Provinciaal blad van Drenthe
| Datum publicatie | Organisatie | Jaargang en nummer | Rubriek |
|---|---|---|---|
| Drenthe | Provinciaal blad 2024, 11798 | ander besluit van algemene strekking |
Authentieke versie (PDF)
Informatie
Gerelateerd
Printen
Delen
Vaststelling Cultuurnota 2025-2028 ‘Cultuur maakt Drenthe/Drenthe maakt cultuur’
De investeringen in de Drentse basisinfrastructuur van de voorgaande jaren hebben geleid tot een waardevol netwerk van steuninstellingen. Voor participatie, educatie, talentontwikkeling, musea, de kunsten en ons erfgoed hebben we een stevige structuur en daarin blijven we investeren.
We leggen de komende periode een aantal accenten
- •
- •
Vertellen van verhalen van Drenthe door combinatie van kunst, erfgoed en landschap Wij zien kunst, erfgoed en landschap als een gouden combinatie, waar we extra aandacht aan geven in de komende periode. Drenthe en de verhalen komen letterlijk tot leven, te midden van en geïnspireerd door het waardevolle cultuurlandschap en het Drentse erfgoed.
- •
Bij de uitvoering van ons beleid staat samenwerking voorop, samen zijn we effectiever. De samenwerking met gemeenten richten we anders in, namelijk met een Naoberschapsfonds voor lokale initiatieven. Verder werken we samen op het gebied van de bibliotheken. We trekken meer op met andere beleidsvelden, zoals bijvoorbeeld bij Podium Platteland, waar we met de sociale agenda samenwerken. De samenwerking met het culturele veld en binnen het veld gaan we intensiveren en meer faciliteren. We organiseren bijvoorbeeld kennissessies. De regionale samenwerking binnen Cultuurregio We the North zetten we voort en we zoeken toenadering tot Cultuurregio Zwolle.
Cultuureducatie, cultuurparticipatie en talentontwikkeling
Het cultuuronderwijs blijven we stimuleren. We investeren extra in Cultuureducatie met Kwaliteit en in Culturele Mobiliteit. De ontwikkeling van broedplaatsen samen met gemeenten vinden we belangrijk, omdat we daarmee talentontwikkeling ondersteunen en de deelname van jongeren bevorderen. Verder kijken we samen met de gemeenten hoe we de amateurkunstsector in de provincie kunnen verstevigen. De subsidieregeling Podium Platteland gaan we, in samenwerking met de sociale agenda, intensiveren.
De maatschappelijke rol van bibliotheken wordt steeds belangrijker. Bibliotheken dragen bij aan maatschappelijke opgaven, zoals het bestrijden van laaggeletterdheid. Wij ondersteunen Biblionet en zorgen er met de 12 gemeenten voor dat alle Drentse inwoners makkelijk bij een bibliotheek terecht kunnen en gebruik kunnen maken van het steeds bredere aanbod.
We blijven de Drentse musea ondersteunen. Het Drents Museum houdt haar unieke positie. Daarnaast zijn er vijf musea van provinciaal belang die we blijven ondersteunen met het Veenpark nog in ontwikkeling. De kleine Drentse musea ondersteunen we door het Platform Drentse Musea te subsidiëren. Verder heeft ook het Drents Museum een rol in de ondersteuning van de kleinere musea.
We blijven evenementen, podiumkunsten, beeldende kunst en festivals ondersteunen. We voegen inzet op architectuur en film toe. De verbinding tussen kunst, landschap en erfgoed speelt in alle disciplines. We zetten in op het vertellen van de verhalen van Drenthe door locatietheater, waarbij de omgeving nauw betrokken is. Extra aandacht is er voor jeugdtheater.
Cultuurhistorie, archeologie en gebouwd erfgoed
Cultuurhistorie blijft een belangrijk kader voor de ruimtelijke planvorming in onze provincie. De karakteristieke landschappen zijn belangrijke inspiratiebronnen voor Drentse verhalen. Ons archeologisch erfgoed blijven we beschermen. Wij willen dit erfgoed nog beter beleefbaar maken. Gebouwd erfgoed willen we beschikbaar houden voor toekomstige generaties.
Daarom ondersteunen we eigenaren bij verduurzaming en bevorderen we herbestemming. Speciale aandacht is er voor agrarisch en religieus erfgoed. Erfgoedparticipatie wordt in het hele erfgoed veld van belang, als gevolg van het Verdrag van Faro. De samenleving als geheel wordt meer betrokken bij de verschillende vormen van erfgoed. Vanuit cultuurhistorie, archeologie en gebouwd erfgoed wordt een subsidieregeling gemaakt om projecten met inwoners en erfgoed te stimuleren.
Immaterieel erfgoed, streektaal en archieven
Immaterieel erfgoed gaat o.a. over sociale gewoonten, tradities en streektaal. Streektaal en archieven vormen onderdeel van ons immaterieel erfgoed. Wij blijven het Huus van de Taol en het Drents Archief ondersteunen. Het Drents Archief maakt door publieksactiviteiten de Drentse verhalen, die verstopt zitten in de archieven, beleefbaar. Het Huus van de Taol vragen we om meer te focussen op de doelgroep jeugd.
Erfgoedgemeenschappen die hun immaterieel erfgoed willen inschrijven in de landelijke inventaris immaterieel erfgoed kunnen daarbij hulp krijgen.
UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid
Nu de Koloniën van Weldadigheid de Werelderfgoedstatus hebben verkregen, is de provincie als siteholder verantwoordelijk voor het beschermen van dit erfgoed en het uitdragen van de erfgoedwaarden. We monitoren en rapporteren aan UNESCO. De komende tien jaar werken we aan restauratie en herbestemming van de monumentale panden. We werken met ondernemers en werelderfgoedpartners samen op het gebied van marketing en duurzaam toerisme.
De Hondsrug UNESCO Global Geopark
Voor en met Stichting De Hondsrug UNESCO Global Geopark, haar partners en inwoners werken we aan duurzame ontwikkeling van het gebied, met bijzondere aandacht voor de (inter)nationale positie van het park. Dit doen we door gezamenlijk duurzaam geo-, natuur- en cultuurtoerisme te ontwikkelen alsmede door bekendheid en bescherming te geven aan de kernwaarden van het gebied.
Ons instrumentarium bestaat in de eerste plaats uit subsidieregelingen. Daarnaast hebben we de Culturele Prijs, de Codes voor Diversiteit & Inclusie, de Fair Practice Code en de Governance Code Cultuur en de inbreng van de Provinciale Adviescommissie Cultuur. Voor de monitoring van onze cultuurnota hebben we per beleidsterrein een beleidsdoel geformuleerd waarover we jaarlijks rapporteren. We willen in gesprek met Trendbureau Drenthe om te kijken naar de plek van cultuur in de Monitor Brede Welvaart.
We continueren onze financiële inzet en doen er twee miljoen per jaar extra bij. Dit extra geld besteden we aan het versterken van de infrastructuur en nieuwe beleidskeuzes.
Hoe is deze nota tot stand gekomen?
De nota is mede tot stand gekomen dankzij de inbreng van onze partners in het veld en de Drentse gemeenten. Verder hebben we gebruik gemaakt van verschillende rapporten en onderzoeken.
Onze bronnen waren onder meer:
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
Onder cultuur valt het brede gebied van kunsten en erfgoed. Zij vertellen, vaak in combinatie met elkaar, de Drentse verhalen uit het verleden, het heden en de toekomst. In die verhalen doet iedereen mee. Denk hierbij aan de wereldwijd erkende Koloniën van Weldadigheid of de tentoonstellingen van onze musea. Of de spraakmakende theaterproducties op locatie, de laagdrempelige Drentse bibliotheken, de Drentse hunebedden en ons mooie cultuurhistorisch landschap. Maar minstens zo belangrijk is ons van oudsher bloeiende verenigingsleven en onze traditie van naoberschap. Ook dat is Drentse cultuur.
Met ons beleid willen wij ervoor zorgen dat bijzondere Drentse verhalen verteld worden door een bruisende culturele sector, levendige monumenten en door reuring in de provincie.
Cultuur is een onmisbaar onderdeel van de Drentse samenleving. Cultuur heeft een intrinsieke waarde en is een bron van inspiratie. Cultuur biedt mensen perspectief in lastige situaties en cultuur relativeert en verbindt mensen. Wij beschouwen cultuur als een voorwaarde voor brede welvaart. Brede welvaart gaat over de kwaliteit van het leven hier en nu, rekening houdend met de mate waarin die invloed heeft op de kwaliteit van leven van toekomstige generaties. Brede welvaart gaat over alles wat het leven de moeite waard maakt, zoals gezondheid, werk en vrije tijd, zorg, wonen, inclusiviteit, gelijke kansen, veiligheid, onderwijs, kwaliteit van de natuur en leefomgeving en de waardering van het eigen leven. En cultuur is daarin verweven.
Mensen en hun beleving van cultuur komen in het beleid steeds meer centraal te staan. We zien bijvoorbeeld dat erfgoed steeds meer wordt ingezet bij leefbaarheid, sociale cohesie, welzijn, gezondheid, arbeidsparticipatie, klimaatadaptatie, openbare orde en veiligheid. Dit past binnen het gedachtegoed van het Verdrag van Faro, wat we in het hoofdstuk erfgoed verder uitleggen. Erfgoedgemeenschappen bepalen samen welk erfgoed van betekenis is en waarom. Dit kan ook gevolgen hebben voor wat er bijvoorbeeld in een museum wordt gepresenteerd.
We hebben in de afgelopen beleidsperiode ook gezien, dat door culturele producties Drentse verhalen uit het verleden voor het voetlicht komen die belangrijk zijn voor de mensen van nu. Denk bijvoorbeeld aan Boer Koekoek, waarin armoede en de hervorming van de landbouw centraal stonden. Of aan het ADAK theater, met aandacht voor de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Drenthe. Maar denk ook aan de manier waarop jonge culturele makers, zoals Vera Vos, Okki Poortvliet en Hans van der Werf met hun voorstelling de Vlaggenhijsers, een spiegel en klankbord kunnen zijn voor jongeren.
De verhalen liggen in Drenthe voor het oprapen. In de komende periode zetten we daar volop op in, samen met de cultuursector. Maar vooral ook samen met alle inwoners van Drenthe, of ze nou (amateur)kunstenaar, jong artistiek talent, erfgoedvrijwilliger of ondernemer zijn of ‘gewoon’ graag naar muziek luisteren. Ze maken ieder op eigen wijze deel uit van het verhaal van Drenthe. Meedoen staat centraal. Iedere inwoner van Drenthe kan bijdragen aan de verhalen van Drenthe, die allemaal vanuit een boeiend verleden doorlopen tot in de toekomst.
Het beleid zoals we dat hebben vastgesteld leidt tot een aantal uitgangspunten en die hebben weer invloed op keuzes die we maken. Het belangrijkst vinden wij het op orde brengen en houden van de Drentse basisinfrastructuur. Vervolgens kijken we naar de doorontwikkeling van bestaande Drentse parels en tot slot voegen we nieuwe initiatieven toe.
De Drentse basisinfrastructuur
Het belangrijkst is dus de stevige Drentse culturele basisinfrastructuur, die de afgelopen jaren is opgebouwd, in stand houden en ontwikkelen. De instellingen die tot deze infrastructuur behoren, zijn van groot belang voor een divers en laagdrempelig aanbod in Drenthe over de hele breedte van het culturele veld. Hun aanbod is van hoge kwaliteit, ze zijn van betekenis voor de Drentse samenleving, ze zijn toegankelijk en ze hebben een belangrijke rol of positie in het veld.
