31 792 VIII
Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2008 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2008 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

R. H. A. Plasterk

B. BEGROTINGSTOELICHTING

Inhoudsopgave blz.

1.Leeswijzer3
   
2.Het beleid3
2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven en ontvangsten 3
2.2 De beleidsartikelen 6
2.3 De niet-beleidsartikelen33

1. Leeswijzer

Allereerst is de begrotingsstaat voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten voor de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opgenomen. Hierin wordt inzicht gegeven in de financiële wijzigingen die op beleidsartikelniveau worden voorgesteld in de begroting voor het jaar 2008.

Daarna is onder het onderdeel 2 «Het beleid» in de begrotingstoelichting eerst de aansluiting gemaakt met de Najaarsnota 2008. Vervolgens worden de belangrijkste begrotingsmutaties uit dit wetsvoorstel gespecificeerd en toegelicht.

Tenslotte wordt inzicht gegeven in de financiële mutaties die op beleidsartikelniveau zijn opgenomen via de verdiepingsbijlage.

2. Het beleid

2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven en ontvangstenmutaties

In de 2e suppletoire begroting van OCW wordt een verdere uitwerking gegeven van de effecten van de besluiten van het Kabinet over de Najaarsnota voor het begrotingshoofdstuk van OCW (VIII). Als gevolg hiervan wordt in de OCW-begroting in 2008 een uitgavenpeil van circa € 34,7 miljard geraamd. Het geraamde ontvangstenniveau is circa € 2,1 miljard.

In tabel 1 wordt de aansluiting getoond van de uitgaven en ontvangsten tussen de 1e suppletoire begroting 2008 en de 2e suppletoire begroting 2008. Een deel hiervan is al gepresenteerd in de Miljoenennota 2009 en de hiermee samenhangende OCW-begroting.

Tabel 1: Overzicht belangrijkste suppletoire mutaties 2008 (x € 1 miljoen)

 Artikel UitgavenOntvangsten
Stand ontwerpbegroting 2008 32 576,91 207,8
    
Stand 1e suppletoire begroting 2008 (Voorjaarsnota) 34 704,62 063,5
    
Belangrijkste mutaties:    
1) Ramingsbijstelling kinderopvang24 289,0 12,0
2) Brand TU Delft 7 25,0  
3) Taal en Rekenen 1,3,4 en 6 21,0  
4) Conciërges 93,7  
5) Ramingsbijstelling studiefinanciering 11– 163,0 20,0
6) OV-kaart 11 300  
7) FESdiversen – 74,1 – 74,1
8) Intertemporele compensatie diversen – 85,2  
9) Overige mutaties 0,9 35,2
    
Stand 2e suppletoire begroting 2008 (Najaarsnota) 35 021,92 056,6

Toelichting

De belangrijkste beleidsmatige mutaties, die de begrotingsomvang beïnvloeden, zijn de volgende:

1) Ramingsbijstelling kinderopvang

De raming voor de Wet Kinderopvang wordt verhoogd uit generale middelen als gevolg van meer gebruik dan oorspronkelijk was verondersteld. Het artikel kinderopvang wordt daarom verhoogd met € 289 miljoen in 2008.

2) Brand TU Delft

In verband met de brand op de Technische Universiteit Delft in mei 2008, is besloten € 25 miljoen bij te dragen aan de kosten van de nieuwbouw van de faculteit bouwkunde.

3) Taal en Rekenen

Deze post betreft de verwerking van de impuls voor het deltaplan Taal en Rekenen op de OCW-begroting. Over de doelstellingen en maatregelen is de Tweede Kamer reeds op 28 april 2008 geïnformeerd (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, 31 332).

4) Conciërges

In 2008 konden scholen een aanvraag indienen voor extra middelen om een conciërge aan te stellen. Deze regeling werd overtekend. In combinatie met de € 10 miljoen die de Kamer vanaf 2009 ter beschikking heeft gesteld is met het extra bedrag van € 3,7 miljoen in 2008 toch mogelijk aan de wens van de Kamer te voldoen om alle aanvragen van scholen voor een conciërge al voor het lopende schooljaar 2008/2009 te honoreren.

5) Ramingsbijstelling studiefinanciering

De meevaller bij studiefinanciering is onder andere veroorzaakt door minder aanvragen voor de aanvullende beurs en de controleresultaten door de IB-groep. Dit laatste heeft geleid tot terugvordering van betaalde studiefinancieringen. Ten slotte is de raming voor de leenvoorziening/prestatiebeurs (niet relevante kader) met € 100 miljoen verlaagd. De stijging van de uitgaven rentedragende lening is ten opzichte van 2007 lager dan verwacht.

6) OV-kaart

Deze post betreft een kasschuif van de OV-kaart van € 300 miljoen. In het kader van optimalisering van kasritmes van de Staat wordt een gedeelte van de verplichtingen aan de vervoersbedrijven voor de OV-kaart 2009 al in 2008 voldaan.

7) FES

Een deel van de FES-gelden (w.o. huisvesting brede school, beelden voor de toekomst, beroepsonderwijs in bedrijf) komt niet in 2008 tot besteding. De uitgaven en ontvangstenraming voor 2008 wordt daarom met € 74,1 miljoen verlaagd.

8) Intertemporele compensatie

De OCW-begroting wordt voor 2008 neerwaarts bijgesteld met € 85,2 miljoen. Dit betreft voor een deel een kasschuif in het kader van het actieplan «LeerKracht van Nederland». Daarnaast is er sprake van een kasschuif in verband met een wijziging in de wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS) vanwege de invoering van de gratis schoolboeken. Tenslotte is het opstellen van de regeling Huisvesting Brede School vertraagd door besluitvorming over de uitvoering en zal daarom pas in 2009 tot uitbetalingen leiden. De middelen die samenhangen met bovenstaande kasschuiven worden via de systematiek van de eindejaarsmarge naar 2009 overgeheveld.

9) Overige mutaties

Daarnaast is er een uitgavensaldo van beleidsmatige en autonome uitgavenmutaties, die de begrotingsomvang beïnvloeden (totaal – € 39,5 miljoen) en technische bijstellingen (totaal € 40,4 miljoen). Deze categorieën tellen op tot € 0,9 miljoen. Tenslotte is er nog een ontvangstensaldo van autonome mutaties, die de begrotingsomvang beïnvloeden (totaal € 0,6 miljoen) en technische bijstellingen (totaal € 34,6 miljoen). Deze categorieën tellen op tot € 35,2 miljoen.

2.1.1 Uitdeling van de loon- en prijsbijstelling

Loonbijstelling

De mutatie op de post loonbijstelling wordt veroorzaakt door de loonbijstelling tranche 2008. De verdeling van de loonbijstelling over de verschillende beleidsartikelen is in de onderstaande tabel weergegeven.

Tabel 2: Loonbijstelling (bedragen x € 1 000)

 2008
Primair onderwijs 271 663
Voortgezet onderwijs 181 833
Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie 74 414
Hoger beroepsonderwijs 52 063
Wetenschappelijk onderwijs 83 464
Internationaal beleid 321
Onderwijspersoneel 5 152
Studiefinanciering 1 377
Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten 324
Lesgelden 113
Cultuur 17 288
Media 900
Onderzoek en wetenschappen 23 098
Kinderopvang 50 055
Emancipatie 151
Ministerie algemeen 2 028
Inspecties 1 215
Adviesraden170
Totaal765 629

Prijsbijstelling

De mutatie op de post prijsbijstelling wordt veroorzaakt door de uitdeling van de prijsbijstelling van € 184,3 miljoen. Het betreft de uitdeling exclusief de indexering van de WSF/WTOS. De verdeling van de prijsbijstelling over de verschillende beleidsartikelen is in de onderstaande tabel weergegeven.

