Staatscourant van het Koninkrijk der Nederlanden
| Datum publicatie | Organisatie | Jaargang en nummer | Rubriek | Datum ondertekening |
|---|---|---|---|---|
| Ministerie van Verkeer en Waterstaat | Staatscourant 2010, 16510 | Besluiten van algemene strekking |
Authentieke versie (PDF)
Informatie
Gerelateerd
Printen
Delen
Regeling experiment uitbreiding toepassing vaste bochtstraal tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep (CROS pilot 3b plus)
13 oktober 2010
Nr. CEND/HDJZ-2010/3 sector LUV
De Minister van Verkeer en Waterstaat,
Handelende in overeenstemming met de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer;
Gelet op artikel 8.23a, eerste lid, van de Wet luchtvaart;
Besluit:
Artikel 1 Definities
In deze regeling wordt verstaan onder:
- a. LVB:
het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol;
- b. het experiment:
het experiment ‘uitbreiding toepassing vaste bochtstraal Hoofddorp en Nieuw-Vennep (CROS pilot 3b plus)’;
- c. gebruiksjaar 2010:
de periode van 1 november 2009 tot en met 31 oktober 2010;
- d. CROS:
Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol;
- e. KLM:
Koninklijke Luchtvaart Maatschappij.
Artikel 2 Doel
Het experiment beoogt, teneinde een gunstig effect op de hinderbeleving in met name Nieuw-Vennep, Zwaanshoek, Cruquius en Hoofddorp te bewerkstelligen, gedurende een deel van het gebruiksjaar 2010 te onderzoeken of door de uitbreiding van de deelname van het aantal vliegtuigtypen en luchtvaartmaatschappijen dat gebruikt maakt van de vaste bochtstraal technologie op de Spijkerboor uitvliegroute vanaf de Kaagbaan de geluidsbelasting en het aantal ernstig gehinderden vermindert.
Artikel 3 Grenswaarden
1. In plaats van de grenswaarden, genoemd in bijlage 2 van het LVB gelden tijdens dit experiment voor het gebruiksjaar 2010 vanaf 6 mei 2010 voor de in de onderstaande tabel genoemde handhavingspunten de volgende grenswaarden:
Tabel Grenswaarden handhavingspunten Lden dB(A) Puntnummer
X-coördinaat
Y-coördinaat
Grenswaarde
Maximum grenswaarde in geval van buitengewone weersomstandigheden
1
97.325
470.400
56,00
(57,00)
2
100.475
472.525
57,68
(58,68)
3
104.150
474.925
58,71
(59,71)
4
106.325
477.125
58,49
(59,49)
5
108.875
478.725
57,91
(58,91)
6
109.675
481.125
57,38
(58,38)
7
107.625
486.025
57,64
(58,64)
8
107.725
489.075
58,65
(59,65)
9
107.725
492.100
57,16
(58,16)
10
108.525
495.350
59,40
(60,40)
11
109.175
498.100
59,05
(60,05)
12
109.550
500.725
58,68
(59,68)
13
110.250
503.025
57,72
(58,72)
14
110.775
500.550
57,01
(58,01)
15
110.575
496.725
58,12
(59,12)
16
111.750
491.425
56,81
(57,81)
17
111.825
487.425
57,14
(58,14)
18
111.950
485.275
61,25
(62,25)
19
113.625
482.275
53,89
(54,89)
20
116.175
481.925
57,78
(58,78)
21
119.050
481.900
57,44
(58,44)
22
122.025
481.450
57,53
(58,53)
23
118.800
481.050
56,71
(57,71)
24
114.525
476.925
57,50
(58,50)
25
116.100
474.050
57,88
(58,88)
26
113.575
472.550
55,33
(56,33)
27
112.500
468.500
56,10
(57,10)
28
112.600
472.325
55,42
(56,42)
29
112.525
475.400
56,91
(57,91)
30
110.475
475.250
57,84
(58,84)
31
108.600
475.075
58,78
(59,78)
32
110.150
471.075
57,09
(58,09)
33
106.800
471.150
56,74
(57,74)
34
103.400
472.225
57,30
(58,30)
35
98.400
470.300
57,09
(58,09)
2. In plaats van de grenswaarden, genoemd in bijlage 3 van het LVB gelden tijdens dit experiment voor gebruiksjaar 2010 vanaf 6 mei 2010 voor de in de onderstaande tabel genoemde handhavingspunten de volgende grenswaarden:
Tabel Grenswaarden handhavingspunten Lnight dB(A) Nr.
