Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 28 november 2014, nr. 2014-0000491719, tot wijziging van de Kiesregeling houdende vaststelling van de modellen voor de stempas, kiezerspas en het volmachtbewijs en wijziging van het model voor het stembiljet ten behoeve van de gecombineerde staten- en waterschapsverkiezingen

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

Gelet op de artikelen J 7, J 20, K 4 en L 11 van de Kieswet;

Besluit:

ARTIKEL I

De modellen J 7, J 20, K 4 en L 11 in de bijlage van de Kiesregeling worden vervangen door de modellen die in de bijlage bij deze regeling zijn opgenomen.

ARTIKEL II

Deze regeling treedt in werking met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.H.A. Plasterk

BIJLAGE BEHORENDE BIJ ARTIKEL I VAN DE REGELING VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES VAN 28 NOVEMBER 2014, NR. 2014-0000491719, TOT WIJZIGING VAN DE KIESREGELING HOUDENDE VASTSTELLING VAN DE MODELLEN VOOR DE STEMPAS, KIEZERSPAS EN HET VOLMACHTBEWIJS EN WIJZIGING VAN HET MODEL VOOR HET STEMBILJET TEN BEHOEVE VAN DE GECOMBINEERDE STATEN- EN WATERSCHAPSVERKIEZINGEN

Model J 7

• 1. De stempas voor de verkiezing van de leden van de provinciale staten op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

• 2. De stempas voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur op 18 maart 2015 waarmee in elk willekeurig stemlokaal in de gemeente kan worden gestemd, luidt als volgt:

  
  

• 3. De stempas voor de verkiezing van het algemeen bestuur op 18 maart 2015 waarmee niet in elk willekeurig stemlokaal in de gemeente kan worden gestemd, luidt als volgt:¹

  
  

• 4. De stempas voor de verkiezing van de leden van de eilandsraden op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

Model J 20

(voorzijde)²^, ³

STEMBILJET voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal/Eerste Kamer der Staten-Generaal/provinciale staten van ...../ het algemeen bestuur van het waterschap…./ de raad van de gemeente ...../ de eilandsraad van het openbaar lichaam ...../ het Europees Parlement op ..... [in kieskring ..... (..... )]⁴

KANDIDATENLIJSTEN⁵

enz.⁶

U stemt door het rood maken van één wit stipje, geplaatst vóór de kandidaat van uw keuze. Het stembiljet wordt zo dicht gevouwen dat de kandidatenlijst niet zichtbaar is.

Model K 4

• 1. De kiezerspas voor de verkiezing van de leden van de provinciale staten op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

• 2. De kiezerspas voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

Model L 11

• 1. Het schriftelijk volmachtbewijs voor de verkiezing van de leden van provinciale staten op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

• 2. Het schriftelijk volmachtbewijs voor de verkiezing van de leden van het algemeen bestuur op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

• 3. Het schriftelijk volmachtbewijs voor de verkiezing van de leden van de eilandsraad op 18 maart 2015 luidt als volgt:

  
  

TOELICHTING

1. Algemeen

Deze regeling stelt het model vast van de stempas, de kiezerspas, het schriftelijk volmachtbewijs en het stembiljet vanwege de (eerstvolgende) gecombineerde provinciale staten- en waterschapsverkiezingen, die zal plaatsvinden op 18 maart 2015. Voor de totstandkoming en achtergrond van de gecombineerde staten- en waterschapsverkiezingen wordt verwezen naar de parlementaire behandeling van de Wet aanpassing waterschapsverkiezingen.⁷

Artikel J 13 van het Kiesbesluit schrijft voor dat de stembescheiden voor de verschillende verkiezingen voldoende van elkaar zijn te onderscheiden. Het doel daarvan is om misverstanden tijdens de stemming en telling zo veel mogelijk te voorkomen. De kiesgerechtigdheid voor de provinciale statenverkiezingen en de waterschapsverkiezingen is namelijk niet gelijk. Bovendien is een duidelijk onderscheid functioneel bij het uitbrengen van de stem door de kiezer en het sorteren en tellen van de stembescheiden. Het onderscheid is ook van belang als in een gemeente voor twee of meer waterschappen kan worden gestemd.

Daarnaast stelt deze regeling de stempas, het schriftelijk volmachtbewijs en het stembiljet vast voor de eilandraadsverkiezingen.