Deze instellingen zijn verzekerd van een jaarlijkse bijdrage van de provincie. In ieder geval gaat dit om instellingen die een wettelijke taak uitvoeren. Om te bepalen of een instelling tot de Drentse culturele basisinfrastructuur behoort zijn we uitgegaan van de volgende uitgangspunten:
- •
- •
Het aanbod van de instelling is origineel, onderscheidend en aanvullend op het diverse cultuuraanbod in Drenthe. De instelling draagt op eigen wijze bij aan verhalen van Drenthe en biedt ruimte voor talent en de ontwikkeling ervan. We streven naar een goede vertegenwoordiging van de verschillende culturele disciplines.
- •
- •
- •
- •
De volgende instellingen vallen onder de Drentse basisinfrastructuur voor de periode 2025-2028 en ontvangen daarmee een structurele subsidie:
Steuninstellingen: Kunst & Cultuur Drenthe, Biblionet Drenthe, Drents Archief, Steunpunt Erfgoed Drenthe, Huus van de Taol en het Noordelijk Archeologisch Depot.
Musea: Drents Museum, Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Nationaal Gevangenismuseum, Hunebedcentrum, Museum de Proefkolonie, Drents Museum de Buitenplaats, Veenpark en het Platform Drentse Musea.
Kunsten: Into Nature, Peergroup, Garage TDI, Loods13, Houten Huis, Noord Nederlands Orkest, Klassiek in ‘t Veen, Architectuurpunt Drenthe en Het Podium Hoogeveen.
Cultuurparticipatie: Drents Jeugdorkest, Drents Senioren Orkest, Drents Symfonie Orkest, Veenkoloniaal Symfonie Orkest, Koorschool Viva La Musica, Haydn Jeugd Strijkorkest, Vocalin en Symfonica in D.
Talentontwikkeling: Kunstbende (ICO), Welcome to the Playground (ICO), Poppunt, Popronde (Popwaarts), Poplab (K&C) en Drents Peil XL (The Bake Shop).
Festivals: Art of Wonder, Bevrijdingsfestival, Festival Veenhuizen, FestiValderAa, Internationaal Filmfestival Assen, Aurora Festival, Puppet International, TT-festival, Stichting voor literaire activiteiten en het Drèents Liedtiesfestival.
Erfgoed: Bond Heemschut, DBF Kenniscentrum Herbestemming Noord, Drents Agrarisch Erfgoed, Drents Monument, Erfgoed Arsenaal Drenthe, Molenstichting Drenthe, Oude Drentse Kerken en Monumentenwacht Drenthe.
Accenten in deze beleidsperiode
De Drentse basisinfrastructuur zoals we die nu hebben staan, blijft belangrijk in ons cultuurbeleid. Daarnaast leggen we een aantal accenten waar wij in deze beleidsperiode extra aandacht aan besteden.
Laagdrempelig met extra aandacht voor jeugd
Wij willen een divers cultuuraanbod realiseren dat voor iedereen toegankelijk is. Of nog wat specifieker uitgedrukt: wat je gender, beperking, religie, etniciteit, seksuele oriëntatie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau en leeftijd ook is: iedereen is welkom. Cultuur moet interessant zijn voor zowel het aanstormend talent als ervaren cultuurmakers, voor jong en oud, voor professionals en amateurs. Iedereen die dat wil kan meedoen en krijgt ruimte voor ontwikkeling. Waar nodig nemen we drempels weg.
Niet alles hoeft voor iedereen interessant te zijn, maar we willen voldoende diversiteit in het aanbod, zodat er voor iedereen wat bij zit. Samen met instellingen kijken we hoe we het aanbod nog laagdrempeliger kunnen maken. Hierbij besteden we extra aandacht aan de doelgroep jeugd, omdat zij de toekomst zijn van de Drentse cultuur. Dit doen wij onder andere door in te zetten op cultuureducatie en -participatie en talentontwikkeling. Daarnaast vragen wij instellingen om aan deze doelgroep extra aandacht te besteden.
Ook in de erfgoedsector is de jeugd een belangrijke doelgroep, met name ook omdat er vakmensen nodig zijn voor restauratie en onderhoud.
Vertellen van Drentse verhalen door combinatie van kunst, erfgoed en landschap
Drenthe heeft een rijke geschiedenis en zit boordevol verhalen. Er komen ook weer nieuwe verhalen bij. Deze verhalen zijn vaak gebonden aan een plek, gebouw, tijd of actueel thema en bieden een prachtige inspiratiebron. Wij willen erfgoed en landschap toegankelijk maken voor zoveel mogelijk mensen en zetten daarvoor kunst in als middel. Ons doel is ook om kunstenaars te interesseren om de bijzondere Drentse verhalen neer te zetten in kunstvormen als theater, fotografie, film, schilderijen en beelden. Hierbij is niet alleen aandacht voor het verleden, maar kunstenaars kunnen ook nieuwe verhalen en perspectieven toevoegen.
Door erfgoed en landschap te vervlechten met de kunsten worden meer mensen bereikt en doen we meer met het waardevolle cultuurlandschap van Drenthe. Denk hierbij aan het verhaal van de hunebedbouwers dat in het landschap zichtbaar is via de hunebedden en verder wordt verteld in het Hunebedcentrum en het verhaal van de Hondsrug, dat de ijstijden verbindt met prehistorie, cultuurhistorie, heden en toekomst. Of het verhaal van de Koloniën van Weldadigheid dat op verschillende manieren wordt verteld, door het cultuurlandschap en de monumenten in Frederiksoord-Wilhelminaoord en Veenhuizen, door de bezoekerscentra en door een theatervoorstelling als Het Pauperparadijs. En dan is er ook nog het succesvolle Into Nature, waar (inter)nationale kunstenaars de relatie tussen cultuur en landschap centraal zetten. In Drenthe zien wij de verbinding tussen kunst, erfgoed en landschap als een gouden en beproefde combinatie. De komende periode blijven we hierop inzetten en bieden we ruimte voor instellingen en activiteiten die een bijdrage leveren aan de verhalen van Drenthe.
Samenwerken aan de groei van Drentse ‘parels’
Het ondersteunen van de Drentse cultuursector kunnen wij niet alleen. Daarvoor zoeken we samenwerking met onze gemeenten, noordelijke partners en het Rijk. Ieder vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid. Samen willen we werken aan het doorontwikkelen van Drentse ‘parels’. Dit zijn instellingen en/of activiteiten die uniek zijn, van groot belang zijn voor de Drentse infrastructuur en ook de potentie hebben om (inter)nationaal door te groeien. Denk hierbij aan het Herinneringscentrum Kamp Westerbork, de Peergroup of Into Nature. Voor een duurzame toekomst van onze parels is het van belang dat er voldoende lokaal draagvlak is en dat het Rijk bijdraagt. In het hoofdstuk samenwerking gaan we hier verder op in.
Rollen en taken van de provincie
De provincie is op dit moment de grootste drager van cultuur in Drenthe. Dit komt omdat de bijdrage van het Rijk achterblijft en we geen grote steden hebben, zoals in de Randstad. De komende periode blijven we investeren in cultuur en we doen er hier en daar een schepje bovenop.
Onze inzet op cultureel gebied is tweeledig. Allereerst hebben we taken die wettelijk bepaald zijn of voortkomen uit bestuurlijke afspraken. Ten tweede hebben we de mogelijkheid tot het maken van eigen keuzes, dat noemen we autonome taken. Wettelijke taken hebben wij op het gebied van cultuureducatie, bibliotheken, het provinciaal historisch archief, monumentenzorg, cultuurhistorie, archeologie en het rapporteren, beschermen en uitdragen van de Koloniën van Weldadigheid. Bij autonome taken hebben we het over activiteiten op bovenlokale schaal, waarbij we aanvullend zijn op gemeenten en hun taken in het cultuurbeleid. Wij zien een rol voor onszelf weggelegd bij de thema’s talentontwikkeling, cultuurparticipatie, musea, evenementen, festivals, podiumkunsten, beeldende kunsten, film, architectuur, publieksactiviteiten bij de archieven en streektaal.
De provincie neemt verschillende rollen op zich. We faciliteren, adviseren, initiëren, werken samen en lobbyen. We scheppen duidelijkheid met regels, kaders en afspraken. Denk hierbij aan de uitvoering van het beleid voor archeologie, cultuurhistorie, monumenten en archieven. We brengen partijen bij elkaar, bevorderen samenwerking en kennisuitwisseling en nemen deel aan netwerken. Wij nemen ook zelf het initiatief voor nieuwe cultuurprojecten, zoals een festival of een bijzondere locatietheatervoorstelling. Voor de concrete culturele invulling geven wij dan graag het stokje door aan de professionals. Richting het Rijk zetten we ons in voor meer regionale spreiding van landelijke middelen.
B eleidsdoel: met onze partners binnen en buiten de provincie werken we aan de versterking van de Drentse culturele basisinfrastructuur.
Zonder samenwerking en ontmoeting is er geen cultuur. Voor de uitvoering van ons beleid is samenwerking dan ook een essentiële factor. Elkaar helpen, scherp houden, kennis en ervaring uitwisselen. In het proces van het maken van deze nota hebben we al ervaren dat de behoefte aan samen doen bij gemeenten, organisaties in het veld en ook in het Provinciehuis groot is. Met onze gezamenlijke energie komen we verder. Daarom zetten wij in de uitvoering dan ook extra in op het bevorderen van samenwerking en uitwisseling. Overigens niet alleen om onze eigen culturele agenda te ondersteunen, maar ook om vanuit cultuur en erfgoed andere belangrijke maatschappelijke doelen te bereiken.
In deze paragraaf geven wij een overzicht van de verschillende samenwerkingsvormen en -terreinen.
Samenwerking met andere beleidsvelden
We leggen logische verbindingen met andere beleidsterreinen. Cultuur is in zichzelf van waarde, maar kan ook werken als hulpbron voor andere beleidsdoelen, zoals de ruimtelijke of de sociale agenda. Denk bijvoorbeeld aan sociaal-culturele participatieprojecten in dorpshuizen of aan ruimtelijke ontwikkelingen waarbij rekening gehouden wordt met de cultuurhistorie van de plek.
Cultuur is, in samenhang met andere provinciale beleidsterreinen, van betekenis voor de brede welvaart in Drenthe en de kwaliteit van ons landschap. Daarom zoeken we nadrukkelijk de verbinding met andere beleidsterreinen.
Sociaal: cultuur kan op inspirerende wijze bijdrage aan maatschappelijke opgaven. We zien veel raakvlakken met belangrijke thema’s uit de sociale agenda, zoals naoberschap, bestaans- zekerheid, gezondheid en inclusie en diversiteit. Samen werken we aan de inzet voor biblio- theken, cultuurparticipatie (Podium Platteland), diversiteit en inclusie en de toegankelijkheid van onze voorzieningen en dorpshuizen.
Recreatie en toerisme: kwalitatieve culturele voorzieningen en spraakmakende evenementen halen met unieke Drentse verhalen bezoekers naar Drenthe. De verhalen dragen daarmee bij aan de zichtbaarheid, de identiteit en de aantrekkingskracht van de provincie. Samen werken we aan het versterken van het aanbod, het ontsluiten van de verhalen van Drenthe in samenwerking met Marketing Drenthe en de spreiding van bezoekers.