Tabel 3: Prijsbijstelling (bedragen x € 1 000)

 2008
Primair onderwijs 26 696
Voortgezet onderwijs 22 510
Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie 22 442
Technocentra 217
Hoger beroepsonderwijs 14 792
Wetenschappelijk onderwijs 26 609
Internationaal beleid207
Onderwijspersoneel 840
Studiefinanciering18 440
Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten198
Lesgelden 69
Cultuur 9 440
Media19 286
Onderzoek en wetenschappen 7 624
Kinderopvang12 846
Emancipatie 249
Ministerie algemeen 1 458
Inspecties 315
Adviesraden 65
Totaal184 303

2.2 De beleidsartikelen

Artikel 1. Primair Onderwijs

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen8 698 7388 740 380292 4139 032 793
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven8 699 9198 741 561292 4139 033 974
     
Programma-uitgaven8 693 8798 734 474292 6409 027 115
     
Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor primair onderwijs8 103 9798 110 600454 9898 565 589
• Personele bekostiging 6 986 302 6 992 110441 199 7 433 309
• Materiële bekostiging1 076 475 1 080 488 17 217 1 097 705
• Onderwijspersoneelsbeleid 7 240 6 947 – 1206 827
• Invoering onderwijsnummer 9 224 3 624500 4 124
• Versterken positie ouders 3 3463 396 0 3 396
• Overig 21 393 24 036– 3 808 20 228
     
Leerlingen volgen onderwijs van hoge kwaliteit33 96241 5878 12649 713
• Ontwikkeling taal- en rekenonderwijs 2 440 2 4407 600 10 040
• Leer- en hulpmiddelen 1 0001 000 0 1 000
• Innovatie in het primair onderwijs5 850 5 850 05 850  
• Vergroten kwaliteitszorg600 700 0 700
• Verbreding techniek in het basisonderwijs 8 600 7 625 340 7 965
• Cultuur en school 8 400 16 850 0 16 850
• Schoolbegeleiding 5 969 5 981 215 6 196
• Overig 1 103 1 141 – 29 1 112
     
Leerlingen kunnen zonder drempels het primair onderwijs volgen dat het beste past bij hun talenten en specifieke behoeften353 954350 01513 056363 071
• Passend onderwijs, WSNS en LGF 48 413 47 3372 990 50 327
• Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid 191 101 191 348 5 498196 846
• Voor- en vroegschoolse educatie 84 10080 991 2 793 83 784
• Eerste opvang aan leerplichtige asielzoekers 1 151 1 151 60 1 211
• Faciliteiten zieke leerlingen 6 227 6 227 3446 571
• Veiligheid op school 21 450 21 4501 184 22 634
• Overig 1 511 1 511 1871 698
     
Leerlingen krijgen een beter aanbod van aansluitende voorzieningen in en om de school17 17836 578– 28 7907 788
• Brede scholen 3 65030 050 – 28 849 1 201
• Dagarrangementen en combinatiefuncties 9 980 1 980 01 980
• Tussenschoolse opvang 3 215 4 215 59 4 274
• Buitenschoolse opvang 145 145 0 145
• Overig 188 188 0 188
     
Voorcalculatorische uitdelingen152 541152 541– 152 5410
     
Programmakosten-overig32 26543 153– 2 19940 954
• Uitvoeringsorganisatie IBG 13 340 21 483– 1 941 19 542
• Uitvoeringsorganisatie CFI18 925 21 670 – 258 21 412
     
Apparaatsuitgaven6 0407 086– 2276 859
Ontvangsten41 10672 922– 15 70057 222

Toelichting mutaties

Voor artikel 1 (Primair onderwijs) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 292,4 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Voor € 319,8 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 27,4 miljoen gedaald.

De ontvangsten zijn met € 15,7 miljoen gedaald, het betreft uitsluitend technische mutaties.

Toelichting uitgavenmutaties

Intertemporele compensatie (– € 8,7 miljoen)

Om de middelen die ingezet worden voor de taakstellingen op dit beleidsterrein op een juiste manier over de jaren te verdelen, is een verschuiving over de jaren nodig. Over de jaren heen is deze verschuiving van middelen budgettair neutraal. Verder wordt met deze mutatie € 6,2 miljoen niet FES -middelen voor de brede school doorgeschoven naar 2009 omdat het opstellen van de regeling huisvesting brede school is vertraagd. Deze mutatie doet zich voor op de doelstelling «leerlingen krijgen een beter aanbod van aansluitende voorzieningen in en om de school».

Bijdrage actieplan LeerKracht van Nederland (– € 3,0 miljoen).

Deze mutatie betreft de bijdrage vanuit beleidsartikel 1 (Primair Onderwijs) aan het actieplan LeerKracht van Nederland (zie artikel 9). Dekking daarvoor is gevonden binnen de loon- en prijsbijstelling 2008 en binnen de oploop van de middelen voor bestuur en management.

Deze mutatie doet zich voor op de doelstelling «Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor primair onderwijs».

Concierges Primair Onderwijs (– € 3,7 miljoen).

Tijdens de Algemene Politieke beschouwingen is m.i.v. 2009 een bedrag van € 10 miljoen beschikbaar gekomen voor de resterende aanvragen conciërges PO. Door versobering van diverse projectbudgetten en temporiseren van onderzoeken komt met deze mutatie ook voor 2008 een bedrag beschikbaar, zodat de honorering van de desbetreffende resterende aanvragen al dit schooljaar kan plaatsvinden.

Deze mutatie (naar artikel 9) doet zich voor op de doelstelling «Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor primair onderwijs».

Vrijval prijsbijstelling 2008 (– € 8,4 miljoen).

De materiële uitgaven van het primair onderwijs kennen een wettelijk verplichte prijscompensatie. De systematiek waarmee deze compensatie wordt bepaald, wijkt af van de berekeningswijze voor de algemene prijsbijstelling voor de uitgaven van het Rijk. Met deze mutatie wordt het niet benodigde bedrag weggeboekt.

Deze mutatie doet zich voor op de doelstelling «Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor primair onderwijs»

Brede scholen (– € 23,7 miljoen)

Het opstellen van de regeling Huisvesting Brede School is vertraagd door besluitvorming over de uitvoering en zal daarom pas in 2009 tot uitbetalingen leiden. Naast de eerder vermelde intertemporele compensatie (zie voorgaande paragraaf) is een desaldering van de FES-middelen nodig (zie ook de toelichting op de ontvangstenmutaties). Deze mutatie doet zich voor op de doelstelling «leerlingen krijgen een beter aanbod van aansluitende voorzieningen in en om de school».

Toelichting ontvangsten mutaties

Het opgenomen bedrag van –/– € 15,7 miljoen betreft voor – € 23,7 miljoen een desaldering, waarmee de FES-middelen ten behoeve van de huisvesting brede school van 2008 naar 2009 worden verplaatst, en een desaldering van € 8 miljoen waarmee een ontvangst vanuit de reserves van het Participatiefonds wordt ingezet ten behoeve van de dekking van het actieplan LeerKracht van Nederland.

