35 210 B Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

A.

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

1
     

B.

BEGROTINGSTOELICHTING

3

1.

De begroting van het gemeentefonds

3

a.

Leeswijzer

3

b.

Het beleid

3
 

a. Overzicht belangrijkste uitgavenmutaties

3
 

b. Het beleidsartikel

5

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2019 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds.

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B. van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren

De Staatssecretaris van Financiën, M. Snel

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. De begroting van het gemeentefonds

a. Leeswijzer

De eerste suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2019. De stand van de eerste suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting 2019.

b. Het beleid

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij gemeenten. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het gemeentefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan € 30 mln. weergegeven. Daarbij is onderscheid aangebracht tussen nominale mutaties enerzijds en overboekingen van/naar andere departementen anderzijds.

Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2019 (Eerste suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
   

Uitgaven 2019

Vastgestelde begroting 2019

30.147.959
     

Belangrijkste suppletoire mutaties

  
     

Nominale mutaties

  

1

Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2018

33.248

2

Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2018

276.133

3

Afrekening accres 2018 (incidenteel)

– 147.674

4

Afrekening accres 2018 (structureel)

– 147.674

5

Aanpassing accres 2019

74.327

6

Afrekening ruimte onder plafond bcf 2018

– 66.853

7

Loon- en prijsbijstelling 2019 algemene uitkering

245.602

8

Loon- en prijsbijstelling 2019 integratie uitkeringen

129.447
     

Overboekingen

  

9

Buurtsportcoaches

73.300

10

Maatschappelijke begeleiding

32.607

11

Regionale opgave Eindhoven

41.600

12

Jeugdhulp

400.000
     

Overige mutaties

67.670

Stand 1e suppletoire begroting 2019

31.159.692

Toelichting belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties

1 Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2018

Bij Slotwet 2018 is vastgesteld hoe de in 2018 gerealiseerde uitbetalingen voor de algemene uitkering aan de gemeenten zich verhouden tot het bedrag dat bij de 2e suppletoire begroting 2018 voor de uitbetalingen is geraamd. Daarbij is gebleken dat er bij de algemene uitkering lagere uitbetalingen zijn gedaan dan bij Najaarsnota 2018 werd verwacht. Deze verschillen kunnen ontstaan doordat op het moment van uitbetaling nog niet alle gegevens van de verdeelmaatstaven definitief zijn. Het gaat hierbij om een verschil van € 33,2 miljoen. Dit bedrag wordt, conform de bestaande systematiek, toegevoegd aan het uitgavenbudget voor 2019, zodat de betalingen aan gemeenten in 2019 plaats kunnen vinden.

2 Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2018

Bij Slotwet 2018 is vastgesteld hoe de in 2018 gerealiseerde uitbetalingen voor de decentralisatie-uitkeringen aan de gemeenten zich verhouden tot het bedrag dat bij de 2e suppletoire begroting 2018 voor de uitbetalingen is geraamd. Daarbij is gebleken dat er bij de decentralisatie-uitkeringen lagere uitbetalingen zijn gedaan dan bij Najaarsnota 2018 werd verwacht. Deze verschillen kunnen ontstaan doordat op het moment van uitbetaling nog niet alle uit te keren bedragen per gemeente definitief zijn. Het gaat hierbij om een verschil van € 276,1 mln. Dit bedrag wordt, conform de bestaande systematiek, toegevoegd aan het uitgavenbudget voor 2019, zodat de betalingen aan gemeenten in 2019 plaats kunnen vinden.

3 en 4 Afrekening accres 2018

Het definitieve accres over het begrotingsjaar 2018 wordt berekend op basis van de stand van het Financieel jaarverslag van het Rijk en wordt verwerkt in deze 1e suppletoire begroting 2019 van het gemeentefonds. Voor 2018 wordt het accres ten opzichte van de Miljoenennota 2019 met € 147,7 mln. verlaagd. Het totale accres voor 2018 wordt daarmee € 807,1 mln. miljoen. Omdat het boekjaar 2018 reeds is afgesloten wordt de incidentele correctie voor 2018 verwerkt in het begrotingsjaar 2019. Daarnaast wordt de structurele doorwerking van het accres 2018 verwerkt in deze 1e suppletoire begroting 2019 van het gemeentefonds.

