wel schappen genoemd, waren publiekrechtelijke samenwerkingsverbanden van representatieve ondernemers- en werknemersorganisaties die activiteiten ontplooiden ten behoeve van een branche of sector van het bedrijfsleven. Een schap verrichtte taken die individuele ondernemers of verenigingen van ondernemers en werknemers ieder voor zich niet konden verrichten, maar die met het oog op het algemeen belang of het belang van de branche of sector noodzakelijk werden geacht. Deze taken werden gefinancierd door, op basis van verordeningen, heffingen op te leggen aan alle ondernemingen in de betreffende sector. Schappen voerden ook taken in medebewind uit, die voortvloeiden uit overheidswet- en regelgeving en die ten goede kwamen aan de hele samenleving. Deze taken werden door de betreffende minister opgedragen aan een schap en gefinancierd door het departement en/of de Europese Unie (EU). Het merendeel van de medebewindstaken diende ter uitvoering van Europese regelgeving op het gebied van de landbouw, waaronder marktordeningsmaatregelen in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de EU. Maar het betrof ook taken op het gebied van plant- en diergezondheid, dierenwelzijn en voedselveiligheid en gezondheid. Schappen waren er in uiteenlopende branches en sectoren zoals onder meer de tuinbouw, de akkerbouw, de detailhandel en de horeca. Representatieve organisaties van ondernemers en werknemers in een bedrijfstak bepaalden zelf of zij een schap wilden laten instellen. Daarom hadden sommige sectoren van het bedrijfsleven wel een schap en andere niet.

Het stelsel van schappen werd ook wel de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie (hierna: PBO) genoemd. Voor de schappen vormde de Wet op de bedrijfsorganisatie (1950) (hierna: Wbo) de juridische basis. Vanaf de oprichting van het eerste schap in 1954, het inmiddels opgeheven Landbouwschap, zijn tot de jaren ’60 van de vorige eeuw uiteindelijk 56 schappen ontstaan. Dit aantal is in de loop der jaren teruggelopen naar 37. Met een hergroeperingsoperatie in 1997 is het aantal schappen vervolgens via opheffing en samenvoeging verder teruggebracht tot het uiteindelijke aantal van 17; 11 productschappen en 6 bedrijfschappen.

Een schap (in de Wbo: bedrijfslichaam) werd, volgens de laatstelijk daarvoor geldende bepalingen in de Wbo, ingesteld bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) op voordracht van de betrokken Minister(s). In eerdere versies van de Wbo heeft instelling ook plaatsgevonden bij wet respectievelijk bij verordening van de Sociaal-Economische Raad (SER). De betrokken Minister(s) wonnen over het voornemen een schap in te stellen, eerst advies in van de SER. De SER hoorde, voordat hij advies uitbracht, de representatieve ondernemers- en werknemersorganisaties uit de betreffende marktsector. De leden van het bestuur van een schap werden benoemd door de representatieve ondernemers- en werknemersorganisaties.

De SER had wettelijk de taak om toezicht op de schappen uit te oefenen. De Bestuurskamer van de SER had onder meer taken op het terrein van de samenstelling en representativiteit van de besturen van de schappen. De Toezichtkamer van de SER hield onder meer toezicht op de verordeningen en besluiten, de financiën (heffingsverordeningen, begrotingen en jaarrekeningen) en de bevoegdheden (inclusief de principes van goed bestuur) van de schappen.

1.2 Politieke ontwikkelingen

Al jarenlang waren er in het Parlement langlopende discussies over het bestaansrecht van de schappen. Destijds zijn door het Kabinet, mede gelet op de door de Tweede Kamer aangenomen motie Aptroot c.s. van 16 februari 2011, meerdere alternatieven tot omvorming respectievelijk voortzetting van de schappen onderzocht. Op 20 december 2011 werd door een meerderheid van de Tweede Kamer de motie Aptroot aangenomen waarin het Kabinet werd opgeroepen om de schappen af te schaffen. In het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van oktober 2012 werd vastgelegd dat de schappen zouden worden opgeheven. Hieraan is gevolg gegeven met het ontwerp van de Wet opheffing bedrijfslichamen (Wob), het daarop volgende parlementaire traject en de inwerkingtreding van de Wob per 1 januari 2015.

Als gevolg van het opheffen van de schappen is hoofdstuk 2 van de Wbo komen te vervallen. De publieke taken van de schappen, onder meer op het gebied van plant-, dier- en volksgezondheid, zijn met een deel van de betrokken medewerkers van de desbetreffende schappen overgegaan naar het (toenmalige) Ministerie van Economische Zaken (EZ) en naar het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS); in samenhang met deze overgang van taken is de daarop van toepassing zijnde regelgeving gewijzigd. De overige taken van de schappen die niet als publiek werden beschouwd, zijn beëindigd, dan wel in de vorm van private initiatieven voortgezet.

