30 100 IXA
Jaarverslag en slotwet van Nationale Schuld 2004

nr. 2
RAPPORT BIJ HET JAARVERSLAG 2004 VAN NATIONALE SCHULD (IXA)

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

's-Gravenhage, 18 mei 2005

Hierbij bieden wij u aan het op 9 mei 2005 door ons vastgestelde «Rapport bij het Jaarverslag 2004 van Nationale Schuld (IXA)».

Algemene Rekenkamer

drs. Saskia J. Stuiveling,

president

Jhr. mr. W. M. de Brauw,

secretaris

Inhoud

Samenvatting		5
1	Inleiding	6
1.1	Rapport bij het jaarverslag	6
1.2	De Nationale Schuld	6
1.3	Opzet van het onderzoek	6
1.4	Leeswijzer	6
2	Jaarverslag	7
2.1	Financiële informatie en saldibalans	7
2.2	Informatie over de bedrijfsvoering	8
2.3	Informatie over beleid	8
3	Beheer Nationale Schuld	10
3.1	Onvolkomenheden	10
3.2	Conclusie	10
4	Reactie minister	11
Bijlage 1	Overzicht fouten en onzekerheden 2004	12
Bijlage 2	Overzicht begrote en verantwoorde bedragen 2004	15

SAMENVATTING

De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht of het Jaarverslag 2004 begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, voldoet aan de eisen die de Comptabiliteitswet 2001 stelt. Daarnaast heeft zij de bedrijfsvoering van de Nationale Schuld en het financieel beheer en materieelbeheer beoordeeld. In dit rapport zijn het oordeel en de belangrijkste resultaten van het onderzoek opgenomen.

De beoordeelde onderwerpen (financiële informatie, bedrijfsvoering en beleidsinformatie) hangen onderling nauw samen en kunnen gezien worden als een drieluik. De volgende passages vatten de resultaten kort samen.

Financiële informatie

De uitgaven verantwoord in het Jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld bedragen € 36 389,2 miljoen. De verplichtingen bedragen ook € 36 389,2 miljoen en de ontvangsten € 35 928,6 miljoen.

Het onderzoek naar de rechtmatigheid van het Jaarverslag 2004 van begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, heeft het volgende resultaat opgeleverd. De financiële informatie in het jaarverslag over 2004 van de Nationale Schuld voldoet aan de eisen die de CW 2001 stelt.

Bedrijfsvoering

Over de bedrijfsvoering geeft de Algemene Rekenkamer voor het begrotingshoofdstuk IXA geen afzonderlijk oordeel.

Beleidsinformatie

De Algemene Rekenkamer heeft de beleidsinformatie in het Jaarverslag 2004 onderzocht. Zij concludeert dat de informatie over het gevoerde beleid in het jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld op deugdelijke wijze tot stand is gekomen en voldoet aan de verslaggevingseisen.

Reactie minister

Het onderzoek van de Algemene Rekenkamer geeft de minister geen aanleiding tot opmerkingen.

1 INLEIDING

1.1 Rapport bij het jaarverslag

De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht of het Jaarverslag 2004 van begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, voldoet aan de eisen die de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) stelt. Daarnaast heeft zij de bedrijfsvoering van het ministerie onderzocht en het financieel beheer en materieelbeheer beoordeeld. In dit rapport vindt u het oordeel en de belangrijkste resultaten van het onderzoek.

1.2 De Nationale Schuld

De minister van Financiën draagt de verantwoordelijkheid voor het schuld- en het financieringsbeleid van de staat, het beheer en de administratie van de staatsleningen en het centrale kasbeheer. Voorts is hij belast met het opstellen van de begroting, het jaarverslag en de bedrijfsvoering van de Nationale Schuld.

De uitgaven verantwoord in het Jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld bedragen € 36 389,2 miljoen. De verplichtingen bedragen ook € 36 389,2 miljoen en de ontvangsten € 35 928,6 miljoen.

1.3 Opzet van het onderzoek

De Algemene Rekenkamer heeft op basis van de risicoanalyse 2004 een programma opgesteld voor het jaarlijkse rechtmatigheidsonderzoek bij de Nationale Schuld. De Algemene Rekenkamer heeft aandacht besteed aan het geïntegreerd middelenbeheer.

De Algemene Rekenkamer heeft zoals ieder jaar reviews uitgevoerd op de controles door de departementale auditdienst. Dit doet zij om vast te kunnen stellen of zij bij haar oordeelsvorming gebruik kan maken van de werkzaamheden van de auditdienst.

1.4 Leeswijzer

Dit rapport bij het Jaarverslag 2004 van begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, omvat, behalve een samenvatting en een inleiding, drie hoofdstukken, te weten: «Jaarverslag» (hoofdstuk 2), «Beheer» (hoofdstuk 3) en «Reactie minister» (hoofdstuk 4).

