Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 2 mei 2014
Per brief van 10 april 2014 is mij door de Vaste Kamercommissie voor Veiligheid en
Justitie verzocht een reactie te geven op het nieuwsbericht «Man met half miljoen
kinderpornoplaatjes vrij door fout OM». Met deze brief voldoe ik aan dit verzoek.
Op 8 april 2014 verscheen een krantenbericht1 waarin werd gesteld dat kinderpornografie-dagvaardingen door de rechter nietig kunnen
worden verklaard wegens een verschil van inzicht tussen het Openbaar Ministerie (OM)
en de rechtspraak over de mate waarin een tenlastelegging specifiek moet zijn. Een
ernstige kwestie waarover ik met uw Kamer van gedachte heb gewisseld tijdens het mondelinge
vragenuur van 22 april 20142.
Ik wil voorop stellen dat het slechts gaat om een zeer klein gedeelte van de kinderpornografie-dagvaardingen
die nietig zijn verklaard door het eerder genoemde verschil van inzicht tussen het
OM en (een klein aantal) kamers van rechtbanken inzake de interpretatie van artikel
261 Wetboek van Strafvordering (Sv.). Dit artikel ziet op de dagvaarding en de tenlastelegging.
Het overgrote merendeel van de dagvaardingen betreffende kinderpornografie-vergrijpen
wordt geaccepteerd door rechtbanken.
Voor 2011 gaf het OM in de tenlastelegging aan uit hoeveel afbeeldingen de collectie
van de verdachte bestond en gaf daarbij een expliciete beschrijving van 10 tot 20
afbeeldingen. Begin 2011 is het OM overgegaan op een nieuwe wijze van ten laste leggen
in kinderpornozaken. Deze methode houdt in dat een categorische beschrijving van seksuele
handelingen wordt gegeven van de gehele verzameling aangetroffen kinderpornografisch
beeldmateriaal, zonder hierbij de concrete afbeeldingen in detail te «beschrijven».
Een aantal voor de collectie representatieve afbeeldingen wordt bovendien door de
Officier van Justitie tijdens de zitting getoond aan de rechtbank. Hierdoor is het
volgens de mening van het OM voldoende duidelijk waartegen de verdachte zich moet
verweren.
Ook in antwoord op schriftelijke Kamervragen over ditzelfde onderwerp op 3 maart 20143 heb ik uw Kamer bericht dat zowel het OM als ik van mening zijn dat de nieuwe vorm
van ten laste leggen voldoet aan de vereisten van art. 261 Sv. In een beperkt aantal
gevallen hebben rechtbanken geoordeeld dat dit niet het geval is. Om duidelijkheid
te krijgen over haar nieuwe manier van ten laste leggen heeft het OM recentelijk beroep
aangetekend tegen de nietigverklaring van een kinderpornografie-dagvaarding. Op deze
manier wil zij een oordeel van het Hof of, indien nodig, de Hoge Raad krijgen over
de nieuwe methode van ten laste leggen. Het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft op 2 april
20144 bepaald dat de nieuwe manier van ten laste leggen voldoet aan de voorwaarden van
artikel 261 Sv.
Tenslotte wil ik benadrukken dat, in tegenstelling tot de berichtgeving, de juridische
mogelijkheden van het OM niet eindigen wanneer een dagvaarding nietig wordt verklaard.
Het OM komt in deze gevallen bij de betreffende rechtbank met een nieuwe dagvaarding
waarin een tenlastelegging staat opgenomen zoals gebruikelijk was voor 2011. Ook kan
het OM ervoor kiezen om, zoals hierboven reeds is aangegeven, in beroep te gaan tegen
de nietigverklaring. In beide gevallen is het echter niet uitgesloten dat de behandeling
van de rechtszaak hierdoor vertraging oploopt. Deze vertraging kan mogelijk van invloed
zijn op de strafeis en de eventuele uiteindelijk opgelegde straf. Dit is uiteraard
niet wenselijk. Daarom is, naast het bovengenoemde streven naar duidelijkheid, deze
problematiek momenteel ook onderwerp van overleg in het Landelijk Overleg Zedenofficieren.
Uiteraard zal ik dit, zoals ook aangeven tijdens het vragenuur van 22 april 2014,
nauwlettend volgen.
De Minister van Veiligheid en Justitie, I.W. Opstelten