Artikel 3. Voortgezet onderwijs

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen5 989 3296 269 690187 3806 457 070
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven6 022 2066 302 567185 7526 488 319
     
Programma-uitgaven6 017 3756 297 344185 5256 482 869
     
Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor voortgezet onderwijs5 942 8826 225 354187 4666 412 820
• Personele en materiële bekostiging 5 746 453 5 817 001 192 0306 009 031
• Efficiency in het onderwijs (FES) 6 2509 053 – 8 283 770
• Onderwijsverzorging en projecten 68 938 67 777 2 983 70 760
• Gratis schoolboeken 90 000 297 061 0297 061
• Belangenbeht.dienstverl. ICT (po, vo, be)31 241 34 462 736 35 198
     
Leerlingen volgen voortgezet onderwijs van hoge kwaliteit23 29821 2985 20126 499
• Kwaliteitsprojecten via VO-Raad6 939 6 939 0 6 939
• Kwaliteitsbeleid vo16 359 14 359 5 201 19 560
     
Leerlingen kunnen zonder drempels het voortgezet onderwijs volgen dat het beste past bij hun talenten en specifieke behoeften17 24021 063– 9 96511 098
• Uitbreiding zorgstructuur naar havo/vwo 990 990 35 1 025
• Deltaplan bèta en techniek 10 000 10 073 0 10 073
• Doeltreffendheid hoogbegaafde leerlingen (FES) 6 25010 000 – 10 000 0
     
Leerlingen ervaren een goede aansluiting tussen onderwijsfases in hun doorlopende leerlijn2 2033 96403 964
• Onderbouw1 366 1 800 0 1 800
• Bovenbouw: tweede fase havo/vwo + doorontw. vmbo 837 2 164 0 2 164
• Doorontwikkeling vmbo t.b.v. betere voorber. Vervolgonderwijs 0 0 0
     
Leerlingen krijgen een beter leeraanbod gericht op sociale en maatschappelijke vaardigheden8 4854 79804 798
• Maatschappelijke stage 4 985 4 798 0 4 798
• Brede school 3 500 0 0 0
     
Programmakosten-overig23 26720 8672 82323 690
• Uitvoeringsorganisatie IBG 14 64212 242 2 288 14 530
• Uitvoeringsorganisatie CFI8 625 8 625 535 9 160
     
Apparaatsuitgaven4 8315 2232275 450
Ontvangsten73 74085 878– 21 08364 795

Toelichting mutaties

Voor artikel 3 (Voortgezet onderwijs) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 185,8 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 214,2 miljoen betreft het technische mutaties, als gevolg van de uitdeling van de loon- en prijsbijstelling 2008 en de start van de toekenning aan de scholen voor de middelen in het kader van «Leerkracht Nederland». Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 28,5 miljoen gedaald.

De ontvangsten zijn met € 21,1 miljoen gedaald, als gevolg van technische mutaties.

Toelichting per operationele doelstelling

Leerlingen volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor voortgezet onderwijs

• Diverse intertemporele kasschuiven van 2008 naar latere jaren, in totaal voor een bedrag van € 23,6 miljoen is nodig om het begrotingsbeeld over de jaren heen sluitend te krijgen.

• Overheveling naar artikel 9 Arbeidsmarkt en personeelsbeleid ten behoeve van het maatregelenpakket in het kader van «Leerkracht Nederland» voor een bedrag ad -/- € 2,6 miljoen.

Artikel 4. Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen3 173 9293 222 929333 1553 556 084
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven3 189 5363 265 16573 7183 338 883
     
Programma-uitgaven3 186 0313 261 63573 4373 335 072
     
Deelnemers volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie2 594 9372 604 12483 5652 687 689
• Bekostiging roc’s 2 459 817 2 469 419 89 1512 558 570
• Bedrag per mbo-deelnemer/huisvesting (coalitieakkoord) 8 000 7 585  7 585
• Korting 2e teldatum (coalitieakkoord) 0 0 0 0
• Bekostiging KBB’s 111 990 111 990 – 3 194108 796
• Overig 15 130 15 130 – 2 39212 738
     
Deelnemers volgen onderwijs van hoge kwaliteit in innovatieve instellingen en via hoogwaardige stageplekken van beroepsonderwijs en volwasseneneducatie110 959174 71016 760191 470
• Innovatiearrangement 20 00020 000 0 20 000
• Innovatiebox regulier37 793 37 793 6 702 44 495
• Innovatiebox FES  71 750 1 379 73 129
• Regeling stagebox35 000 35 000 0 35 000
• Competentiegericht beroepsonderwijs 4 966 4 966 34 5 000
• Taal en rekenen 0 0 9 237 9 237
• Kwaliteit examens mbo 11 499 0  0
• Overig 1 701 5 201– 592 4 609
     
Deelnemers kunnen zonder drempels beroepsonderwijs en volwasseneneducatie volgen dat het best past bij hun talenten en specifieke behoeften290 783328 435– 8 994319 441
• Aanvalsplan Laaggeletterdheid4 000 4 000 0 4 000
• Leerlinggebonden financiering (LGF) 6 162 17 798 785 18 583
• Educatie 189 609 189 609 6 133 195 742
• Leven Lang Leren en EVC 4 500 30 516 – 13 38117 135
• Versterken zorgstructuur mbo (IBO bve) 76 49476 494  76 494
• Overig 10 018 10 018– 2 531 7 487
     
Er vallen minder leerlingen gedurende hun schoolloopbaan voortijdig uit het onderwijs176 185141 199– 19 718121 481
• RMC’s17 440 17 440 5 17 445
• GSB 21 78021 780 0 21 780
• Kwalificatieplicht 18 jaar112 000 64 200  64 200
• Convenanten met RMC-regio’s 13 597 13 597 – 5 842 7 755
• ESF- Sluiting Loket 0 13 879 – 13 879 0
• Vsv middelen uit onderwijsenvelop 10 100 9 035 9 035
• Overig 1 268 1 268 – 21 266
     
Programmakosten-overig13 16713 1671 82414 991
• Uitvoeringsorganisatie IBG6 020 6 020 1 612 7 632
• Uitvoeringsorganisatie CFI 7 147 7 147 2127 359
     
Apparaatsuitgaven3 5053 5302813 811
Ontvangsten3 00090 998– 13 96977 029

Toelichting mutaties

Voor artikel 4 (Beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 73,7 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 93,6 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 19,9 miljoen gedaald.

De ontvangsten zijn met € 14,0 miljoen gedaald. Dit wordt veroorzaakt door technische mutaties.

Toelichting per operationele doelstelling

Deelnemers volgen onderwijs op voldoende toegeruste scholen voor beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

De verhoging van € 83,6 miljoen van deze operationele doelstelling betreft voornamelijk de bijstelling uit de aanvullende post voor loon- en prijsbijstelling. Daarnaast is het budget verhoogd voor Convenant Leerkracht van Nederland (€ 9,9 miljoen).

Deelnemers volgen onderwijs van hoge kwaliteit in innovatieve instellingen en via hoogwaardige stageplekken van beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

De verhoging van deze operationele doelstelling van € 16,8 miljoen betreft voornamelijk beleidsmatige mutaties. De voornaamste beleidsmatige bijstellingen is het budget voor Taal en Rekenen (€ 9,2 miljoen). De extra middelen voor taal en rekenen in het mbo zullen langs twee lijnen worden ingezet. Ten eerste wordt een flink deel van de middelen ter beschikking gesteld aan de instellingen om een fikse intensivering van taal en rekenonderwijs in het mbo mogelijk te maken. Deze middelen zijn nodig met het oog op het verplichte gebruik van normen voor taal en rekenen (Commissie Meijerink) per 1–8-2010, de komende invoering van centrale examens taal en rekenen in het mbo en het gebruiken van diagnostische toetsen vanaf 2009. Ten tweede wordt een deel van de extra middelen gebruikt om centrale examens taal en rekenen in het mbo mogelijk te maken (ontwikkeling, afname, organisatie), de ontwikkeling van diagnostische instrumenten en een ondersteuningsaanbod voor instellingen te faciliteren (steunpunt taal en rekenen mbo). Het bedrag van € 9,2 miljoen is onder andere gevonden door een deel van de prijsbijstelling niet uit te keren (€ 3,5 miljoen) en herschikkingen van middelen binnen het BVE-artikel.

