36 435 V Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken

de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie;

de begrotingsstaat voor het begrotingsfonds van het Minsterie van Buitenlandse Zaken

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Buitenlandse Zaken, H.G.J. Bruins Slot

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Voorjaarsnota 2023 van hoofdstuk V van de begroting van het Rijk.

Onderdeel 2 bevat per beleidsartikel een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Onderdeel 3 bevat een tabel met budgettaire gevolgen bij de niet-beleidsartikelen. Na de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» wordt een toelichting op de mutaties gegeven. Hierbij worden per artikel de mutaties die groter of gelijk zijn aan de ondergrenzen in onderstaande staffel (tabel 1) conform de Rijksbegrotingsvoorschriften toegelicht. De wijzigingen van de verplichtingen worden alleen toegelicht wanneer ze groter zijn dan 10% ten opzichte van de vorige stand op artikelniveau.

Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen	Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)	Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 en < 1.000	5	10
=> 1.000	10	20

2 Beleidsartikelen

2.1 Artikel 1 Versterkte Internationale Rechtsorde

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleidsartikel 1 Versterkte internationale rechtsorde (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
	Verplichtingen	136.667	– 4.046	132.621
	Uitgaven:
	Programma-uitgaven totaal	158.439	– 4.071	154.368
	waarvan juridisch verplicht
1.1	Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak	74.750	– 3.946	70.804
	Subsidies (regelingen)
	Internationaal recht	750	– 100	650
	Opdrachten
	Internationaal recht	2.550	0	2.550
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Verenigde Naties	42.000	– 3.846	38.154
	OESO	7.955	0	7.955
	Internationaal Strafhof	3.910	0	3.910
	Internationaal recht	17.585	0	17.585
1.2	Bescherming en bevordering van mensenrechten	67.902	– 125	67.777
	Subsidies (regelingen)
	Mensenrechtenfonds	19.742	775	20.517
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Mensenrechtenfonds	38.010	– 900	37.110
	Mensenrechten multilateraal	10.150	0	10.150
1.3	Gastlandbeleid internationale organisaties	15.787	0	15.787
	Subsidies (regelingen)
	Carnegiestichting	5.749	0	5.749
	Bijdrage aan agentschappen
	Vredespaleis	6.750	0	6.750
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Internationaal Strafhof	858	0	858
	Speciaal Tribunaal Libanon	1.800	0	1.800
	Nederland Gastland	630	0	630

Toelichting

Artikelonderdeel 1.1

Het budget voor artikelonderdeel 1.1 daalt als gevolg van de verwerking van de ODA-herschikking, wat leidt tot een ombuiging op het budget voor de Verenigde Naties.

Artikelonderdeel 1.2

Het budget voor artikelonderdeel 1.2 daalt als gevolg van de verwerking van de ODA-herschikking, wat leidt tot een ombuiging op het budget van het Mensenrechtenfonds. Op het instrument Subsidies wordt het budget voor het Mensenrechtenfonds opgehoogd met EUR 875.000 uit algemene middelen voor projecten in Oekraïne zoals op 4 juli gemeld aan het parlement (Kamerstuk 36 045 nr. 165).

