Beleid boom- en geveltuintjes

Aanleiding

Toen wij in 2022 starten met de pilot boom- en geveltuintjes was er geen beleid voor het aanleggen van geveltuintjes of het beplanten van boomtuinen. Het aanleggen van geveltuintjes was niet toegestaan en in het reguliere onderhoud van de boomtuinen werd geen rekening gehouden met boomtuintjes. Om te onderzoeken of de gemeente Geldrop-Mierlo gevel- en boomtuintjes mogelijk wil gaan maken en wat hier bij komt kijken, hebben we een jaar lang een pilot met boom- en geveltuintjes gedraaid. Deze pilot was succesvol (zie evaluatie), daarom is besloten deze pilot om te zetten in regulier beleid waarin boom- en geveltuintjes toegestaan worden.

Toelichting

Wij willen door het toestaan van gevel- en boomtuintjes de gemeente Geldrop-Mierlo vergroenen en zo de biodiversiteit in onze gemeente versterken. Daarnaast draagt groen bij aan het verminderen van hittestress en het vasthouden van regenwater. Ook heeft groen een positief effect op de gezondheid. RIVM zegt hierover:

“Groen draagt bij aan een betere mentale gezondheid. Omdat een groene omgeving uitnodigt om te bewegen en ontspannen, speelt groen een rol bij de vermindering van overgewicht, diabetes type 2, hart- en vaatziekten. Ook zien de onderzoekers een gunstig effect tussen groen en hoe lang mensen leven, hoe zwaar baby’s bij hun geboorte zijn en de werking van het immuunsysteem. Groen lijkt te zorgen voor een verbeterde nachtrust. Concentratie, geheugen en leerprestaties verbeteren bij contact met groen, met name bij kinderen.”

Bron: https://www.rivm.nl/nieuws/effecten-van-groen-op-fysieke-en-mentale-gezondheid.

Daarnaast willen we met deze beleidsuitwerking de samenhorigheid in de straat en/of buurt versterken en betrokkenheid van inwoners bij hun leefomgeving vergroten.

Wij hebben 5 aanvragen voor 19 geveltuintjes en 7 aanvragen voor 32 boomtuintjes ontvangen. Daarnaast hebben we nog 3 informele aanvragen gekregen die niet tot een uiteindelijke officiële aanvraag hebben geleid.

Van deze aanvragen zijn er 15 geveltuintjes en 10 boomtuintjes toegekend en 4 geveltuintjes en 22 boomtuintjes geweigerd.

In de pilot hadden we opgenomen dat geveltuintjes geclusterd aangelegd moesten worden. Na de evaluatie hebben we besloten deze handhaving niet te regelen. We vermoeden dat de eis het aantal aanvragen beperkt. We blijven mensen wel motiveren de aanvraag samen met buren en of straatgenoten te doen. Door geveltuinen te clusteren is de impact van de tuintjes groter (zowel visueel als vanuit het oogpunt van biodiversiteit) en kunnen inwoners gezamenlijk het onderhoud van de tuintjes regelen. We verwachten dat dit ten goede komt aan de levensduur van een initiatief.

Hieronder hebben we de kaders, werkwijze en de spelregels voor boom- en geveltuintjes uitgewerkt.

Geveltuintjes

Kaders geveltuintjes

• 1. Geveltuintjes moeten bij de gemeente aangevraagd worden.

• 2. Geveltuintjes kunnen pas aangelegd worden als deze aanvraag toegekend is.

• 3. Per straat/ straatzijde is er één aanspreekpunt.

• 4. Per jaar worden er vanwege capaciteit en kosten maximaal 30 geveltuintjes aangelegd. Als dit maximum bereikt is, wordt er voor de rest van dat jaar een aanvraagstop ingevoerd. In het nieuwe jaar kan dan alsnog een aanvraag ingediend worden. Toekennen van geveltuintjes gebeurt op volgorde van binnenkomst van een volledige aanvraag. Als er na het bereiken van het maximum van 30 geveltuintjes binnen een al eerder toegekend initiatief geveltuintjes toegevoegd willen wordt eventuele toevoeging per situatie bekeken.

• 5. Geveltuintjes moeten voldoen aan de voorwaarden zoals bij Spelregels geveltuintjes omschreven.

• 6. De grondwerkzaamheden voor een geveltuintje worden door de gemeente uitgevoerd.