X- coördinaat
Y-coördinaat
Grenswaarde
Maximum grenswaarde in geval van buitengewone weersomstandigheden
1
102.750
473.250
52,76
(53,76)
2
104.150
474.925
50,34
(51,34)
3
105.750
476.600
48,04
(49,04)
4
108.875
478.725
47,73
(48,73)
5
108.025
485.875
52,25
(53,25)
6
108.350
492.100
52,14
(53,14)
7
108.525
495.350
50,37
(51,37)
8
109.275
501.750
49,08
(50,08)
9
109.675
504.850
47,45
(48,45)
10
110.825
504.425
48,13
(49,13)
11
110.775
500.550
48,99
(49,99)
12
110.575
496.725
50,13
(51,13)
13
110.600
494.400
50,28
(51,28)
14
110.175
488.550
52,37
(53,37)
15
118.825
481.650
52,37
(53,37)
16
120.250
481.500
51,31
(52,31)
17
118.825
481.350
52,33
(53,33)
18
111.000
476.350
48,00
(49,00)
19
109.175
474.600
46,19
(47,19)
20
110.750
471.600
46,39
(47,39)
21
115.875
468.125
43,62
(44,62)
22
111.800
467.525
43,96
(44,96)
23
109.500
468.025
45,79
(46,79)
24
106.000
471.050
46,10
(47,10)
25
100.475
472.525
48,76
(49,76)
Artikel 4 Uitvoering
Het experiment houdt in dat alle straalvliegtuigen van KLM, met uitzondering van de B747, de vaste bochtstraal techniek gebruiken. Zodra de publicatie van de vaste bochtstraal in het AIP (de luchtvaartgids) mogelijk is, zal deze voor de Spijkerboor uitvliegroute op de Kaagbaan worden gepubliceerd. Daarbij zal aan andere luchtvaartmaatschappijen gevraagd worden de techniek zoveel mogelijk toe te passen.
Artikel 5 Gevolgen
De toepassing van de vaste bochtstraal technologie heeft tot gevolg dat de spreiding rond het grondpad van de uitvliegroute zal afnemen.
Als gevolg van het experiment zal naar verwachting de geluidsbelasting en het aantal ernstig gehinderden in het onderzoeksgebied Nieuw-Vennep, Zwaanshoek, Cruquius en Hoofddorp per saldo met maximaal 400 personen afnemen.
Het aantal geluidsbelaste woningen binnen de 58 Lden contour zal naar verwachting beperkt afnemen.
Artikel 6 Criteria
De criteria die onderdeel vormen van de afweging en de beoordeling of het experiment wordt omgezet in een wijziging van het LVB zijn:
• het effect op de hinder en slaapverstoring in het betrokken gebied;
• het effect op de berekende geluidbelasting in de betreffende handhavingspunten;
• de berekende geluidbelasting in het betrokken gebied;
• het effect op de interne en externe veiligheid;
• het effect op de vliegoperatie (betrouwbaarheid, efficiency, netwerkkwaliteit en capaciteit);
• het effect op ruimtelijke contouren zoals vastgelegd in het Luchthavenindelingbesluit Schiphol en op bestaande verstedelijking en nieuwbouwplannen.
Artikel 7 Onvoorziene gevallen
In onvoorziene gevallen kunnen op advies van belanghebbenden de Minister van Verkeer en Waterstaat en de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer gezamenlijk overgaan tot bijsturen, opschorten of vroegtijdig stopzetten van het experiment.
Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.
De Minister van Verkeer en Waterstaat,
C.M.P.S. Eurlings.