Daarnaast is er een toename van de innovatiebox met € 6,7 miljoen.

Deelnemers kunnen zonder drempels beroepsonderwijs en volwasseneneducatie volgen dat het best past bij hun talenten en specifieke behoeften

De verlaging van deze operationele doelstelling met € 8,9 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door de intertemporele compensatie voor leren en werken (€ 13,3 miljoen).

De projectdirectie Leren & werken richt zich tot 2011 op het realiseren van EVC en duale trajecten. Dit gebeurt door regionale samenwerking te stimuleren. De Fes middelen (beroepsonderwijs in bedrijf) worden gedurende deze periode gebruikt om deze doelen te realiseren, daarom deze middelen ook gespreid over deze periode ingezet om een maximaal resultaat te bereiken.

Er vallen minder leerlingen gedurende hun schoolloopbaan voortijdig uit het onderwijs

De einddeclaraties in het kader van ESF ( ESF sluiting loket) voor versterking BBL en bestrijding VSV.

zullen niet meer in 2008 binnen komen. Naar verwachting zal behandeling van de einddeclaratie en betaling in 2009 plaatsvinden. Het betreft een daling van € 13,9 miljoen.

Artikel 5. Technocentra

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen9 2179 429– 4299 000
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven9 2179 429– 4299 000
     
Programma-uitgaven9 2179 429– 4299 000
• Basissubsidie 7 0007 000  7 000
• Speerpuntsubsidie 1 7001 700  1 700
• Overig 517 729– 429 300
Ontvangsten9 1369 348– 3489 000

Toelichting mutaties

Voor artikel 5 (Technocentra) is sprake van een daling van de uitgaven met € 0, 4 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 0,4 miljoen betreft het technische mutaties.

De ontvangsten zijn met € 0,3 miljoen gedaald. Het betreft hier technische mutaties.

Artikel 6. Hoger beroepsonderwijs

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 6 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen2 115 6252 126 400175 8552 302 255
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven2 085 9812 083 30372 5792 155 882
     
Programma-uitgaven2 081 1862 078 39672 4712 150 867
     
Studenten volgen onderwijs, en (wetenschappelijk) personeel doet onderzoek, in voldoende toegeruste instellingen voor hoger onderwijs1 917 7231 921 61772 6861 994 303
• Reguliere bekostiging (lumpsum) 1 1 912 723 1 916 722 72 537 1 989 259
• Nieuwe hbo-masteropleidingen 5 000 4 895 1495 044
     
Binnen- en buitenlandse studenten volgen hoger onderwijs, en (wetenschappelijk) personeel doet onderzoek, van hoge en excellente kwaliteit9 6386 6382026 840
• Kwaliteitsverbetering docenten9 638 6 638 202 6 840
     
Studenten volgen zonder drempels het hoger onderwijs dat het best past bij hun talenten en specifieke behoeften, en worden gestimuleerd om hun opleiding succesvol af te ronden20 66714 65932114 980
• Minder uitval en kwaliteitsimpuls 6 667 6 527199 6 726
• Verhogen studierendement niet- westerse allochtone studenten 2 6 500 5 500 122 5 622
• Studiekeuze informatie voor het hoger onderwijs 2 4002 400  2 400
• Erkenning van verworven competenties5 000 132  132
• Emancipatie 100 100 100
     
De samenleving (bedrijven en maatschappelijke organisaties) benut optimaal de kennis van het hoger onderwijs en onderzoek en vice versa119 385120 58542120 627
• Praktijkgericht onderzoek (lectoren en kenniskringen) 50 585 50 585 1 542 52 127
• Praktijkgericht onderzoek (Raak) 11 300 11 300 11 300
• Deltaplan bèta/techniek 3 51 50051 500 – 1 500 50 000
• FES: Investeringsagenda bèta en techniek hoger onderwijs 6 000 7 200  7 200
     
Programmakosten-overig 413 77314 897– 78014 117
• Uitvoeringsorganisatie IBG9 061 9 615 – 920 8 695
• Uitvoeringsorganisatie CFI 4 712 5 282 1405 422
Apparaatsuitgaven Hoger Onderwijs4 7954 9071085 015
Ontvangsten6 0177 217 7 217

1 In de middelen voor reguliere bekostiging zijn ook enkele posten voor overige uitgaven verwerkt.

2 Deze middelen hebben deels betrekking op de middelen uit de enveloppe van het Coalitieakkoord voor allochtonenbeleid voor ho-instellingen in de Randstad.

3 De middelen voor het Deltaplan bèta/techniek hebben niet alleen betrekking op het hbo maar zijn onderwijsbreed.

4 De middelen hebben betrekking op de sector hoger onderwijs.

Toelichting mutaties

Voor het hoger beroepsonderwijs is sprake van een stijging van de uitgaven met € 72,6 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 74,8 miljoen betreft het technische mutaties. Hiervan heeft € 66,9 miljoen betrekking op bijstellingen uit de aanvullende post (zie de toelichting in het algemene deel van deze suppletoire begroting).

Als gevolg van beleidsmatige mutaties is de begroting met € 2,2 miljoen verlaagd.

De ontvangsten zijn ongewijzigd.

Artikel 7. Wetenschappelijk onderwijs

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 7 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen3 522 0013 649 974233 4693 883 443
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven3 482 6113 571 443118 8893 690 332
     
Programma-uitgaven3 482 6113 571 443118 8893 690 332
     
Studenten volgen onderwijs, en (wetenschappelijk) personeel doet onderzoek, in voldoende toegeruste instellingen voor hoger onderwijs3 424 0493 518 610121 6703 640 280
• Reguliere bekostiging (lumpsum) 3 409 049 3 510 610 121 203 3 631 813
• Alfa/Gamma-onderzoek 15 000 8 000 467 8 467
     
Binnen- en buitenlandse studenten volgen hoger onderwijs, en (wetenschappelijk) personeel doet onderzoek, van hoge en excellente kwaliteit42 30838 608– 2 88435 724
• Kwaliteitsverbetering docenten 5 000 5 000 5 000
• Excellentie in onderwijs: FES 10 00010 000  10 000
• Excellentie in onderwijs: binnen- en buitenlands talent 1 14 025 12 325 – 1 21311 112
• Graduate schools 2 000 0  0
• Nederlandse Instituten in het Buitenland (NIB’s), Netherlands Education Support Offices (NESO’s), Beeldmerk 7 913 7 913– 1 671 6 242
• Noodfonds voor internationale hulpacties 1 000 1 000  1 000
• Internationale samenwerking en beurzenprogramma’s 2 370 2 370 2 370
     
Studenten volgen zonder drempels het hoger onderwijs dat het best past bij hun talenten en specifieke behoeften, en worden gestimuleerd om hun opleiding succesvol af te ronden6 1884 1591034 262
• Minder uitval en kwaliteitsimpuls 3 333 1 304 103 1 407
• Verhoging deelname studenten met een handicap 2 8552 855  2 855
     
De samenleving (bedrijven en maatschappelijke organisaties) benut optimaal de kennis van het hoger onderwijs en vice versa10 06610 066010 066
• 3 TU’s samenwerking FES 10 066 10 066 10 066
Ontvangsten21 46620 08226420 346

Toelichting mutaties

Voor wetenschappelijk onderwijs is sprake van een stijging van de uitgaven met € 118,9 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 106,3 miljoen betreft het technische mutaties. Hiervan heeft € 111,9 miljoen betrekking op bijstellingen uit de aanvullende post (zie ook de toelichting in het algemene deel van deze suppletoire begroting).