Omdat de Nationale Schuld onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Financiën valt is er geen afzonderlijke Audit Actielijst 2005 (AAL 2005) opgenomen in dit rapport. Deze is opgenomen in het rapport bij het Jaarverslag van het Ministerie van Financiën (IXB). Hoofdstuk 2 beschrijft het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het jaarverslag en de saldibalans van de Nationale Schuld. Hoofdstuk 3, dat gewijd is aan de bedrijfsvoering, bevat het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het financieel beheer en materieelbeheer van de Nationale Schuld. Ook de ontwikkelingen in het beheer worden beschreven.

Dit rapport telt verder twee bijlagen. In bijlage 1 en 2 staan overzichten die de resultaten van het rechtmatigheidsonderzoek schematisch weergeven. In bijlage 1 staan voor zover van toepassing alle fouten en onzekerheden op een rij en in bijlage 2 de begrote en verantwoorde bedragen.

2 JAARVERSLAG

De Algemene Rekenkamer heeft het Jaarverslag 2004 van begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, beoordeeld. Zij heeft onderzocht of het ministerie het geld volgens de regels heeft uitgegeven en in het jaarverslag daarover goed verantwoording aflegt. Waar dit niet het geval is, spreekt de Algemene Rekenkamer van een onrechtmatigheid of van een ondeugdelijke weergave.

In dit hoofdstuk staat het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het jaarverslag als geheel. Dit oordeel is opgebouwd uit deeloordelen over de volgende onderdelen van het jaarverslag:

– financiële informatie en saldibalans;

– informatie over bedrijfsvoering;

– informatie over beleid.

Deze deeloordelen komen aan de orde in de volgende paragrafen. De Algemene Rekenkamer komt tot deze oordelen op basis van bevindingen uit haar onderzoek.

Oordeel jaarverslag

Het jaarverslag over 2004 van de Nationale Schuld voldoet aan de eisen die de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) stelt.

2.1 Financiële informatie en saldibalans

De CW 2001 stelt de volgende eisen aan financiële informatie:

– rechtmatig totstandgekomen;

– op deugdelijke wijze weergegeven;

– overeenkomstig de verslaggevingseisen opgesteld.

Oordeel financiële informatie

De financiële informatie in het jaarverslag over 2004 van begrotingshoofdstuk IXA, de Nationale Schuld, voldoet aan de eisen die de CW 2001 stelt.

Met «financiële informatie» wordt bedoeld alle verplichtingen, uitgaven en ontvangsten in de verantwoordingsstaat en de balansposten van de Nationale Schuld en de toelichting daarbij.

Verantwoordingsstaat en toelichting

Onderstaand overzicht laat de totaalbedragen zien waaruit de verantwoordingsstaat 2004 is opgebouwd en de fouten, onzekerheden en onvolledigheden die de Algemene Rekenkamer heeft geconstateerd.

Overzicht 1 Bedragen van de verantwoordingsstaat 2004, Nationale Schuld (x € miljoen)

	Verplichtingen	Uitgaven	Ontvangsten
Totaalbedragen verantwoordingsstaat	36 389,2	36 389,2	35 928,6
Belangrijke fouten en onzekerheden	–	–	–
Overige fouten en onzekerheden	–	10,2	–
Totaalbedrag fouten en onzekerheden	–	10,2	–
Onzekerheid over de volledigheid	–	–	–

Het in bovenstaand overzicht opgenomen bedrag (€ 10,2 miljoen) heeft betrekking op een onzekerheid over de rechtmatigheid van apparaatsuitgaven. Het totaal aan fouten en onzekerheden valt binnen de tolerantiegrenzen voor goedkeuring van de verantwoording. De tolerantiegrens voor fouten en onzekerheden bedraagt 1% respectievelijk 3% van de totale verantwoordingsstaat.

Het bedrag aan verplichtingen en uitgaven bevat in beide gevallen in totaal € 5 386,5 miljoen aan overschrijdingen (zie bijlage 2). Indien de Staten-Generaal niet akkoord gaan met de desbetreffende slotwet-mutaties, zal de Algemene Rekenkamer haar positieve oordeel over de financiële informatie in het jaarverslag mogelijk moeten herzien.

Oordeel saldibalans en toelichting

De saldibalans 2004 van de Nationale Schuld en de toelichting daarop voldoen aan de eisen die de CW 2001 stelt.

Onderstaand overzicht laat de totaalbedragen zien waaruit de saldibalans 2004 is opgebouwd.

