31 474 VI
Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2008 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)

nr. 3
VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 24 juni 2008

De vaste commissie voor Justitie1, belast met het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie,

De Pater-van der Meer

De griffier van de commissie,

Nava

1

Hoe wordt het aanzienlijke verschil verklaard tussen de instroom van asielzoekers die in de begroting nog op 10 500 werd gesteld en op dit moment op 16 000 asielzoekers wordt geraamd?

Op basis van ervaringsgegevens uit 2007 zijn de instroomverwachtingen voor 2008 en 2009 naar boven bijgesteld.

2

Vanuit welke landen van herkomst is de verhoogde asielstroom met name afkomstig? Hoeveel eerste en tweede of vervolgaanvragen betreft het?

De verhoogde instroom wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename van eerste aanvragen uit Irak en Somalië.

Op de aanmeldcentra zijn er in de periode januari tot en met mei 2008 in totaal circa 5000 aanvragen ingediend, waarvan zo’n 85% een eerste aanvraag betrof.

3

Waarom wordt slechts voor het jaar 2008 en 2009 een hogere instroom asielzoekers verwacht?

Op basis van ervaringsgegevens uit 2007 zijn de instroomverwachtingen voor 2008 en 2009 naar boven bijgesteld. Gezien alle onzekerheden waarmee dit beleidsterrein is omgeven, is vooralsnog afgezien van een aanpassing van de raming voor de jaren na 2009.

4

Hoe wordt verklaard dat de stroom asielzoekers voor 2008 en 2009 nu op 16 000 asielzoekers wordt gesteld, terwijl de te verwachten kosten voor IND, COA en DT&V voor 2009 hoger zijn dan voor 2008?

De IND kosten die gepaard gaan met het afhandelen van asielprocedures zijn niet alleen afhankelijk van het asielaanbod. De hogere kosten in 2009 worden met name verklaard door een stijging van het aantal af te handelen procedures verblijfsvergunning asiel (VVA) (on)bepaald ten opzichte van 2008.

Voor het COA geldt ook dat de kosten voor een beperkt deel zijn gebaseerd op instroom. Het grootste deel is gebaseerd op de bezetting die naast instroom in hoge mate wordt bepaald door de uitstroom van statushouders en uitgeprocedeerde asielzoekers en de doorwerking van in- en uitstroom van asielzoekers in voorgaande jaren. De bezetting aan het eind van 2007 is fors hoger uitgevallen dan eerder was geraamd, zoals toegelicht in het jaarverslag 2007 van Justitie.

Bij de DT&V leidt de verhoogde instroom van asielzoekers pas op een later moment tot een verhoogde caseload. De effecten hiervan worden pas gedurende het jaar merkbaar.

5

Tot welke bedragen leidt de toegenomen instroom van asielzoekers, ook tot hogere kosten bij de DT&V en tot hogere kosten voor vreemdelingenbewaring?

De begrote capaciteit voor vreemdelingenbewaring en voor de Dienst Terugkeer & Vertrek is gebaseerd op ervaringscijfers uit het verleden en verwachtingen voor de toekomst. De verwachte asielinstroom en de samenstelling spelen daarbij een rol. De extra kosten ten gevolge van de toegenomen instroom van asielzoekers zijn voor de DT&V in 2008 geraamd op € 3 miljoen en voor 2009 op € 6 miljoen.

Voor de vreemdelingenbewaring heeft de toename van de instroom asielzoekers nog niet geleid tot een bijstelling van de benodigde bewaringscapaciteit voor 2008 en 2009.

6

Is er bij de wijziging van de operationele doelstelling 12.2 rekening gehouden met de bezuinigingen als gevolg van de invoering van de nieuwe leidraad bewerkelijke zaken?

De leidraad bewerkelijke zaken is niet ingegeven door een bezuinigingstaakstelling, maar door de noodzaak tot harmonisatie van het uitvoeringsbeleid van de vijf verschillende raden voor rechtsbijstand.

7

Zullen de extra middelen voor de beveiligingsmaatregelen voor Schiphol ook volledig worden gebruikt, of is er sprake van problemen om de extra 210 fte te vervullen?