• 7. De gemeente volgt de bij Werkwijze geveltuintjes omschreven werkwijze.

Werkwijze geveltuintjes

• 1. Een geveltuintjes-initiatief kan zich via de website van de gemeente aanmelden. Om in aanmerking te komen voor een geveltuintje gelden voorwaarden. Deze zijn in de paragraaf Spelregels geveltuintjes terug te vinden.

• 2. De gemeente beoordeelt of de locatie geschikt is voor geveltuintjes. Zo moet de stoep voldoende breed zijn om veilig een geveltuintje aan te kunnen leggen en mogen er geen kabels en leidingen dicht aan de oppervlakte liggen. Ook wordt gekeken of er op korte termijn aan de straat gewerkt gaat worden, waardoor de geveltuintjes dan mogelijk weg moeten. Als binnen twee jaar werkzaamheden gepland staan wordt een geveltuintje afgewezen. Duurt dit langer dan 2 jaar dan is een geveltuintje in principe mogelijk, maar wordt dit wel afgestemd met de deelnemers.

• 3. De gemeente geeft toestemming voor het initiatief en stuurt overeenkomsten voor de deelnemers.

• 4. De overeenkomst wordt door de deelnemer getekend en vervolgens plant de gemeente het uitvoeren van de grondwerkzaamheden in.

• 5. De gemeente voert de grondwerkzaamheden uit (verwijderen tegels, gebruik van tegels als rand om de stoep op te sluiten, tuinaarde aanbrengen). De deelnemer hoeft bij de uitvoering niet aanwezig te zijn. De gemeente neemt de geveltuinen ten slotte op in het geo-pakket.

• 6. De bewoners kiezen de planten volgens de spelregels.

Spelregels geveltuintjes

Wanneer komt je woning in aanmerking voor een geveltuintje?

• Je bent alleen of samen met je buren/ straatgenoten een initiatief gestart om geveltuintjes aan te leggen.

• Je hebt geen voortuin.

• De voorkanten en/of zijkanten van jouw woning ligt direct aan openbaar gebied zoals een straat met een stoep of een voetpad.

• De stoep is breed genoeg om geveltuintjes te realiseren. Dit betekent dat er na aanleg voldoende vrije ruimte is voor bijvoorbeeld rolstoelgebruikers of kinderwagens. Er zijn daarnaast geen andere belemmeringen zoals kabels en leidingen. Verder zijn er in de nabije toekomst geen wegreconstructies gepland in jouw straat, zodat de geveltuin niet kort na de aanleg weer moet worden verwijderd. De gemeente beoordeelt dit vooraf.

Hoe kun je je aanmelden?

• Meld je initiatief aan via het aanvraagformulier op de website van de gemeente.

• De gemeente na ontvangst van de volledige aanvraag beoordelen of je locatie geschikt is en aan de voorwaarden voldoet.

• Als je locatie voldoet zal de gemeente je een flyer/overeenkomst sturen. Deze moet je ondertekenen en terugsturen.

• Als de overeenkomst is ondertekend gaat de gemeente de voorbereidende grondwerkzaamheden (verwijderen stoeptegels en aanbrengen tuinaarde) uitvoeren. Hiervoor hoef je niet aanwezig te zijn.

Waar moet het tuintje aan voldoen?

• Het geveltuintje ligt direct tegen de voorgevel of zijgevel van de woning aan;

• Je geveltuintje mag niet breder zijn dan de woning;

• Een geveltuintje is maximaal 1,5 stoeptegel (45 cm) breed. Als er goede redenen zijn om de geveltuintjes breder te maken dan kan de ambassadeur dit met de gemeente bespreken;

• Het geveltuintje is niet groter dan 5 m².

Waar moet je op letten bij het aanplanten en onderhouden van je geveltuintje?

• Haal niet zelf de stoeptegels uit de grond! De gemeente komt de stoeptegels verwijderen en het grondwerk voor het tuintje uitvoeren.

• Graaf bij het planten niet dieper dan 40 cm in verband met kabels en leidingen en wees voorzichtig tijdens het graven. Boomwortels en kabels en leidingen mogen niet worden beschadigd. Wanneer je kabels of leidingen tegenkomt moet je meteen contact opnemen met de gemeente of de kabelbeheerder.

• In het geveltuintje mogen alleen planten worden gezet. Hekjes, muurtjes, lampen of andere objecten zijn niet toegestaan.

