Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 29 juni 2020
Hierbij informeer ik uw Kamer over de stand van zaken van de wijziging van de Aanwijzing
hoge transacties door het Openbaar Ministerie (OM).
Bij brief van 19 december 20181 informeerde ik uw Kamer over de wenselijkheid dat de hoge transactie als instrument
voor het OM blijft bestaan om in omvangrijke en complexe zaken een passende reactie
te kunnen geven als alternatief voor strafvervolging. Ingegeven door de wens om hoge
transacties voortaan door de rechter te laten toetsen, heb ik aangekondigd dit wettelijk
te zullen regelen. Vooruitlopend op de wettelijke regeling is in afstemming met mij
door het College van procureurs-generaal besloten om in de OM-Aanwijzing voor hoge
transacties een tijdelijke regeling op te nemen, waarin voorgenomen hoge transacties
voortaan door een onafhankelijke commissie zullen worden getoetst en niet langer aan
de Minister van Justitie en Veiligheid zullen worden voorgelegd. Tevens zal de Aanwijzing
in lijn worden gebracht met de staande praktijk op het gebied van transparantie2. Het OM heeft mij geïnformeerd dat de wijziging van de Aanwijzing hoge transacties
thans gereed is.
Ten behoeve van de toetsing van transactievoorstellen wordt door het OM een onafhankelijke
toetsingscommissie ingesteld. De commissie beoordeelt op basis van het gemotiveerde
transactievoorstel, een feitenrelaas inclusief de toepasselijke strafbepalingen en
het conceptpersbericht of, gelet op alle omstandigheden van het geval en met inachtneming
van de uitgangspunten in de Aanwijzing, sprake is van een passende afdoening waartoe
het OM in redelijkheid kan besluiten. Het betreft derhalve een marginale toets. De
toetsingscommissie brengt haar advies uit aan het College van procureurs-generaal.
Het OM is voortvarend aan de slag om de gewijzigde Aanwijzing zo spoedig mogelijk
in werking te kunnen laten treden. Het OM bepaalt momenteel de samenstelling van de
toetsingscommissie en benoemt de voorzitter en de leden. Beoogd wordt onder meer een
oud-rechter in de toetsingscommissie te benoemen, opdat de wijze van toetsing door
de commissie aansluit bij een bij wet te introduceren onafhankelijke rechterlijke
toetsing.
De nieuwe Aanwijzing wordt gepubliceerd in de Staatscourant en treedt in werking zodra
de toetsingscommissie is samengesteld en de voorzitter en leden zijn benoemd. Ik zend
u de gewijzigde Aanwijzing toe zodra deze in de Staatscourant gepubliceerd is. Mijn
verwachting is dat dit rond 1 september 2020 het geval zal zijn. Voorts verwacht ik
na de zomer van 2020 een wetsvoorstel tot regeling van de rechterlijke toetsing van
hoge transacties in consultatie te geven.
De Minister van Justitie en Veiligheid,
F.B.J. Grapperhaus