Overzicht 2 Saldibalans per 31 december 2004, Nationale Schuld (x € miljoen)

Totaalsaldo (debet + credit)	562 203,4
Beoordeeld totaal saldibalans debet + credit^1	253 129,0
Totaal van fouten en onzekerheden die de tolerantiegrenzen per saldibalanspost overschrijden (zie bijlage 1)	–
Overige fouten en onzekerheden	10,2
Totaalbedrag fouten en onzekerheden	10,2
Onzekerheid over de volledigheid	–

¹ Uitgaven en ontvangsten ten laste van de begroting en tegenrekeningen tellen niet mee voor het beoordeelde totaal (€ 309 074,4 miljoen).

Het totaal aan fouten en onzekerheden valt binnen de tolerantiegrenzen voor goedkeuring van de saldibalans. De tolerantiegrens voor fouten en onzekerheden bedraagt 1% respectievelijk 3% van het beoordeelde totaal van de saldibalans in zijn geheel. Voor de Rekening Courant Rijkshoofdboekhouding en de liquide middelen geldt een tolerantiegrens van 0%.

2.2 Informatie over de bedrijfsvoering

De Algemene Rekenkamer geeft geen afzonderlijk oordeel over de informatie over de bedrijfsvoering bij het Jaarverslag van de Nationale Schuld. Het Ministerie van Financiën rapporteert namelijk in haar departementale jaarverslag over de bedrijfsvoering. Voor de resultaten van ons onderzoek naar de bedrijfsvoering wordt dan ook verwezen naar ons Rapport bij het Jaarverslag 2004 van hoofdstuk IXB het Ministerie van Financiën.

2.3 Informatie over beleid

Bij het beoordelen van de kwaliteit van beleidsinformatie kijkt de Algemene Rekenkamer naar de wijze waarop de informatie over het beleid tot stand komt en naar de mate waarin deze voldoet aan de verslaggevingseisen. Ook onderzoekt zij of de jaarverslagen «VBTB-conform» zijn.

Oordeel informatie over beleid

De informatie over het gevoerde beleid in het Jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld is op deugdelijke wijze tot stand gekomen en voldoet aan de verslaggevingseisen.

3 BEHEER NATIONALE SCHULD

Dit hoofdstuk beschrijft de bevindingen van de Algemene Rekenkamer over de bedrijfsvoering van de Nationale Schuld.

Bedrijfsvoering is de (interne) sturing en beheersing van de primaire en ondersteunende processen en is gericht op het realiseren van taken en doelen van de organisatie. Onder de bedrijfsvoering vallen:

– het financieel beheer en materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties;

– de controle door de departementale auditdienst;

– de totstandkoming van de financiële informatie, bedrijfsvoeringsinformatie en beleidsinformatie in het jaarverslag.

De Algemene Rekenkamer baseert haar oordelen op de eisen die de CW 2001 stelt aan de onderdelen van de bedrijfsvoering.

Dit hoofdstuk geeft eerst (§ 3.1) een beschrijving van de onvolkomenheden die de Algemene Rekenkamer heeft aangetroffen in de bedrijfsvoering. In de conclusie (§ 3.2) is het oordeel te vinden over het financieel beheer, het materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties.

3.1 Onvolkomenheden

De Algemene Rekenkamer heeft geen onvolkomenheden aangetroffen tijdens haar onderzoek naar het beheer van de Nationale Schuld.

3.2 Conclusie

Oordeel financieel beheer, materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties

De onderzochte onderdelen van het financieel beheer, het materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties in 2004 van de Nationale Schuld hebben voldaan aan de gestelde eisen.

4 REACTIE MINISTER EN NAWOORD ALGEMENE REKENKAMER

Reactie minister

Op 3 mei 2005 ontvingen we de reactie van de minister van Financiën op het onderzoek van de Algemene Rekenkamer. Het onderzoek geeft de minister geen aanleiding tot opmerkingen.

BIJLAGE 1

Overzicht fouten en onzekerheden in de financiële informatie in het Jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld, begrotingshoofdstuk IXA

A: Verplichtingen

Art	Omschrijving	Totaal ver-antwoord bedrag (mln €)	Fout (mln €)	Onzeker-heid (mln €)	Totaal F+O (mln €)	Totaal F+O (%)	Tolerantiegrens over- schreden?	Onzekerheid over volledigheid (mln €)	Toelichting
		(a)	(b)	(c)	(b+c)	(b+c)/a*100	(ja/nee)
	Beleidsartikelen
1	Financiering Staatsschuld	33 992,3	–	–	–	–	nee
2	Kasbeheer	2 396,9	–	–	–	–	nee
	Niet-beleidsartikelen						nee
3	Nominaal en onvoorzien	0,0	–	–	–	–	nee
Totaal		36 389,2	–	–	–