5 Aanpassing accres 2019

Het accres 2019 is onderdeel van de normeringssystematiek. Als gevolg van mutaties in de accres relevante uitgaven (ARU) wordt het accres 2019, ten opzichte van de stand Miljoenennota 2019, verhoogd met € 74,3 mln.

6 Afrekening ruimte onder plafond bcf 2018

De ontwikkeling van het BTW compensatiefonds en het bijbehorende plafond leiden conform het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO met ingang van 2015 tot een toename of afname van de algemene uitkering van de fondsen. Bij Miljoenennota 2019 werd de ruimte onder het plafond voor 2018 geraamd op € 105,9 mln. voor de gemeenten. Bij de definitieve afrekening blijkt deze ruimte te zijn afgenomen met € 66,9 mln. Dit bedrag wordt verrekend met het BTW compensatiefonds.

7 Loon- en prijsbijstelling 2019 algemene uitkering

Dit betreft de loon- en prijsbijstelling voor het jaar 2019 voor de algemene uitkering. Met ingang van 2019 zijn verschillende onderdelen van de integratie-uitkering sociaal domein overgeheveld naar de algemene uitkering. Deze onderdelen genereren in 2018 en 2019 op de gebruikelijke wijze loon- en prijsbijstelling. Daarom wordt een deel van de loon- en prijsbijstelling vanaf 2019 toegevoegd aan de algemene uitkering. Met ingang van 2020 lopen deze onderdelen mee in de grondslag van het accres.

8 Loon- en prijsbijstelling 2019 integratie-uitkeringen

Dit betreft de loon- en prijsbijstelling voor het jaar 2019 voor de integratie-uitkeringen. Dit betreft de verschillende onderdelen van de integratie-uitkering sociaal domein die (nog) niet zijn overgeheveld naar de algemene uitkering. Deze onderdelen genereren op de gebruikelijke wijze loon- en prijsbijstelling.

9 Buurtsportcoaches

Voor de Brede Regeling Combinatiefuncties zijn op 29 juni 2018 de nieuwe bestuurlijke afspraken ondertekend door de Ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze nieuwe bestuurlijke afspraken zijn op 1 januari 2019 in werking getreden en zullen lopen tot en met 31 december 2022. Het nieuwe jaarlijkse beschikbare rijksbudget is structureel € 73,3 mln. voor gemeenten. Voor 2019 wordt het budget overgeboekt vanuit de begrotingen van VWS en OCW naar het gemeentefonds.

10 Maatschappelijke begeleiding

Vanwege een wijziging van Wet inburgering ontvangen gemeenten met ingang van 1 oktober 2017 een decentralisatie-uitkering uit het gemeentefonds voor de kosten van de maatschappelijke begeleiding van inburgeringsplichtige asielmigranten en hun gezinsleden. De bijbehorende middelen voor 2019 worden overgeboekt vanuit de begroting van SZW.

11 Regionale opgave Eindhoven

Het Kabinet heeft geld gereserveerd voor het aanpakken van regionale opgaven. Onderdeel daarvan is de Regio Deal Brainport Eindhoven. Deze Regio Deal zet in op een onderscheidend voorzieningenniveau, het aantrekken, opleiden en behouden van technisch talent op alle onderwijsniveaus en het realiseren van innovaties met maatschappelijke impact.

12 Jeugdhulp

Voor het opvangen van knelpunten in de jeugdhulp en de benodigde transformatie heeft het Kabinet in 2019 € 400 mln. beschikbaar gesteld. Voor de jaren 2020 en 2021 is per jaar € 300 mln. beschikbaar gekomen. Daarnaast is op de VWS-begroting in 2019 € 20 mln. beschikbaar gekomen voor het tijdelijk vangnet jeugdautoriteit.

Het beleidsartikel

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.