• Voorkom overlast voor voorbijgangers. Plant geen planten die overhangen, doornen of stekels hebben of giftig zijn.

• Plant geen bomen en plant geen planten met een sterk wortelstelsel zoals bamboe. Kies bij voorkeur planten die biologisch zijn en meerwaarde hebben voor vogels en/of insecten.

• Kijk of je in je geveltuintje regenwater kunt opvangen.

• Je bent zelf verantwoordelijk voor de aanschaf van de beplanting en voor het onderhoud daarvan. Als het onderhoud achterblijft, verzoeken wij je binnen een redelijke termijn de situatie te herstellen. Als dat niet gebeurt, zal de gemeente het geveltuintje weghalen. Op verzoek van de inwoners wordt geprobeerd de plantjes op zo’n manier te verwijderen dat ze kunnen worden teruggegeven aan de inwoners.

Let op!

• Bij een aanvraag voor een geveltuintje wordt eerst door de gemeente gekeken of de locatie geschikt is. Zo moet bijvoorbeeld de stoep breed genoeg zijn. Als de locatie niet geschikt is dan kan er geen geveltuintje aangelegd worden.

• De grond waarop het geveltuintje komt is en blijft eigendom van de gemeente.

• Huur je? Vraag dan de huiseigenaar om toestemming en voeg deze toestemming bij je aanvraag.

• De grond moet voor de gemeente en nutsbedrijven altijd bereikbaar zijn voor werkzaamheden, bijvoorbeeld als er een storing is. Het kan zijn dat de gemeente of nutsbedrijven tijdens werkzaamheden begroeiing moeten verwijderen. Als er schade optreedt, kan deze niet op de gemeente of de nutsbedrijven worden verhaald.

• Het is niet toegestaan om het formaat van de geveltuin na aanleg te wijzigen.

• Als je verhuist, kan de nieuwe bewoner het geveltuintje overnemen. Dit kan de nieuwe eigenaar doen door een flyer/overeenkomst in te vullen en te ondertekenen. Stemt hij/zij daar niet mee in, dan moet de stoep terug naar de oorspronkelijke staat. Neem dan contact op met de gemeente.

• Goten en ontluchtingsroosters in de gevel moeten vrij blijven.

Boomtuintjes

Kaders boomtuintjes

• 1. Boomtuintjes moeten bij de gemeente aangevraagd worden.

• 2. Boomtuintjes kunnen pas worden aangelegd als deze aanvraag is toegekend.

• 3. Per jaar worden er vanwege capaciteit en kosten maximaal 100 boomtuintjes aangelegd. Als dit maximum is bereikt, wordt er voor de rest van dat jaar een aanvraagstop ingevoerd. In het nieuwe jaar kan dan alsnog een aanvraag worden ingediend. Toekennen van boomtuintjes gebeurt op volgorde van binnenkomst van een volledige aanvraag.

• 4. Boomtuintjes moeten voldoen aan de voorwaarden zoals bij Spelregels boomtuintjes omschreven.

• 5. De gemeente volgt de bij Werkwijze boomtuintjes omschreven werkwijze.

Werkwijze boomtuintjes

• 1. Deelnemers kunnen zich via de website van de gemeente aanmelden. Om in aanmerking te komen voor een boomtuintje gelden voorwaarden. Deze zijn in de paragraaf spelregels boomtuintjes terug te vinden.

• 2. De gemeente brengt een tegel bij de boomspiegels waar een tuintje gerealiseerd gaat worden aan om te markeren dat deze boomspiegels niet meer meegenomen worden in gemeentelijk onderhoud. Het plantklaar maken van de boomspiegel moet je zelf doen.

• 3. Boomspiegels worden uit gemeentelijk onderhoudsplanning gehaald en in het geo-pakket opgenomen. Dit betekent dat de gemeente hier geen onderhoud meer uitvoert.

• 4. De deelnemer kiest de planten volgens de spelregels.

• 5. Je beplant de boomspiegels zelf en bent verantwoordelijk voor onderhoud. Als een boomspiegel niet goed onderhouden wordt neemt de gemeente deze weer op in het gemeentelijk onderhoud en wordt het boomtuintje verwijderd.

• 6. Als je verhuist, kan de nieuwe bewoner het boomtuintje overnemen. Dit kan de nieuwe eigenaar doen door een flyer/overeenkomst in te vullen en te ondertekenen. Stemt hij/zij daar niet mee in, dan moet de boomspiegel terug naar de oorspronkelijke staat. Neem dan contact op met de gemeente. Op verzoek van de inwoners wordt geprobeerd de plantjes op zo’n manier te verwijderen dat ze kunnen worden teruggegeven aan de inwoners.