De verwachting is dat de extra middelen voor de beveiligingsmaatregelen voor Schiphol en de andere burgerluchthavens volledig ingezet gaan worden.

8

Wanneer zullen alle inrichtingen door de DJI zijn voorzien van identificatie- en verificatieapparatuur en operationeel zijn?

De noodzakelijke verbouwingen en ICT-aanpassingen binnen de inrichtingen van het Gevangeniswezen en Vreemdelingenbewaring zijn gereed. Vanaf september 2008 wordt gestart met de landelijke uitrol binnen deze sectoren. Gelijktijdig wordt begonnen met de verbouwingen en installaties binnen de sectoren Forensische zorg en Justitiële Jeugdinrichtingen. De planning is erop gericht dat in december 2008 alle inrichtingen binnen het volledige verzorgingsgebied van de DJI zijn voorzien van de Basisvoorziening Biometrie en dat deze daarmee operationeel zijn. Tevens zullen op dat moment alle 6 000 betrokken personeelsleden binnen DJI zijn opgeleid.

9

Hoe groot is de frictiecapaciteit in het gevangeniswezen die wordt aangehouden? Zijn de 192 te sluiten cellen het maximum?

De frictiecapaciteit binnen het gevangeniswezen komt voor 2008 uit op gemiddeld 814 detentieplaatsen.

Om eind 2008 te voldoen aan de raming van de benodigde capaciteit worden 192 plaatsen gesloten. Dit is mede gebaseerd op de begin 2008 vastgestelde ramingen voor de behoefte aan sanctiecapaciteit volgens het ramingsmodel van Justitie. Met het afstoten van capaciteit en het aanhouden van frictiecapaciteit wordt de beschikbare capaciteit in overeenstemming gebracht met de uitkomsten van deze ramingen.

De opstelling van de behoefteramingen is een jaarlijks terugkerend proces in het kader van de begrotingsvoorbereiding waarbij de afstemming tussen beschikbare en benodigde capaciteit in meerjarenperspectief wordt herijkt.

10

Waarom wordt er niet voor gekozen de ontstane meevaller in het gevangeniswezen te gebruiken om de geplande bezuinigingen in het gevangeniswezen ongedaan te maken?

Naast deze meevaller op de justitiebegroting doen zich ook diverse tegenvallers voor. Conform de regels budgetdiscipline worden meevallers op de eigen begroting ingezet voor tegenvallers elders op de begroting. Taakstellingen hebben een beleidsmatig karakter. De invulling van de taakstellingen behoort – conform de regels budgetdiscipline – dan ook te geschieden door middel van beleidsmaatregelen.

11

Welke gevolgen heeft het tekort aan productie van tbs-plaatsen in 2008 voor de wachtlijsten voor tbs-behandeling?

De verwachte onderproductie is het gevolg van vertraging van de capaciteitsuitbreidingen. Om de wachtlijsten terug te dringen zijn extra productieafspraken gemaakt. Desondanks zal in 2008 naar verwachting een onderproductie van 100 plaatsen ten opzichte van de capacitaire taakstelling optreden.

De wachtlijsten voor 2008 zijn namelijk mede door een (geringe) teruggang van het aantal opleggingen voor persoonlijkheidsgestoorden en psychotici zo goed als teruggedrongen. Dat geldt niet voor tbs-gestelden met een IQ lager dan 80, hiervoor heb ik noodmaatregelen getroffen. Zie de beantwoording op vraag 2 van het lid Van Velzen (SP) in mijn brief van 14 mei 2008 (Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, Aanhangsel 2332)

12

Hoe komt het dat de situatie dat er in de forensische zorg al jaren sprake is van een sterke autonome groei die leidt tot oplopende tekorten, zich al zo lang voordoet? Wordt er niet goed geraamd? Moet de jaarlijkse autonome groei van 8% niet bijgesteld worden?

De verwachte groei van 8% per jaar is gebaseerd op de door het College voor Zorgverzekeringen gepubliceerde cijfers betreffende de kostenontwikkeling van de totale forensische psychiatrie in de periode 2001 t/m 2006. In het kader van de uitvoering van de motie Van de Beeten is de financiering van de forensische zorg in strafrechtelijk kader per 1 januari 2007 structureel op het uitgavenniveau 2007 overgeheveld naar de Justitiebegroting. De autonome groei leidt tot tekorten in de meerjarencijfers van Justitie. Voordien werd deze zorg vanuit de ABWZ bekostigd.