Als gevolg van beleidsmatige mutaties is de begroting met € 12,6 miljoen gestegen.

De ontvangsten zijn met € 0,3 miljoen gestegen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Toelichting operationele doelstelling

Studenten volgen onderwijs, en (wetenschappelijk) personeel doet onderzoek, in voldoende toegeruste instellingen voor hoger onderwijs

De verhoging van € 121,7 miljoen op het onderdeel Reguliere bekostiging (lumpsum) is met name het gevolg van het volgende:

• bijstellingen uit de aanvullende post (loon- en prijsbijstellingstranche 2008) ad € 110,1 miljoen;

• een besluit tot een bijdrage van € 25,0 miljoen aan de kosten van nieuwbouw van de faculteit bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft in verband met de brand (hiervan is € 5,0 miljoen gedekt binnen meerdere onderdelen van de begroting van artikel 7);

• herschikkingen als gevolg van een herprioritering tussen de artikelen 4, 6, 7 en 16 ad – € 5,1 miljoen en

• – € 3,3 miljoen als saldo van een aantal in- en externe overboekingen en overige mutaties.

Artikel 8. Internationaal Beleid

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 8 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen17 99014 77856015 338
Waarvan garantieverplichtingen    
Totale uitgaven19 00418 61456019 174
     
Programma-uitgaven16 24216 14253216 674
     
Stimuleren van internationalisering, grensoverschrijdende mobiliteit en institutionele samenwerking teneinde de internationale competenties van lerenden, docenten, kunstenaars en wetenschappers te vergroten10 57410 50443210 936
• Mobiliteitsprogramma’s 7 143 7 450186 7 636
• Bilaterale samenwerking met andere landen3 431 3 054 246 3 300
     
In internationaal verband waarbogen van de OCW-belangen en benutten van internationale kennis voor de kwaliteit van nationaal beleid5 6885 6381005 738
• OCW-vertegenwoordiging in het buitenland 1 777 1 677 50 1 727
• Participeren in multilaterale organisaties 3 2823 282  3 282
• Stimuleren van internationale uitwisseling van kennis en cultuur, beleidsonderzoek en benchmarking609 679 50 729
     
Apparaatsuitgaven2 7622 472282 500
Ontvangsten9999 99

Toelichting mutaties

Voor artikel 8 (Internationaal beleid) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 0,6 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Het betreft technische mutaties.

Artikel 9. Arbeidsmarkt- en personeelsbeleid

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 9 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen177 707204 657– 86 943117 714
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven177 707204 657– 86 943117 714
     
Programma-uitgaven174 720202 423– 87 016115 407
     
Zorgen voor de beschikbaarheid van voldoende personeel95 897162 670– 79 15283 518
• Arbeidmarkt 17 055 9 369 09 369
• Arbeidvoorwaarden 10 548 13 379– 6 000 7 379
• Sociale zekerheid 10 40010 400 553 10 953
Enveloppe lerarenbeleid/actieplan57 894 129 522 – 73 705 55 817
     
Versterken van de positie van leraren en zorgen voor personeel van voldoende kwaliteit44 83331 703– 2 00629 697
• Opleiding en scholing36 836 30 303 – 2 056 28 247
• Versterking beroepsgroep 7 997 1 400 50 1 450
     
Programmakosten-overig33 9908 050– 5 8582 192
• ZVOO 31 910 5 920– 5 920 0
• Uitvoeringsorganisatie CFI 2 0802 130 62 2 192
     
Apparaatsuitgaven2 9872 234732 307
Ontvangsten  625625

Toelichting mutaties

Voor het arbeidsmarkt- en personeelsbeleid is sprake van een daling van het uitgavenbudget met € 87 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 88 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is € 1 miljoen aan de begroting toegevoegd.

Op de ontvangsten is nu een bedrag van € 0,6 miljoen opgenomen, het betreft een autonome mutatie.

Zorgen voor de beschikbaarheid van voldoende personeel Enveloppe lerarenbeleid/Actieplan LeerKracht van Nederland

• Een bedrag van € 77,6 miljoen is overgeboekt naar de onderwijssectoren po, vo, bve en hbo voor de eenmalige uitkering 2008 uit het actieplan LeerKracht van Nederland.

• De bestaande subsidieregeling voor conciërges wordt verruimd. De aanvragen van ca. 800 basisscholen die in eerste instantie waren afgewezen, worden alsnog gehonoreerd. Hiertoe is € 3,7 miljoen aan de begroting van artikel 9 toegevoegd. Dekking vindt plaats vanuit artikel 1.

• Om de uitgaven voor de regeling afstemming onderwijsarbeidsmarkt in risicoregio’s voortgezet onderwijs meerjarig te laten aansluiten met de begrote bedragen is een kasschuif van 2008 naar 2009 van € 2 miljoen gepleegd.

Arbeidsvoorwaarden

Ten behoeve van de arbeidsvoorwaardelijke middelen voorgezet onderwijs is een bedrag van € 6 miljoen naar artikel 3 overgeboekt.

Versterken van de positie van leraren en zorgen voor personeel van voldoende kwaliteit

Opleiding en scholing

De raming is met € 1,1 miljoen neerwaarts bijgesteld doordat projectsubsidies en overige uitgaven achterblijven bij de daarvoor geraamde bedragen.

Artikel 11. Studiefinanciering

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 11 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen3 651 5793 831 792156 6203 988 412
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven3 651 5793 831 792156 6203 988 412
     
Programma-uitgaven3 650 4843 830 654156 5823 987 236
     
Waarborgen van de algemene financiële toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten1 661 7971 694 357307 5642 001 921
• Basisbeurs 992 453 1 024 156 – 9 6781 014 478
• Reisvoorziening 669 344 670 201317 242 987 443
     
Waarborgen toegankelijkheid van het onderwijs voor studerenden met minder draagkrachtige ouders681 936683 873– 39 400644 473
• Aanvullende beurs 681 936 683 873 – 39 400644 473
     
Waarborgen flexibiliteit in de wijze van financiering door de studerende1 035 8001 242 300– 60 0001 182 300
• Bijverdiengrens 00 0 0
• Leenfaciliteit 1 035 8001 242 300 – 60 000 1 182 300
     
Studenten in staat stellen meer tijd in de eigen studie te investeren120 00040 000040 000
• Collegegeldkrediet 120 000 40 000 0 40 000
     
Stimuleren van internationale studentenmobiliteit34 00034 000– 34 0000
     
Overige uitgaven Studiefinanciering45 47064 311– 19 63644 675
     
Programmakosten-overig71 48171 8132 05473 867
• Uitvoeringsorganisatie IBG 71 481 71 8132 054 73 867
Totaal programma-uitgaven3 650 4843 830 654156 5823 987 236
– Waarvan relevant 1 655 684 1 706 354 256 5821 962 936
– Waarvan niet-relevant 1 994 8002 124 300 – 100 000 2 024 300
Apparaatsuitgaven1 0951 138381 176
Totaal ontvangsten408 100421 00020 000441 000
• Flexibiliteit financiering studerende 364 970 366 400 20 000 386 400
• Overige ontvangsten 43 130 54 600 054 600
Totaal ontvangsten408 100421 00020 000441 000
– Waarvan relevant 203 600213 400 10 000 223 400
– Waarvan niet-relevant204 500 207 600 10 000 217 600

Toelichting mutaties

Voor artikel 11 (Studiefinanciering) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 156,6 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 237,0 miljoen gestegen. Voor € 80,4 miljoen betreft het een daling als gevolg van technische mutaties.