2.2 Artikel 2 Veiligheid en Stabiliteit

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleidsartikel 2 Veiligheid en stabiliteit (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
	Verplichtingen	355.038	– 5.970	349.068
	Uitgaven
	Programma-uitgaven totaal	351.575	– 4.124	347.451
	waarvan juridisch verplicht
2.1	Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid	93.743	0	93.743
	Subsidies (regelingen)
	Atlantische Commissie	565	0	565
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	NAVO	13.150	0	13.150
	WEU	750	0	750
	Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid	2.428	0	2.428
	Veiligheidsfonds	1.850	0	1.850
	NAVO Oekraïne UCAP Trust Fund	75.000	0	75.000
2.2	Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme	17.222	30	17.252
	Subsidies (regelingen)
	Anti-terrorisme instituut	650	0	650
	Contra-terrorisme	5.000	– 150	4.850
	Cyber security	3.852	180	4.032
	Global Forum on Cyber Expertise	1.250	0	1.250
	Opdrachten
	Global Forum on Cyber Expertise	0	0	0
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Contra-terrorisme	3.600	0	3.600
	Cyber security	2.870	0	2.870
2.3	Wapenbeheersing	13.022	0	13.022
	Opdrachten
	OPCW en andere ontwapeningsorganisaties	465	0	465
	Conferentie New Tech 2022	2.000	0	2.000
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	IAEA	7.317	0	7.317
	OPCW en andere ontwapeningsorganisaties	1.320	0	1.320
	CTBTO	1.920	0	1.920
2.4	Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband	194.447	– 4.154	190.293
	Subsidies (regelingen)
	Nederland Helsinki Comité	28	0	28
	Stabiliteitsfonds	25.000	0	25.000
	Training buitenlandse diplomaten	3.350	0	3.350
	Opdrachten
	Makandra	2.919	0	2.919
	Bijdrage aan agentschappen
	Makandra	320	0	320
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	OVSE	6.000	0	6.000
	Stabiliteitsfonds	65.432	– 10.000	55.432
	VN-contributie voor crisisbeheersingsoperaties	91.353	0	91.353
	Overige	45	1.846	1.891
	Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
	Inzet hoog-risico posten	0	0	0
	Nog te verdelen
	Nog te verdelen	0	4.000	4.000
2.5	Bevordering van transitie in prioritaire gebieden	33.141	0	33.141
	Subsidies (regelingen)
	Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen MATRA	15.582	0	15.582
	Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka	3.939	0	3.939
	Opdrachten
	Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka	4.463	0	4.463
	Bijdrage aan agentschappen
	Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka	678	0	678
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka	8.479	0	8.479
	Ontvangsten	1.000	0	1.000
2.10	Doorberekening Defensie diversen	0	0	0
2.40	Restituties programma's	1.000	0	1.000

Toelichting

Artikelonderdeel 2.4

Het budget voor artikelonderdeel 2.4 daalt als gevolg van de verwerking van de ODA-herschikking, wat leidt tot een ombuiging op het Stabiliteitsfonds ODA.

2.3 Artikel 3 Effectieve Europese Samenwerking

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleidsartikel 3 Effectieve Europese samenwerking (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
	Verplichtingen	11.863.781	– 281.763	11.582.018
	Uitgaven
	Programma-uitgaven totaal	11.459.845	– 281 763	11.178.082
	waarvan juridisch verplicht
3.1	Afdrachten aan de Europese Unie	11.285.333	– 281.763	11.003.570
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	BNI-afdrachten	4.749.347	– 203.057	4.546.290
	BTW-afdrachten	1.299.357	109.996	1.409.353
	Invoerrechten	5.056.426	– 241.714	4.814.712
	Plastic-grondslag	180.203	53.012	233.215
3.2	Europees Ontwikkelingsfonds	100.313	0	100.313
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Europees Ontwikkelingsfonds	100.313	0	100.313
3.3	Een hechtere Europese waardengemeenschap	32.800	0	32.800
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Raad van Europa	11.000	0	11.000
	Kapitaalaanvullingen bij regionale ontwikkelingsbank	21.800	0	21.800
3.4	Versterkte Nederlandse positie in de Unie	4.996	0	4.996
	Subsidies (regelingen)
	EIPA	348	0	348
	Opdrachten
	Europa College beurzenprogamma	190	0	190
	Programmatische ondersteuning: Taskforce Verenigd Koninkrijk	0	0	0
	EU-sanctiebeleid	208	0	208
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Benelux bijdrage	4.250	0	4.250
3.5	Europese Vredesfaciliteit	36.403	0	36.403
	Bijdrage aan (inter)nationale organisaties
	Europese Vredesfaciliteit	36.403	0	36.403
	Ontvangsten	2.676.240	– 1.391.694	1.284.546
3.10	Diverse ontvangsten EU	1.263.871	20.425	1.284.296
	Invoerrechten	1.263.871	– 63.356	1.200.515
	Overige ontvangsten EU	0	83.781	83.781
3.11	Europees herstelfonds	1.412.119	– 1.412.119	0
3.30	Restitutie Raad van Europa	250	0	250

Toelichting

Afdrachten aan de Europese Unie

Ieder jaar doet de Commissie, conform artikel 4 van de verordening van het Meerjarig Financieel Kader (MFK), een aantal technische aanpassingen aan het MFK die gevolgen hebben voor de MFK-plafonds. Het gaat om: een actualisatie van de speciale instrumenten, de boete-opbrengsten en de inzet van het enkelvoudige marge-instrument (Single Margin Instrument; SMI). Aangezien de raming van de Nederlandse EU-afdrachten gebaseerd is op het MFK-betalingenplafond plus de maximale omvang van de speciale instrumenten, wijzigt daardoor ook de raming van de Nederlandse EU-afdrachten. Voor 2023 stijgt de bni-afdracht hierdoor met EUR 49 miljoen. Daarnaast worden de invoerrechten met EUR 19 miljoen verhoogd vanwege een bruto incidentele betaling aan de Europese Commissie inzake de LGO-zaak.

