30 100 F
Jaarverslag en slotwet Diergezondheidsfonds 2004

nr. 2
RAPPORT BIJ HET JAARVERSLAG 2004 VAN HET DIERGEZONDHEIDSFONDS (F)

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

's-Gravenhage, 18 mei 2005

Hierbij bieden wij u aan het op 9 mei 2005 door ons vastgestelde «Rapport bij het Jaarverslag 2004 van het Diergezondheidsfonds (F)»

Algemene Rekenkamer

drs. Saskia J. Stuiveling,

president

Jhr. mr. W. M. de Brauw,

secretaris

Inhoud

Samenvatting		5
Audit Actielijst 2005		7
1	Inleiding	8
1.1	Rapport bij het jaarverslag	8
1.2	Het Diergezondheidsfonds	9
1.3	Opzet van het onderzoek	10
1.4	Leeswijzer	11
2	Jaarverslag	13
2.1	Financiële informatie en saldibalans	13
2.2	Informatie over de bedrijfsvoering	14
2.3	Informatie over beleid	14
3	Beheer van het fonds	16
3.1	Opgeloste onvolkomenheden	16
3.1.1	Verantwoordelijkheden bedrijfsvoering	16
3.1.2	Toezicht op en verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten	17
3.2	Conclusies	17
4	Reactie minister van LNV	18
Bijlage 1	Overzicht begrote en verantwoorde bedragen 2004	19
Bijlage 2	Gebruikte afkortingen	20

SAMENVATTING

De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht of het Jaarverslag 2004 van begrotingsfonds F, Diergezondheidsfonds (DGF), voldoet aan de eisen die de Comptabiliteitswet 2001 stelt. Daarnaast heeft zij onderzoek gedaan naar de bedrijfsvoering van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) (dat het fonds beheert) en het financieel beheer en materieelbeheer beoordeeld. In dit rapport zijn het oordeel en de belangrijkste resultaten van het onderzoek opgenomen.

De beoordeelde onderwerpen (financiële informatie, bedrijfsvoering en beleidsinformatie) hangen onderling nauw samen en kunnen gezien worden als een drieluik. De volgende passages vatten de resultaten kort samen.

Financiële informatie

De verplichtingen en uitgaven van het DGF bedroegen in 2004 € 23,7 miljoen. De ontvangsten bedroegen € 21,7 miljoen.

Het Jaarverslag 2004 van begrotingsfonds F (DGF) voldoet aan de gestelde eisen.

Bedrijfsvoering

Het onderzoek naar de bedrijfsvoering heeft de volgende resultaten opgeleverd.

De onderzochte onderdelen van het financieel beheer, het materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties in 2004 van het DGF hebben voldaan aan de gestelde eisen. De Algemene Rekenkamer constateert dat er sprake is van een positieve ontwikkeling in het beheer van het fonds ten opzichte van vorig jaar. Over 2003 constateerde de Algemene Rekenkamer nog twee onvolkomenheden in de bedrijfsvoering.

De werkzaamheden van het Ministerie van LNV hebben in 2004 geleid tot een duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden voor de bedrijfsvoering van het DGF. Alhoewel de nieuwe taakverdeling nog niet volledig is ingevoerd meent de Algemene Rekenkamer dat met de verbeteracties in 2004 het ministerie wel de vereiste stappen heeft gezet om te komen tot een structurele verbetering van de bedrijfsvoering. Zij kwalificeert de nog resterende gebreken over 2004 niet langer als «onvolkomenheid». Wel vraagt de Algemene Rekenkamer aandacht voor enkele verbeterpunten waaraan nog gewerkt moet worden.

De tweede onvolkomenheid die het Ministerie van LNV heeft weggenomen betreft de over 2003 geconstateerde gebreken in het toezicht op en de verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten. Het ministerie is in 2004 nagegaan of de processen bij de verwerking en vernietiging van dierlijke bijproducten omgeven waren door adequate administratieve maatregelen om gezondheidsrisico's te voorkomen. Een evaluatie van de Europese Food and Veterinary Office bevestigt dat dit toezicht adequaat plaatsvindt.