TOELICHTING
Algemeen
In 2006 heeft het kabinet een evaluatie uitgevoerd van het Schipholbeleid. Tijdens deze evaluatie is een ieder in de gelegenheid gesteld om voorstellen voor verbetering van het Schipholbeleid in te dienen. De Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol (CROS) heeft tijdens de evaluatie een voorstel ingediend dat erop gericht is om mogelijke verbeteringen van beleid eerst voor een bepaalde periode in de praktijk uit te testen voordat deze in regelgeving worden vastgelegd.
Naar aanleiding van dit voorstel van de CROS is aan de Wet luchtvaart een nieuw artikel toegevoegd (artikel 8.23a) waarmee een experimenteermogelijkheid voor Schiphol is gecreëerd. Doel van deze experimenteermogelijkheid is om maatregelen, die mogelijk tot minder geluidhinder voor omwonenden rond Schiphol leiden, eerst in de praktijk uit te testen voordat deze in regelgeving worden vastgelegd. Daarbij kan op basis van dit wetsartikel, onder een aantal randvoorwaarden, tijdelijk worden afgeweken van een aantal in het Luchthavenverkeerbesluit Schiphol (LVB) gestelde voorschriften. Het kan daarbij gaan om afwijkingen van baan- en routegebruik of vervangende grenswaarden voor de geluidbelasting. Wanneer uit een experiment blijkt dat een maatregel effectief is, kan besloten worden de betreffende maatregel definitief in te voeren door wijziging van het LVB.
In december 2006 is de ‘Tafel van Alders’ ingesteld, het overleg over Schiphol en de regio. De deelnemers aan dit overleg zijn Amsterdam Airport Schiphol, Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (KLM), betrokken bestuurders van gemeenten en provincies verenigd in de Bestuurlijke Regiegroep Schiphol (BRS), bewonersvertegenwoordigers, het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) en het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM), onder voorzitterschap van de heer J.G.M. Alders.
De Alderstafel heeft in juni 2007 advies uitgebracht over de mogelijkheden om voor de korte termijn tot 2010 de milieuruimte van de luchthaven beter te benutten in combinatie met hinderbeperkende maatregelen en maatregelen die de leefbaarheid bevorderen. De Alderstafel heeft geadviseerd het LVB aan te passen waarmee een groei tot 480.000 vliegtuigbewegingen mogelijk wordt gemaakt (Kamerstukken II 2006/07, 29 665, nr. 48). Tevens zijn ten aanzien van hinderbeperkende maatregelen en leefbaarheid afspraken gemaakt, die zijn neergelegd in het Convenant hinderbeperkende maatregelen Schiphol korte termijn en het Convenant leefbaarheid.
In navolging van deze afspraken voor de korte termijn, hebben de ministers van VenW en VROM de heer Alders gevraagd een advies uit te brengen over de ontwikkeling van de luchthaven Schiphol voor de middellange termijn tot 2020. Op 1 oktober 2008 heeft de heer Alders zijn advies uitgebracht aan beide ministers. Het advies omvat een één en ondeelbaar geheel van gezamenlijke afspraken van de partijen aan de Alderstafel. Deze afspraken maken de groei mogelijk tot 510.000 vliegtuigbewegingen tot 2020. Daarbij zijn afspraken gemaakt over hinderbeperkende maatregelen en leefbaarheid voor de omgeving Schiphol. Deze afspraken zijn wederom vastgelegd in convenanten.
Het Convenant hinderbeperkende maatregelen Schiphol voor de korte termijn (2010) is beëindigd met de inwerkingtreding van het Convenant hinderbeperking en ontwikkeling van Schiphol middellange termijn (2020). Maatregelen uit het eerstgenoemde convenant die nog niet zijn gerealiseerd zijn, al dan niet geactualiseerd, opgenomen in dit laatste convenant.
In het Convenant hinderbeperking en ontwikkeling Schiphol middellange termijn zijn o.a. maatregelen vastgelegd die als doel hebben de geluidhinder van het vliegverkeer voor omwonenden te beperken. Partijen die het convenant hebben ondertekend zijn de ministers van VenW en VROM, LVNL, KLM, Provincie Noord-Holland, Schiphol en de gemeenten Haarlemmermeer, Amsterdam en Amstelveen.