De ontvangsten zijn met € 20,0 miljoen gestegen. Voor € 10,0 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome mutaties zijn de ontvangsten met € 10,0 miljoen gestegen.

Toelichting per operationele doelstelling

Uitgaven

Waarborgen van de algemene financiële toegankelijkheid van het onderwijs voor studenten

De raming van de uitgaven basisbeurs is met € 9,7 miljoen verlaagd. Deze mutatie heeft vrijwel geheel betrekking op de basisbeurs voor deelnemers in de beroepsopleidende leerweg. Er zijn minder deelnemers bol dan geraamd, hetgeen mede het gevolg is van controleresultaten van de IB-Groep.

De opwaartse bijstelling van de uitgaven reisvoorziening betreft enerzijds de uitgaven van € 300 miljoen voor de OV-kaart. In het kader van optimalisering van kasritmes van de Staat wordt een gedeelte van de verplichtingen aan de vervoersbedrijven voor de OV-kaart 2009 al in 2008 voldaan.

Anderzijds betreft het de prijsbijstelling voor de indexatie van de contractprijs met de vervoersbedrijven.

Waarborgen toegankelijkheid van het onderwijs voor studerenden met minder draagkrachtige ouders

De raming van de uitgaven aanvullende beurs is op grond van de realisaties over 2008 met € 39,4 miljoen verlaagd. Zowel in de beroepsopleidende leerweg (€ 30,0 miljoen) als in het hoger onderwijs (€ 9,0 miljoen) hoeven minder studerenden gebruik te maken van de aanvullende beurs. De lagere aantallen in de beroepsopleidende leerweg zijn daarnaast het gevolg van controleresultaten van de IB-Groep.

Waarborgen flexibiliteit in de wijze van financiering door de studerende

De uitgaven leenvoorziening zijn ten opzichte van de raming met € 60 miljoen verlaagd (technische mutatie). De stijging van de uitgaven rentedragende lening is ten opzichte van 2007 lager dan verwacht.

Stimuleren van internationale studentenmobiliteit

In de begroting 2008 was een afzonderlijke raming opgenomen voor deze operationele doelstelling. In de realisatie 2008 zijn deze uitgaven niet afzonderlijk geboekt, maar onderdeel van de totale uitgaven bij de instrumenten van de overige operationele doelstellingen (basisbeurs, reisvoorziening, aanvullende beurs en de leenvoorziening).

Overige uitgaven studiefinanciering

Deze bijstelling houdt voornamelijk verband met controleresultaten van de IB-Groep.

Ontvangsten

Flexibiliteit financiering studerende

De ontvangsten zijn met € 20 miljoen verhoogd in verband met hogere opbrengsten aan aflossingen op langlopende leningen.

Artikel 12. Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 12 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen306 359286 441446286 887
Waarvan garantieverplichtingen    
Totale uitgaven306 359286 441446286 887
     
Programma-uitgaven306 359286 441446286 887
     
Financiële toegankelijkheid onderwijs voor leerlingen vo en deelnemers bol276 400258 8000258 800
• TS 17- 210 300 193 600 0193 600
• VO 18+ 64 800 64 200 0 64 200
waarvan niet-relevante uitgaven 700 700 0 700
• TS 18+ vavo 1 300 1 000 0 1 000
     
Financiële toegankelijkheid onderwijs voor studenten aan de lerarenopleiding12 70010 400010 400
• TS 18+ tlo 12 700 10 400 0 10 400
     
Beheersen schoolkosten in het vo en de bol0000
     
Programma-uitgaven overig17 25917 24144617 687
• Uitvoeringsorganisatie IBG 17 259 17 241446 17 687
Totaal ontvangsten9 50011 600011 600
• TS 17- 3 100 4 400 04 400
• VO 18+ 6 000 6 600 0 6 600
• TS 18+ 400 600 0 600

Toelichting mutaties

Voor artikel 12 (Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 446 000 ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Voor € 446 000 betreft het technische mutaties.

Artikel 13. Lesgeld

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen6 0166 090966 186
Waarvan garantieverplichtingen    
Totale uitgaven6 0166 090966 186
• Uitvoeringsorganisatie IBG6 016 6 090 96 6 186
Ontvangsten lesgeld185 300190 6000190 600

Toelichting mutaties

Voor artikel 13 (Lesgeld) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 96 000 ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Voor € 96 000 betreft het technische mutaties.

Artikel 14. Cultuur

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 14 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen671 788740 2822 016 5632 756 845
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven872 729941 2237 860949 083
     
Programma uitgaven817 783885 4529 174894 626
     
Bevorderen van de deelname van de burgers aan kunsten528 134522 62617 991540 617
• Cultuurnota 2005–2008 435 137 435 579 16 360451 939
– Cultuurproducerende instellingen 298 017298 018 8 167 306 185
– Cultuur ondersteunende instellingen 54 279 54 721 2 835 57 556
– Fondsen 82 840 82 840 5 358 88 198
• Film 20 000 20 000 0 20 000
• Verbreden inzet Cultuur 72 721 64 771 1 63166 402
• Internationaal Cultuurbeleid (HGIS) 2762 276 0 2 276
     
Behoud en Beheer Cultureel Erfgoed201 864279 322– 12 458266 864
• Subsidies Monumentenzorg 69 447 122 582 239122 821
• Archieven 22 565 23 065 68723 752
• Beelden voor de toekomst 23 810 36 160– 10 582 25 578
• Huisvesting 70 78970 789 488 71 277
• Musea (niet cultuurnota)2 614 5 914 0 5 914
• Behoud ven Beheer (overig) 2 389 2 639 1 118 3 757
• Verdrag van Malta en subsidies Archeologie 10 250 18 173– 4 408 13 765
     
Bibliotheken35 34036 233– 13736 096
• Subsidies 668668 20 688
• Monitoring en evaluatie 0 00 0
• Provinciale vernieuwingsplannen 21 22721 727 – 461 21 266
• RVP blinden en slechtzienden 13 445 13 838 304 14 142
     
Programmakosten Overig (w.o. Enveloppe, taakstelling en loon- en prijsbijstelling)34 69029 6132 88032 493
     
Nationaal Archief17 75517 65889818 556
     
Apparaatsuitgaven54 94655 771– 1 31454 457
• bestuurdepatement 10 656 12 258 847 13 105
• uitvoeringsdiensten 44 290 43 513– 2 161 41 352
Ontvangsten24 30443 756– 13 01130 745

Toelichting mutaties

Voor artikel 14 (Cultuur) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 7,9 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 14,4 miljoen betreft het technische mutaties als gevolg van loon- en prijsbijstelling. Als gevolg van beleidsmatige mutaties is de begroting met € 6,5 miljoen gedaald waaronder een daling als gevolg van vertraging nieuwbouw RACM van € 5 miljoen.

De verplichtingenraming is verhoogd met een bedrag van € 2,0 miljard. Dit betreft vrijwel geheel het verhogen van de verplichtingruimte in 2008 voor de nieuwe cultuursubsidieperiode 2009–2012.