Conclusie

De Algemene Rekenkamer kwalificeert de over 2003 geconstateerde onvolkomenheden in 2004 niet langer als een onvolkomenheid. Er is sprake van een positieve ontwikkeling in het beheer ten opzichte van vorig jaar.

Beleidsinformatie

De Algemene Rekenkamer heeft de beleidsinformatie in het Jaarverslag 2004 onderzocht. Zij concludeert dat er in 2004 nog onvoldoende sprake is van een ordelijke en controleerbare totstandkoming van de niet-financiële informatie. De informatie over het gevoerde beleid in het Jaarverslag 2004 van het DGF voldoet wel aan de verslaggevingseisen.

Reactie minister van LNV

De minister van LNV heeft op 2 mei 2005 op het onderzoek van de Algemene Rekenkamer gereageerd.

Het doet de minister genoegen dat de Algemene Rekenkamer concludeert dat er sprake is van een zodanige positieve ontwikkeling in het beheer van het DGF, dat de onvolkomenheden uit 2003 zijn opgeheven.

De aanbevelingen inzake afronding van de verantwoordelijkheidsverdeling en de totstandkoming van niet-financiële informatie neemt hij ter harte.

1 INLEIDING

1.1 Rapport bij het jaarverslag

De Algemene Rekenkamer heeft onderzocht of het Jaarverslag 2004 van begrotingsfonds F, het Diergezondheidsfonds (DGF), voldoet aan de eisen die de Comptabiliteitswet 2001 (CW 2001) stelt. Daarnaast heeft zij de bedrijfsvoering van het ministerie onderzocht en het financieel beheer en materieelbeheer beoordeeld. In dit rapport vindt u het oordeel en de belangrijkste resultaten van het onderzoek.

In figuur 1 staat wat de Algemene Rekenkamer wanneer onderzoekt en voor wie zij dat doet.

1.2 Het Diergezondheidsfonds

Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) draagt de verantwoordelijkheid voor het DGF. Het DGF is per 1 september 1998 ingesteld op basis van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. In het fonds worden de uitgaven en ontvangsten verantwoord die samenhangen met maatregelen ter voorkoming en bestrijding van besmettelijke dierziekten.

De verplichtingen en uitgaven van het begrotingsfonds bedroegen in 2004 € 23,7 miljoen. De ontvangsten bedroegen € 21,7 miljoen.

Nederland is, sinds de vogelpest in 2003, vrij geweest van een besmettelijke dierziekte. Het Ministerie van LNV heeft in 2004 gewerkt aan de financiële afwikkeling van de laatste crisis. Dit zal ook in 2005 nog de nodige inspanning vergen.

1.3 Opzet van het onderzoek

De Algemene Rekenkamer heeft op basis van de risicoanalyse 2004 en de Audit Actielijst 2004 een programma opgesteld voor het jaarlijkse rechtmatigheidsonderzoek bij het DGF. De Algemene Rekenkamer heeft aandacht besteed aan de volgende onderwerpen:

• de verantwoordelijkheden voor de bedrijfsvoering van het DGF;

• het toezicht op en verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten.

De Algemene Rekenkamer heeft zoals ieder jaar reviews uitgevoerd op de controles van de departementale auditdienst. Dit doet zij om vast te kunnen stellen of zij bij haar oordeelsvorming gebruik kan maken van de werkzaamheden van de auditdienst.

Figuur 2 geeft weer wat de werkzaamheden van de Algemene Rekenkamer en de departementale auditdienst zijn, en welke verschillen daartussen bestaan.

1.4 Leeswijzer

Dit rapport bij het Jaarverslag 2004 van begrotingsfonds F, het DGF, omvat behalve een samenvatting en een inleiding drie hoofdstukken, te weten: «Jaarverslag» (hoofdstuk 2), «Beheer van het fonds» (hoofdstuk 3) en «Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer» (hoofdstuk 4).