Het is dus niet een kwestie van juist of onjuist ramen. De autonome groei wordt veroorzaakt door factoren die buiten de invloedssfeer van Justitie liggen en is daarmee een gegeven bij het opstellen van de raming.

13

Hoeveel procent is de in 2011 voorziene groei van € 19 miljoen in vergelijking met de 8% autonome groei waar nu vanuit wordt gegaan?

De voorziene groei van € 19 miljoen is de resultante van de jaarlijkse autonome groei van 8% tot aan 2011 rekening houdende met de reeds vóór 1 januari 2007 door VWS in gang gezette uitbreidingen.

14

Welke gedragsbeïnvloedende maatregelen in het kader van de aanpak van jeugdcriminaliteit zijn concreet en zijn deze «evidence-based»? Wat voor effect wordt verwacht van deze extra gedragsbeïnvloedende maatregelen?

De gedragsmaatregel zal door de mogelijkheid om combinaties van zorg en straf op te leggen een bijdrage leveren aan het terugbrengen van de recidive. De maatregel richt zich op een relatief zware doelgroep (o.a. veelplegers) waar de kans op recidive verhoudingsgewijs groot is. Het is de verwachting dat de gedragsbeïnvloedende maatregel deels in de plaats komt van voorwaardelijke veroordelingen tot jeugddetentie danwel PIJ-maatregelen.

In 2008 zal het definitieve pallet van justitieel erkende gedragsinterventies, gericht op voorkomen van recidive, in het kader van het programma Aanpak jeugdcriminaliteit worden vastgesteld. Momenteel zijn door de Erkenningscommissie gedragsinterventies Justitie dertien gedragsinterventies voor minderjarigen (voorlopig) erkend. De gedragsbeïnvloedende maatregel hoeft overigens vooralsnog niet ingevuld te worden met erkende gedragsinterventies. In de regelgeving is in een overgangsperiode voorzien.

Nadere informatie over deze interventies is te vinden op de website van de Erkenningscommissie gedragsinterventies Justitie.

15

Waarom heeft de IND meer tijd nodig voor de behandeling van reguliere aanvragen? Zijn de aanvragen gecompliceerder of is de werkwijze niet efficiënt? Hoeveel meer tijd heeft de IND nodig?

De huidige kostprijzen zijn vastgesteld in 2005 en zijn gebaseerd op voorcalculatorische aannames. Mede op advies van de Algemene Rekenkamer heeft over de jaren 2005 t/m 2007 nacalculatie van de kostprijzen plaatsgevonden. Hieruit blijkt dat de tijdsbesteding bij de totstandkoming van de producten hoger is dan bij vaststelling van de kostprijzen in 2005 werd aangenomen.

16

Welke maatregelen worden er genomen om de voorziene sterke autonome groei van de forensische zorg te beperken?

Zie ook het antwoord op vraag 12. De voorziene autonome groei zal gemonitord worden om te bezien of de geconstateerde groei uit de afgelopen jaren zich in hetzelfde tempo blijft voordoen. Vanzelfsprekend streeft Justitie erna om deze uitgaven te beheersen. Nader onderzoek moet aantonen of het mogelijk is de autonome groei te beperken.

17

Wat is de reden van het omzetten van de financieringswijze voor ICT-project Noorderwint?

Per 1 januari 2007 is de regeling baten-lastendiensten gewijzigd. Vanaf deze datum is het voorgeschreven immateriële vaste activa te activeren. Hieronder valt het ontwikkelen van software. In dit kader zijn de ontwikkelkosten van het project Noorderwint geactiveerd.

18

Hoeveel bedragen de rentekosten van de lening voor het project Noorderwint?

Voor het jaar 2008 zullen de rentekosten ongeveer € 0,5 miljoen bedragen. Structureel bedragen de rentekosten jaarlijks ongeveer € 0,9 miljoen.