Voor een aantal van deze hinderbeperkende maatregelen geldt dat een tijdelijke afwijking verwacht wordt van de in het LVB vastgelegde grenswaarden voor geluid in de handhavingspunten of de hierin vastgelegde luchtverkeerwegen. Deze afwijkingen worden gezien als experiment zoals bedoeld in artikel 8.23a van de Wet luchtvaart.
Op 22 november 2007 is een ministeriële regeling in werking getreden die betrekking heeft op het concentreren van een deel van het verkeer (B737) op de uitvliegroute Spijkerboor vanaf de Kaagbaan tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep (Stcrt. 2008, nr. 50). Dit experiment is op 19 november 2008 voor de periode van een jaar verlengd tot 31 oktober 2009 (Stcrt. 2008, nr. 639).
Op basis van de evaluatie van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de CROS op 6 juli 2009 de Ministers van VenW en VROM positief geadviseerd om de huidige maatregel 3 (CROS pilot 3b) om te zetten in definitieve regelgeving in het LVB. Daaraan heeft de CROS onlosmakelijk verbonden de uitbreiding van de toepassing van de vaste bochtstraal tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep door zoveel mogelijk vliegtuigen en luchtvaartmaatschappijen de vaste bochtstraal te laten toepassen. Dit is in lijn met de aan de Alderstafel gemaakte afspraken in artikel 17 van het Convenant hinderbeperking en ontwikkeling Schiphol middellange termijn.
Daarnaast heeft CROS gevraagd om tegelijkertijd met de hiervoor genoemde uitbreiding een veilig en vliegbaar ontwerp gereed te hebben met een ruimere vaste bochtstraal op de Spijkerboor uitvliegroute waarbij het grondpad van de route de wijk Floriande zoveel mogelijk ontziet
Daartoe hebben de Ministers van VenW en VROM de procedure gestart tot een wijziging van het LVB ten behoeve van de definitieve invoering van het experiment.
In het CROS-advies wordt betrokken partijen verzocht om een ‘ruimere bochtstraal’ te onderzoeken. Hiertoe is het proces tot optimalisatie van de vaste bochtstraal op de bestaande Spijkerboor uitvliegroute vanaf de Kaagbaan gestart en hebben de luchtvaartpartijen een tweetal varianten uitgewerkt en onderzocht. De resultaten van dit proces zijn met de betrokken vertegenwoordigers van bewoners en bestuurders in de gemeente Haarlemmermeer gedeeld en besproken. Op basis van de resultaten en verschillende standpunten heeft de gemeente Haarlemmermeer in de vergadering van de CROS van november 2009 kenbaar gemaakt geen optimalisatie van de hierboven genoemde vaste bochtstraal te vragen.
De afspraken aan de Alderstafel, het CROS advies voor maatregel 3 (CROS pilot 3b) en het bovengenoemde standpunt van de gemeente Haarlemmermeer met betrekking tot optimalisatie van de vaste bochtstraal leiden tot het uitvoeren van deze maatregel als nieuw experiment in de onderhavige regeling.
Artikelgewijs
Artikel 1 Definities
Ten behoeve van de leesbaarheid is een aantal begripsomschrijvingen opgenomen.
Artikel 2 Doel
Het technische doel van dit experiment is het uitbreiden van het gebruik van een vaste bochtstraal op de Spijkerboor vertrekroute vanaf de Kaagbaan. De uitbreiding zal in eerste instantie KLM straalvliegtuigen betreffen (met uitzondering van de Boeing 747), daarna zal gestreefd worden met een luchtvaartgids (AIP) publicatie ook andere luchtvaartmaatschappijen te laten participeren.
Het doel van deze hinderbeperkende maatregel is het terugdringen van het aantal ernstig gehinderden in met name Nieuw-Vennep, Zwaanshoek, Cruquius en Hoofddorp.