Ruimte: Drenthe heeft een uniek cultuurlandschap dat we koesteren, maar dat ook altijd in beweging is. Met erfgoed als drager en inspiratiebron werken we aan grote gebiedsopgaven en transities. Samen werken aan de ruimtelijke kwaliteit van onze leefomgeving met aandacht voor o.a. het nationale programma voor de inrichting van Nederland (NOVEX), Drents Programma Landelijk Gebied (DPLG), Groenblauwe dooradering (GBDA), de Koloniën van Weldadigheid en ruimtelijke ontwikkelingen bij culturele voorzieningen.
Economie en onderwijs: er zijn veel mensen werkzaam in de culturele sector. Een aantrekkelijk cultuuraanbod draagt bij aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat van de provincie. Samen werken we aan de versterking van het vestigingsklimaat door sterke culturele voorzieningen en opleidingsmogelijkheden voor culturele talenten en restauratie-ambachten.
Energie: culturele organisaties zoals musea, theaters en bibliotheken maken gebruik van grote gebouwen, vaak ook nog met een monumentale status. Voor maatschappelijk vastgoed is de energietransitie een uitdaging. We werken samen aan het verduurzamen van het gebouwd erfgoed, met bijzondere aandacht voor de verduurzamingsopgave in de Koloniën van Weldadigheid.
Water, b odem en m ilieu: in de Drentse ondergrond is veel van historische waarde te vinden, zoals archeologisch of aardkundig erfgoed. Rondom het water hebben we vele mooie waterwerken en sluizen die kwaliteit toevoegen aan het landschap. Samen werken we aan het zichtbaar maken van het archeologische en aardkundige erfgoed en behouden we belangrijke waterwerken en sluizen van cultuurhistorische waarde.
Landbouw en landelijk gebied: de landbouw is een essentieel onderdeel van het cultuurlandschap van Drenthe en daarnaast inspiratiebron voor cultuurmakers. Denk hierbij aan de Bietencampagne van de Peergroup. Daarnaast zien we dat de komende jaren meer agrarische gebouwen vrij gaan komen. Samen werken we aan een invulling van deze vrijkomende agrarische bebouwing en aan het vertellen van verhalen uit de landbouwsector.
Natuur: de prachtige natuur in Drenthe is een inspiratiebron voor cultuurmakers.
Verschillende activiteiten zoals festivals, grote theatervoorstellingen en Into Nature vinden buiten op locatie plaats. In kwetsbare gebieden is dit niet meer mogelijk vanwege de huidige wet- en regelgeving. Samen werken we aan de informatievoorziening richting makers en denken we mee in mogelijke alternatieve locaties.
Verkeer en vervoer: met de auto of met de fiets rijd je in Drenthe over provinciale wegen langs prachtige kunstwerken naar je bestemming, bijvoorbeeld een museum of een theater. Met het openbaar vervoer zijn veel culturele bestemmingen wat minder goed te bereiken. Samen werken we aan de bereikbaarheid van culturele voorzieningen en aan kunstwerken in de openbare ruimte.
De komende periode blijven we inzetten op afstemming en samenwerking met gemeenten. We sluiten zoveel mogelijk aan op elkaars agenda’s en bundelen op die manier energie, kennis en financiën. Samen ondersteunen we de Drentse culturele sector. We willen de komende periode gerichter samenwerken met gemeenten en het beleid effectiever inrichten, passend bij elkaars verantwoordelijkheden. Daarbij benutten we de inzichten uit het rapport van Berenschot (2023). De gemeenten zijn van groot belang voor het ondersteunen van de lokale infrastructuur en lokale initiatieven. Dit kan een theater zijn, maar ook een bloemencorso of lokale bibliotheekvoorziening. Als provincie zijn we verantwoordelijk voor de instandhouding van de bovenlokale infrastructuur en bovenlokale initiatieven.
De komende periode gaan we de samenwerking met gemeenten anders inrichten. We gaan gemeenten en lokale initiatieven niet meer individueel steunen, maar richten één Naoberschapsfonds voor lokale culturele initiatieven op. Wij sluiten aan bij wat gemeenten zelf van belang vinden. Zij hebben goed contact met de partijen in de omgeving en weten wat er speelt. Als de gemeente een culturele activiteit ondersteunt, kan vanuit het Naoberschapsfonds een laatste deel cofinanciering aangevraagd worden. Hiermee willen we gezamenlijk 1 miljoen euro in cultuur investeren, waarvan wij maximaal de helft voor onze rekening nemen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om een lokaal festival, een bloemencorso of een uitvoering van de plaatselijke toneelvereniging.
Om de twee jaar wordt een Drentse gemeente de ‘culturele gemeente van Drenthe’. Er wordt een bedrag aan de gemeente beschikbaar gesteld voor de uitwerking van een cultureel programma dat vervolgens gematcht wordt. Met een spraakmakend cultureel programma wordt een impuls gegeven aan het cultuuraanbod in de gemeente. Na 2025 zijn alle Drentse gemeenten aan de beurt geweest. We zijn van plan om de Culturele Gemeente te continueren en een nieuwe ronde te starten. Geïnteresseerde gemeenten kunnen zich melden.
Spreiding en toegankelijkheid van bibliotheken
De toegankelijkheid van bibliotheken op het platteland vinden we van groot belang. Boven op de provinciale wettelijke taken ondersteunen wij ook de komende vier jaar de twaalf gemeenten met een extra budget, waardoor zoveel mogelijk bibliotheekvestigingen open kunnen blijven. Als tegenprestatie vragen we gemeenten om ook te blijven investeren in bibliotheken en hun subsidiebedrag per inwoner op te hogen richting het landelijk gemiddelde per inwoner (exclusief huisvesting).
Met de gemeenten gaan we in gesprek over de inzet op gezamenlijke thema’s, zoals erfgoed, cultuureducatie, amateurkunst, verbinding tussen cultuur en het sociaal domein, het makersklimaat, de gevolgen van Fair Pay en de zorgplicht in de nieuwe Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen.
Met onze partners in het veld werken we samen aan gezamenlijke doelen, zoals o.a. de laagdrempelige toegang tot kunst en cultuur, het zichtbaar maken van Drentse verhalen en het beschermen en uitdragen van de Koloniën van Weldadigheid. Hoe wij dat willen doen staat bij de verschillende beleidsthema’s in deze nota vermeld. Daarnaast willen we de komende periode meer nadruk leggen op het versterken van het Drentse culturele netwerk en kennisdeling. Jaarlijks gaan we een netwerkbijeenkomst organiseren voor het veld. Daarnaast willen we op thema’s verdiepingssessies organiseren in samenwerking met het veld. Wij denken hierbij aan thema’s als Fair Pay, inclusie, fondsenwerving, erfgoedparticipatie in het kader van het Verdrag van Faro. Ook het bereiken en betrekken van jongeren bij cultuur is een verdiepingssessie waard. Zo’n sessie kan uiteraard niet zonder inbreng van de jeugd zelf.
Het betrekken van jongeren is niet voor niets een van de drie speerpunten voor de komende periode. De komende vier jaar werken we samen met het culturele veld en onze samenwerkingspartners aan een structuur om cultuur meer toegankelijk en aantrekkelijker te maken voor jongeren. We gaan onze culturele instellingen vragen om jongeren actief te betrekken bij programmering, bijvoorbeeld in de vorm van een jongerenraad. De theaters hebben de afgelopen jaren hier al ervaring in opgedaan en ook op het gebied van bijvoorbeeld musea en festivals liggen hier kansen.
Daarnaast hebben jongeren zelf aangegeven dat ze een beter beeld willen hebben van wat er allemaal te doen is op cultureel vlak. Hierbij werd gedacht aan een kunstkaart of een website om de zichtbaarheid en toegankelijkheid te vergroten. We vragen K&C om hier een rol in te pakken. Bovendien willen we jongeren faciliteren om op een laagdrempelige en experimentele manier kennis te laten maken de verschillende aspecten van cultuur. Dit kan in verschillende vormen, zoals via een kunstfestival, maakplaats of een proeverij. Hiervoor oormerken we budget binnen onze subsidieregeling voor incidentele projecten.
We werken in de Cultuurregio We the North aan een cultuurprogramma met de drie noordelijke provincies en de gemeenten Groningen, Assen, Emmen en Leeuwarden. Samen werken we aan talentontwikkeling, experiment en versterken van culturele netwerken.
De Cultuurregio Zwolle is de directe buur van We the North. De provincie Overijssel zit hierin samen met 21 gemeenten en diverse culturele organisaties. Wij willen de samenwerking met deze Cultuurregio versterken, vooral vanwege de mogelijkheden die deze regio biedt voor culturele talenten en ondernemers in het zuiden van onze provincie.
Op meerdere beleidsterreinen vindt samenwerking plaats met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), rijksdiensten en de landelijke fondsen. Dit gaat o.a. om het UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid en de verschillende matchingsregelingen rondom cultuurparticipatie, cultuureducatie, monumentenzorg en verbreding en vernieuwing.
De bijdrage van OCW aan Drenthe blijft behoorlijk achter ten opzichte van andere provincies. Dit geldt ook voor andere beleidsterreinen, zoals is gebleken uit het rapport “Elke regio telt!” uit 2023 van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur.
Wij blijven inzetten op de lobby richting Den Haag met als doel meer regionale spreiding van de middelen. Dit doen wij zoveel mogelijk samen met onze noordelijke partners. Er is inmiddels meer aandacht voor regionale spreiding bij OCW, maar wij willen dit terugzien in concrete resultaten voor Drenthe. Hier blijven wij op inzetten ook richting de vernieuwing van het landelijke cultuurbestel vanaf 2029.
Beleidsdoel: alle kinderen van 0-18 jaar krijgen gelijke kansen op culturele ontwikkeling.
Cultuur is onmisbaar voor de vorming van jonge mensen. Cultuureducatie laat jongeren kennismaken met kunst, cultuur en en erfgoed (materieel en immaterieel erfgoed). Daarnaast brengt cultuureducatie jongeren in aanraking met esthetiek en ethiek en leert ze gevoelens uit te drukken en betekenis te geven. Cultuureducatie draagt dus bij aan kennisoverdracht, persoonlijke ontwikkeling en deelname aan de samenleving. Cultuureducatie stelt jonge mensen in staat om hun talenten te ontdekken en ontplooien; zo ontwikkelen ze zich als mens. Daarom is een cultuurrijke leer- en leefomgeving belangrijk. Als provincie trekken we hierin samen op met scholen, culturele instellingen en andere overheden.
Het Rijk heeft aangekondigd toe te werken naar een Landelijk Akkoord Cultuurbeoefening in 2029. Daarin staan nieuwe afspraken over de taakverdeling tussen Rijk, gemeenten, provincies, onderwijs en culturele instellingen. Wij volgen deze ontwikkelingen.
- •
Kunst en Cultuur (K&C) krijgt ook deze periode de opdracht om het cultuuronderwijs op alle Drentse scholen te verbeteren en structureel te verankeren in het curriculum. K&C doet dit door het geven van advies, informatiedeling, netwerken, bemiddeling en deskundigheidsbevordering voor zowel primair als voortgezet onderwijs.
Scholen en het culturele veld zijn de belangrijkste uitvoerders van het cultuuronderwijs. De gemeentelijke kunstencentra en het provinciale ondersteuningsinstituut Kunst & Cultuur (K&C) spelen een sleutelrol bij de organisatie van vraag en aanbod. K&C en de kunstencentra ICO en Cultuurklik zijn bestuurlijk gefuseerd tot stichting Cultuurzaam.