Toelichting op de operationele doelstelling

Behoud en Beheer Cultureel Erfgoed

Voor het project Beelden voor de Toekomst is vanuit het FES-fonds € 36,2 miljoen beschikbaar voor 2008; hiervan is € 12,4 miljoen afkomstig uit niet-bestede gelden in 2007. Omdat met de onderliggende projecten een halfjaar later is gestart, is er tot en met 2007 ook slechts de helft van dit budget betaald . De verwachting is dat de vertraging niet gedurende de looptijd van het project zal worden ingelopen, maar dat het project een half jaar langer doorloopt. Dit is dus tot medio 2014 i.p.v. eind 2013. Het tot en met 2008 niet betaalde bedrag zal nu worden doorgeschoven naar 2009.

Artikel 15. Media

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 15 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen853 393853 99147 222901 213
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven843 193843 79144 238888 029
     
Programma uitgaven843 193843 79144 238888 029
     
Bevorderen dat alle burgers toegang hebben tot een kwalitatief hoogwaardig, onafhankelijk en pluriform media-aanbod838 740838 74044 538883 278
• Financiering publieke omroep 822 226 822 22644 208 866 434
• Stimuleringsfonds 16 51416 514 330 16 844
     
Programmakosten-overig4 4535 051– 3004 751
• Overige uitgaven (geen Mediawet) 4 4535 051 – 300 4 751
Ontvangsten232 234236 38724 400260 787

Toelichting mutaties

Voor artikel 15 (Media) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 44,2 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Dit betreft technische mutaties.

De ontvangsten zijn met € 24,4 miljoen gestegen. Dit betreft technische mutaties.

Toelichting operationele doelstelling

Financiering Publieke Omroep

Als gevolg van een gestegen raming van de reclameontvangsten met € 24 miljoen en de renteontvangsten op de omroepreserve met € 0,4 miljoen, zijn zowel de ontvangsten als de uitgaven t.b.v. de publieke omroep met € 24,4 miljoen gestegen. Verder wordt de stijging op de uitgaven Publieke Omroep voor € 19,8 miljoen verklaard door de loon- en prijsbijstelling over 2008.

Artikel 16. Onderzoek en Wetenschapsbeleid

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 16 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen951 727893 01381 386974 399
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven1 044 108985 70641 1591 026 865
     
Programma uitgaven1 040 676982 53540 8921 023 427
     
Zorgen voor een voldoende toerusting van het onderzoeksstelsel743 595746 04739 325785 372
• NWO 302 701 302 841 12 769315 610
• KNAW 87 769 87 810 3 93791 747
• Koninklijke Bibliotheek (KB) 42 91242 924 2 391 45 315
• Stichting Anno 0 00 0
• KNAW bibliotheek 2 365 2 367 772 444
• LF TUD bibliotheek 7 146 7 146 2297 375
• IISG 273 273 6 279
• SURF2 270 2 270 5 000 7 270
• CPG 476476 17 493
• TNO 191 693 192 5003 680 196 180
• BPRC/Stichting AAP 9 1839 183 362 9 545
• Nationaal Herbarium 1 1471 147 37 1 184
• NLR 865 865 28893
• Waterloopkundig Laboratorium 1 340 1 34042 1 382
• Grondmechanica Delft 800 800 26826
• MARIN 903 903 29 932
• STT192 192 35 227
• EMBC 724 724 0724
• EMBL 3 248 3 248 502 3 750
• ESA 32 101 32 101 825 32 926
• CERN30 535 30 535 – 142 30 393
• ESO 5 9155 915 385 6 300
• EG-Liaison 230 29035 325
• NTU/INL 2 039 2 964 0 2 964
• EIB 1 215 1 215 39 1 254
• Montesquieu Instituut 1 000 1 000 32 1 032
• NCB 0 0 5 000 5 000
• Nationale coördinatie 8 817 8 206 1 516 9 722
• Bilaterale samenwerking 5 538 5 538 2 1007 638
• Veligheid 0 1 129 231 1 360
• Nader te verdelen 198 145 137 282
     
Het bevorderen van wetenschappelijke activiteiten die bijdragen aan de ontwikkeling van specifieke kennis en/of aan het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken118 197131 6041 559133 163
• FES – BSIK44 741 62 154 0 62 154
• FES – cleanrooms nanotechnologie 0 0 0 0
• FES – TNO automotive0 0 0 0
• FES- ITER 0 0 0 0
• FES-GATE 2 000 2 000 0 2 000
• FES- grootschalige researchfaciliteiten 22 822 22 822 022 822
• FES- Parelsnoer 7 750 7 750 07 750
• Genomics 17 000 15 000 0 15 000
• Smart-mix 4 865 4 865 0 4 865
• EET994 988 0 988
• NEMO 1 725 1 7251 559 3 284
• Talentenkracht 300 300 0300
• Kust- en zeeonderzoek 2 000 2 000 02 000
• ASTRON/LOFAR 2 000 2 000 0 2 000
• Grootschalige research infrastructuur 12 000 10 0000 10 000
Ruimte voor excellente onderzoekers en excellente wetenschap178 613104 6130104 613
• Vernieuwingsimpuls 163 613 88 613 0 88 613
• VI-vrouwencomponent 2 000 2 000 0 2 000
• Talent Mozaiek 2 000 2 000 0 2 000
• Talent Rubicon 4 000 4 000 0 4 000
• Aspasia 2 000 2 000 1 000 3 000
• Creatieve promovendi 4 000 4 000 0 4 000
• Vrouwelijke hoogleraren 1 000 1 000 – 1 0000
• Graduate schools 0 1 000 0 1 000
     
Programmakosten-overig2712718279
• Uitvoeringsorganisatie CFI 271 271 8 279
Apparaatsuitgaven3 4323 1712673 438
Ontvangsten167 475184 8020184 802

Toelichting mutaties

Voor artikel 16 (Onderzoek en wetenschapsbeleid) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 41 159 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 33 791 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 7 368 miljoen gestegen.

De ontvangsten zijn noch gestegen noch gedaald.

Toelichting operationele doelstelling

Zorgen voor een voldoende toerusting van het onderzoekstelsel

De stijging met € 7 368 betreft een herschikking van de OCW-middelen ten behoeve van ondermeer een subsidie aan Naturalis voor de totstandkoming van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit alsmede een subsidie aan de Stichting SURF voor grensverleggende ICT-innovaties.

Onderdeel van de stijging van de technische mutaties is een bedrag van € 30,4 miljoen in verband met Loon- en prijscompensatie.

Artikel 24. Kinderopvang

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 24 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen1 983 9562 461 324336 5392 797 863
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven1 983 9562 461 324336 5392 797 863
     
Programma uitgaven1 983 9562 460 888336 5392 797 427
     
Kinderopvang is van goede kwaliteit, passend bij de leeftijd, mogelijkheden en behoeften van kinderen50 39941 220– 14 44926 771
• Subsidies 11 399 10 220 151 10 371
• Kwaliteit en opleidingen 10 000 2 000 – 1001 900
• Taskforce wachtlijsten 29 000 29 000– 14 500 14 500
     
Kinderen kunnen gebruik maken van kinderopvang zonder financiële drempels voor de ouders1 932 8122 418 923351 2562 770 179
• Kinderopvangtoeslag 1 932 812 2 418 923351 256 2 770 179
     
Harmonisatie regelgeving kinderopvang en peuterspeelzalen om alle kinderen te bereiken die VVE nodig hebben0000
• Harmonisering kinderopvang, peuterspeelzalen en VVE 0000
     
Programmakosten-overig745745– 268477
     
Apparaatsuitgaven0436 436
Ontvangsten23 313684 31312 000696 313

Toelichting mutaties

Voor artikel 24 (Kinderopvang) is sprake van een stijging van de uitgaven met € 336,5 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 62,9 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van beleidsmatige mutaties is de begroting met € 273,6 miljoen gestegen.