B: Uitgaven

Art	Omschrijving	Totaal ver-antwoord bedrag (mln €)	Fout (mln €)	Onzeker-heid (mln €)	Totaal F+O (mln €)	Totaal F+O (%)	Tolerantiegrens over-schreden?	Onzekerheid over volledigheid (mln €)	Toelichting
		(a)	(b)	(c)	(b+c)	(b+c)/a*100	(ja/nee)
	Beleidsartikelen
1	Financiering Staatsschuld	33 992,3	0	10,2	10,2	0,0	nee
2	Kasbeheer	2 396,9	–	–	–	–	nee
	Niet-beleidsartikelen						nee
3	Nominaal en onvoorzien	0,0	–	–	–	–
Totaal		36 389,2	0	10,2	10,2			–> overzicht 1 ad 3

C: Ontvangsten

Art	Omschrijving	Totaal ver-antwoord bedrag (mln €)	Fout (mln €)	Onzeker-heid (mln €)	Totaal F+O (mln €)	Totaal F+O (%)	Tolerantiegrens over-schreden?	Onzekerheid over volledigheid (mln €)	Toelichting
		(a)	(b)	(c)	(b+c)	(b+c)/a*100	(ja/nee)
	Beleidsartikelen
1	Financiering Staatsschuld	33 680,6	0,0	–	0.0	0,0	nee
2	Kasbeheer	2 248,0	–	–	–	–	nee
	Niet-beleidsartikelen
3	Nominaal en onvoorzien	–	–	–	–
	Totaal	35 928.6	0.0		0,0

D: Saldibalans

Debet/Credit	Omschrijving Balanspost	Saldo balanspost (mln €)	Fout (mln €)	Onzekerheid (mln €)	Totaal F+O (mln €)	Totaal F+O (%)	Tolerantiegrens over- schreden?	onzekerheid over volledigheid (mln €)
		(a)	(b)	(c)	(b+c)	(b+c)/a*100	(ja/nee)
Debet	3 Liquide middelen	0,0	–	–	–	–	nee
Debet	4 Rekening-courant RHB	6 258,9	–	10,2	10,2	0,2	nee
Debet	5 uitgaven buiten begrotingsverband	1 697,1	0,0	–	0,0	0,0	nee
Credit	6 Ontvangsten buiten begrotingsverband	8 416,5	–	–	–		nee
Debet	7 Extra-comptabele vorderingen	8 608,6	–	–	–		nee
Credit	9 Extra-comptabele schulden	228 147,9	–	–	–		nee
Debet	10 Voorschotten	0,0	–	–	–		nee
Beoordeeld totaal		253 129,0	0,0	10,2	10,2

Bovenstaande tabellen geven een overzicht van de fouten en onzekerheden die de Algemene Rekenkamer heeft geconstateerd. Het betreffen fouten en onzekerheden in de rechtmatigheid en in de deugdelijke weergave in het jaarverslag.

De tolerantie op artikelniveau bedraagt voor fouten en onzekerheden bij elkaar opgeteld:

– voor artikelen < € 50 miljoen: 10% van het artikelbedrag (voor de saldibalans: per individuele post);

– voor artikelen ≥ € 50 miljoen en < € 0,5 miljard: € 5 miljoen (voor de saldibalans: per individuele post), en

– voor artikelen ≥ € 0,5 miljard: 1% van het artikelbedrag (voor de saldibalans: per individuele post).

De goedkeuringstolerantie in de totalen bedraagt 1% voor alle fouten en 3% voor alle onzekerheden (exclusief onzekerheid over volledigheid).

Tegen fouten en onzekerheden kan de Algemene Rekenkamer bezwaar maken op grond van artikel 88 CW 2001.

BIJLAGE 2

Totaaloverzicht begrote en verantwoorde bedragen in Jaarverslag 2004 van de Nationale Schuld, begrotingshoofdstuk IXA

	Uitgaven				Verplichtingen
	Begroting 2004 (€ x 1000) (stand bij 2^e supp)	Verantwoording 2004 (€ x 1000)		verschil		Begroting 2004 (x € 1000) (stand bij 2^e supp)	Verantwoording 2004 (x € 1000)	verschil
			abs (x € 1000)	%	abs (x € 1000)			%
Beleidsartikelen:
1 Financiering Staatsschuld	28 605 803	33 992 343	5 386 540	18,8	28 605 803	33 992 343	5 386 540	18,8
2 Kasbeheer	2 642 084	2 396 847	– 245 237	– 9,3	2 642 084	2 396 847	– 245 237	– 9.3
Niet-beleidsartikelen:
3 Nominaal en onvoorzien	–	–	–	–	–	–	–	0,0
Totaal	31 247 887	36 389 190	5 141 303		31 247 887	36 389 190	5 141 303
Totaal overschrijdingen			5 386 540				5 386 540