Artikel 3 Grenswaarden
Naast het experiment uitbreiding toepassing vaste bochtstraal tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep, zal gelijktijdig het experiment vaste bochtstraal Uithoorn, Amstelveen en Aalsmeer starten. Daarnaast is in het gebruiksjaar 2010 het experiment voortzetting verlenging nachtelijke vertrek- en naderingsprocedures gestart en is tevens een ontwerpbesluit tot wijziging van het LVB in procedure gebracht. In deze wijziging van het LVB worden een aantal eerder positief geëvalueerde experimenten definitief in het LVB vastgelegd. Dat betekent een wijziging van de grenswaarden in de handhavingspunten en de luchtverkeerswegen ten opzichte van de huidige grenswaarden en luchtverkeerswegen. Vandaar dat in dit artikel de vervangende grenswaarden zijn gebaseerd op de grenswaarden opgenomen in de ontwerp-LVB-wijziging, het experiment voortzetting verlenging nachtelijke vertrek- en naderingsprocedures en bovengenoemde experimenten tezamen voor het etmaal (Lden) en de nachtperiode (Lnight) zijn vastgelegd.
De grenswaarden voor het Totale Volume van de Geluidbelasting (TVG) blijven ongewijzigd van kracht. Dit geldt ook voor de grenswaarden in het LVB die betrekking hebben op het externe veiligheidsrisico.
Het indicatieve afzonderlijke effect van deze maatregel op de grenswaarden geluidbelasting in de handhavingpunten voor het etmaal in Lden dB(A) is in onderstaande tabel weergegeven.
Handhavingspunt | Verschil |
|---|---|
1 | 0,00 |
2 | 0,00 |
3 | –0,01 |
4 | 0,23 |
5 | –0,01 |
6 | 0,00 |
7 | 0,03 |
8 | 0,02 |
9 | 0,01 |
10 | 0,00 |
11 | 0,00 |
12 | 0,00 |
13 | 0,00 |
14 | 0,01 |
15 | 0,02 |
16 | 0,01 |
17 | 0,00 |
18 | 0,00 |
19 | 0,02 |
20 | 0,00 |
21 | 0,00 |
22 | –0,01 |
23 | –0,01 |
24 | –0,04 |
25 | 0,01 |
26 | –0,03 |
27 | –0,01 |
28 | –0,01 |
29 | –0,09 |
30 | 0,00 |
31 | –0,01 |
32 | 0,00 |
33 | 0,00 |
34 | 0,00 |
35 | –0,01 |
Het indicatieve afzonderlijke effect van deze maatregel op de grenswaarden geluidbelasting in de handhavingpunten voor de nachtperiode in Lnight dB(A)dB(A) is in onderstaande tabel weergegeven.
Handhavingspunt | Verschil |
|---|---|
1 | 0,00 |
2 | 0,00 |
3 | 0,16 |
4 | 0,00 |
5 | 0,01 |
6 | 0,00 |
7 | 0,00 |
8 | 0,00 |
9 | 0,00 |
10 | 0,00 |
11 | 0,00 |
12 | 0,00 |
13 | 0,00 |
14 | 0,00 |
15 | 0,00 |
16 | 0,00 |
17 | 0,00 |
18 | 0,00 |
19 | 0,00 |
20 | 0,00 |
21 | 0,00 |
22 | 0,00 |
23 | 0,00 |
24 | 0,00 |
25 | 0,00 |
De vervangende grenswaarden hebben alleen tot doel de uitvoering van het experiment te accommoderen en beogen niet de capaciteit van de luchthaven te doen toe- of afnemen.
Artikel 4 Uitvoering
Met de ingangsdatum van de experimenteerregeling zullen KLM-straalvliegtuigen, met uitzondering van de Boeing 747, de vaste bochtstraal techniek gebruiken. De ligging van de route zal niet veranderen.
Zodra de publicatie van de vaste bochtstraal definitie in het AIP mogelijk is, zal deze voor de SPIJKERBOOR uitvliegroute vanaf de Kaagbaan worden gepubliceerd. Daarbij zal andere luchtvaartmaatschappijen gevraagd worden de techniek zoveel mogelijk te gebruiken. De AIP publicatie is een voorwaarde om tot verdere uitbreiding van het gebruik te komen.
De mogelijkheid van publicatie hangt nog af van het succesvol afronden van nationaal en internationaal lopende onderzoeken naar de mogelijke negatieve consequenties van het gebruik en internationale acceptatie van de technologie voor geluidhinderbeperking.