In de Draft Amending Budget 32023 actualiseert de Commissie de begroting op basis van de meest recente economische ramingen voor de eigen middelen, op basis van de Lenteraming en de cijfers die zijn vastgesteld in het Advisory Committee on Own Resources (ACOR). Dit heeft een effect op de raming van de invoerrechten en de plastic-, btw- en bni-afdracht. De raming van de bni-afdracht daalt met EUR 278 miljoen in 2023. Dit komt doordat op Europees niveau meer btw-opbrengsten en invoerrechten zijn opgehaald ten opzichte van de raming van vorig jaar. Dit leidt tot minder bni-afdrachten (sluitstuk van de Europese begroting). De raming van de btw-afdracht stijgt met EUR 110 miljoen en de raming van de plastic-afdracht stijgt met EUR 53 miljoen in 2023.

Zoals toegelicht bij 1e suppletoire begroting 2022 treedt er bij de invoerrechten gedurende het jaar onbedoeld een saldo-effect op, omdat aan de inkomsten- en uitgavenkant een andere raming wordt gebruikt, respectievelijk de raming van het Ministerie van Financiën en de raming van de Europese Commissie. Er wordt drie keer per jaar een actualisatie geboekt op de invoerrechten en de perceptiekostenvergoeding om te corrigeren voor dit saldo-effect. De laatste correctie heeft plaatsgevonden na de publicatie van de CEP 2023. Deze betreft de jaren 2023 tot en met 2027.

Diverse ontvangsten EU

De Europese Commissie heeft recent een brief gestuurd aan Nederland over de invoer van Lage Waarde Textiel en Schoenen (LWTS). Nederland heeft in 2021 voor dit dossier EUR 148,3 miljoen. onder voorbehoud afgedragen. Nederland krijgt nu EUR 83,8 miljoen terug van de Commissie. Daarnaast betreft is er EUR 1,9 miljoen ontvangst van perceptiekosten voor de incidentele betaling aan de Europese Commissie voor de LGO-zaak.

Europees Herstelfonds

Naar aanleiding van het Raadsuitvoeringsbesluit voor het Herstel- en Veerkrachtplan is de invulling van de geplande betaalverzoeken gewijzigd, hetgeen leidt tot een kasschuif in de verwachte ontvangsten voor het Europees Herstelfonds.