1.3 Wet opheffing bedrijfslichamen

Met de inwerkingtreding van de Wob per 1 januari 2015 zijn de zeventien schappen opgeheven. Conform de Wob, artikel XXXIX, derde lid, werd de Minister van EZ (thans: Economische Zaken en Klimaat; hierna de Minister) bevoegd alle rechtshandelingen te verrichten met het oog op de vereffening van het vermogen van een schap, waaronder het vervreemden van onroerende en roerende zaken en het voldoen en innen van vorderingen. Onder verantwoordelijkheid van de plaatsvervangend secretaris-generaal is de uitvoering van deze taak belegd bij de Vereffeningsorganisatie PBO (VOPBO). In artikel XL is bepaald dat de kosten van de vereffening van het vermogen van een schap ten laste komen van het vermogen van het desbetreffende schap.

In juli 2017 heeft de Minister schriftelijk gerapporteerd aan beide Kamers over de stand van de vereffening over de periode 2015–2016 (vergaderjaar 2016–2017, 33 910, nr. 27).

Op 1 januari 2019 is de Wob aangepast en werd Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (hierna: LNV) verantwoordelijk voor de laatste fase van de vereffening van de vermogens van de schappen.

Zodra de vereffening van het vermogen van een schap is afgerond, brengt de VOPBO daarover verslag uit aan de Minister van LNV in de vorm van een Ontwerp Rekening en verantwoording. Nadat de in de Wob vastgelegde hoor- en wederhoor procedure is doorlopen, stelt de Minister van LNV de Rekening en verantwoording van een schap vast en stuurt deze naar de Eerste en Tweede Kamer. Op grond van artikel XLVII, vierde lid, van de Wob draagt de Minister van LNV er zorg voor dat een batig saldo een bestemming krijgt die ten nutte komt van het deel van het bedrijfsleven dat betrokken was bij het desbetreffende schap. In geval van een nadelig saldo geeft de Minister van LNV op basis van artikel XLI, vierde lid, van de Wob aan hoe hier mee om te zullen gaan.

2. Het Productschap Wijn

Op grond van de Wbo werd in 2003 het Productschap Wijn (hierna: PWijn) opnieuw ingesteld als opvolger van het Productschap Wijn uit 1993. Met de toevoeging van de bedrijfstak vruchtenwijn werd de werkingssfeer van het productschap uitgebreid.

Net als de andere schappen kreeg PWijn tot taak om een algemeen belang dienende bedrijfsuitoefening te bevorderen bij de ondernemingen waarvoor het was ingesteld. Hierbij hoorde ook het behartigen van het gemeenschappelijk belang van die ondernemingen en van de daarbij betrokken personen. Meer specifiek lagen de taken op het gebied van het bevorderen van een verantwoord gebruik van alcohol, van voedselveiligheid en onderzoek en van het uitvoeren van branche specifieke regelingen op het gebied van milieubescherming. Het schap richtte zich ook op de bevordering van professioneel onderwijs en op de informatieverstrekking aan ondernemers en consumenten.

Taken in medebewind waren er op het gebied van de Europese wijnmarktordening waarin tal van regels zijn opgenomen waaraan in de nationale regelgeving uitvoering moet worden gegeven, zoals regels over de handel en etikettering van wijn, maar ook regels die zich richten op producenten. Voor PWijn betekende dit het volgen en traceren van producten die behoorden tot de werkingssfeer van het schap.

3. Verplichtingen jegens oud-werknemers

De medewerkers van de voormalige PBO hadden een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht. Met de inwerkingtreding van de Wob per 1 januari 2015 zijn conform artikel XXXVII, vierde lid, de rechten en verplichtingen uit de arbeidsovereenkomsten van de voormalige medewerkers van de PBO ongewijzigd overgegaan op de Staat (lees: de Minister van EZK) als rechtsverhouding naar burgerlijk recht, dus niet naar ambtelijk recht. Op deze arbeidsovereenkomsten zijn de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) voor de PBO van toepassing en de in het kader van de opheffing van de PBO afgesloten Sociale Plannen.

Voor de vier akkerbouw schappen – het Hoofdproductschap Akkerbouw (HPA) en de Productschappen Akkerbouw, Diervoeder en Wijn – was het HPA de werkorganisatie en alle medewerkers waren administratief in dienst bij HPA. Daarom worden de gegevens met betrekking tot de verloningen en de pensioenen van de oud-medewerkers van PWijn verantwoord in het vereffeningsverslag van HPA. De kosten van de verloningen ten behoeve van PWijn werden via een rekeningcourantverhouding bij PWijn in rekening gebracht.