19

Kan worden verzekerd dat de voor de JJI’s vrijgemaakte middelen ditmaal ook daadwerkelijk kunnen worden ingezet? Wat zal er met de investeringen gebeuren wanneer, onverhoopt, de JJI’s er niet in zouden slagen nieuw personeel aan te trekken en/of andere verbetermaatregelen door te voeren?

Vanzelfsprekend zijn alle inspanningen erop gericht om de kwaliteitsverbeteringen in de justitiële jeugdinrichtingen door te voeren en de daarvoor beschikbaar gestelde gelden in te zetten. Een belangrijk deel van de beschikbare middelen is bestemd voor het aantrekken van extra personeel op hbo-niveau. Met het werven van personeel zijn de justitiële jeugdinrichtingen in hun regio volop aan de slag en in een aantal inrichtingen reeds met succes. In het najaar 2008 zal bovendien een landelijke wervingsactie worden gehouden. De krappe arbeidsmarkt maakt werving èn behoud van personeel op hbo-niveau echter lastig.

Er zijn verder ook middelen gereserveerd voor bijvoorbeeld scholing van zittend personeel, afstemming met de ketenpartners, onderzoek e.d. Ook hieraan wordt met kracht gewerkt.

Middelen die toch onverhoopt overblijven worden in eerste instantie binnen de begrotingsuitvoering van DJI bezien als onderdeel van de totale begrotingsuitvoering van Justitie.

20

Kan intensivering van de uitstroom van asielzoekers die in aanmerking komen voor pardon leiden tot een snellere afbouw van asielcapaciteit?

In de Justitiebegroting is de afgelopen jaren, mede met het oog op de effecten van het project Terugkeer, rekening gehouden met een structurele daling van de bezetting van het COA. De prognose is jaarlijks bijgesteld, omdat de beoogde daling van de COA bezetting onvoldoende gehaald is. Door de uitvoering van de Regeling ter afwikkeling van de nalatenschap van de oude Vreemdelingenwet, met het bijbehorende huisvestingstraject van statushouders dat uiterlijk eind 2009 zal worden afgerond, zal de structurele daling van de bezetting van het COA naar verwachting gerealiseerd worden.

21

Zijn de lagere legesopbrengsten het gevolg van een verminderde immigratie?

De lagere legesopbrengsten hebben verschillende oorzaken:

• Bij de raming in de begroting is geen rekening gehouden met de lagere opbrengst vanuit de MVV referent procedure. Dit is een adviesprocedure waar bij een negatief advies geen leges worden ontvangen.

• In de raming is geen rekening gehouden met de lagere legesopbrengsten uit hoofde van vrijgestelden van legesplicht.

• In de begroting is rekening gehouden met een legestaakstelling. Deze hield verband met het heffen van leges voor procesvertegenwoordiging in beroep- en bezwaarzaken. Dit bleek juridisch niet mogelijk te zijn.

22

Wat is de reden van de lagere ontvangsten voor naturalisatie?

De legesraming uit de begroting is gebaseerd op de legestarieven uit het nieuwe legeshuis 2004. Tot op heden is het nieuwe legeshuis niet ingevoerd en worden de te betalen leges berekend op basis van de huidige, lagere tarieven. Dit betekent dat de daadwerkelijke legesopbrengsten lager uitvallen.

23

Welk deel van de schadeloosstellingen is toe te schrijven aan onterechte detentie?

De uitgaven voor schadeloosstellingen worden ingedeeld in 3 typen: onrechtmatige detentie, tbs-passanten en overige schadeloosstellingen aan derden. De verhouding tussen het volume aan uitkeringen van deze 3 typen is redelijk stabiel. De afgelopen jaren is het uitgekeerde bedrag vanwege onrechtmatige detentie 35 à 40% van het totaal aan schadeloosstellingen.

24

Welk deel van de schadeloosstellingen is toe te schrijven aan vergoeding aan tbs-passanten?

De uitgaven voor schadeloosstellingen worden ingedeeld in 3 typen: onrechtmatige detentie, tbs-passanten en overige schadeloosstellingen aan derden. De verhouding tussen het volume aan uitkeringen van deze 3 typen is redelijk stabiel. De afgelopen jaren is het uitgekeerde bedrag op het onderdeel tbs-passanten circa 2% van het totaal aan schadeloosstellingen.