Spelregels boomtuintjes

Wanneer komt een boomtuin in aanmerking?

• De boomspiegel ligt niet in een plantsoen/ groenstrook;

• Degene die de boomspiegel wil beplanten woont in de straat waar de boomspiegel ligt.

Hoe ga je te werk?

• Vul het aanvraagformulier in op de website van de gemeente.

• De gemeente komt langs om de boomspiegel die je gaat aanplanten te markeren. Dit betekent dat de boomspiegel niet meer meegenomen wordt in de onderhoudsplanning van de gemeente. Je bent vanaf nu zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van de boomspiegel. Zo voorkomen we dat de plantjes die je gaat planten er bij het reguliere onderhoud uitgehaald worden.

• Je beplant de boomtuin

Waar moet je op letten bij het aanplanten en onderhouden van je boomtuintje?

• Maak de boomtuin niet groter. Laat alle stenen en tegels rond de spiegel liggen.

• Graaf bij het beplanten niet te diep en beschadig de wortels van de boom niet. Het helpt als je kleine/jonge planten plant. Knip geen wortels door die dikker zijn dan 1 cm. Kijk ook uit voor eventuele kabels en leidingen. Wanneer je kabels of leidingen tegenkomt moet je meteen contact opnemen met de gemeente of de kabelbeheerder.

• In de boomtuintjes mogen alleen planten worden gezet. Hekjes, muurtjes, lampen of andere objecten zijn niet toegestaan.

• Voorkom overlast van groen voor voorbijgangers. Plant geen planten die overhangen, doornen of stekels hebben of giftig zijn.

• Plant geen bomen en plant geen planten met een sterk wortelstelsel zoals bamboe. Kies bij voorkeur planten die biologisch zijn en meerwaarde hebben voor vogels en/of insecten. Je bent zelf verantwoordelijk voor de aanschaf van de beplanting en voor het onderhoud daarvan. Als het onderhoud achterblijft, verzoeken wij je binnen een redelijke termijn de situatie te herstellen. Als dat niet gebeurt, zal de gemeente de boomtuin weer in onderhoud nemen. Dit betekent dat je plantjes worden verwijderd.

Let op!

• De boomtuin is en blijft eigendom van de gemeente.

• De grond moet voor de gemeente en nutsbedrijven altijd bereikbaar zijn voor werkzaamheden, bijvoorbeeld als er een storing is. Het kan zijn dat de gemeente of nutsbedrijven tijdens werkzaamheden begroeiing moeten verwijderen. Als er schade optreedt dan kan deze niet op de gemeente of de nutsbedrijven worden verhaald.

• Als je de boomtuin niet meer kan of wil onderhouden (bijvoorbeeld omdat je gaat verhuizen) zoek je iemand anders die het onderhoud van de boomtuin overneemt of neem je contact op met de gemeente. In dat laatste geval wordt je boomtuintje weer opgenomen in de gemeentelijke onderhoudsplanning en worden de aangeplante plantjes verwijderd.

Handhaving en klachten

• 1. De gemeente gaat niet actief controleren of de geveltuintjes en boomtuintjes goed onderhouden worden. Als tijdens werkzaamheden (bijv. onderhoud van boomspiegels zonder tuintje) opvalt dat een tuintje niet of slecht onderhouden wordt, volgt de gemeente dit op en spreekt deelnemers aan.

• 2. Als er klachten binnenkomen volgt de gemeente deze op en spreekt als het nodig is deelnemers aan.

• 3. Bij geveltuintjes en de boomtuintjes worden de deelnemers aangesproken.

• 4. Als de staat van het onderhoud na aanspreken niet verbetert dan wordt een geveltuintje verwijderd gemaakt en wordt een boomtuin weer in het reguliere onderhoud opgenomen. In samenspraak met de inwoners wordt de beplanting zorgvuldig verwijderd en kan de inwoner deze eventueel herbeplanten. De overeenkomst wordt beëindigd.

Aldus vastgesteld in de vergadering van 16 januari 2024.

Het college van burgemeester en wethouders

N.J.H. Scheltens,

Gemeentesecretaris

J.C.J. van Bree,

Burgemeester