4. Vorderingen van PWijn

Op 1 januari 2015 heeft de VOPBO de rechten en plichten van PWijn overgenomen tot zowel het opleggen als het innen van (achterstallige) heffingen.

4.1 Opleggen van (achterstallige) heffingen

Voor PWijn zijn in 2015 nog een aantal heffingen over het jaar 2014 opgelegd. Voor meer informatie wordt verwezen naar Deel II, paragraaf 2.1. van dit verslag.

4.2 Innen van (achterstallige) vorderingen

Alle nog openstaande vorderingen uit hoofde van heffingen zijn in 2015 geïncasseerd. Voor meer informatie wordt verwezen naar Deel II, paragraaf 2.1. van dit verslag.

4.3 Overige vorderingen

Niet van toepassing.

5. Vorderingen op PWijn

Ter uitvoering van artikel XLV, eerste lid, van de Wob is de datum van de aanvang van de vereffening per 1 oktober 2015 bekend gemaakt in de Staatscourant nr. 31964 van 29 september 2015. Hierbij zijn degenen die een (nog niet bekende) vordering op een schap hadden, opgeroepen deze vordering binnen negen maanden (derhalve voor 1 juli 2016) schriftelijk in te dienen bij de VOPBO onder vermelding van de grondslag van de vordering.

Voor PWijn heeft bovengenoemde bekendmaking geen reacties opgeleverd.

6. Projectsubsidies

Subsidies werden toegekend onder het regiem van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) waarbij de besturen van de voormalige schappen voorwaarden stelden aan de begunstigden. In de regel werd de toekenning van het volledige subsidiebedrag over een aantal jaren verdeeld waarbij jaarlijks op basis van een aantal voorwaarden een voorschot van 80% opgevraagd kon worden. Dit gold ook voor de toegekende subsidies die nog enkele jaren na de opheffing van PWijn doorliepen.

De VOPBO voerde uit wat in de beschikkingen tot subsidieverlening was vastgelegd en had geen bevoegdheid tot het toekennen van wijzigingen daarin. Periodiek (en bij de uiteindelijke vaststelling van een subsidie) werd nagegaan of de begunstigden aan de voorwaarden voldeden. Dit gebeurde op basis van jaarlijks over te leggen verantwoordingsinformatie, zoals inhoudelijke tussentijdse- en eindrapportages, kostenverantwoordingen, jaarrekeningen en, indien van toepassing, controleverklaringen. Ook diende tijdig gerapporteerd te worden als er zich gebeurtenissen voordeden die van negatieve invloed konden zijn op de naleving van de gestelde subsidievoorwaarden, zodat noodzakelijke maatregelen ter voorkoming of beperking van de gevolgen (vertraging, bijstellen van doelstellingen) tijdig getroffen konden worden. Bleek bij de vaststelling van een project dat niet alle gelden volledig besteed waren aan de gestelde doelen dan werden deze gelden in de vorm van vrijval weer toegevoegd aan het vermogen van het voormalig schap.

Op 1 januari 2015 had PWijn geen projectsubsidies die afgehandeld moesten worden.

7. Overgedragen financiële middelen

Voor de opheffing van de schappen had een aantal besturen bij privaatrechtelijke overeenkomst financiële middelen overgedragen aan private partijen. In deze overeenkomsten waren verplichtingen gesteld aan de ontvangende partij.

Periodiek werd door de VOPBO nagegaan of de ontvangende partijen aan deze verplichtingen voldeden. Centraal daarbij stond de vraag of de overgedragen middelen waren besteed aan de overeengekomen doelstellingen: de uitvoering en financiering van activiteiten ten behoeve van de sector. Dit gebeurde op basis van verantwoordingsinformatie, zoals begrotingen, kostenverantwoordingen, jaarrekeningen en, zo nodig, controleverklaringen. Indien ontvangende partijen niet aan de bij overeenkomst gestelde verplichtingen voldeden, konden sancties worden opgelegd als deze in de overdrachtsovereenkomsten waren vastgelegd. Een mogelijke sanctie was het terugvorderen van (een deel van) de eerder overgedragen middelen. Als er zich gebeurtenissen voordeden die van negatieve invloed konden zijn op de naleving van de verplichtingen (zoals dreigende discontinuïteit, onderbesteding of liquiditeitsproblemen) dan diende de ontvangende partij zo snel mogelijk hierover informatie te verstrekken aan de VOPBO.