25

Worden de extra kosten voor eerstejaars asielopvang, die aan ODA (Official Development Assistance) kunnen toegerekend, bijna geheel gedekt door de extra ODA ontvangsten?

De extra kosten voor eerstejaars opvang van asielzoekers uit ontwikkelingslanden, die aan ODA (Official Development Assistance) kunnen worden toegerekend, worden met de extra ODA ontvangsten nagenoeg afgedekt.

26

Is er sprake van een lagere instroom van vreemdelingenzaken en welke besparing is daar mee gemoeid?

Voor het jaar 2008 is inderdaad sprake van een lagere instroom dan eerder was verwacht. Op basis hiervan is de productieafspraak met de Raad voor de rechtspraak naar beneden bijgesteld, namelijk met 2422 zaken. Dit komt overeen met een lagere bijdrage aan de rechtspraak van € 1,8 mln.

27

Kan met betrekking tot het beleidsartikel 13.3 «Handhaving en vervolging» worden aangegeven welk deel van de juridische verplichte bedragen op de verschillende onderdelen worden gebruikt/ingezet ten behoeve van forensisch onderzoek? Kan inzichtelijk worden gemaakt welk deel van het «niet juridisch verplichte» deel gebruikt/ingezet ten behoeve van forensisch onderzoek en door welke instantie?

Forensisch onderzoek wordt nagenoeg volledig uitgevoerd door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Daar waar het Openbaar Ministerie en Politie zelfstandig onderzoeken bij andere organisaties laten verrichten betalen zij zelf de rekening. Volgens onderzoek gaat het vooralsnog om een zeer beperkt aantal zaken.

Het grootste deel van het budget van het NFI wordt besteed aan apparaatsuitgaven (onder andere personeels- en huisvestingskosten) en betreffen meerjarige juridisch verplichtingen.

28

Kan worden aangeven of er budget is voorzien voor forensisch onderzoek uitgevoerd door een andere instantie dan politie, OM en/of NFI? Zo ja, welk bedrag is hiervoor beraamde en welke instanties zouden hier aanspraak op kunnen maken? Zo neen, waarom niet?

Nee, op de Justitiebegroting zijn geen middelen gebudgetteerd voor forensisch onderzoek dat door een andere instantie wordt uitgevoerd. Het forensisch onderzoek wordt door het NFI (€ 64,3 mln.) uitgevoerd.

29

Kan inzicht worden gegeven in het aantal personen dat eigenlijk in een goedkopere arrestantencel zou moeten worden opgenomen, maar nu wordt doorgeplaatst naar een duurdere cel?

Het gaat om ca. 1 040 celplaatsen op jaarbasis. Bij een gemiddelde verblijfsduur van 30 dagen komt dit overeen met ongeveer 12 500 arrestanten.

30

Op welke wijze is de kostprijs van € 1 082 voor een taakstraf voor een volwassene opgebouwd? Is dit bijvoorbeeld te onderscheiden in vaste en variabele kosten? Is hier sprake van een gemiddelde? Zo ja, hoeveel uur bedraagt «de gemiddelde taakstraf»?

De kostprijs van een taakstraf per volwassene is gemiddeld € 1 082,–. Uitgaande van de uurprijs van € 75,41 wordt 14,3 uur aan een gemiddelde taakstraf besteed. De strafduur van de gemiddelde taakstraf bedraagt circa 85,5 uur.

De uurprijs van € 75,41 is een integrale uurprijs en bestaat uit directe kosten en indirecte kosten. Voorbeelden van directe kosten zijn de kosten van de reclasseringswerker, administratie en werkbegeleider. Opleidingskosten en huisvesting zijn voorbeelden van indirecte kosten.

In het najaar van 2006 is een herijkingsonderzoek gestart naar de kostprijs per product van de reclassering. Medio 2008 zijn de resultaten van dit herijkingsonderzoek bekend en zullen de kaders 2010 en latere jaren op basis van de nieuwe kostprijzen berekend worden.