Hier besteden we extra aandacht aan:
- •
We willen samen met gemeenten de mogelijkheden voor Drenthe benutten die het ‘Rijksprogramma school en omgeving 2023-2025’ in het basis- en voortgezet onderwijs biedt. Doel is scholen helpen een beter cultuuraanbod in en rond de school mogelijk te maken samen met bibliotheken, kinderopvang en sport- en cultuurorganisaties. Dit aanbod moet passen bij de lokale behoefte, zodat leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen, ongeacht hun thuissituatie of omgeving.
- •
Sinds 2013 loopt het landelijke programma ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ om cultuureducatie stevig te verankeren in het onderwijs. Voor de uitvoering van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit in onze provincie werkt K&C samen met de lokale kunstencentra in de stichting Compenta. Bijna alle scholen in het Drentse basisonderwijs (94%) maken hier gebruik van. In de loop der jaren is het programma uitgebreid naar Integrale Kind Centra, vmbo/Praktijkonderwijs en mbo. Het Rijk stelt nu voor om in de vierde periode 2025-2028 de bijdrage te verhogen naar € 0,85 cent per inwoner, op voorwaarde dat provincies en grote gemeenten ditzelfde bedrag bijleggen. Dit noemen we ‘matchen’ en dat gaan wij doen in dit geval.
Beleidsdoel: iedere inwoner van Drenthe kan cultuur meemaken
Cultuurparticipatie betekent: meedoen. Zingen, dansen, muziek maken, toneelspelen of schilderen. Cultuur is overal en voor iedereen. Het gaat behalve om ‘kunde’ voor een belangrijk deel ook om plezier, het uiten van je emoties en dat delen met anderen. Cultuur houdt de samenleving bij elkaar doordat mensen samen iets ondernemen en met elkaar delen. Cultuurparticipatie heeft dus maatschappelijke impact.
Deelname aan cultuur vindt van oudsher in onze provincie grotendeels plaats in georganiseerd verband. Denk hierbij aan de vele harmonie- en symfonieorkesten, koren, fanfares, toneelverenigingen, dansscholen, historische verenigingen en schilder- en beeldhouwclubs die de provincie kent.
Daarbij is de ene club gericht op meedoen en plezier hebben, terwijl het andere gezelschap streeft naar het bereiken van het hoogste artistieke niveau.
Door en na de coronacrisis is het amateurkunstterrein in ander weer terecht gekomen. Zo krijgen sommige verenigingen te maken met stijgende lasten of ze hebben moeite met het vinden van vrijwilligers. Daarnaast zien we dat amateurkunst ook in informele groepen plaats vindt: samen muziek maken op een zolderkamer bijvoorbeeld. Kortom: het amateurkunstveld is in beweging. Dat vraagt om een andere vorm van ondersteuning, in samenwerking met de gemeenten.
- •
Gemeenten ondersteunen vooral het verenigingsleven en het aanbod in de eigen gemeente. Wij stimuleren aanvulling van dit aanbod, om zo te zorgen voor een goede spreiding. Ook stimuleren wij vernieuwing van het culturele aanbod dat nieuwe en brede doelgroepen weet aan te spreken. Daarvoor hebben wij al diverse grotere evenementen en projecten in het leven geroepen, zoals de Culturele Gemeente, Oktobermaand en de week van de Amateurkunst.
- •
Wij geven een jaarlijkse subsidie aan amateurkoren, ensembles en orkesten die op provinciale schaal een podium bieden aan amateurtalenten van diverse leeftijden. De gezelschappen die hiervoor in aanmerking komen zijn: het Veenkoloniaal Symfonie Orkest, het Drents Jeugdorkest, het Drents Senioren Orkest, het Drents Symfonie Orkest, Haydn Jeugd Strijkorkest, Viva La Musica en Vocalin.
Hier besteden we extra aandacht aan:
- •
- •
We trekken samen op met de Sociale Agenda. Samen willen we de regeling Podium Platteland intensiveren. Met dit programma ondersteunen we nieuwe initiatieven gericht op cultuurparticipatie van bijzondere kwaliteit in wijken en dorpen. Cultuurmakers werken samen met maatschappelijke organisaties, geïnspireerd door de locatie en maatschappelijke opgaven op of rond die plek. De ervaring leert dat deze aanpak veel doet voor de leefbaarheid van dorpen, buurten en wijken. Het zorgt voor meer onderling contact, het creëren van een gevoel van eigenwaarde en het overbruggen van maatschappelijke tegenstellingen.
- •
Beleidsdoel: er zijn voldoende culturele ontwikkelkansen voor talenten in Drenthe.
Talenten zijn de krenten in de pap van de Drentse cultuur. We hebben talenten van alle leeftijden, maar jongeren krijgen onze speciale aandacht. Juist zij durven van de gebaande paden af te wijken en culturele disciplines met elkaar te verbinden. Zo brengen ze de cultuur in Drenthe naar een ander level.
Talentontwikkeling kent vier fases: kennismaken (1), ontwikkelen (2), bekwamen (3) en excelleren (4). De eerste fase faciliteren we met cultuureducatie, de overige drie zijn stadia in talentontwikkeling. Je kunt het zien als een piramide, waarbij kennismaken de brede basis vormt. Daarboven stapelen de fasen 2, 3 en 4 zich op. Deze drie fasen staan in deze paragraaf centraal.
Wij willen met onze partners in de culturele infrastructuur, de gemeenten en rijksoverheid, bouwen aan het fundament van de talentontwikkelingpiramide om ook jongeren en talenten op plekken waar momenteel minder voorzieningen zijn, toch voldoende culturele ontwikkelkansen te bieden.
- •
- •
We ondersteunen evenementen, podia en festivals in Drenthe waar jongeren hun talenten en vaardigheden ontdekken, ontwikkelen en benutten. Het gaat hierbij om de talentevenementen Kunstbende Drenthe (13-18 jaar), Welcome to the Playground (tot 25 jaar), Popsport Drenthe (14-21 jaar) en Drents Peil XL (jonge bands en singer songwriters) en talentpodia op diverse festivals en jeugdtheaterfestivals zoals Art of Wonder (fase 2/3).
- •
- •
- •
Wij blijven investeren in We the North om talentontwikkeling, experiment en culturele netwerken te versterken en daarmee ons culturele ecosysteem. Zo bieden we jaarlijks een aantal Drentse culturele toptalenten de mogelijkheid om zich op artistiek en zakelijk vlak te ontwikkelen, in samenwerking met gezelschappen, podia en festivals. De verantwoordelijkheid voor deze talenttrajecten dragen we samen met de rijksoverheid, gemeenten en provincies, makers en andere professionals (fase 4).
- •
Hier besteden we extra aandacht aan:
- •
We verruimen de subsidiemogelijkheid voor Talentontwikkeling voor bewezen talent (fase 3). Dit biedt beginnende instellingen en organisaties van talentvolle jonge cultuurmakers de mogelijkheid om een subsidie aan te vragen om te kunnen experimenteren en ‘vlieguren’ te maken om een eigen signatuur te ontwikkelen. Doel is het stimuleren van ontwikkeling en groei in oeuvre, cultureel ondernemerschap en het vergroten van zichtbaarheid.
- •
- •
- •
- •
Beleidsdoel: de bibliotheken zijn toegankelijk voor alle Drentse inwoners en dragen bij aan belangrijke maatschappelijke opgaven.
Bibliotheken hebben een belangrijke maatschappelijke functie: ze spelen een rol bij leefbaar- heid en ontmoeting, bestrijden van laaggeletterdheid, digitaal zelfredzame ouderen, mediawijsheid van jongeren, vergroten kansen op de arbeidsmarkt en integratie van nieuwkomers. Al hun activiteiten zijn erop gericht dat iedereen kan meedoen.
Biblionet Drenthe is de provinciale ondersteuningsinstelling (POI) voor het bibliotheekwerk in Drenthe. De kerntaken zijn opgenomen in de bibliotheekwet (Wsob). Als netwerkorganisatie versterkt Biblionet het culturele, sociale en maatschappelijke veld in Drenthe. Biblionet draagt bij aan een sterk en sociaal Drenthe, door met lokale bibliotheken te werken aan innovatie, ondersteuning en netwerkontwikkeling. Samen kunnen zij het verschil maken.
Vanuit een breed scala aan maatschappelijke opgaven werkt Biblionet Drenthe met de provincie, gemeenten, bibliotheken en Drentse organisaties samen. In 2026 volgt een wetswijziging (Wsob) en een nieuw convenant, waarin taken en rollen van drie overheidslagen en alle betrokken partners in de bibliotheekwereld opnieuw worden vastgelegd. Hierdoor ontstaan nieuwe financiële en wettelijke kaders, met specifieke uitkeringen voor bibliotheken en een wettelijke zorgplicht voor provincies en gemeenten. Dat vraagt om nieuw beleid van de provincie.
De taken van Biblionet Drenthe bestaan uit:
- •
- •
- •
- •
Hier besteden we extra aandacht aan:
- •
De POI Biblionet Drenthe levert een wezenlijke bijdrage aan het streven naar brede welvaart voor Drenthe en de Drenten. Naast economische en materiele welvaart zetten zij namelijk in op thema’s als gezondheid, onderwijs, kwaliteit van de leefomgeving, sociale cohesie, persoonlijke ontwikkeling en veiligheid. Biblionet ondersteunt bibliotheken bij het organiseren en programmeren van maatschappelijke en culturele activiteiten. Dit doen zij met onze samenwerkingspartners in de provincie. Hiervoor zoeken wij nadrukkelijk de verbinding met thema’s uit de Sociale Agenda (o.a. laaggeletterdheid en gelijke kansen) en de Drentse onderwijsagenda.
- •
De Drentse Innovatie Agenda (DIA) willen we behouden voor de Drentse bibliotheken onder regie van Biblionet Drenthe. Met deze agenda geven de bibliotheken gezamenlijk een extra impuls aan de (maatschappelijke) opgaves in heel Drenthe. Deze opgaves zijn complex en vragen om meer integraliteit en verbinding. Hiervoor is een andere manier van inrichting en financiering van de DIA wenselijk. We zien hierbij een logische verbinding met de Sociale Agenda. Hierdoor vergroten we ook de betrokkenheid van de Drentse gemeenten. Hierover gaan we met elkaar in gesprek.
Beleidsdoel: de Drentse musea vertellen bijzondere Drentse verhalen via hun Drentse (kunst)collecties en presentaties en trekken daarmee (inter)nationale bezoekers en geven vrijwilligers een plek.
Onze provincie telt op dit moment 53 verschillende musea, variërend in formaat en onderwerp. Deze grote en kleine musea zijn gezamenlijk van groot belang voor Drenthe. In de eerste plaats omdat zij de Drentse cultuur en historie zichtbaar maken, unieke tentoonstellingen creëren en collecties beleefbaar maken. Daarnaast hebben zij ook een belangrijke toeristische en economische functie. En ten slotte hebben de musea altijd ook een bijzondere sociale functie door de inzet van vele vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Als provincie kunnen wij niet alle musea individueel ondersteunen. In ons beleid beperken wij ons tot het Drents Museum en de musea van provinciaal belang. Omdat het in stand houden van de musea van provinciaal belang een grote inzet vraagt en het budget beperkt is, kiezen we ervoor om de lijn uit de vorige periode voort te zetten. Dit betekent dat het aantal in deze periode niet verder wordt uitgebreid.
Daarnaast ondersteunen wij het Platform Drentse Musea, die de kleine musea bijstaat met informatie, kennis en expertise.