Toen eind 2012 duidelijk werd dat het schap op korte termijn zou worden opgeheven besloten de ondernemersorganisaties uit het bestuur twee stichtingen op te richten die de activiteiten van het productschap voort zouden zetten. Eind 2014 sloot het schap met beide stichtingen overeenkomsten, waarin de voorwaarden werden vastgelegd waaronder de stichtingen de genoemde activiteiten zouden voortzetten. Om deze activiteiten te financieren kreeg elk van beide stichtingen op basis van de herziene begroting 2014 geld mee in de vorm van een Overgedragen financieel middel (in totaal € 1.372.500). De verwachting was dat hiermee het eigen vermogen van het schap op 31 december 2014 op € 0 zou eindigen.

Beide Overgedragen middelen zijn in 2018 afgehandeld waarna de overeenkomsten zijn beëindigd. Er was geen vrijval.

8. Juridische claims

Met het Besluit mandaat, volmacht en machtiging Vereffeningsorganisatie PBO van 27 februari 2015 heeft de Minister mandaat, volmacht en machtiging verleend aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) voor het behandelen van bezwaar- en beroepschriften van de voormalige PBO. Dit betreft het nemen van beslissingen op bezwaarschriften, het instellen van (hoger) beroep en het behandelen van eventueel hieruit voortkomende verzoeken om informatie op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob-verzoeken). Voor de behandeling van civiele zaken is mandaat en machtiging verleend aan de Directie Wetgeving en Juridische Zaken (WJZ) van EZ(K)/LNV, met daar waar opportuun inschakeling van de Landsadvocaat.

Voor PWijn liep op 1 januari 2015 nog één juridische procedure die hieronder wordt toegelicht.

In 2012 hadden drie ondernemingen eerst bezwaar en daarna beroep ingesteld tegen heffingen van PWijn vanaf juli 2008 tot en met december 2011. In 2014 gaf het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb) in haar uitspraak aan dat het bestreden besluit voor vernietiging in aanmerking kwam. Het College gaf ook aan over onvoldoende informatie te beschikken om zelf in de zaak te voorzien en droeg PWijn op een nieuwe beslissing op bezwaar te nemen met in achtneming van de uitspraak. PWijn gaf hieraan gehoor waarna de ondernemingen opnieuw in bezwaar gingen. De landsadvocaat schatte de kans van slagen van dit tweede beroep als zeer gering in omdat geen nieuwe argumenten waren aangedragen. Een voorziening voor deze zaak werd eind 2014 daarom niet gevormd. In voorjaar 2015 besliste het CBb ten gunste van PWijn.

In de periode 2015–2017 zijn geen nieuwe procedures aangemeld.

9. Materiële vaste activa

Niet van toepassing.

10. Financiële vaste activa

Niet van toepassing.

11. Overige zaken in het kader van de vereffening

Ten tijde van de vereffening kwamen dossiers aan de orde die een niet-reguliere vordering bevatten, of die niet direct naar een vordering van of op een schap waren te herleiden en evenmin als personele aangelegenheid waren aan te merken. De meest relevante c.q. omvangrijkste daarvan zijn hieronder kort beschreven.

Niet van toepassing.

12. Archiefbescheiden

Alle archiefbescheiden die vanaf januari 2015 zijn overgedragen aan de VOPBO, zijn behandeld en geselecteerd overeenkomstig de Archiefwet 1995. Op 22 januari 2018 ontving de VOPBO de door de Algemeen Rijksarchivaris ondertekende verklaring van overbrenging als bedoeld in artikel 9, lid 3, van het Archiefbesluit 1995, van het archief van alle akkerbouw schappen, waaronder dat van PWijn, over de periode 1956–2014.

De archiefbescheiden die niet in aanmerking kwamen voor overbrenging naar het Nationaal Archief maar wel nog een aantal jaren (wettelijk) bewaard moeten blijven, zijn opgeslagen bij de firma Oasis in Leidschendam. Door het tekenen van de ‘Overeenkomst bewaren en vernietigen’ van 30 november 2017 is toestemming verleend voor het vernietigen van de documenten per januari 2031 (einde wettelijke bewaartermijn voor de documenten van alle akkerbouw schappen). Na de vereffening wordt de Overeenkomst overgedragen aan het Ministerie van LNV.

De archiefbescheiden die na 1 januari 2015 zijn opgebouwd en nog een aantal jaren bewaard moeten blijven, worden na de vereffening eveneens opgeslagen bij de firma Oasis.

De archiefbescheiden van PWijn die aan de VOPBO waren overgedragen en voor digitale archivering in aanmerking kwamen, zijn – onder de naam PWijn – opgeslagen in een digitaal archief dat na de vereffening wordt overgedragen aan het Ministerie van LNV.