De uitbreiding van het gebruik zal stapsgewijs plaatsvinden. Het werkelijke aandeel van het gebruik van de ‘vaste bochtstraal’ zal in evaluaties moeten blijken. De verwachting is dat het aandeel als volgt zal groeien:
1. ‘Alle KLM vliegtuigen’ vanaf de start van het experiment: | ca. 50% |
2. ‘Alle vliegtuigen’ de komende jaren na AIP publicatie: | ca. 55–70% |
3. ‘Alle vliegtuigen’ vanaf 2018/2020: | ca. 100% |
Met ‘alle vliegtuigen’ wordt bedoeld: alle vliegtuigen die technisch-operationeel in staat zijn de vaste bochtstraal te vliegen. Voor KLM zijn dat op dit moment de straalvliegtuigen van het type Boeing 777, McDonnell DouglasMD-11, Airbus A330, Boeing 737 en Embraer 190. De types Boeing 747 en Fokker 100/70 zijn hiertoe niet in staat. De Fokker vliegtuigen worden echter vervangen door de Embraer 190. Met dit vervangingsproces is reeds een begin gemaakt.
Artikel 5 Gevolgen
Het gebruik van de vaste bochtstraal heeft tot gevolg dat de spreiding rond de nominale route af zal nemen. De verwachting is dat deze spreiding zal afnemen van enkele honderden meters tot ca. 100 meter links en ca. 100 meter rechts van de route. Deze concentratie leidt in gebieden op enige afstand van de route tot een lagere geluidbelasting, en in het gebied onder de route tot een hogere geluidbelasting. De mate waarin de verandering waarneembaar is en de mate waarin dit tot meer of minder geluidhinder kan leiden, varieert sterk.
De spreiding van vliegverkeer in de bocht is zeer goed bekend, maar het effect van vliegtuigen die als gevolg van aanvullende instructies van de luchtverkeersleiding van de route worden gehaald is niet goed bekend. Dat betekent dat de effecten na de bocht tot op heden minder bekend zijn. De monitoring en evaluatie van het experiment kan hierin meer inzicht geven.
Verwacht wordt dat met name in Nieuw-Vennep, Zwaanshoek, Cruquius en grote delen van Hoofddorp het aantal ernstig gehinderden per saldo zal afnemen. Uit indicatieve berekeningen blijkt een netto afname in bovengenoemde van het aantal ernstig gehinderden met circa 30 personen als alle KLM straal vliegtuigen (ex B747) participeert tot een afname van 400 personen als alle vliegtuigen participeren.
Ruimtelijke ordening
Als gevolg van het experiment zal naar verwachting het aantal woningen binnen de 58 Lden contour beperkt zal afnemen.
Externe veiligheid
De maatregel heeft naar verwachting geen gevolgen voor de ligging van de risicocontouren voor externe veiligheid en grenswaarde voor het Totaal Risico Gewicht (TRG).
Artikel 6 Criteria
In dit artikel wordt aangegeven welke criteria voor de evaluatie van het experiment van belang zijn. De evaluatie wordt, inclusief het standpunt van de Minister van VenW en de Minister van VROM, vóór het aflopen van het experiment aan de Tweede Kamer verzonden.
Artikel 7 Onvoorziene gevallen
In dit artikel wordt aangegeven hoe bij onvoorziene gevallen het experiment kan worden bijgestuurd, opgeschort of stopgezet.
Omdat dit experiment door de eerdergenoemde luchtvaartpartijen (LVNL, Schiphol en KLM) is aangevraagd als onderdeel van de uitvoering van het Convenant hinderbeperking en ontwikkeling Schiphol middellange termijn dat in het Alders-overleg tot stand is gekomen, zal de Alderstafel bij onvoorziene gevallen de Ministers hierover adviseren.
Artikel 8 Termijn experiment
Genoemde maatregelen zullen als experiment worden uitgevoerd vanaf 6 mei 2010 tot en met 31 oktober 2010. Indien er sprake is van verlenging van het experiment kan in overeenstemming met artikel 8.23a, vijfde lid van de Wet luchtvaart bij ministeriële regeling de termijn van het experiment worden verlengd met een jaar.
De Minister van Verkeer en Waterstaat,
C.M.P.S. Eurlings.
Permanente link
Kopieer de link naar uw clipboard
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2010-16510.html