36 313 Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2023 (Derde incidentele suppletoire begroting inzake verder vullen gasopslag Bergermeer)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, M.A.M. Adriaansens

B ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

Ondergrenzen toelichtingen

Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen	Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)	Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 < 1.000	5	10
=> 1.000	10	20

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

2. Beleidsartikelen

2.1 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid derde incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen x € 1.000)

	Stand ontwerpbegroting 2023 incl. ISB, NvW en amendementen	Mutaties 3^eISB	Stand 3^e ISB	Mutatie 2024	Mutatie 2025	Mutatie 2026	Mutatie 2027
Verplichtingen	14.512.688	240.000	14.752.688	0	0	0	0
Uitgaven	16.514.067	0	16.514.067	240.000	0	0	0
Subsidies (regelingen)	15.506.006	0	15.506.006	240.000	0	0	0
Missiegedraven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)	64.234		64.234
Hernieuwbare Energietransitie (HER+)	45.440		45.440
Energie-efficiency	2.368		2.368
Green Deals	500		500
Demonstratieregeling Klimaat- en Energie-innovatie (DEI+)	93.188		93.188
Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS)	7.596		7.596
Projecten Klimaat en Energieakkoord	10.345		10.345
SDE	591.000		591.000
SDE+	2.616.961		2.616.961
SDE++	52.600		52.600
Aardwarmte	17.500		17.500
ISDE-regeling	387.200		387.200
Compensatie Energie-intensieve bedrijven (ETS)	0		0
Carbon Capture Storage (CCS)	4.580		4.580
Hoge Flux Reactor	6.401		6.401
Caribisch Nederland	22.644		22.644
Overige subsidies	26.507		26.507
Opschalingsinstrument waterstof	21.100		21.100
Investeringen waterstofbackbone	233.320		233.320
Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)	4.000		4.000
Subsidieondersteuning verduurzaming MKB	15.800		15.800
IPCEI waterstof	160.000		160.000
Vulmaatregelen gasopslag	1.153.750		1.153.750	240.000
Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI)	12.140		12.140
Schadeafhandeling mijnbouw Limburg	3.337		3.337
Maatschappelijke Investeringssubsidie Warmtenetten (MIW)	130.000		130.000
NGF-project NieuweWarmteNu!	75.000		75.000
Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023	9.748.495		9.748.495
Leningen	74.000	0	74.000	0	0	0	0
Lening EBN	9.000		9.000
Lening EBN voor vullen Bergermeer	0		0
Lening InvestNL	65.000		65.000
Garanties	175.600	0	175.600	0	0	0	0
Verliesdeclaratie aardwarmte	0		0
Garantie CCS/Porthos	175.600		175.600
Opdrachten	81.700	0	81.700	0	0	0	0
Onderzoek mijnbouwbodembeweging	3.410		3.410
SodM onderzoek	2.500		2.500
Uitvoeringsagenda klimaat	473		473
Klimaat mondiaal	347		347
Onderzoek en opdrachten	41.690		41.690
Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)	15.280		15.280
Energiehulp Oekraïne	18.000		18.000
Bijdrage aan agentschappen	117.894	0	117.894	0	0	0	0
Bijdrage RVO.nl	92.134		92.134
Bijdrage Agentschap Telecom	7.492		7.492
Bijdrage NEa	13.030		13.030
Bijdrage KNMI	1.430		1.430
Bijdrage NVWA	914		914
Bijdrage RIVM	1.061		1.061
Bijdrage RWS	1.833		1.833
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	146.393	0	146.393	0	0	0	0
Doorsluis COVA-heffing	111.000		111.000
TNO kerndepartement	33.602		33.602
TNO SodM	1.791		1.791
Bijdrage aan medeoverheden	399.700	0	399.700	0	0	0	0
Uitkoopregeling	0		0
Regeling toezicht energiebesparingsplicht	13.200		13.200
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden	386.500		386.500
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties	12.774	0	12.774	0	0	0	0
Nuclear Research Group (NRG)	7.930		7.930
Internationale contributies	1.681		1.681
PBL Rekenmeesterfunctie	2.156		2.156
ILT handhaving F-gassen	1.007		1.007
Storting/onttrekking begrotingsreserve	0	0	0	0	0	0	0
Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie	0		0
Storting in begrotingsreserve aardwarmte	0		0
Ontvangsten	4.526.977	0	4.526.977	0	60.000	60.000	60.000
Ontvangsten COVA	111.000		111.000
Opbrengst heffing ODE (SDE++)	225.000		225.000
Ontvangsten zoutwinning	2.511		2.511
Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie	454.186		454.186
ETS-ontvangsten	1.400.000		1.400.000
Diverse ontvangsten	34.280		34.280
Heffing gasleveringszekerheid	0		0		60.000	60.000	60.000
Ontvangsten lening EBN Bergermeer	2.300.000		2.300.000