De ontvangsten zijn met € 12,0 miljoen gestegen als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties.

Toelichting per operationele doelstelling

Kwaliteit en opleidingen

Deze mutatie van – € 0,1 miljoen, is het saldo van de volgende drie componenten:

• Een verhoging met € 8,0 miljoen ten laste van het budget voor «taskforce wachtlijsten». Deze correctie is noodzakelijk omdat in de eerste suppletoire wet per abuis de bijdragen aan het Gemeentefonds voor toezicht GGD en voor activiteiten uitbreiding BSO afgehaald zijn van het budget voor «kwaliteit en opleidingen» in plaats van het budget voor «taskforce wachtlijsten».

• Een verlaging van de voorgenomen subsidie aan het Kwaliteitsbureau Kinderopvang voor een kwaliteitsimpuls met € 3,1 miljoen. Dit bedrag zal pas in 2009 worden uitgegeven in verband met het feit dat de eerste aanvragen pas in het najaar zijn binnengekomen.

• Een verlaging met € 5,0 miljoen die wordt ingezet ter dekking van de Kinderopvangtoeslag.

Taskforce wachtlijsten

Deze mutatie van – € 14,5 miljoen is eveneens het saldo van drie componenten:

• Een verlaging met € 8,0 miljoen ten gunste van het budget voor «kwaliteit en opleidingen» (zie aldaar).

• Een verlaging van de voorgenomen subsidie aan het Netwerkbureau met € 1,5 miljoen. Dit bedrag zal pas in 2009 worden uitgegeven in verband met het feit dat het bureau pas in het najaar gestart is.

• Een verlaging met € 5,0 miljoen die wordt ingezet ter dekking van de Kinderopvangtoeslag.

Kinderopvangtoeslag

Deze mutatie van € 351,3 miljoen betreft de volgende onderdelen :

• loon- en prijsbijstelling ter grootte van € 62,3 miljoen;

• een verhoging van het budget kinderopvangtoeslag met € 289,0 miljoen, bestaande uit € 214,0 miljoen generale compensatie, € 53,0 miljoen inzet van een eenmalige autonome meevaller op het beleidsterrein van studiefinanciering, € 12,0 miljoen uitgavencorrectie in verband met meerontvangsten en € 10,0 miljoen inzet van enveloppemiddelen.

Ontvangsten

Deze mutatie betreft extra ontvangsten uit afrekeningen over voorgaande jaren.

Artikel 25. Emancipatie

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 25 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen14 74614 0447 21621 260
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven14 82014 118– 75913 359
     
Programma uitgaven Emancipatie12 98812 165– 96011 205
Het verankeren van het emancipatieperspectief in het beleid van departementen2 4882 511 2 511
Stimuleringsuitgaven:     
• Emancipatie algemeen1 988   0
• Onderzoek 500   0
     
Het versterken van het emancipatieperspectief in de samenleving8 0007 500– 9606 540
Subsidies:     
• Kennisinfrastructuur 3 500   0
• Emancipatieprojecten 4 500   0
     
Homo-emancipatie    
Het verankeren van het emancipatieperspectief in het beleid van departementen500500 500
Stimuleringsuitgaven:     
• Homo-emancipatie algemeen 500   0
     
Het versterken van het emancipatieperspectief in de samenleving2 0001 654 1 654
Subsidies:     
• Homo-emancipatie 2 000  0
     
Apparaatsuitgaven1 8321 9532012 154
Ontvangsten   0

Toelichting mutaties

Voor Emancipatie is sprake van een daling van de uitgaven met € 0,8 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Dit zijn technische mutaties.

2.3 De niet-beleidsartikelen

Artikel 17. Nominaal en onvoorzien

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen artikel 17 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen– 4 308937 051– 932 7430
Waarvan garantieverplichtingen     
Totale uitgaven– 4 308937 051– 932 7430
     
• Loonbijstelling 0 756 897– 756 897 0
• Prijsbijstelling 0 184 303– 184 303 0
• Nominaal en onvoorzien – 4 308– 4 149 8 457 0
• Asielzoekers 00 0 0
Ontvangsten 2 488 1 394 03 882

Toelichting mutaties

Voor artikel 17 (nominaal en onvoorzien) is sprake van een daling van de uitgaven en verplichtingen met € 932,7 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 941,2 miljoen betreft het een daling door technische mutaties. Als gevolg van beleidsmatige mutaties is de begroting met € 8,5 miljoen opgehoogd.

Loonbijstelling

De mutatie op de post loonbijstelling wordt veroorzaakt door de uitdeling van de loonbijstelling tranche 2008 van € 756,9 miljoen. De verdeling naar de verschillende beleidsartikelen is opgenomen in het algemene deel.

Prijsbijstelling

De mutatie op de post prijsbijstelling wordt veroorzaakt door de uitdeling van de prijsbijstelling van € 184,3 miljoen. De verdeling naar de verschillende beleidsartikelen is opgenomen in het algemene deel.

Nader te verdelen

De mutatie van € 8,5 miljoen op dit onderdeel wordt grotendeels verklaard door de uitdeling van de geparkeerde taakstelling naar aanleiding van het actieplan «LeerKracht van Nederland».

Artikel 18. Ministerie Algemeen

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 18 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen117 232137 0645 555142 619
Uitgaven117 232137 0645 555142 619
• Niet toe te rekenen uitgaven bestuursdepartement 111 323 117 712– 3 155 114 557
     
Apparaatskosten onverdeeld5 90919 3528 71028 062
Ontvangsten567604– 37567

Toelichting mutaties

Voor het artikel 18 Ministerie algemeen is sprake van een stijging van de uitgaven met € 5,5 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Voor € 8,2 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting per saldo met € 2,7 miljoen gedaald.

De belangrijkste mutatie is de inter-temporele compensatie voor de reservering van vervanging van meubilair en automatisering van € 5,5 miljoen. Dit bedrag is dit jaar niet meer nodig.

Artikel 19. Inspecties

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 19 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen47 43659 8831 69961 582
Uitgaven47 43659 8831 69961 582
• Erfgoedinspectie2 733 2 635 94 2 729
• Inspectie van het onderwijs 44 703 57 248 1 605 58 853
Ontvangsten0000

Toelichting mutaties

Voor de inspecties is sprake van een stijging van de uitgaven met € 1,7 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008.

Voor € 1,8 miljoen betreft het technische mutaties. Als gevolg van autonome en beleidsmatige mutaties is de begroting met € 0,1 miljoen gedaald.

Artikel 20. Adviesraden

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 20 (x € 1 000)

 Stand ontwerp begroting 2008 Stand 1e suppletoire begroting 2008Mutaties 2e suppletoire begroting 2008 Stand 2e suppletoire begroting 2008
Verplichtingen7 6007 695847 779
Uitgaven7 6007 695847 779
• Onderwijsraad 2 627 2 730 922 822
• Raad voor Cultuur 3 325 3 257 – 633 194
• Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid1 648 1 708 55 1 763
     
Ontvangsten0000

Toelichting mutaties

Voor de adviesraden is sprake van een stijging van de uitgaven met € 0,1 miljoen ten opzichte van de 1e suppletoire wet 2008. Dit betreft nagenoeg alleen technische mutaties.

Naar boven