13. Bezwaren ingediend naar aanleiding van de terinzagelegging door de Minister

In overeenstemming met artikel XLVI, vierde lid, van de Wob is op 19 april 2019 in de Staatscourant nr. 23196 bekend gemaakt dat de Ontwerp Rekening en verantwoording van de vereffening van het vermogen van PWijn vanaf 1 mei 2019 gedurende 8 weken op het Ministerie van LNV ter inzage is gelegd en digitaal is op te vragen. In deze periode kan iedere schuldeiser bezwaren tegen dit ontwerp inbrengen bij de Minister van LNV.

Voor PWijn zijn geen bezwaren of opmerkingen ingediend.

14. Verwerking van de ingediende bezwaren in de Rekening en verantwoording

Niet van toepassing.

15. Bestemming van het resterende vermogen

Na de vereffening van het vermogen van PWijn is overgebleven:

een nadelig saldo van € 266.334

Op grond van artikel XLI, vierde lid, van de Wob kan de Minister besluiten tot het opleggen van een heffing aan ondernemers die voor 1 januari 2015 onder de werkingssfeer van het PWijn vielen. De Minister maakt geen gebruik van dit artikel.

Verslag van de vereffening van het vermogen van het Productschap Wijn

Deel II, Financiële gegevens

Algemeen

Namens de Minister – aanvankelijk de Minister van EZ(K), later de Minister van LNV – heeft de Vereffeningsorganisatie PBO (VOPBO) de vereffening uitgevoerd. De opdracht was om op doelmatige en zorgvuldige wijze alle (mogelijke) verplichtingen met betrekking tot de vermogens van de schappen af te wikkelen. De veelal financiële werkzaamheden werden uitgevoerd door oud-medewerkers van de schappen die goed waren ingewerkt in de materie en in de historie. Alle werkzaamheden op personeel en facilitair gebied werden eveneens door oud-medewerkers uitgevoerd. Daarnaast was een oud medewerker van een van de schappen overgekomen voor de afwikkeling van de projectsubsidies en een oud-medewerker van de Sociaal-Economische Raad (SER) voor de afwikkeling van de meer algemene dossiers. Specialistische werkzaamheden op juridisch, personeels- en (incidenteel) op financieel gebied werden in overleg met de VOPBO uitgevoerd door medewerkers van de daarvoor door de Minister gemandateerde directies van EZ(K)/LNV. Voor enkele juridisch zeer specialistische dossiers werd de Landsadvocaat ingehuurd. In bijlage I. is het stappenplan opgenomen waarlangs de vermogens van de schappen zijn vereffend.

Begin 2015 werden allereerst de afsluitende jaarrekeningen 2014 van de schappen opgesteld. Daarna kon een start gemaakt worden met de vereffeningswerkzaamheden. Begonnen werd met het opleggen van (achterstallige) heffingen en het actief innen van de vorderingen. De niet voorziene opbrengsten zijn als incidentele baten toegevoegd aan het vermogen van de desbetreffende schappen. Ook het afhandelen van de subsidieprojecten door de jaren heen heeft veel vrijval opgeleverd dat als incidentele baten weer is toegevoegd aan de vermogens van de schappen. In de vereffeningsverslagen van de desbetreffende schappen is dit zichtbaar gemaakt.

In 2014 hebben de besturen van de schappen overdrachtsdocumenten opgesteld en daarin aangegeven welke werkzaamheden na 1 januari 2015 nog uitgevoerd moesten worden. In de loop van de vereffening werd duidelijk dat een deel van de vereffeningswerkzaamheden niet was voorzien in deze documenten. Begin 2015 was niet duidelijk hoeveel projectsubsidies afgewikkeld moesten worden. In de loop van de vereffening bleken dit er ruim 550 te zijn; sommige vrij overzichtelijk om financieel vast te stellen maar andere zeer ingewikkeld. Een aantal juridische claims was (zeer) complex waardoor er veel tijd nodig was om ze af te handelen. Voor deze uitvoeringskosten waren geen voorzieningen getroffen. De uitvoering van de sociale plannen was extern belegd en loopt voor de meeste schappen nog jaren door. De kosten van deze werkzaamheden waren veelal niet meegenomen in de voorzieningen. In zijn algemeenheid had bijna geen enkel schap een voorziening getroffen voor de afwikkeling van de archiefbescheiden. Dit gold ook voor de kosten van de ICT-voorzieningen die nodig waren om de vereffeningswerkzaamheden goed uit te kunnen voeren. Alle kosten van de vereffening zijn conform artikel XL van de Wob ten laste gebracht van de vermogens van de schappen.

Bij de berekeningen voor het vaststellen van de voorzieningen waren de schappen uitgegaan van het worst case scenario (100% voorzien). Door enkele schappen werden de voorzieningen voor de sociale plannen in de loop van 2014 naar beneden bijgesteld.