Het Drents Museum heeft in de provincie, nationaal en internationaal een positie veroverd. Het beheert de collectie van Drenthe, met daarin stukken uit de Drentse geschiedenis en archeologie naast een sprankelende verzameling kunst 1885-1935 en hedendaags realisme. Met spraakmakende tentoonstellingen, prikkelende lezingen, workshops en andere activiteiten trekt het museum een breed publiek van binnen en buiten de provincie. Het Drents Museum is het visitekaartje van Drenthe.
- •
- •
Hier besteden we extra aandacht aan:
- •
De nieuwe collectiepresentatie ‘Labyrinthia’ over de Drentse geschiedenis is geopend. Ambitie is om hiermee door te groeien naar 200.000 bezoekers per jaar. Met deze vernieuwing heeft het museum twee sterke pijlers: spraakmakende internationale tentoonstellingen en eenunieke vaste collectiepresentatie met Drentse topstukken in combinatie met de ontwikkeling van de portal van Drenthe.
- •
Naast het Drents Museum is er een aantal andere musea die wij structureel ondersteunen, vanwege het aanbod en/of de collectie met een landelijke en vaak ook internationale uitstraling. Hierbij wordt ook geke ken naar een evenredige spreiding over de provincie. Een museum is voor ons van provinciaal belang als het voldoet aan de volgende criteria:
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
In de periode 2025-2028 blijven wij de volgende musea van provinciaal belang ondersteunen:
Herinneringscentrum Kamp Westerbork in Hooghalen belangrijk vanwege ‘de unieke historische plek’, het onderwerp Tweede Wereldoorlog, de omvangrijke bewoongeschiedenis van het kamp, de positie in de Canon van Nederland, het Europees Erfgoedlabel en de landelijke betrokkenheid van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Nationaal Gevangenismuseum in Veenhuizen belangrijk vanwege de geschiedenis van de Kolonie van Weldadigheid Veenhuizen, de UNESCO Werelderfgoedstatus, het Europees Erfgoedlabel en de landelijke betrokkenheid van het Ministerie van Justitie en Veiligheid bij de nationale gevangenisgeschiedenis.
Hunebedcentrum in Borger belangrijk vanwege de onderwerpen archeologie, prehistorie en hunebedden, de positie in de Canon van Nederland, de betrokkenheid bij UNESCO Global Geopark De Hondsrug en de ambitie om zich tot archeologisch kenniscentrum te ontwikkelen.
Museum De Proefkolonie in Frederiksoord belangrijk vanwege het verhaal van de Kolonie van Weldadigheid Frederiksoord, de UNESCO Werelderfgoedstatus en het Europees Erfgoedlabel. Het museum is eind 2019 geopend en moet zich de komende jaren gaan bewijzen. De komende periode willen wij gebruiken voor verdere ontwikkeling van De Proefkolonie.
Drents Museum De Buitenplaats in Eelde (in gewijzigde vorm) belangrijk vanwege de focus op organische en florale kunst, het ensemble van het museumpaviljoen, de museumtuin en het 17e-eeuwse Nijsinghhuis en de combinatie van beeldende kunst, literatuur en podiumkunsten. De Buitenplaats is onderdeel geworden van het Drents Museum met een aparte programmering en stichting. Voor de periode 2024-2028 krijgt het museum de tijd om zich in deze vorm verder te ontwikkelen. Vanaf 2029 bekijken we opnieuw welke plek het museum inneemt.
Naast de bovenstaande musea van provinciaal belang is er nog een in ontwikkeling. Dit gaat om het Veenpark in Barger-Compascuum.
Het Veenpark is belangrijk vanwege het verhaal van het veen en de geschiedenis van de Drentse veenkoloniën. Het Veenpark heeft in de periode 2021-2024 stappen gezet richting museum van provinciaal belang. We hebben afspraken gemaakt met het Veenpark over de ontwikkeling van de museale organisatie op basis van de Code Cultural Governance en het verkrijgen van de status van geregistreerd museum. Op het moment dat er aan alle voorwaarden is voldaan, gaan we beoordelen of het museum toetreedt tot de musea van provinciaal belang.
Hier besteden wij extra aandacht aan:
Alle musea van provinciaal belang zijn bezig met doorontwikkeling richting de toekomst. Dit gaat om grote verbouwingen en vernieuwingsslagen. Een aantal van deze musea heeft een meer dan provinciale of zelfs nationale betekenis. Voor deze Drentse parels willen wij ons extra inzetten. We onderzoeken hoe wij de musea van provinciaal belang verder kunnen ondersteunen bij hun ambities. Dat willen wij doen in samenwerking met de Drentse gemeenten en het Rijk.
De provincie kent nog zo’n vijftig kleine musea naast de hierboven genoemde grotere musea. Ook deze musea zijn belangrijk voor Drenthe. Wij blijven daarom het Platform Drentse Musea subsidiëren, zodat de kleine musea de ondersteuning kunnen krijgen die zij nodig hebben. We gaan met het Platform in gesprek over de ontwikkeling van de organisatie en over de thema’s waarbij het Platform ondersteuning biedt. We denken hier bijvoorbeeld aan de uitwerking van het Verdrag van Faro, waarbij de mensen meer centraal komen te staan. Erfgoedgemeenschappen kunnen zich inzetten voor betekenisgeving, duiding en behoud van de collecties van de Drentse musea.
Kunst verwondert, kan je blik verruimen, het onderlinge gesprek stimuleren en een belangrijke rol hebben in persoonlijke ontwikkeling. Kunst verbindt mensen, vertelt Drentse verhalen, reflecteert op maatschappelijke ontwikkelingen, creëert schoonheid, stimuleert economische ontwikkeling en zorgt voor aantrekkingskracht van stad en platteland. De komende jaren blijven wij de waarde van kunst koesteren en zetten wij ons in voor een bloeiende en eigenzinnige culturele sector en dito programmering voor een breed publiek.
Drenthe heeft zich de afgelopen jaren in cultureel opzicht een grote sprong gemaakt. Grote locatietheaterproducties, kwalitatief uitstekende producties op het gebied van klassieke muziek en beeldende kunst op bijzondere locaties in het landschap, kregen veelvuldig (inter)nationale aandacht. Steeds meer kunstenaars en gezelschappen weten de provincie te vinden en laten zich inspireren door de Drentse verhalen, Drentse thema’s en het landschap. Dat hebben ook de cultuurtoeristen van buiten de provincie ontdekt. Zij komen in steeds grotere getale naar onze culturele evenementen. Kunst, landschap en erfgoed zijn in Drenthe onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Binnen de kunsten zien we in Drenthe dat taal en literatuur nog ondervertegenwoordigd zijn. Tegelijkertijd zien we dat kunstvormen als literatuur, poëzie en spoken word, maar ook de basisvaardigheden lezen en schrijven, een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een open en creatieve maatschappij waarin iedereen mee kan doen. Vanuit onze regeling voor incidentele projecten hebben we mogelijkheden voor activiteiten rondom taal en literatuur. Hiermee willen wij een basis neerzetten voor taal en literatuur in Drenthe, ook richting de volgende cultuurnotaperiode.
Beleidsdoel: er is een breed aanbod op het gebied van de podiumkunsten met aandacht voor spreiding over de provincie.
Wij willen het succes van onze huidige instellingen bestendigen en verder uitbouwen. Door het toevoegen van een aantal nieuwe initiatieven willen wij zorgen voor een verbreding van het aanbod en een betere spreiding over de provincie. Jeugdtheater en locatietheater met bijzondere Drentse thema’s hebben onverminderd onze speciale aandacht. Wij stimuleren onderlinge samenwerking tussen de instellingen.
- •
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
- •
- •
- •
Beleidsdoel: het aanbod van beeldende kunst heeft een provinciale en (inter)nationale uitstraling met bijzondere aandacht voor kunst op het snijvlak van cultuur en landschap.
De afgelopen jaren heeft Drenthe successen geboekt met de beeldende kunstmanifestatie Into Nature. Tijdens deze manifestatie wordt de relatie tussen cultuur en landschap zowel gevierd als bevraagd. Maatschappelijke thema’s als klimaatverandering, de inrichting van het landschap, de positie van de boer, biodiversiteit en de rol van techniek zijn hierbij regelmatig onderwerp van onderzoek. Deze vraagstukken, gezien door de ogen van (inter)nationale ontwerpers en kunstenaars, leveren de bezoekers en inwoners onvermoede perspectieven en inzichten op. De verhalen van Drenthe worden hiermee verder uitgebreid en uitgediept.
- •
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
Naast de kunstmanifestaties, gaat Into Nature zich de komende jaren meer toeleggen op een doorgaande programmering en daarmee op regionale inbedding. De nadruk zal komen te liggen op projecten van talentontwikkeling, op educatie en op het opbouwen van een noordelijk netwerk cultuur-natuur. Eens in de drie jaar zal de kunstmanifestatie groots worden opgezet. Zoveel mogelijk wordt hierbij aansluiting gezocht met de culturele gemeente van dat moment.
- •
- •
Beleidsdoel: er is een bloeiend filmklimaat in Drenthe en Noord-Nederland.
De impact van film en media neemt nog steeds toe in onze samenleving. Voor jongeren is het een veelgebruikte manier om zich te uiten en hun eigenheid te ontdekken. De laagdrempeligheid van het medium biedt veel kansen voor cultuurparticipatie en voor deelname in de keten van talentontwikkeling.
De afgelopen cultuurperiode is werk gemaakt van een noordelijke samenwerking op het gebied van film. Geïnitieerd vanuit de provincie Friesland, zijn er een aantal op het noorden gerichte initiatieven gehonoreerd door het filmfonds. Ook in Drenthe zien we een opbloei van het filmklimaat. Niet alleen met het groeiende Internationaal Filmfestival Assen, maar ook met een toenemend aantal filmmakers, zoals bijvoorbeeld Reinout Hellenthal (Anders en Malika) en ZOD producties (Grenzeloos Verraad).
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
De komende periode zetten wij ons in voor een verdere versterking van de noordelijke samenwerking. Wij stimuleren een steviger vertegenwoordiging vanuit Drenthe, zowel door makers als door andere initiatiefnemers op het gebied van film en media. We onderzoeken hierbij de opzet van een Drentse filmvereniging die de belangen van Drenthe behartigt.
- •
- •
Beleidsdoel: kennis over architectuur en stedenbouw draagt bij aan de ruimtelijke kwaliteit.
Het vormgeven van onze gebouwde omgeving is meer dan een logistiek vraagstuk. Architectuur is een discipline die zich beweegt op het grensvlak van cultuur- en ruimtelijk beleid. Met de enorme uitdagingen die er de komende jaren liggen, bijvoorbeeld op het gebied van woningbouw, vinden wij het van belang dat er aandacht is voor de vormgeving van onze leefwereld en de gebouwen hierin. Wij ondersteunen het Architectuurpunt Drenthe ook de komende jaren om het debat hierover te voeren en initiatieven te ontplooien die bijdragen aan de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit. Aan hen om de ambities op dit vlak verder te stimuleren.
We blijven Architectuurpunt Drenthe ondersteunen bij hun activiteiten.
Beleidsdoel: evenementen vertellen bijzondere Drentse verhalen in samenwerking met de omgeving en trekken daarmee bezoekers van binnen en van buiten Drenthe.
Sinds een aantal jaren kent Drenthe een stevige positie als het gaat om evenementenbeleid. Het Pauperparadijs, East Side Story, Boer Koekoek maar ook evenementen tijdens het Van Gogh-jaar Drenthe, hebben de provincie landelijk op de kaart gezet en gezorgd voor aanzienlijke bezoekersstromen. Dat betekende impact op allerlei gebieden. Zo zorgden honderden vrijwilligers voor ondersteuning, namen amateurkunstenaars deel aan de producties en werd cultuurparticipatie in brede zin gestimuleerd. Ook economisch had het een aanzienlijke spin-off in de gebieden waar de producties plaats vonden.