Direct na de samenvatting is de Audit Actielijst 2005 (AAL 2005) opgenomen. Deze bouwt voort op de AAL 2004. De AAL laat zien op welke punten de Algemene Rekenkamer vindt dat het Ministerie van LNV actie moet ondernemen. Het overzicht meldt ook de verbetermaatregelen die de minister heeft aangekondigd en de termijn waarbinnen ze moeten leiden tot verbetering. Ook biedt de AAL inzicht in de voortgang van verbeteracties die de minister eerder heeft ingezet.

Hoofdstuk 2 beschrijft het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het jaarverslag en de saldibalans van het DGF.

Hoofdstuk 3, dat gewijd is aan de bedrijfsvoering van het fonds, bevat het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het financieel beheer en materieelbeheer van het fonds. Ook de ontwikkelingen in het beheer worden beschreven.

Dit rapport telt verder twee bijlagen. In bijlage 1 staan de begrote en verantwoorde bedragen en in bijlage 2 de gebruikte afkortingen.

2 JAARVERSLAG

De Algemene Rekenkamer heeft het Jaarverslag 2004 begrotingsfonds F, het DGF, beoordeeld. Zij heeft onderzocht of het geld volgens de regels is uitgegeven en goed in het jaarverslag is verantwoord. Waar dit niet het geval is, spreekt de Algemene Rekenkamer van een onrechtmatigheid of van een ondeugdelijke weergave.

In dit hoofdstuk staat het oordeel van de Algemene Rekenkamer over het jaarverslag als geheel. Dit oordeel is opgebouwd uit deeloordelen over de volgende onderdelen van het jaarverslag:

– financiële informatie en saldibalans;

– informatie over bedrijfsvoering;

– informatie over beleid.

Deze deeloordelen komen aan de orde in de volgende paragrafen.

De Algemene Rekenkamer komt tot deze oordelen op basis van bevindingen uit haar onderzoek.

Oordeel jaarverslag

Het jaarverslag over 2004 van het DGF voldoet aan de eisen die de CW 2001 stelt.

2.1 Financiële informatie en saldibalans

De CW 2001 stelt de volgende eisen aan financiële informatie:

– rechtmatig totstandgekomen;

– op deugdelijke wijze weergegeven;

– overeenkomstig de verslaggevingseisen opgesteld.

Oordeel financiële informatie

De financiële informatie in het jaarverslag over 2004 van het DGF voldoet aan de eisen die de CW 2001 stelt.

Met «financiële informatie» wordt bedoeld: alle verplichtingen, uitgaven, ontvangsten in de verantwoordingsstaat en de toelichting daarbij.

Verantwoordingsstaat Diergezondheidsfonds en toelichting

Onderstaand overzicht laat de totaalbedragen zien waaruit de verantwoordingsstaat 2004 is opgebouwd. De Algemene Rekenkamer heeft in de verantwoordingsstaat 2004 geen belangrijke fouten, onzekerheden en onvolledigheden geconstateerd.

Overzicht 1Bedragen van de verantwoordingsstaat 2004, Diergezondheidsfonds (x € 1 miljoen)

	Verplichtingen	Uitgaven	Ontvangsten
Totaalbedragen verantwoordingsstaat	23,7	23,7	21,7
Belangrijke fouten en onzekerheden	0	0	0
Overige fouten en onzekerheden	0	0	0
Totaalbedrag fouten en onzekerheden	0	0	0
Onzekerheid over de volledigheid	0	0	0

Het bedrag aan verplichtingen en uitgaven bevat geen overschrijdingen (zie bijlage 1).

Oordeel saldibalans en toelichting

De saldibalans 2004 van het DGF en de toelichting daarop voldoen aan de eisen die de CW 2001 stelt.

Openstaande verplichtingen zijn niet in de saldibalans opgenomen, omdat het DGF geen verplichtingenadministratie kent. De auditdienst merkt in zijn samenvattende accountantsrapport op dat er tot voor kort weinig behoefte was aan een verplichtingenadministratie, omdat het beperkte aantal verplichtingen veelal kortlopend was. Van een aantal verplichtingen is de looptijd echter lang. Dat onderstreept het belang van het invoeren van een verplichtingenadministratie.