2. De stempas

Ten eerste moet de stempas voor de waterschapsverkiezingen kunnen worden onderscheiden van de stempas voor de statenverkiezing. Daar is als volgt rekening mee gehouden:

• De stembescheiden voor waterschappen hebben een andere ondergrondkleur (groen) dan die voor provinciale staten (blauw).

• De naam van de soort verkiezing staat prominent op de voorzijde van de stempas.

• Uit het stempasnummer – dat het stembureau moet controleren om vast te stellen of de stempas geldig is – blijkt om welke soort verkiezing het gaat. Het nummer is uitgebreid met een twee of drieletterige code die voor iedere verkiezing uniek is.

• Kleine ontwerpverschillen op de achtergrond. Zo is de stempas voor de waterschapsverkiezingen in het midden voorzien van blauwe golfjes.

• De hologramfolie op de stempas voor de waterschapsverkiezingen wijkt qua ontwerp af van de hologramfolie op de stempas van de provinciale statenverkiezing.

Ten tweede moeten de stempassen voor verschillende waterschapsverkiezingen van elkaar kunnen worden onderscheiden, als in een gemeente twee of drie waterschapsverkiezingen worden gehouden. Het stembureau moet kunnen herkennen voor welk waterschap de kiezer zijn stempas inlevert, en bovendien moeten de stempassen eenvoudig kunnen worden gesorteerd. Daar is als volgt rekening mee gehouden in het model voor de waterschapsverkiezing:

• De naam van het waterschap staat op de voorzijde van de stempas.

• Uit het stempasnummer – dat het stembureau moet controleren om vast te stellen of de stempas geldig is – blijkt ook om welke specifieke waterschapsverkiezing het gaat. Het nummer is uitgebreid met een twee- of drieletterige verkiezingscode dat voor ieder waterschap uniek is.

• Er is ruimte om een gemeentelogo en/of waterschapslogo aan te brengen. De burgemeester kan besluiten om een logo in kleur te laten drukken of in zwart-wit. Ten behoeve van het onderscheid tussen de stempassen van twee of meer waterschappen kan de burgemeester besluiten om de logo’s voor elk waterschap een andere kleur te geven.

• Het sorteren van stempassen voor twee of meer waterschappen in een gemeente wordt makkelijker gemaakt doordat aan de randen van de stempas een onderscheidend blokjespatroon moet worden gedrukt. In een stapel stempassen is daardoor eenvoudig te zien of daarin per ongeluk een verkeerde stempas is terecht gekomen. Gemeenten zijn vrij om zelf het blokjespatroon vast te stellen.

Enkele voorbeelden van zwarte blokjes aan de randen van de stempas:

Ten derde moet er rekening mee worden gehouden dat de kiezer voor de waterschapsverkiezing in sommige gemeenten wel, en in andere gemeenten niet, kan stemmen in elk willekeurig stemlokaal in een gemeente. Dat is afhankelijk van of een gemeente in het beheersgebied van één of meer waterschappen ligt (artikel J 5, eerste lid, van de Kieswet). In de ruim 300 gemeenten die in het beheersgebied van één waterschap liggen, kan de kiezer stemmen in elk willekeurig stemlokaal in de gemeente. Echter, ruim 70 gemeenten liggen in het beheersgebied van twee of meer waterschappen. Het uitgangspunt is in dat geval dat kiezers alleen kunnen stemmen in de stemlokalen van de gemeenten die liggen binnen de grenzen van het waterschap. Het college van burgemeester en wethouders kan overigens besluiten dat deze kiezers ook in (één of meer of alle) stemlokalen in de gemeente kan stemmen die buiten de grenzen van het eigen waterschap liggen (artikel J 5, eerste lid, van de Kieswet). Vanwege deze complexiteit is ervoor gekozen om twee varianten stempassen vast te stellen. De eerste variant betreft een stempas waarmee in de gemeente in elk willekeurig stemlokaal in de gemeente kan worden gestemd. De tweede variant betreft een stempas waarmee in de gemeente niet in elk willekeurig stemlokaal kan worden gestemd. Op deze stempas staat een waarschuwing dat kiezers niet, zoals zij gewend zijn te doen, in elk stemlokaal in de gemeente kunnen stemmen. Afhankelijk van de situatie die in de gemeente van toepassing is, wordt het ene of het andere model gebruikt.