Dit alles heeft er toe geleid dat er in de loop van de vereffening voor de meeste schappen meerdere keren extra dotaties gedaan moesten worden aan de voorzieningen voor de kosten van de vereffeningswerkzaamheden en/of voor de uitvoering van de sociale plannen.

Samenvattend heeft de vereffening van de vermogens van de schappen langer geduurd dan in 2014 was voorzien en waren de voorzieningen voor de vereffeningskosten te laag ingeschat. Ook waren de kosten van de werkzaamheden voor de uitvoering van de sociale plannen na de vereffening niet of nauwelijks in de voorzieningen opgenomen.

Op verzoek van de plaatsvervangend secretaris-generaal van het Ministerie van EZK heeft de Auditdienst Rijk (ADR) een opdracht tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden bij de VOPBO uitgevoerd. Deze opdracht was op basis van negen onderzoeksvragen gericht op de inrichting van de slotbalansen op 31 december 2017 en de onderbouwing van de daarin opgenomen vermogensposities. De opdracht is in maart 2019 afgerond.

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Discontinuïteit

Met opheffing van de bedrijfslichamen per 1 januari 2015 is de continuïteitsveronderstelling komen te vervallen. De jaarrekening 2014 van PWijn is dan ook opgesteld uitgaande van liquidatie van het geheel der werkzaamheden van de organisatie. Ook ten aanzien van de financiële verantwoording over de vereffening van het vermogen van PWijn is dit van toepassing.

Waarderingsgrondslagen

De grondslagen van waardering zijn op liquidatiebasis en zijn als volgt:

• vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid;

• liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde;

• schulden zijn gewaardeerd tegen de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende posten contractueel af te wikkelen;

• voorzieningen zijn gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat dit leidt tot een uitstroom van middelen en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is in te schatten en zijn gewaardeerd tegen nominale waarde tegen de beste schatting van de bedragen die nodig zijn om de verplichtingen af te wikkelen;

• baten en lasten zijn verantwoord in het jaar waarop deze betrekking hebben.

Slotbalans op 31 december 2017 Productschap Wijn

ACTIVA	31-12-2017			1-1-2015
	€			€
1. Vaste activa
1.1 Materiele vaste activa		–			–
1.2 Financiële vaste activa		–			–
2. Vlottende activa
Vorderingen op korte termijn
2.1 Uit hoofde van heffingen	–			249.700
2.2 Overige vorderingen	–			–
2.3 Te verrekenen inzake subsidies	–			–
2.4 Lopende interest	–			–
2.5 Rekening courant	–			–
2.6 Overige overlopende activa	–			–
Totaal vlottende activa		–			249.700
3. Liquide middelen
Tegoeden bij banken	–			–
Totaal liquide middelen		–			–
TOTAAL ACTIVA		–			249.700

PASSIVA	31-12-2017			1-1-2015
	€			€
4. Eigen vemogen
4.1 Algemene reserve	–266.334			–63.600
4.2 Bestemmingsreserve	–			–
Totaal eigen vermogen		–266.334			–63.600
5. Bestemmingsfondsen		–			–
6. Voorzieningen
6.1. Voorziening sociaal plan	–			–
6.2. Voorziening vereffeningskosten	–			–
6.3 Voorziening risico's afbouw schap	–			–
6.4 Voorziening WGA	–			–
6.5 Overige voorzieningen	–			–
Totaal voorzieningen		–			–
7. Vlottende passiva
7.1 Te betalen inzake subsidies	–			–
7.2 Diverse crediteuren en transitoria	–			–
7.3 Rekening courant HPA	266.334			313.300
Totaal vlottende passiva		266.334			313.300
TOTAAL PASSIVA		–			249.700

Toelichting op de Slotbalans op 31 december 2017

1. Vaste activa

1.1 Materiele vaste activa

Niet van toepassing.

1.2 Financiële vaste activa

Niet van toepassing.

2. Vlottende activa

2.1. Vorderingen uit hoofde van heffingen.

	31-12-2017		31-12-2016		31-12-2015		1-1-2015
	€		€		€		€
Openstaande vorderingen	–		–		–		258.000
Voorziening dubieuze debiteuren	–		–		–		–8.300
Balans	–		–		–		249.700

In 2015 zijn tweehonderdzeventig heffingsnota’s en restituties opgelegd voor per saldo een bedrag van € –300. Vrijwel alle openstaande vorderingen zijn geïncasseerd en de restituties zijn uitbetaald in de loop van 2015. Dit heeft geleid tot een vrijval op voorziening voor dubieuze debiteuren van € 7.765. Voor een toelichting wordt verwezen naar paragraaf A.1 van dit verslag.