Voor de nieuwe cultuurperiode wil de provincie Drenthe dit succes verder uitbouwen. Grote locatievoorstellingen waarin Drentse verhalen centraal staan of evenementen met een bijzonder thema, allen gericht op een breed publiek, kunnen voor subsidiering in aanmerking komen.
Beleidsdoel: er is een divers en laagdrempelig aanbod van culturele festivals van provinciaal belang met aandacht voor spreiding over de provincie.
Culturele festivals hebben een belangrijke rol in het leefbaar en aantrekkelijk houden van onze provincie voor bewoners, bezoekers en bedrijven. Festivals zorgen ervoor dat veel mensen in aanraking komen met cultuur en gaan daarbij het experiment en vernieuwing niet uit de weg. Hiermee zijn zij niet alleen een ontmoetingsplaats voor maker(s) en publiek, maar ook een belangrijke schakel in de keten van talentontwikkeling in Drenthe.
In de komende periode blijven we een aantal festivals ondersteunen die zich inmiddels hebben bewezen en die tevens ruimte bieden aan presentaties van nieuw talent. Het gaat om: Bevrijdingsfestival, Puppet International, Internationaal Filmfestival Assen, Festival Veenhuizen, FestiValderAa, Aurora Festival en Jeugdtheaterfestival Art of Wonder.
Hier besteden wij extra aandacht aan:
In de nieuwe cultuurperiode willen wij ruimte bieden aan een aantal nieuwe initiatieven, die zich in de afgelopen periode hebben doorontwikkeld in omvang en kwaliteit. Bij een aantal bestaande festivals geven wij een extra impuls op het gebied van talentontwikkeling.
Het erfgoed van nu is de cultuur van toen. Erfgoed is niet statisch, maar beweegt mee met de tijd. Erfgoed zorgt voor herkenbaarheid, verbinding, identiteit, veiligheid, kortom: het gevoel van ‘thuis’. Erfgoed biedt houvast in een snel veranderende wereld en draagt bij aan brede welvaart. Tegelijkertijd kan erfgoed schuren en vragen oproepen, over de verdeling van rijkdom en macht bijvoorbeeld.
Steeds meer mensen, van binnen en buiten onze landsgrenzen, ontdekken de waarde en schoonheid van het Drentse cultuurhistorische landschap, het gebouwde erfgoed en de archeologie. De economische waarde ervan groeit, de culturele waarde staat als een paal boven water, maar daarmee is niet alles gezegd. Ons erfgoed is ook sociaal en maatschappelijk van betekenis. Wij voelen de uitdaging om erfgoed nog meer in te zetten bij maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatadaptatie, energietransitie, sociale cohesie, welzijn, bestaanszekerheid en arbeidsparticipatie.
Het verleden kan een wegwijzer zijn: over waar je naar toe wilt, met erfgoed als inspiratiebron.
Net als bij kunst geldt ook hier: iedereen doet mee. Iedere inwoner van Drenthe, jong, oud, geboren of nieuwe Drent, is onderdeel van de verhalen van Drenthe. Iedere tijd en ieder mens zorgt weer voor een andere kijk op het verleden en voegt ook weer een nieuwe laag toe aan het erfgoed van de toekomst. Zo wordt steeds weer nieuwe input geleverd voor Drentse verhalen.
De verhalen van Drenthe worden vanuit verschillende vormen van erfgoed verteld. Cultuurhistorie, gebouwd erfgoed en archeologie vormen samen het ruimtelijk erfgoed van Drenthe. Onze verhalen, tradities en sociale gewoonten vormen samen met de streektaal en archieven ons immaterieel erfgoed. Daarnaast hebben we nog de gebieden met een bijzondere UNESCO status. Het gaat om het uitzonderlijke Unesco werelderfgoed de Koloniën van Weldadigheid en Geopark de Hondsrug, dat erkend is als UNESCO Global Geopark.
Belangrijk in het hele erfgoedveld is het door Nederland ondertekende Verdrag van Faro. De bedoeling van het Verdrag is dat de mensen en hun blik op het verleden meer centraal komen te staan. Het draait dan om de betekenis die mensen geven aan erfgoed. Welke verhalen horen er wat de gemeenschap betreft bij? Immaterieel erfgoed krijgt hierdoor meer aandacht.
Het Verdrag van Faro zal langzaam maar zeker onderdeel gaan uitmaken van onze werkwijze in het hele erfgoedveld. We gaan de komende jaren met partijen in het erfgoedveld verkennen hoe we ‘Faro’ praktisch vorm kunnen geven.
De komende periode zal er vanuit zowel cultuurhistorie, gebouwd erfgoed, archeologie, als ook vanuit streektaal en de archieven meer aandacht zijn voor de betrokkenheid van inwoners bij ons erfgoed. De eerste stappen hebben wij daarin al genomen. Vanuit cultuurhistorie, gebouwd erfgoed en archeologie wordt aan een gezamenlijke subsidieregeling gewerkt, om initiatieven vanuit of met inwoners te stimuleren.
Beleidsdoel: karakteristieke Drentse landschappen en stedenbouwkundige structuren vertellen Drentse verhalen en vormen een inspiratiebron bij ruimtelijke ontwikkelingen.
Hoe vaak komen we thuis zonder te weten waar we onderweg langs gekomen zijn? Pas als we langer van huis geweest zijn, realiseren we ons wat zo vertrouwd en tegelijkertijd zo bijzonder is. En nieuwelingen valt vooral op wat hier is en thuis niet. Misschien zien zij wel beter wat we moeten koesteren dan wijzelf. Boerderijen, bomen, zandwegen, dorpshuizen, doorkijkjes vanuit het dorp naar het buitengebied. Hierover gaat cultuurhistorie. Toen en nu, voor wie hier nieuw is en voor wie thuis.
Cultuurhistorie is het totaal aan sporen van menselijke activiteiten boven de grond, in de stad en op het platteland. Deze sporen leveren informatie over leven en werken van de mens in het verleden (de bewoningsgeschiedenis). Maar ze vormen ook een belangrijke verklaring waarom onze omgeving er nu uit ziet zoals ze eruit ziet. De cultuurhistorie in Drenthe omvat zowel het historisch (steden)bouwkundig, als het historisch landschappelijke erfgoed. Cultuurhistorie vormt samen met monumenten en archeologie het ruimtelijk erfgoed in onze provincie.
We zien dat de druk op de ruimte toeneemt door diverse maatschappelijke vraagstukken en ruimtelijke ontwikkelingen. Water moet langer vastgehouden worden, de natuurlijke loop van beekdalen wordt hersteld, hoogveenvorming wordt gestimuleerd en er wordt gewerkt aan natuurdoelen. De woningbouwopgave leidt tot in- en uitbreiding van onze dorpen en steden, bereikbaarheid vraagt om aanpassingen in het wegennet. En dan is er ook nog de behoefte aan de aanleg van (duurzame) energievoorzieningen. Dit alles heeft impact op hoe wij onze steden, dorpen en het buitengebied ervaren. En het heeft ook gevolgen voor hoe Drenthe er in de toekomst uit gaat zien.
- •
- •
Wij stimuleren en ondersteunen gebiedsvisies en ontwerpprincipes op basis van cultuurhistorie en dragen met onze kennis bij aan de kwaliteit van het ontwerp. Zo dragen cultuurhistorische waarden bij aan (ontwerp)oplossingen. Het resultaat is een nieuwe tijdslaag in een aantrekkelijk en herkenbaar Drents landschap.
- •
- •
Wij zetten in op een stevige bijdrage vanuit cultuurhistorie aan de huidige grote opgaven. Daarom starten wij onderzoeksprojecten op het snijvlak van cultuurhistorie en maatschappelijke opgaven. Zo zorgen wij voor cultuurhistorische input, die bijdraagt aan oplossingen en die passen bij de verhalen van Drenthe.
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
- •
Beleidsdoel: de archeologie wordt beschermd en behouden om Drentse verhalen van de vroege prehistorie tot nu te vertellen en te beleven.
Het woord ‘archeologie’ bestaat uit twee Griekse woorden: Archeos = oud en logos = kennis. Archeologen onderzoeken hoe mensen vroeger leefden. Dat doen ze door restanten van huizen, begraafplaatsen, wapens, sieraden, huisraad, afval en voedselresten te bestuderen. Dit geeft ons informatie over hoe onze voorouders woonden, werkten en leefden.
Kenmerkend voor de Drentse archeologie zijn de hunebedden, grafheuvels, Celtic fields (prehistorische akkers) en karrensporen, maar ook de onzichtbare archeologie van de essen, beekdalen en het veen. Hiernaast kent de provincie ook ‘moderne archeologie’ van loopgraven en werkkampen.
De unieke sporen van lang en minder lang geleden, brengen ons indirect in contact met de mensen die ooit ook in Drenthe leefden. Volwassenen en kinderen, mensen die moesten zorgen voor hun eten, voor onderdak. Hun verdriet, plezier, gewoontes en rituelen behoren ook tot onze geschiedenis. In allerlei opzichten verschilden ze van ons, maar we delen het menszijn. De sporen van vroegere Drenten in de tijd zijn de moeite van het bewaren en beschermen waard. Het zijn belangrijke en boeiende hoofdstukken in de geschiedenis van Drenthe.
Daarom speelt archeologie bij praktisch elke ruimtelijke ontwikkeling in Drenthe en komt ook aan de orde bij de opgaven van woningbouw, klimaatadaptatie en de energietransitie. Ook zoeken we vanuit archeologie de verbinding met maatschappelijke opgaven, zoals vrijetijdseconomie, natuurontwikkeling en landschapsinrichting.
- •
- •
- •
- •
- •
Samen met het Drents Museum en het Noordelijk Archeologisch Depot dragen we het verhaal van de (pre)historie uit. Noodzakelijke investeringen voor een derde klimaatkamer, verduurzaming en het oplossen van de schimmelproblematiek voeren we samen met onze partners uit. Hiervoor moeten we extra geld beschikbaar stellen.
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
- •
Wij zoeken verbinding met de sociale agenda. Archeologie kan bijdragen aan maatschappelijke ontwikkeling, zoals gebeurt bij projecten zoals CARE, waarbij mensen onderzoek doen in hun eigen achtertuin en zo het verhaal van hun wijk, dorp of stad onderzoeken. Dat zorgt voor betrokkenheid en waardering van de eigen leefomgeving.
- •
Beleidsdoel: het Drents gebouwd erfgoed is beschikbaar of wordt beschikbaar gemaakt voor toekomstige generaties.
De kerktoren in de verte die duidelijk maakt dat je bijna weer thuis bent. De oude boerderijen aan de brink, de statige woningen van de dominee en de notaris, het armenhuis wat verderop, de dorpsschool waar nu appartementen in zitten. Allemaal zo vertrouwd en herkenbaar en ook meegaand met de tijd. We stellen er in een nieuwe tijd andere vragen bij. Bijvoorbeeld: waar haalde degene die het grote landgoed bezat de financiële middelen eigenlijk vandaan? En hoe gaan we tegenwoordig om met mensen die moeten rondkomen van weinig?