Het stempasnummer wordt per verkiezing uitgebreid met een aparte verkiezingscode. Voor de provinciale staten wordt elk stempasnummer voorafgegaan door “PS”. Voor de waterschapsverkiezingen is ervoor gekozen elk waterschap een eigen code te geven. Het gaat om de volgende afkortingen:

Aa en Maas	WAM	Reest en Wieden	WRW
Amstel, Gooi en Vecht	AGV	Rijn en IJssel	WRI
Brabantse Delta	WBD	Rijnland	HHR
Delfland	HHD	Rivierenland	WRV
De Dommel	DOM	Roer en Overmaas	WRO
Wetterskip Fryslân	WF	Scheldestromen	WSS
Groot Salland	WGS	Schieland en de Krimpenerwaard	HSK
Hollandse Delta	WHD	De Stichtse Rijnlanden	HSR
Hollands Noorderkwartier	HNK	Vallei en Veluwe	WVV
Hunze en Aa’s	WHA	Vechtstromen	WVS
Noorderzijlvest	NZV	Zuiderzeeland	WZZ
Peel en Maasvallei	WPM

3. De kiezerspas en het schriftelijk volmachtbewijs voor de waterschapsverkiezingen

De modellen K 4 en L 11 voor de kiezerspas respectievelijk het schriftelijk volmachtbewijs zijn aangepast voor de waterschapsverkiezingen. De manier waarop de modellen voor de kiezerspas en het schriftelijk volmachtbewijs onderscheidend zijn gemaakt voor waterschapsverkiezingen is op hoofdlijnen gelijk aan die van de stempas. Zo hebben deze stembescheiden voor waterschapsverkiezingen een andere ondergrondkleur (groen) dan de stembescheiden voor de provinciale statenverkiezingen (blauw). Verder staat de naam van de soort verkiezing en het specifieke waterschap prominent op de voorzijde van deze bescheiden genoemd.

4. Het stembiljet voor de provinciale staten- en waterschapsverkiezingen

Model J 20 voor het stembiljet is op twee onderdelen aangepast.

Voor een geordende stemming en stemopneming bij gecombineerde verkiezingen wordt op de voor- en achterzijde van het stembiljet door middel van een kleurenkenmerk duidelijk gemaakt voor welke soort verkiezing een stem wordt uitgebracht. Het onderscheidende kenmerk betreft één of meer kleurenbalken over de gehele breedte van de voor- en achterzijde van het biljet. Het kleurenkenmerk moet zichtbaar zijn als het biljet is open- en dichtgevouwen. Het staat gemeenten vrij om de kleur en het aantal kleurbalken te kiezen. Het ligt voor de hand dat de kleurenbalk van de stembiljetten overeenkomt met de ondergrondkleur van de stempassen voor die verkiezing. Dat geldt overigens ook voor het gebruik van kleuren op andere verkiezingsmaterialen, zoals de stembus en het register ongeldige stempassen.

Indien in een gemeente twee of meer waterschapsverkiezingen worden gehouden, dan houdt deze regeling in dat voor iedere waterschapsverkiezing het stembiljet een eigen kleur heeft.

Enkele voorbeelden van hoe de kleurenbalken op de stembiljetten kunnen worden geplaatst:

Daarnaast is bepaald dat de naam van het soort verkiezing, alsmede een aanduiding van de kieskring, waarvoor de verkiezing geldt aan de bovenzijde van de achterzijde van het stembiljet wordt gedrukt. Dat gebeurt zoveel malen dat de naam goed zichtbaar is als het stembiljet is dichtgevouwen. Indien het voor de leesbaarheid wenselijk is, kunnen daarvoor twee of meer regels worden gebruikt. Door de naam van het soort verkiezing op deze positie te drukken is het voor de kiezers en de tellers eenvoudig te herkennen wat de bovenzijde van het stembiljet is.

Enkele voorbeelden van hoe de kleurenbalken op het stembiljet kunnen worden aangebracht, in combinatie met de naam van de verkiezing die het betreft.⁸ De zwarte lijnen suggereren mogelijke vouwlijnen:

Eén gele kleurenbalk aan de bovenzijde (achterkant stembiljet)

Eén gele kleurenbalk aan de bovenzijde (voorkant stembiljet)

Twee groene kleurenbalken (boven en onderzijde – achterkant stembiljet)

Administratieve lasten

Deze regeling schept geen nieuwe administratieve en financiële lasten voor burgers of bedrijven. De verplichting om deze modellen te gebruiken bestaat op grond van de Kieswet en het Kiesbesluit. In de Kiesregeling wordt slechts de vormgeving vastgesteld.

