nr. 33
BRIEF VAN DE ALGEMENE REKENKAMER
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 15 juli 2005
Op 30 maart 2005 in het Algemeen Overleg (26 488, nr. 29) en
op 26 april 2005 (Handelingen II, vergaderjaar 2004–2005, nr. 77,
blz. 4655–4660) in het voortgezet overleg is de deelname van Nederland
aan de ontwikkeling en aankoop van de Joint Strike Fighter besproken. Vanuit
de zijde van de betrokken ministeries is tijdens het overleg herhaaldelijk
melding gemaakt van monitoring door de Algemene Rekenkamer en samenwerking
met collega Rekenkamers van andere landen (Supreme Audit Institutions-zie
voorts paragraaf 2 van deze brief) in relatie tot een goed verloop van
het project.
De Algemene Rekenkamer acht het zinvol om de aard van haar werkzaamheden
aan de Tweede Kamer toe te lichten. In deze brief zal derhalve een korte toelichting
op die activiteiten worden gegeven.
1 Monitoring
De financiële omvang van het project «Vervanging F 16»
(JSF) is groot en kent in potentie een hoog afbreukrisico. De ervaring van
dit soort projecten leert dat het na verloop van tijd moeilijk is te beoordelen
of het project financieel gezien nog op koers ligt. Ook de complexiteit van
de beleidsketen en de diversiteit aan belangen bij de overheid en het bedrijfsleven
maken een goed en permanent toezicht op de uitvoering en een transparante
verantwoording over het project noodzakelijk.
Sinds het regeringsbesluit tot participatie in de ontwikkelingsfase van
de JSF (2002) wordt daarom het «grote project» vervanging F16
door de Algemene Rekenkamer gemonitord. Monitoring door de Algemene Rekenkamer
houdt in dat informatie voor een antwoord op vragen als «Wat is het
doel?», «Welke beleidsprestatie wordt geleverd?» en «Wat
gaat dat kosten?» wordt verzameld. Voor het project vervanging F16 betreft
het informatie uit onder andere jaarrapportages in het kader van de grote
projectenprocedure, begeleidende rapporten van de departementale auditdiensten,
Tweede Kamerstukken en onderzoeken van derden gerelateerd aan de uitgangspunten
van het project. Voorts is voor deze monitoring van gedachten
gewisseld met de ambtenaren van de departementen Defensie en Economische Zaken.
Diepgaand (dossier)onderzoek of beoordeling van de openbare informatie aan
de hand van onderliggende administraties of gegevens heeft de Algemene Rekenkamer
tot op heden niet uitgevoerd. Ook is er geen onderzoek uitgevoerd naar de
internationale aspecten van JSF.
Dit jaar zal de monitoring gericht zijn op de voortgangsrapportage informatievoorziening
door de ministeries aan de Tweede Kamer.
2 Samenwerkingsverband met Supreme Audit Institutions
(SAI's)
Naast de monitoring van de nationale aanpak van het project is er een
verzoek om informatie uitgezet over de aanpak van het project bij collega
Rekenkamers (SAI's) in de JSF-partnerlanden.
Door tijdig betrokken te zijn wordt voorkomen dat de SAI's niet kunnen
beschikken over de relevante informatie om een audit uit te voeren naar deelname
aan het ontwikkeltraject en het proces van de aankoop en de aankoop zelf.
Tevens is het ten tijde van de F16 van toegevoegde waarde gebleken dat de
SAI's in samenwerkingsverband opereren. Door bundeling van de krachten is
sprake van een betere informatie-uitwisseling en wordt het belang van de controlerende
taak benadrukt. Verder is een eensluidend signaal dat gegeven wordt door een
groep samenwerkende SAI's krachtiger dan een individueel optreden.
Gestreefd wordt naar een opzet die vergelijkbaar is aan het samenwerkingsverband
F-16 SAI's1. Dat wil zeggen een jaarlijkse conferentie
onder roulerend voorzitterschap. Dit jaar zal op 22 en 23 september a.s.
de eerste conferentie plaatsvinden, die zal worden benut om onderling kennis
en ervaringen uit te wisselen en briefings te krijgen van betrokken autoriteiten.
Op termijn kan door de conferentiedeelnemers besloten worden tot het uitvoeren
van joint audits en studies.
3 Informatievoorziening naar de Tweede Kamer
Zoals aangegeven vindt eind september de conferentie plaats waarbij de
SAIs informatie uitwisselen over het verloop van deelname aan het JSF-ontwikkeltraject.
Hierna zal de Algemene Rekenkamer de Tweede Kamer verslag doen van de
uitkomsten van de gehouden conferentie. Tevens zal aan de hand van de informatie
verkregen uit monitoring de Algemene Rekenkamer besluiten of en zo ja, in
welke vorm de minister en de Tweede Kamer over de uitvoering van het JSF-project
op de hoogte dienen te worden gesteld van haar bevindingen of opmerkingen.
Naar verwachting zal de besluitvorming hierover in de loop van november 2005
plaatsvinden.
Algemene Rekenkamer
drs. Saskia. J. Stuiveling,
president
Jhr. mr. W.M. de Brauw,
secretaris