We lezen de geschiedenis aan onze omgeving af, we zien hoe de verdeling van welvaart af te zien is aan de statige huizen en aan de kleine arbeidershuisjes dichtbij de melkfabriek. We zien ook hoe huisvesting in de loop der tijd verandert en gebouwen een nieuwe bestemming kunnen krijgen. En we weven onze eigen herinneringen hier weer doorheen. Zo voegen we weer een nieuwe paragraaf toe aan het verhaal van Drenthe. Voor bezoekers van Drenthe draagt het gebouwd erfgoed bij aan hun beleving en aan hun herinnering aan hun verblijf in onze provincie. Ze weten, juist door de karakteristieke gebouwen, vanaf nu dat Drenthe ‘anders’ is. Die gebouwde cultuur uit vroeger tijden bepaalt het beeld van het Drenthe van nu.
Gebouwd erfgoed is een drager van de Drentse identiteit en een inspiratiebron voor de toekomst, bijvoorbeeld voor kunstenaars en beleidsmakers. Behoud van monumentale gebouwen en objecten is een kerntaak, volgens de Erfgoedwet, Monumentenwet en Omgevingswet. Maar behoud is ook belangrijk omdat het zorgt voor een thuisgevoel, sociale cohesie, ruimtelijke kwaliteit en economische spin-off. Daarom willen wij ons gebouwd erfgoed behouden, benutten en beleefbaar houden voor toekomstige generaties.
Onder ‘gebouwd erfgoed’ verstaan wij panden en objecten, die vanwege hun cultuurhistorische waarde van algemeen belang zijn. Dit kunnen beschermde monumenten zijn, beeldbepalende of karakteristieke panden (boerderijen, molens, kerken, woonhuizen, scholen) en onderdelen van beschermde dorps- en stadsgezichten. Ook objecten als bushokjes, dorpsklokken, straatmeubilair, grenspalen, trafohuisjes, bruggen, een radiotelescoop of orgel kunnen behoren tot ons ‘gebouwd erfgoed’. In Drenthe hebben we relatief veel ‘klein’ gebouwd erfgoed en weinig grote landgoederen en huizen die grote welvaart weerspiegelen. Dit komt omdat die welvaart in onze provincie ook maar beperkt aanwezig was. Maar klein erfgoed is ook erfgoed waar we trots op mogen zijn.
Al ons gebouwd erfgoed vormt een belangrijk onderdeel van onze dorpen, steden en het landschap. Samengevat noemen wij dit ‘karakteristiek bezit’, wat breder is dan alleen rijksmonumentale panden. Onze Provinciale Monumentenlijst is hiervan een voorbeeld (www.provincialemonumentendrenthe.nl). Drenthe is een van de twee provincies waar provinciale monumenten worden benoemd. Het behoud van ons gebouwd erfgoed heeft raakvlakken met veel belangrijke provincie brede thema’s, zoals verduurzaming, leefbaarheid, energietransitie en de inrichting van het platteland.
- •
Eigenaren en gebruikers van het gebouwde erfgoed blijven wij ondersteunen en stimuleren bij het toekomstbestendig maken van het gebouwde erfgoed. Dit doen we samen met de erfgoedpartners in het veld: Monumentenwacht Drenthe, Stichting Drents Monument, DBF Kenniscentrum Herbestemming Noord, Steunpunt Erfgoed Drenthe, Erfgoed Arsenaal Drenthe, Molenstichting Drenthe, Bond Heemschut, Drents agrarisch erfgoed en Oude Drentse Kerken.
- •
We blijven samenwerken met grote eigenaren van erfgoed, zoals het Drentse Landschap, De Nieuwe Rentmeester en de Maatschappij van Weldadigheid. We hebben veel waardering voor de maatschappelijke rol van deze organisaties en in het bijzonder voor het Drentse Landschap. Zij zetten zich, samen met veel betrokken vrijwilligers, in voor het beschermen van het erfgoed in Drenthe. Daarmee heeft het Drentse Landschap niet alleen impact op ‘de stenen’ maar creëert ze ook veel maatschappelijk draagvlak voor het belang van erfgoed in de brede zin van het woord.
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
- •
- •
Vanwege asbest- en stikstofproblematiek dreigt er leegstand op het platteland. We hebben het dan over vrijkomende agrarische bebouwing, wat een bredere groep gebouwen is dan agrarisch erfgoed. Niet alle boerderijen in Drenthe behoren formeel tot de categorie gebouwd erfgoed, maar veel boerderijen zijn bepalend voor en soms zelfs drager van de identiteit van het platteland. Leegstand leidt vaak tot achteruitgang van gebouwen en heeft daarmee gevolgen voor de kwaliteit van ons cultuurlandschap, de inrichting van het Drentse platteland en het behoud van de identiteit van het platteland.
- •
- •
De (dreigende) leegstand en de exploitatieproblematiek bij religieus erfgoed is een dringend vraagstuk. Wij ondersteunen gemeenten en kerkeigenaren bij het maken van kerkenvisies. Met inzet van het Steunpunt Erfgoed Drenthe zijn er inmiddels acht kerkenvisies aan de gang/afgerond. In de periode 2025-2028 onderzoeken we of er een provinciale visie nodig is.
- •
- •
- •
Wij willen het FARO gedachtengoed een plek geven in de erfgoedsector. Wij stimuleren onze steuninstellingen en vrijwilligersstichtingen op het gebied van erfgoed om de samenleving meer te betrekken. Zowel bij het benoemen van de actuele betekenis van het erfgoed als bij het zorgen voor gebouwd erfgoed. Binnen ruimtelijk erfgoed werken wij aan een subsidieregeling die participatie in de erfgoedsector ondersteunt en stimuleert.
* Rente en aflossing komen terug in het Drents Monumentenfonds. Het saldo en de uitstaande leningen maken geen deel uit van de begroting maar staan op de balans.
Ambachten, tradities, sociale gewoonten en verhalen worden als categorie erfgoed steeds belangrijker. In Drenthe ondersteunen we twee organisaties die zich met vormen van immaterieel erfgoed bezighouden: het Huus van de Taol met de streektaal en het Drents Archief met archieven en de bijbehorende verhalen. Hierover meer in de volgende paragrafen.
Naast het immaterieel erfgoed dat aan de zorg van instellingen is toevertrouwd, hebben we ook nog andere vormen van immaterieel erfgoed. Denk aan tradities zoals een bloemencorso, carbidschieten of het paasvuur. Maar denk ook aan organisatievormen zoals de boermarken.
In de geest van het Verdrag van Faro zullen erfgoedgemeenschappen steeds meer gaan bepalen wat voor hen immaterieel erfgoed is en waarom dat zo is. Er zullen lokale gebruiken zijn, waarvan mensen zeggen: dit is waardevol, dit hoort bij de verhalen van Drenthe en dit willen we behouden voor de toekomst.
Nederland ondertekende in 2012 het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Op grond hiervan is Nederland verplicht haar immaterieel erfgoed te inventariseren. Erfgoedgemeenschappen die zich bezighouden met een bepaalde traditie melden zelf hun erfgoed aan bij de landelijke inventaris. De provincie heeft, op de archieven en streektaal na, geen formele rol bij het behoud van immaterieel erfgoed. Maar wij willen erfgoedgemeenschappen wel de nodige ondersteuning bieden bij de aanmelding van hun activiteit voor de inventaris voor immaterieel erfgoed, zodat ook Drents immaterieel erfgoed een plek krijgt. Een voorbeeld hiervan is het ambacht olie slaan bij Olie- en Korenmolen Woldzigt in Roderwolde. Dit ambacht werd in 2023 opgenomen in de inventaris van immaterieel erfgoed Nederland.
Erfgoedgemeenschappen ondersteunen bij het inschrijven van hun immaterieel erfgoed in de landelijke inventaris.
Beleidsdoel: het Drents is vanzelfsprekend onderdeel van ons erfgoed, onze cultuur en de verhalen van Drenthe.
Een taal benutten is een taal behouden, daarin verschilt een taal niet van ons andere erfgoed. Wat niet gebruikt wordt, zal uiteindelijk verloren gaan. Een taal die gebruikt wordt, beweegt mee met de tijd. Dat geldt voor het Drents evenzeer als voor iedere andere taal. Onze taal is onderdeel van het immaterieel erfgoed. Wij zien de streektaal als een middel om mensen een ‘thuis’ gevoel te geven. Als je dezelfde taal spreekt, of dat nu letterlijk of figuurlijk is, dan voel je een vanzelfsprekende band. Streektaal kan zorgen voor ‘het gevuul van d’r bi’j heuren’. De taal verbindt je met de streek waar je opgroeit. We zien hier ook een koppeling met brede welvaart en met het sociaal domein: de taal die je een gevoel van eigenheid en daardoor van veiligheid geeft. Denk bijvoorbeeld aan het zorgzakboekje dat door het Huus van de Taol werd ontwikkeld.
- •
Het Huus van de Taol blijft ons provinciaal steunpunt voor de streektaal. Het Huus verzorgt de basisinfrastructuur op streektaalgebied. Het Huus heeft een loketfunctie en is hét aanspreekpunt en informatieverstrekker als het gaat om streektaal. Ze organiseren streektaalactiviteiten, verzorgen publicaties en ontwikkelen ook educatieve projecten (o.a. met het Drents Archief).
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
Beleidsdoel: de schatten van het archief vertellen bijzondere Drentse verhalen door middel van publieksactiviteiten en educatie.
Het Drents Archief is de belangrijkste bewaarplaats van historische archieven in Drenthe en ook door de provincie daarvoor aangewezen. We moeten alle te bewaren stukken over brengen naar een archiefbewaarplaats om ze in goede, geordende en toegankelijke staat voor onderzoek beschikbaar te houden. Deze taak is eveneens belegd bij het Drents Archief. De afspraken daarover zijn vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst.
Het Drents Archief is daarnaast ook Regionaal Historisch Centrum (RHC). Als RHC heeft het Drents Archief een belangrijke en brede rol in het culturele en erfgoedveld: het faciliteren van Drentse partners met bronnen en kennis over Drents Erfgoed. Het Drents Archief biedt de achtergrondverhalen en verbindt de actualiteit met het verleden. Wij vinden het belangrijk dat de collectie van het Drents Archief voor iedereen beleefbaar wordt en dat de bronnen kunnen worden benut. Daarom krijgt het Archief jaarlijks subsidie voor culturele en educatieve activiteiten. Hierbij werkt het Archief met veel organisaties samen, zoals Het Drentse Landschap en het Huus van de Taol.
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
Het Verdrag van Faro zal ook bij het Drents Archief leiden tot het betrekken van (nieuwe) doelgroepen bij het erfgoed dat in het archief in Assen opgeslagen ligt. Ook zorgen nieuwe onderzoeksthema’s en nieuwe invalshoeken voor het opdiepen van nieuwe verhalen uit oude documenten.
Gebieden met een bijzondere UNESCO status
UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid
Beleidsdoel: de waarde en betekenis van de Koloniën van Weldadigheid als Werelderfgoed beschermen, uitdragen, monitoren en rapporteren.
De cultuurlandschappen van de Koloniën van Weldadigheid zijn binnenlandse landbouwkoloniën voor armoedebestrijding uit de negentiende eeuw. Duizenden armen uit de steden in het Koninkrijk der Nederlanden kregen hier onderdak in een koloniehuisje of in een gesticht en waren beperkt in hun vrijheid. De Koloniën van Weldadigheid zijn als sociaal experiment uitzonderlijk en internationaal trendsettend in het bestrijden van armoede met werk en opleiding. De hiervoor ontgonnen disciplinerende landschappen zijn uniek, betekenisvol en verbindend.