2.2 Overige vorderingen

Niet van toepassing.

2.3 Te verrekenen inzake subsidies

Niet van toepassing.

2.4 Lopende interest

Niet van toepassing.

2.5 Rekening courant

Niet van toepassing.

2.6 Overlopende activa

Niet van toepassing.

3. Liquide middelen

Niet van toepassing.

4. Eigen vermogen

4.1 Algemene reserve

	2017		2016		2015
	€		€		€
Stand per 1-1	–84.504		–84.504		–63.600
Exploitatie resultaat	–181.830		–		–20.904
Balans 31-12	–266.334		–84.504

Het exploitatieresultaat over de periode 2015–2017 ad € –202.734 is geheel ten laste gekomen van de Algemene reserve.

1. 4.2 Bestemmingsreserve

Niet van toepassing.

5. Bestemmingsfonds

Niet van toepassing.

6. Voorzieningen

6.1 Voorziening sociaal plan

Niet van toepassing. Voor een toelichting wordt verwezen naar deel II, paragraaf B.8 van dit verslag.

6.2 Voorziening vereffeningskosten

Niet van toepassing. Voor een toelichting wordt verwezen naar deel II, paragraaf B.9 van dit verslag.

6.3 Voorziening risico’s afbouw schap

Niet van toepassing.

6.4 Voorziening WGA

Niet van toepassing.

6.5 Overige voorzieningen

Niet van toepassing.

7. Vlottende passiva

7.1 Te betalen inzake subsidies

Niet van toepassing.

7.2 Diverse crediteuren en transitoria

Niet van toepassing.

7.3 Rekening courant HPA

Het HPA fungeert als centrale bankier voor de Productschappen Diervoeder, Akkerbouw en Wijn. Alle ontvangsten en betalingen ten behoeve van deze schappen worden in een onderlinge rekening courant verhouding vastgelegd. Op 31 december 2017 heeft PWijn een schuld aan HPA. Deze schuld is het gevolg van de som van het negatieve vermogen op 1 januari 2015 en het negatieve resultaat over de periode 2015–2017 bij PWijn.

8. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Niet van toepassing.

Staat van Baten en Lasten over de periode 2015–2017

			1-1-2015 t/m 31-12-2017
			€		€
A.	BATEN
1	Algemene Heffing				7.836
2	Bestemmingsheffing				–71
3	Retributies				–
4	Rente				2.610
5	Niet bestede subsidies				–
6	Diensten aan derden				–
7	Vergoeding voor opgedragen taken				–
8	Overige baten				1.152
	Totaal baten				11.527
B.	LASTEN
1	Voorzitter/personeelskosten		–
2	Reis,-verblijf-en repres.kosten		–
3	Huisvestingskosten		–
4	Bureaukosten		784
5	Vergaderkosten		–
6	Subsidies ingekochte diensten tbv de sector
	a) Subsidies		–
	b) Ingekochte diensten		–
7	Ingekochte diensten tbv het schap		15.769
8	Dotatie VZ sociaal plan		162.773
9	Dotatie VZ Vereffeningskosten		34.879
10	Overige lasten		56
	Totaal lasten		214.261
	Exploitatie resultaat (A minus B)		–202.734
	Reserve 1-1-2015		–63.600
	Bestemmingsfonds 1-1-2015		–
	Eigen Vermogen 1-1-2015		–63.600
	Reserve 31-12-2017		–266.334
	Bestemmingsfonds 31-12-2017		–
	Eigen Vermogen 31-12-2017		–266.334

Toelichting op de Staat van Baten en Lasten over de periode 2015–2017

A. Baten

A.1 Algemene heffing

De nagekomen baten zijn het gevolg van de vrijval op de voorziening dubieuze debiteuren.

A.2 Bestemmingsheffing

Dit betreft een correctie op de heffingen 2014.

A.3 Retributies

Niet van toepassing.

A.4 Rente

Dit betreft de ontvangen rente over spaartegoeden. HPA brengt deze ten gunste van de drie Akkerbouw schappen.

A.5 Niet bestede subsidies

Niet van toepassing.

A.6 Diensten aan derden

Niet van toepassing.

A.7 Vergoeding opgedragen taken

Niet van toepassing.

A.8 Overige baten

De overige baten betreft het aandeel van het schap in de resterende reserves van het Pensioenfonds Productschappen (PfP) na afronding van alle verplichtingen van het fonds.

B. Lasten

B.1 Voorzitter/personeelskosten

Niet van toepassing.

B.2 Reis, -verblijf en representatiekosten

Niet van toepassing.

