Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 30 maart 2012
De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft mij om een reactie
verzocht op de petitie «Zwartboek Schoolkosten 2012» van de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs
(JOB) en de brief van de MBO Raad inzake de stand van zaken in het dossier schoolkosten
MBO (kenmerk JZi/GWA/202895/2012). Aan dit verzoek wil ik graag voldoen. Ook heb ik
de Kamer toegezegd, dat er een leidraad over de extra schoolkosten en vrijwillige
bijdrage komt (Tweede Kamer 33 000 VIII, nr. 73).
Zwartboek
Allereerst wil ik mijn reactie geven op het Zwartboek schoolkosten 2012 van JOB. Ik
betreur dat het aantal klachten over schoolkosten in het mbo is toegenomen. Terecht
vraagt JOB namens haar studenten aandacht voor deze kwestie en in mijn antwoorden
op vragen over schoolkosten in het mbo vanuit uw Kamer heb ik een nadere uitleg beloofd.
De Inspectie van het Onderwijs heeft in februari een analyse van de 13 voorbeelden
uit het Zwartboek verricht. Niet duidelijk is echter of de informatie volledig is.
De betrokken instellingen hebben onlangs een brief gekregen van de Inspectie van het
Onderwijs waarin is gevraagd of de informatie in het voorbeeld juist is en om de informatie
waar nodig te completeren en deze vervolgens binnen twee weken naar de inspectie te
sturen. De reactie van de instelling zal door de inspectie worden onderzocht. Daarna
ontvangt de instelling een brief met de inspectieconclusie en voor zover van toepassing
het vervolgtraject. Het vervolgtraject houdt in dat een sanctie kan worden toegepast
indien bij hercontrole blijkt dat de instelling de wet niet of in onvoldoende mate
naleeft. Artikel 8.1.4 van de WEB is immers een verplichting en dus niet vrijblijvend.
In de praktijk blijkt overigens dat ongewenste situaties na hercontrole veelal hersteld
zijn.
Richtlijn
Over de schoolkosten in het mbo is de laatste jaren veel te doen geweest. Studenten
hebben regelmatig klachten geuit, onder andere bij JOB en ook mbo-instellingen, bij
monde van de MBO Raad, hebben aangeven behoefte te hebben aan meer helderheid.
Het is inmiddels een gangbare praktijk, dat studenten in het mbo niet alleen geacht
worden studieboeken maar ook leermiddelen zoals gereedschappen en werkkleding aan
te schaffen. In het Servicedocument Vrijwillige bijdrage uit 2004 hebben JOB en MBO Raad dit ook opgenomen. De klachten ontstaan daar waar men te hoge kosten in rekening brengt. Ook zijn
er nieuwe vragen gerezen door het toenemende gebruik van digitale leermiddelen naast
en in plaats van boeken in het onderwijs.
Het overleg met JOB en MBO Raad dat mijn ministerie in het najaar van 2011 heeft gevoerd,
heeft niet geleid tot overeenstemming over een geactualiseerd servicedocument, dat
als leidraad kan dienen voor de bve-sector. Daarom heb ik besloten zelf een nadere
uitleg te geven over de onderwijsbijdragen en die op te nemen in een richtlijn voor
de bekostigde mbo-instellingen. Deze is thans in voorbereiding en wordt vóór het nieuwe
schooljaar gepubliceerd. Vanzelfsprekend worden JOB en MBO Raad daarbij betrokken.
Een goede communicatie met studenten over de schoolkosten is belangrijk. Juist op
dit onderwerp, dat dicht bij de studenten zelf staat, doet het bevoegd gezag er goed
aan het gesprek met hen en met hun ouders te voeren. Niet alleen op het punt van de
vrijwillige bijdrage van studenten en ouders en de hoogte daarvan (daarop heeft de
studentenraad instemmingsrecht), maar ook als het gaat om de informatie aan studenten
en ouders en om het leermiddelenbeleid.
Ik wil ook verkennen op welke manier de medezeggenschap op het terrein van schoolkosten
beter gepositioneerd kan worden. Dit vergt verdere doordenking omdat enerzijds de
medezeggenschap in het mbo nog in de kinderschoenen staat en anderzijds de grote diversiteit
in beroepsopleidingen de schoolkostenmaterie complex maakt. De komende maanden zal
ik benutten om de medezeggenschap in relatie tot schoolkosten in overleg met JOB en
MBO Raad verder uit te werken.
De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
J. M. van Bijsterveldt-Vliegenthart