Tabel 2 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

	Stand ontwerpbegroting 2023 incl. ISB, NvW en amendementen	Mutaties 3^eISB	Stand 3^e ISB	Mutatie 2024	Mutatie 2025	Mutatie 2026	Mutatie 2027
Verplichtingen	14.512.688	240.000	14.752.688	0	0	0	0
waarvan garantieverplichtingen	219.800		219.800
waarvan overige verplichtingen	14.292.888	240.000	14.532.888	0	0	0	0

Budgetflexibiliteit

De budgetflexibiliteit bij de ontwerpbegroting 2023 was ongeveer 24%, ofwel 76% van het beschikbare kasbudget 2023 was al juridisch verplicht. Gelet op de in werking getreden regeling voor het tijdelijke prijsplafond voor de energiekosten en de hiervoor in 2023 benodigde kasmiddelen (€ 9,75 mld) die per nota van wijziging aan de EZK begroting zijn toegevoegd, is het percentage juridisch verplicht naar 88% gestegen.

Dit hoge percentage wordt vooral veroorzaakt door de langjarige verplichtingen die onder de SDE en SDE+ zijn aangegaan. Ook voor de subsidieregelingen DEI+, HER+, MOOI en ISDE zijn verplichtingen aangegaan die in 2023 uitbetaald dienen te worden.

Toelichting

In deze incidentele suppletoire begroting wordt het parlement om autorisatie verzocht voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor een subsidiemaatregel voor het vullen van gasopslag Bergermeer, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Contouren subsidiemaatregel Bergermeer van 24 februari 2023.

Verplichtingen en uitgaven

Subsidies

Vulmaatregelen gasopslag

Vorig vulseizoen heeft het kabinet een subsidiemaatregel verleend die marktpartijen voor het vullen van gasopslag Bergermeer een garantie biedt voor het risico van een eventuele negatieve zomer/winterspread. Omdat de ontwikkeling van de markt onzeker is, heeft het kabinet besloten om ook een dergelijke subsidiemaatregel voor het komende vulseizoen 2023–2024 uit te werken, waarbij de maatregel in grote mate gelijk is aan vorig jaar. Marktpartijen kunnen in een tenderregeling meedingen naar een subsidie die hen vergoedt voor:

Het eventuele negatieve verschil tussen de huidige gasprijzen en de verwachte gasprijzen aankomende winter (de zogenoemde zomer-winter spread);

Een incentive in de vorm van de afslag, waarmee de vaste opslagkosten deels vergoed worden.

Marktpartijen zullen zelf het gas moeten in- en verkopen. De subsidie is enkel bedoeld om het rendabel te maken om gas op te slaan. Hiervoor is maximaal € 240 mln aan subsidie nodig. De maatregel is zo vormgegeven dat bij een positieve zomer-winter spread dit deel van de subsidie vervalt. De uitgaven zullen dan lager uitvallen. Na afloop van de subsidiemaatregel in februari 2024 zal de subsidievaststelling en uitbetaling van de subsidie plaatsvinden.

Ontvangsten

Heffing gasleveringszekerheid

Uitgangspunt is dat deze kosten worden gedragen door de gebruikers, hiervoor wordt als bekend gewerkt aan een heffing op geboekte capaciteit voor transport via het landelijk gastransportnet van GTS (bovenop – maar niet in – de tarieven voor gastransport). Deze heffing zal zodanig worden uitgewerkt dat de financiering van de subsidiemaatregel een vorm van voorfinanciering is en de uiteindelijke kosten door de gebruikers van het gastransportnet worden opgebracht. De ontvangsten zijn voor nu geraamd op € 60 mln in de jaren 2025–2028, in totaal € 240 mln.