B.3 Huisvestingskosten

Niet van toepassing.

B.4 Bureaukosten

Dit bedrag betreft diverse nagekomen lasten.

B.5 Vergaderkosten

Niet van toepassing.

B.6.a Subsidies ten behoeve van de sector

Niet van toepassing.

B.6.b Ingekocht diensten ten behoeve van de sector

Niet van toepassing.

B.7 Ingekochte diensten ten behoeve van het schap

Dit betreft advieskosten in verband met een gerechtelijke procedure.

B.8 Dotatie voorziening sociaal plan

De voorziening Sociaal Plan is in de administratie van HPA opgenomen maar de kosten worden, volgens een in 2014 vastgestelde verdeelsleutel, gedragen door de drie akkerbouw schappen PA, PDV, PWijn en het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) uit hoofde van in het verleden door medewerkers van het schap uitgevoerde medebewindtaken.

De voorziening sociaal plan is in 2017 herijkt. Dit heeft voor PWijn geleid tot een dotatie van € 162.773.

B.9 Dotatie voorziening vereffeningskosten

De voorziening vereffeningskosten is in de administratie van HPA opgenomen maar de kosten worden, op basis van door de VOPBO vastgestelde verdeelsleutels, gedragen door de drie akkerbouw schappen PA, PDV, PWijn.

Gebleken is dat de kosten van vereffening hoger uitvallen dan de oorspronkelijk getroffen voorziening. In 2015 heeft de vereffeningsorganisatie een nieuwe begroting opgesteld ten behoeve van de vereffeningskosten tot en met 31 december 2016, de op dat moment verwachte einddatum van de vereffeningsperiode. Voor HPA heeft dit in 2015 geleid tot een dotatie van € 60.306, waarvan € 12.061 ten laste kwam van PWijn. In 2017 is de voorziening vereffeningskosten opnieuw herijkt. Deze herijking omvat alle kosten van vereffening tot het einde van de looptijd van het sociaal plan. Voor HPA heeft dit geleid tot een extra dotatie van € 204.616, waarvan € 22.818 ten laste kwam van PWijn.

B.10 Overige lasten

Dit betreft incassokosten.

Bijlage

Stappenplan waarlangs de vermogens van de schappen zijn vereffend

• 1. Het opstellen van de jaarrekeningen 2014 van de afzonderlijke schappen, voorzien van controleverklaringen door onafhankelijk accountants, en de vaststelling van de jaarrekeningen 2014 door de Minister van Economische Zaken (thans EZK)

  (afgerond juli 2015).

• 2. Het ter inzage leggen van de jaarrekeningen 2014 en de controleverklaringen van externe accountants door de Minister van EZK en het daarvan mededeling doen in de Staatscourant (afgerond juli 2015).

• 3. Het opstellen van boedelbeschrijvingen op bedrijfslichaam terstond na de vaststelling van de jaarrekeningen 2014 door de Minister van EZK, het ter inzage leggen daarvan op het ministerie en het daarvan mededeling doen in de Staatscourant (afgerond juli 2015).

• 4. Het bekendmaken van het tijdstip van de aanvang van vereffening met de oproep tot het indienen van vorderingen binnen een nader te bepalen termijn van minstens zes maanden na bekendmaking (de aanvang van de vereffening werd gesteld op 1 oktober 2015, vorderingen konden worden ingediend tot 1 juli 2016, nieuwe vorderingen werden niet gemeld).

• 5. Het voldoen van bekende vorderingen (afgerond 31-12-2017).

• 6. Het toezenden van een tussentijds verslag over het verloop van de vereffening van de vermogens van de bedrijfslichamen door de Minister van EZK naar beide Kamers der Staten-Generaal (toegezonden juli 2017).

• 7. In het geval dat bekende vorderingen op het vermogen van een voormalig bedrijfslichaam zijn voldaan en geen toekomstige vorderingen meer bekend zijn, het beëindigen van de vereffening van het vermogen van het schap (31 december 2017).

• 8. Ten behoeve van het beëindigen van de vereffening van het vermogen van een bedrijfslichaam, het opstellen van de ontwerp rekening en verantwoording en het ter inzage leggen van de rekening en verantwoording door de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) (ter inzage legging in 2de kwartaal 2019, nieuwe vorderingen werden niet gemeld).

• 9. Het vaststellen van de rekening en verantwoording inzake het vereffende vermogen van een bedrijfslichaam door de Minister van LNV (3de kwartaal 2019).

• 10. Het toezenden van de door de Minister van LNV vastgestelde rekening en verantwoording inzake het vermogen van een bedrijfslichaam aan beide Kamers der Staten-Generaal (vanaf 4de kwartaal 2019).