Consultatie

Het ontwerp van deze regeling is voor advies voorgelegd aan de Kiesraad, de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVvB) en de Unie van Waterschappen (UvW). Zij deden in hun adviezen voornamelijk redactionele suggesties welke betrokken zijn bij de vaststelling van deze regeling.⁹

Op advies van de Kiesraad is het model van het stembiljet zo aangepast, dat daarop de handtekening van de voorzitter van het centraal stembureau moet worden geplaatst indien de Reparatiewet BZK 2014 in werking treedt. Verder is in de toelichting verduidelijkt welke lettercodes voor de waterschappen kunnen worden gehanteerd op de stempas.

Inwerkingtreding

Deze regeling treedt zo spoedig mogelijk in werking zodat de nieuwe modellen tijdig voor de verkiezingen van maart 2015 beschikbaar zijn.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.H.A. Plasterk

---

1 De rand van de voorzijde van de stempas heeft zwarte blokjes teneinde bij het sorteren van de stempassen snel te kunnen herkennen bij welk waterschap de stempas hoort.

2 Op de achterzijde van het stembiljet worden gedrukt:

• de handtekening, bedoeld in artikel J 20, eerste lid, dan wel artikel T 2, eerste lid, van de Kieswet, zoveel malen dat zij, hoe het stembiljet ook wordt gevouwen, geheel of ten dele zichtbaar blijft.

• de naam van het vertegenwoordigend orgaan waarvoor de verkiezing geldt, alsmede een aanduiding van de kieskring. De naam en aanduiding worden aan de bovenzijde gedrukt, zoveel malen dat zij goed zichtbaar is als het stembiljet is dichtgevouwen.

3 Indien in een gemeente twee of meer stemmingen gelijktijdig plaatsvinden, worden op de voor- en achterzijde van het stembiljet over de gehele breedte een voor de stemming onderscheidend kenmerk in de vorm van één of meer kleurenbalken gedrukt, zodanig dat het goed zichtbaar is als het stembiljet is open- of dichtgevouwen.

4 Alleen op te nemen, indien het een verkiezing betreft van de leden van de Tweede Kamer of van provinciale staten van een provincie die uit meer dan één kieskring bestaat. Achter ‘kieskring’ het nummer en tussen haakjes de naam van de gemeente waar het hoofdstembureau is gevestigd.

5 Boven elke lijst dient het nummer en, in voorkomend geval, onder het nummer de aanduiding van de politieke groepering te worden vermeld. In geval van een lijstencombinatie dient (dienen) onder het nummer en de aanduiding het (de) nummer(s) van de lijst(en) te worden vermeld waarmee de lijstencombinatie is aangegaan, voorafgegaan door de woorden ‘gecombineerd met’. De kandidaten worden vermeld op dezelfde wijze en in dezelfde volgorde als zij op de kandidatenlijst voorkomen, met weglating van het adres en de geboortedatum. De kandidaten worden per lijst doorlopend genummerd.

6 De lijsten dienen om en om in te springen. Tussen de lijsten dient ruimte te worden gelaten. Indien op een lijst meer dan vijftig namen zijn geplaatst, mogen de namen van de kandidaten op de eenenvijftigste en volgende plaats worden vermeld aan de voet van de volgende kolom. In dat geval dienen boven die kolom het nummer van de lijst en de eventuele aanduiding van de politieke groepering te worden geplaatst. Bovendien wordt in dat geval boven de naam van de eerste kandidaat van die kolom het woord ’vervolg’ geplaatst. De lijsten dienen in één rij te worden geplaatst of in meer rijen onder elkaar. In laatstbedoeld geval dienen de rijen zo te worden geplaatst dat tussen de langste lijst van een rij en de lijstnummers van de volgende rij ruimte wordt gelaten.

7 Kamerstukken 33 719.

8 De voorbeelden zijn ontleend aan de verkiezing van de bestuurscommissies in Amsterdam en Rotterdam.

9 Advies van de Kiesraad d.d. 20 oktober 2014 (nr. 2014-0000537238); Advies van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken d.d. 6 november 2014; Advies van de Unie van Waterschappen d.d. 16 oktober 2014.