Onderstaand overzicht laat de totaalbedragen zien waaruit de saldibalans 2004 is opgebouwd. De Algemene Rekenkamer heeft in de saldibalans 2004 geen belangrijke fouten, onzekerheden en onvolledigheden geconstateerd.

Overzicht 2Saldibalans per 31 december 2004, Diergezondheidsfonds (x € 1 miljoen)

Totaalsaldo (debet + credit)	833,8
Beoordeeld totaal saldibalans debet + credit^1	393,6
Totaal van fouten en onzekerheden die de tolerantiegrenzen per saldibalanspost overschrijden (zie bijlage 1)	0
Overige fouten en onzekerheden	0
Totaalbedrag fouten en onzekerheden	0
Onzekerheid over de volledigheid	0

¹ Uitgaven en ontvangsten ten laste van de begroting en tegenrekeningen tellen niet mee voor het beoordeelde totaal.

Het totaal aan voorschotten dat in 2004 is afgerekend, bedraagt € 82,4 miljoen. Het Ministerie van LNV heeft hiermee ruim de helft van de ultimo 2003 openstaande voorschotten afgerekend. De Algemene Rekenkamer heeft vastgesteld dat deze afrekeningen aan de eisen voldoen.

2.2 Informatie over de bedrijfsvoering

In het jaarverslag van het DGF is geen informatie opgenomen over de bedrijfsvoering. De informatie over de bedrijfsvoering van het DGF maakt deel uit van het jaarverslag van het Ministerie van LNV (XIV).

2.3 Informatie over beleid

Bij het beoordelen van de kwaliteit van beleidsinformatie kijkt de Algemene Rekenkamer naar de wijze waarop de informatie over het beleid tot stand komt en naar de mate waarin deze voldoet aan de verslaggevingseisen. Ook onderzoekt zij of de jaarverslagen «VBTB-conform» zijn.

Oordeel informatie over beleid

Het Ministerie van LNV heeft het proces om te komen tot een ordelijke en controleerbare totstandkoming van niet-financiële informatie nog niet afgerond. Het voornemen is om eind 2005 dit proces te hebben afgerond. De auditdienst van het ministerie rapporteert de volgende bevindingen:

• het beleidsverslag geeft een goed beeld van de activiteiten in het jaar na de vogelpestcrisis;

• het beleidsverslag houdt niet expliciet rekening met de Regeling Prestatiegegevens en Evaluatieonderzoek (RPE).

De Algemene Rekenkamer concludeert dat er in 2004 nog onvoldoende sprake is van een ordelijke en controleerbare totstandkoming van de niet-financiële informatie. De informatie over het gevoerde beleid in het Jaarverslag 2004 van DGF voldoet aan de verslaggevingseisen.

VBTB-conformiteit

De Algemene Rekenkamer heeft net als de auditdienst van het Ministerie van LNV vastgesteld dat de Begroting 2004 en het Jaarverslag 2004 van het DGF op elkaar aansluiten.

3 BEHEER VAN HET FONDS

Dit hoofdstuk beschrijft de bevindingen van de Algemene Rekenkamer over de bedrijfsvoering van het DGF.

Bedrijfsvoering is de (interne) sturing en beheersing van de primaire en ondersteunende processen en is gericht op het realiseren van taken en doelen van de organisatie. Onder de bedrijfsvoering vallen:

– het financieel beheer en materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties;

– de controle door de departementale auditdienst;

– de totstandkoming van de financiële informatie, bedrijfsvoeringsinformatie en beleidsinformatie in het jaarverslag.

De Algemene Rekenkamer baseert haar oordelen op eisen die de CW 2001 stelt aan de onderdelen van de bedrijfsvoering.

Dit hoofdstuk behandelt in § 3.1 de in 2004 opgeloste onvolkomenheden. Deze betreffen respectievelijk de verantwoordelijkheidsverdeling voor de bedrijfsvoering van het DGF en het toezicht op en verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten.

In de conclusies (§ 3.2) is het oordeel te vinden over de bedrijfsvoering.