2.4 Artikel 4 Consulaire dienstverlening en uitdragen Nederlandse waarden

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleidsartikel 4 Consulaire dienstverlening en uitdragen Nederlandse waarden (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
	Verplichtingen	74.698	– 4.506	70.192
	Uitgaven
	Programma-uitgaven totaal	76.697	– 4.506	72.191
	waarvan juridisch verplicht
4.1	Consulaire dienstverlening Nederlanders in het buitenland	13.532	– 109	13.423
	Subsidies (regelingen)
	Gedetineerdenbegeleiding	2.260	0	2.260
	Inkomensoverdrachten
	Gedetineerdenbegeleiding	540	0	540
	Opdrachten
	Consulaire bijstand	394	0	394
	Reisdocumenten en verkiezingen	2.550	– 109	2.441
	Consulaire opleidingen	400	0	400
	Consulaire informatiesystemen	7.388	0	7.388
	Loket buitenland	0	0	0
4.2	Samen met (keten) partners het personenverkeer reguleren	23.863	– 125	23.738
	Opdrachten
	Ambtsberichtenonderzoek	150	0	150
	Visumverlening	2.858	0	2.858
	Legalisatie en verificatie	80	0	80
	Consulaire informatiesystemen	19.747	– 125	19.622
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Asiel en migratie	1.028	0	1.028
4.3	Grotere buitenlandse bekendheid met de Nederlandse cultuur	12.662	– 4.425	8.237
	Subsidies (regelingen)
	Internationaal Cultuurbeleid	9.014	– 4.425	4.589
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Internationaal cultuurbeleid	3.648	0	3.648
4.4	Uitdragen Nederlandse waarden en belangen	26.640	153	26.793
	Subsidies (regelingen)
	Instituut Clingendael	800	0	800
	Programma ondersteuning buitenlands beleid	3.872	0	3.872
	Internationale manifestaties en diverse bijdragen	49	0	49
	Publieksdiplomatie	2.229	0	2.229
	Onderzoeksprogramma	50	50	100
	Academische Leerstoel Anton de Kom	344	0	344
	Opdrachten
	Adviesraad Internationale vraagstukken	635	0	635
	Instituut Clingendael	3.043	28	3.071
	Bezoeken VIPS en uitgaven CD en Internationale organisaties	1.000	0	1.000
	Algemene voorlichting	1.590	0	1.590
	Koninklijk Huis – inkom. en uitg. bezoeken, off. ontvangsten	2.000	0	2.000
	China-strategie	27	0	27
	Onderzoeksprogramma	2.137	75	2.212
	Conferentie uitdragen Nederlandse waarden en belangen	4.000	0	4.000
	Bijdrage aan agentschappen
	Algemene voorlichting	1.200	0	1.200
	Verkeersnotificaties	400	0	400
	Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
	Europese bewustwording	868	0	868
	Publieksdiplomatie	2.396	0	2.396
	Ontvangsten	47.374	0	47.374
4.10	Consulaire dienstverlening Nederlanders in het buitenland	9.200	0	9.200
4.20	Consulaire dienstverlening aan vreemdelingen	37.900	0	37.900
4.40	Doorberekening Defensie diversen	74	0	74
4.41	Ontvangsten verkeersnotificaties	200	0	200

Toelichting

Het budget voor artikelonderdeel 4.3 daalt als gevolg van een overheveling naar het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor steun aan activiteiten die tot doel hebben de Oekraïense cultuur te behouden.

3 Niet-beleidsartikelen

3.1 HGIS onverdeeld

Tabel 6 Budgettaire gevolgen van niet – beleidsartikel 6 Nog onverdeeld (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
	Verplichtingen	1.601	5.826	7.427
	Uitgaven
	Uitgaven totaal	1.601	5.826	7.427
6.1	Nog onverdeeld (HGIS)	1601	5.826	7.427

Toelichting

Op dit artikel worden uitgaven verantwoord die samenhangen met de HGIS-indexering en HGIS-besluitvorming bij Voorjaarsnota. Op basis van de prijsontwikkeling van het Bruto Binnenlands Product (BBP) wordt het HGIS non-ODA budget geïndexeerd. De indexatie wordt verwerkt op dit artikel. Het geraamde budget op dit artikel is met name bedoeld voor het uitkeren van loon- en prijsbijstelling binnen de HGIS en voor incidentele initiatieven of tegenvallers binnen de HGIS.

3.2 Apparaat

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van niet – beleidsartikel 7 Apparaat (mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag) (bedragen x € 1.000)

		Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)	Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)	Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)
		2023	2023	2023
Verplichtingen		1.046.696	1.689	1.048.385
Uitgaven		1.046.696	– 11.411	1.035.285
7.1.13	Personele uitgaven	654.683	1.689	656.372
7.1.13.1	Eigen personeel	642.683	1.689	644.372
7.1.13.2	Inhuur extern	12.000	0	12.000
7.1.13.3	overige personeel	0	0	0
7.1.14	Materiele uitgaven	392.013	– 13.100	378.913
7.1.14.1	ICT	72.197	0	72.197
7.1.14.2	Bijdragen aan SSO's	54.147	0	54.147
7.1.14.3	Overige materieel	265.669	– 13.100	252.569
7.2	Koersverschillen	0	0	0
Ontvangsten		42.771	0	42.771
7.10	Diverse ontvangsten	42.771	0	42.771
7.11	Koersverschillen	0	0	0

Toelichting

Het budget daalt doordat er EUR 13 miljoen van 2023 naar 2024 wordt doorgeschoven vanwege uitgestelde investeringen. Verder is er een ontvangst van EUR 1,7 miljoen. Dat betreft een overheveling van loonkosten voor lokaal personeel van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.