Budgettaire gevolgen van beleid: beleidsartikel 1 Gemeentefonds (Bedragen x € 1.000)
 

Ontwerpbegroting 2019 (1)

Mutaties via NvW, moties en amendementen (2)

Vastgestelde begroting 2019 (3=1+2)

Mutaties 1e suppletoire begroting 2019 (4)

Stand 1e suppletoire begroting 2019 (5=3+4)

Mutatie 2020

Mutatie 2021

Mutatie 2022

Mutatie 2023

Verplichtingen

30.147.959

0

30.147.959

702.045

30.850.004

665.187

640.154

315.936

312.995
                     

Uitgaven:

30.147.959

0

30.147.959

1.011.733

31.159.692

665.187

640.154

315.936

312.995

Waarvan juridisch verplicht

100%

      

100%

        
                   

Opdrachten

                  

1.

Kosten Financiële- verhoudingswet

1.711

0

1.711

2.350

4.061

– 450

– 450

– 450

0
                     

Bijdragen aan medeoverheden

                  

1.

Algemene uitkering c.a. en de aanvullende uitkeringen

24.888.257

0

24.888.257

396.543

25.284.800

490.099

495.248

201.012

202.569

2.

Integratie-uitkeringen

4.310.733

0

4.310.733

123.431

4.434.164

122.375

114.922

110.774

105.826

3.

Decentralisatie-uitkeringen

947.258

0

947.258

489.409

1.436.667

53.163

30.434

4.600

4.600
                   

Ontvangsten:

30.147.959

0

30.147.959

1.011.733

31.159.692

665.187

640.154

315.936

312.995

Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

1. Kosten Financiële-verhoudingswet

Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.

Bijdragen aan mede overheden

1. Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen

Dit betreft de uitkering aan alle gemeenten, die ten goede komt aan de algemene middelen van de gemeenten. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.

2. Integratie-uitkeringen

Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Een overzicht van de integratie-uitkeringen is opgenomen in bijlage 1.

3. Decentralisatie-uitkeringen

Naast de algemene uitkering en de integratie-uitkering bestaat in het gemeentefonds ook de decentralisatie-uitkering. De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen is opgenomen in bijlage 2.

Bijlage 1 – Integratie-uitkeringen

Overzicht integratie-uitkeringen gemeentefonds (Bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Uitgaven 2019

Voogdij 18+

686 645

Bescherm wonen

1 771 397

Participatie

1.975.815

Wijziging betalingsverloop 2018

307

Totaal:

4.434.164

Bijlage 2 – Decentralisatie-uitkeringen

Overzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds (Bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Uitgaven 2019

Basisregistratie Grootschalige Topografie

211

Beeldende kunst en vormgeving

13.500

Beter benutten

86

Bevolkingsdaling

11.245

Bodemsanering

53.621

Bonus beschut werk

21.000

BRP centralisering inschrijving vergunninghouders

4.731

Buurtsportcoaches

73.300

City Deal voedsel

25

Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)

3.612

Dialoog Sinterklaasintocht

35

Eindhoven Internationale Knoop XL

80

Faciliteitenbesluit

877

Geweld hoort nergens thuis

3.600

Gezond in de stad

22.374

Grensland conferentie Venlo

30

Groeiopgave Almere

7.371

Herstructurering wsw Oost-Groningen

3.261

Implementatie traject 5 sociaal domein

310

Jeugd

21.700

Jeugdhulp voor kinderen in een AZC

5.100

Kansen voor alle kinderen

85.000

Kerkenvisies

3.500

Koplopergemeenten Cliëntondersteuning

8.000

Landelijke voorziening vreemdelingen

19.100

Maatschappelijke begeleiding

32.607

Maatschappelijke opvang

385.057

Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit

738

Peel en Maas vangnet

10

Pilots logeerzorg

903

Programmabureau Sociaal domein

225

Regionale opgave Eindhoven

41.600

Scholenprogramma Groningen

8.875

Slimme Laadpleinen

248

Sportakkoorden

3.715

Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd

36.076

Twinning arbeidsbemiddeling

61

Veiligheidshuizen

7.700

Verduurzaming basisscholen

350

Verhoging taalniveau statushouders

20.000

Versterking lokale werkgelegenheid Groningen

1.900

Voorkomen van schulden en bestrijding van armoede

14.225

Voorschoolse voorziening peuters

40.000

Vrouwenopvang

156.831

VTH-taken

46.700

Vuelta 2020

1.000

Waddenzee werelderfgoed coördinator

44

Wijziging betalingsverloop 2018

276.133

Totaal:

1.436.667
Naar boven