31

Betekent het vaker eisen en opleggen van een taakstraf ook een daling bij andere straffen, bijvoorbeeld gevangenisstraffen? Levert het meer opleggen van taakstraffen en minder van andere straffen ook een besparing op? Zo ja, hoeveel naar verwachting?

De intensivering van de opsporing en de berechting van strafzaken heeft er deels toe geleid dat meer taakstraffen worden gevorderd en opgelegd. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat de taakstraf grotendeels wordt opgelegd voor zaken die voorheen werden afgedaan via een transactie of een voorwaardelijke veroordeling. Taakstraffen komen dus niet in de plaats van gevangenisstraffen.

32

Kan met betrekking tot de Raad van de Kinderbescherming worden aangegeven hoeveel basisonderzoeken en hoeveel taakstraffen er voor de jaren 2008–2012 verwacht worden? Blijft het aantal basisonderzoeken dat binnen de norm van 80% wordt afgehandeld haalbaar nu er een groei verwacht wordt?

 20082009201020112012
Basisonderzoek36 80638 57040 35441 81543 258
Taakstraffen26 27927 65229 13730 51431 968

In bovenstaande tabel staan de verwachte aantallen basisonderzoeken en taakstraffen voor de jaren 2008–2012. De norm van 80% blijft gehandhaafd, aangezien het Kabinet de capaciteit van de Raad van de Kinderbescherming zal afstemmen op de reëel te verwachten vraag.

33

Is bij nazorg voor jeugdigen altijd de jeugdreclassering betrokken? Waaruit bestaat nazorg precies?

Nazorg voor jeugdigen houdt in het begeleiden van jeugdigen na een verblijf op strafrechtelijke titel in een justitiële jeugdinrichting. Nazorg bevat alle activiteiten die gericht zijn op de reïntegratie van de jeugdige in de samenleving. Een passend aanbod voor nazorg houdt in dat jongere de JJI niet verlaat zonder dat een dwingend aanbod is gedaan voor een identiteitsbewijs en huisvesting en daarnaast ondersteuning op de gebieden werk/inkomen, sociale omgeving, scholing, vrijetijdsbesteding en zorg.

De jeugdreclassering is altijd betrokken bij de nazorg voor jeugdigen. De jeugdreclassering is naast de ketenpartners en de gemeente betrokken in het netwerk- en trajectberaad. In het trajectberaad wordt het nazorgplan opgesteld.

34

Is er al een bestemming voor de extra middelen voor pijler V? Of blijven deze middelen voorlopig beschikbaar om in te zetten voor extra activiteiten?

De genoemde middelen zullen worden ingezet op twee terreinen. In de eerste plaats als gedeeltelijke dekking voor de kosten verbonden aan de «voorschotregeling voor slachtoffers van delicten». In de tweede plaats voor de kosten van extra toezicht uit te oefenen door de reclassering.


XNoot
1

Samenstelling:

Leden: Van de Camp (CDA), De Wit (SP), Van der Staaij (SGP), Kamp (VVD), Arib (PvdA), ondervoorzitter, De Pater-van der Meer (CDA), voorzitter, Çörüz (CDA), Joldersma (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Azough (GL), Timmer (PvdA), Griffith (VVD), Aasted-Madsen-van Stiphout (CDA), Teeven (VVD), Verdonk (Verdonk), De Roon (PVV), Pechtold (D66), Heerts (PvdA), Thieme (PvdD), Kuiken (PvdA), Leijten (SP), Bouwmeester (PvdA), Van Toorenburg (CDA) en Anker (CU).

Plv. leden: Uitslag (CDA), Langkamp (SP), Van der Vlies (SGP), Weekers (VVD), Smeets (PvdA), Schinkelshoek (CDA), Jager (CDA), Jonker (CDA), Roemer (SP), Vacature (algemeen), Halsema (GL), Dijsselbloem (PvdA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), De Vries (CDA), Van Miltenburg (VVD), Zijlstra (VVD), Fritsma (PVV), Koşer Kaya (D66), Gill’ard (PvdA), Ouwehand (PvdD), Spekman (PvdA), Vacature (algemeen), Bouchibti (PvdA), Van Haersma Buma (CDA) en Slob (CU).

Naar boven