Vragen van het lid Leijten (SP) aan de Minister en de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de overheid die burgers monitort via sociale media (ingezonden 20 oktober 2022).

Vraag 1

Op welke wettelijke basis handelen instellingen als het Ministerie van Sociale Zaken, de Belastingdienst en de Voedsel- en Warenautoriteit als zij openbare berichten op sociale media van mensen opslaan en verwerken?¹

Vraag 2

Wat is het verschil tussen het opslaan en verwerken van deze gegevens door deze instanties en het opslaan en verwerken van gegevens door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), waarbij het kabinet al heeft vastgesteld dat dit wettelijk niet toegestaan was?²

Vraag 3

Vindt u het wenselijk dat de overheid op deze manier, zowel herleidbare als niet-herleidbare, gegevens van mensen opslaat en verwerkt, zonder dat mensen daarvan op de hoogte zijn? Zo ja, kunt u dit uitgebreid motiveren?

Vraag 4

Vindt u het noodzakelijk dat de overheid op deze schaal gegevens van mensen opslaat en verwerkt? Zo ja, waarvoor en kunt u uw antwoord motiveren? Zo nee, wat gaat u hierop ondernemen?

Vraag 5

Zijn er meer (semi-)overheidsinstanties waarbij op deze manier gegevens van mensen worden opgeslagen en gedeeld en/of zijn er desbetreffende data gedeeld met andere semi-overheidsinstanties? Zo ja, welke? Zo nee, hoe komt u tot dit antwoord?

Vraag 6

Op welke wijze worden verzamelde persoonsgegevens en gemaakte profielen bewaard en toegepast? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 7

In hoeverre vindt u dat uitlatingen op sociale media een goede, betrouwbare graadmeter zijn, in relatie tot het verdienmodel van vele sociale mediaplatformen waarbij algoritmes bepalen wat mensen wel of niet te zien krijgen? Kunt u uw antwoord uitgebreid motiveren?³^, ⁴

Vraag 8

Kunt u aangeven in welk opzicht en in welke mate deze informatie door de overheid wordt gebruikt om beleid te bepalen?

Vraag 9

Erkent u dat de fixatie op sociale media-uitingen een vertekend beeld kan opleveren van problematiek die speelt of in welke mate problematiek zich afspeelt, alsmede ook het niet signaleren van andere problemen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Vraag 10

Bent u het met mij eens dat het toezicht op het opslaan en verwerken van persoonlijke gegevens van mensen door overheidsinstanties toereikend zou moeten zijn en dat dit nu niet het geval is, bijvoorbeeld door capaciteitstekorten bij de Autoriteit Persoonsgegevens? Zo nee, kunt u dit uitgebreid motiveren? Zo ja, wat onderneemt u zodat het toezicht versterkt wordt?⁵

Vraag 11

Wilt u deze vragen beantwoorden voor het nota-overleg over de begrotingsonderdelen van digitale zaken?

---

1 Trouw, 17 oktober 2022, Overheid verzamelt tweets zonder dat je het weet. «Problematisch», stellen experts. Zie https://www.trouw.nl/economie/overheid-verzamelt-tweets-zonder-dat-je-het-weet-problematisch-stellen-experts~b0263e44/.

2 NOS, 12 april 2021, Grapperhaus erkent dat verwerking persoonsgegevens door NCTV juridisch kwetsbaar is. Zie https://nos.nl/artikel/2376521-grapperhaus-erkent-dat-verwerking-persoonsgegevens-door-nctv-juridisch-kwetsbaar-is.

3 KRO-NCRV, 12 maart 2021, «Sociale media beperken ons vermogen om andere waarheden te zien». Zie https://pointer.kro-ncrv.nl/sociale-media-beperken-ons-vermogen-om-andere-waarheden-te-zien.

4 Human-Focused Digital, 4 oktober 2022, The METAmorphosis of behavioural economics and fast data. Zie https://humandigital.substack.com/p/the-metamorphosis-of-behavioural?utm_medium=ios.

5 NOS, 25 maart 2021, De privacywet wordt amper gehandhaafd, is meer geld de oplossing? Zie https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2374135-de-privacywet-wordt-amper-gehandhaafd-is-meer-geld-de-oplossing.