In juli 2021 zijn de Koloniën van Weldadigheid ingeschreven als UNESCO Werelderfgoed. Het Werelderfgoedcomité van UNESCO (de VN organisatie voor cultuur, onderwijs en onderzoek) erkende toen dat deze cultuurlandschappen wereldwijd uniek zijn en een uitzonderlijke en universele waarde (OUV) hebben. De site bestaat uit Frederiksoord-Wilhelminaoord (555 ha.) en Veenhuizen (907 ha.) in Drenthe, en Wortel (550 ha.) in Vlaanderen, België. Een klein deel van de kolonie Frederiksoord-Wilhelminaoord is gelegen in de provincie Fryslân.
De provincie Drenthe is de siteholder voor UNESCO Werelderfgoed Koloniën van Weldadigheid in Nederland. Vanuit die rol heeft de provincie de volgende (wettelijke) taken:
- 1.
- 2.
- 3.
De provincie Drenthe heeft op grond van de Omgevingswet en het Besluit Kwaliteit Leefomgeving de taak om ervoor te zorgen dat de kernkwaliteiten van het Werelderfgoed niet worden aangetast. We werken hierin samen met gemeenten, provincie Fryslân en Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aan bescherming van de OUV. Drenthe werkt programmatisch aan het ontwikkelen van Frederiksoord-Wilhelminaoord en Veenhuizen, passend bij het werelderfgoed. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (Europese) projecten op het gebied van erfgoed, kunsten, landbouw, circulaire economie, toerisme of landschap.
- •
- •
- •
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
We gaan aan de slag met het Tienjarenplan ’24-’34 voor de restauratie en herbestemming van monumentale panden in de Koloniën van Weldadigheid. We doen dit samen met de Nieuwe Rentmeester Veenhuizen (dNRV) en de Maatschappij van Weldadigheid (MvW) en OCW. Waar mogelijk betrekken we ook andere ministeries en partners, en verbreden het plan. Gemeenten zijn betrokken.
- •
- •
- •
- •
- •
De Hondsrug Unesco Global Geopark
Beleidsdoel: het aardkundig en cultuurhistorisch erfgoed van de Hondsrug wordt ingezet voor duurzame ontwikkeling van gebied samen met de inwoners en met bijzondere aandacht voor de (inter)nationale positie van het Geopark.
Het Hondsruggebied is in 2015 erkend als UNESCO Global Geopark, en maakt daarbij deel uit van een wereldwijd netwerk van bijzondere geologische gebieden. Het Hondsruggebied heeft zijn UNESCO erkenning te danken aan het geologisch erfgoed van internationaal belang, namelijk de keileemruggen uit de Saale-ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden. Op deze ondergrond is een grote verscheidenheid aan landschappen, bewoningstypen, cultuurhistorische elementen en natuurwaarden ontstaan.
Hierin komen ook meteen de drie kernwaarden van het Hondsruggebied tot uitdrukking: de door ijs gevormde unieke afwisseling van ruggen en dalen, de zichtbare en onzichtbare archeologische schatten van onze voorouders en het door mensenhanden gevormde mozaïek van landschappen.
Deze kernwaarden vormen de identiteit van het landschap en samen met immaterieel erfgoed ook de maatschappelijke identiteit. Dit erfgoed wordt met, door en voor mensen in het gebied ingezet voor een duurzame ontwikkeling van het gebied. De provincie vult samen met de Stichting Geopark de Hondsrug de opgaven in die aan de status UNESCO Global Geopark verbonden zijn. In het Masterplan staan de doelen voor de komende jaren omschreven. De acties uit het plan zijn gericht op bescherming, bewustmaken, beleven en benutten. Vanuit de provincie subsidiëren wij het Geopark om dit Masterplan uit te voeren.
- •
Wij zetten ons in voor behoud van de UNESCO-status en benutten deze voor een duurzame ontwikkeling van het gebied en het uitbouwen van de nationale en internationale positie van De Hondsrug. Het doel is duurzaam geo-, natuur- en cultuurtoerisme te ontwikkelen. De educatieve middelen en activiteiten zijn ook gericht op erfgoed, duurzaamheid en klimaatverandering.
- •
- •
- •
Hier besteden wij extra aandacht aan:
- •
- •
- •
- •
- •
- •
- •
Wij hebben verschillende instrumenten om onze beleidsdoelen te bereiken. Wij benoemen ze in deze paragraaf.
Een keer in de twee jaar reikt de provincie Drenthe de Culturele Prijs van Dren the uit. De prijs gaat naar een persoon of instelling die al jarenlang bijzonder werk maakt. Het gaat om indrukwekkende prestaties op cultureel gebied. Al sinds 1955 is de Culturele Prijs van Drenthe een belangrijke oeuvreprijs. De Adviescommissie Culturele Prijs heeft tot taak het college van Gedeputeerde Staten te adviseren over de toekenning van de Culturele Prijs van Drenthe. De commissie bestaat uit een voorzitter en zeven deskundige leden, die elk voor een periode van zes jaar worden benoemd. Aan de prijs is een geldbedrag van € 10.000,- verbonden.
We gaan een subsidieregeling realiseren voor nieuwe meerjarige initiatieven. Hiermee kunnen we initiatieven die zich de afgelopen jaren hebben bewezen in Drenthe structureel ondersteunen de komende periode. Daarmee bouwen we verder aan de Drentse basisinfrastructuur. We streven ernaar om de regeling tegelijkertijd te publiceren met de vaststelling van de cultuurnota (juli 2024). Naar verwachting kunnen aanvragen tot 1 oktober 2024 ingediend worden, waarna een besluit zal vallen voor het eind van 2024.
Naast subsidies voor de Drentse basisinfrastructuur en de subsidieregeling voor meerjarige initiatieven, verstrekken wij subsidies op projectbasis aan initiatieven die in het veld ontstaan. Hiervoor worden verschillende subsidieregelingen opgesteld die vanaf 1 januari 2025 in zullen gaan. Er zullen aanvragen ingediend kunnen worden voor onder andere behoud en/of herbestemming karakteristiek bezit, talentontwikkeling, podiumkunsten, festivals, evenementen, beeldende kunst, film, participatie, streektaal, projecten van musea van provinciaal belang en erfgoedparticipatie. Deze subsidieregelingen worden gepubliceerd met een jaarlijks subsidieplafond.
Om te kunnen bijdragen aan een inclusieve, eerlijke en transparante cultuursector zijn drie culturele codes ontwikkeld. Het gaat om de Code Diversiteit & Inclusie, de Fair Practice Code en de Governance Code Cultuur. Deze codes zijn opgesteld door vertegenwoordigers uit de cultuursector in samenwerking met het Rijk. Het Rijk heeft de implementatie van de codes als beoordelingscriterium meegenomen in de regeling voor de Culturele basisinfrastructuur 2025-2028.
Deze gedragscode heeft als doel dat de cultuursector de brede diversiteit van de Nederlandse samenleving representeert. De sector moet gelijkwaardig toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht gender, beperking, religie, seksuele oriëntatie, sociaaleconomische status, opleidingsniveau en leeftijd. Een instelling kan hieraan werken aan de hand van 4 P’s: partners, personeel, publiek en programma.
Dit is een gedragscode voor ondernemen en werken in de cultuursector op basis van de waarden solidariteit, diversiteit, vertrouwen, duurzaamheid en transparantie. De code moet leiden tot een toekomstbestendige arbeidsmarkt en beroepspraktijk. De focus ligt op de eerlijke betaling van werkenden in de cultuursector (Fair Pay), de eerlijke verdeling van de opbrengsten (Fair share) en het creëren van een duurzame en transparante keten van productie, distributie en presentatie (Fair chain).
Deze code geeft richtlijnen voor goed, verantwoord en transparant bestuur van en door culturele organisaties en het toezicht daarop. Het biedt handvatten op het gebied van beleid, besluitvorming, uitvoering, toezicht en verantwoording. De code is bedoeld om bewustwording en kritische reflectie door bestuur en toezicht te stimuleren en bevat algemeen geldende principes met aanbevelingen waarvoor geldt: pas toe of leg uit.
Wat gaan we doen met de codes :
- •
We zien de codes als belangrijke instrumenten om te komen tot een inclusieve, eerlijke en transparante Drentse cultuursector. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. In ons beleid en onze regelingen gaan we de codes zoveel mogelijk implementeren. Hierbij houden we rekening met de context van Drentse instellingen. We vragen de instellingen om de codes toe te passen.
- •
Provinciale Adviescommissie Cultuur
De Provinciale Adviescommissie Cultuur adviseert over subsidieaanvragen hoger dan € 20.000,- die betrekking hebben op kunsten en talentontwikkeling en erfgoed, streektaal en musea. De Adviescommissie bestaat uit zeven leden uit verschillende culturele sectoren. Zij brengen een onafhankelijk en deskundig advies uit aan het college van Gedeputeerde Staten. Naast de advisering omtrent subsidieaanvragen kan de commissie gevraagd en ongevraagd over het cultuurbeleid van de provincie adviseren.
In de periode 2025-2028 sluiten we voor de monitoring van cultuur en erfgoed aan bij de planning & control cyclus van de provincie. Per beleidsterrein is een beleidsdoel geformuleerd waarop jaarlijks gerapporteerd wordt. Daarnaast gebruiken we ook landelijke monitors en databases, zoals bijvoorbeeld de cultuurmonitor van de Boekmanstichting, de erfgoedmonitor van de Rijksdienst van Cultureel Erfgoed en de regionale cultuurmonitor van Atlas Research. Aanvullend hierop willen we op Drentse thema’s gerichte onderzoeken laten uitvoeren, zoals ook het geval was in aanloop naar deze cultuurnota. Hierbij hebben we flexibiliteit om in te spelen op de informatiebehoefte van dat moment. De komende periode willen we ook in gesprek met Trendbureau Drenthe om te kijken naar de mogelijkheden voor cultuur in de monitor brede welvaart.
Bij deze cultuurnota is de begroting voor de jaren 2025 t/m 2028 toegevoegd op basis van de genoemde ambities per onderdeel.
Dit geeft een overzicht over de verwachte uitgaven gedurende de cultuurnotaperiode. Voor het jaar 2028 geldt dat Provinciale Staten moeten beslissen over het beschikbaar komen van de middelen voor de nieuwe bestuursperiode.
Versterken van de hoofdstructuur
De hoofdprioriteit van de cultuurnota is het op orde brengen en houden van de Drentse basisinfrastructuur. Hierbij ligt de focus in eerste instantie bij de instellingen die een centrale rol in het Drentse culturele veld vervullen, maar een bescheiden bijdrage ontvangen. Dit gaat om de musea van provinciaal belang, het Platform Drentse musea, Garage TDI, Loods 13, Peergroup, Architectuurpunt, Bevrijdingsfestival, FestiValderAa, Internationaal Filmfestival en het Erfgoed Arsenaal Drenthe. Deze instellingen zijn vaak ook nationaal van belang en creëren kansen om meer landelijke financiering naar Drenthe te halen. De komende periode gaan wij deze instellingen extra ondersteunen. De overige culturele instellingen ontvangen ook een extra bijdrage, zodat we de Drentse culturele basisinfrastructuur in de volle breedte versterken. Extra aandacht hebben we hierbij voor kleine instellingen die met een beperkte begroting veel werk verzetten. Voor instellingen onder de 1 miljoen gaat het om een extra bijdrage van 7.3%, voor middelgrote instellingen tussen de 1 en 3 miljoen om 6.3% en voor grote instellingen boven de 3 miljoen om 2.7%. Deze extra bijdrage komt boven op de reguliere indexatie.
Permanente link
Kopieer de link naar uw clipboard
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/prb-2024-11798.html