3.1 Opgeloste onvolkomenheden

3.1.1 Verantwoordelijkheden bedrijfsvoering

De Algemene Rekenkamer constateerde in haar rechtmatigheidsonderzoek over 2002 en 2003 dat er geen heldere verantwoordelijkheidsverdeling bestond voor de bedrijfsvoering van het DGF. Er moesten duidelijke afspraken worden gemaakt over bevoegdheden tussen de directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid, de directie Financieel-Economische Zaken (FEZ), de Dienst Regelingen, de Voedsel- en Warenautoriteit en de Algemene Inspectiedienst.

Bevindingen

In 2004 heeft een onderzoeksbureau op verzoek van het Ministerie van LNV de verantwoordelijkheidsverdeling beschreven. Dit onderzoeksbureau heeft daarbij ook aanbevelingen gedaan om de interne en administratieve organisatie te verbeteren. Het Ministerie van LNV is beter voorbereid op een crisis ten aanzien van de financiële sturing en beheersing wanneer zij gevolg geeft aan deze aanbevelingen.

De betrokken dienstonderdelen voeren thans de beschreven verantwoordelijkheidsverdeling in. Dit heeft in 2004 geleid tot bepaalde wijzigingen in de organisatie van de betrokken dienstonderdelen. Het ministerie past momenteel mandaatregelingen, regelingafspraken en draaiboeken aan. Ook zal het ministerie de administratieve organisatie actualiseren.

Conclusie

De werkzaamheden die het Ministerie van LNV heeft uitgevoerd hebben in 2004 geleid tot een duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden. De taakverdeling is echter nog niet volledig ingevoerd in mandaatregelingen, draaiboeken, regelingafspraken en in de administratieve organisatie.

De Algemene Rekenkamer meent dat met de uitvoering van de verbeteracties het ministerie wel de vereiste stappen heeft gezet om te komen tot een structurele verbetering van de bedrijfsvoering. Zij kwalificeert de nog resterende gebreken over 2004 niet langer als onvolkomenheid.

Wel vraagt de Algemene Rekenkamer aandacht voor de nog te realiseren verbeterpunten. De Algemene Rekenkamer zal bij haar rechtmatigheidsonderzoek 2005 de afloop nagaan.

3.1.2 Toezicht op en verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten

De Algemene Rekenkamer constateerde in haar rechtmatigheidsonderzoek over 2003 gebreken in het toezicht op en de verantwoording over de destructie en verbranding van risicomateriaal bij de bestrijding van de vogelpest. Er bestond nog geen volledige zekerheid dat het risicomateriaal ook daadwerkelijk was vernietigd. Het ministerie had zich er onvoldoende van vergewist of de verwerkingsprocessen bij de destructoren omgeven waren door administratieve maatregelen.

Dit constateerde de Algemene Rekenkamer eveneens bij de bestrijding van de mond- en klauwzeercrisis.

De Nederlandse regelgeving voor destructiemateriaal is in 2003 aangepast op basis van de Europese regelgeving. Er wordt in dit verband niet meer gesproken over «destructiemateriaal», maar over «dierlijke bijproducten». In de wet- en regeling is voor alle categorieën dierlijke bijproducten aangegeven welke verwerkingsmogelijkheden zijn toegestaan.

Het ministerie is in 2004 nagegaan of de processen bij de verwerking en vernietiging van dierlijke bijproducten omgeven waren door adequate administratieve maatregelen om gezondheidsrisico's te voorkomen. Een evaluatie van de Europese Food and Veterinary Office bevestigt dat dit toezicht adequaat plaatsvindt. De Algemene Rekenkamer kwalificeert het toezicht op en verantwoording over de destructie en vernietiging van dierlijke bijproducten daarom niet langer als een onvolkomenheid.

3.2 Conclusies

Oordeel financieel beheer, materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties

De onderzochte onderdelen van het financieel beheer, het materieelbeheer en de daartoe bijgehouden administraties van het DGF hebben in 2004 voldaan aan de gestelde eisen.

De Algemene Rekenkamer kwalificeert de over 2003 geconstateerde onvolkomenheden in 2004 niet langer als een onvolkomenheid.

4. REACTIE MINISTER VAN LNV

De minister van LNV heeft op 2 mei 2005 op het onderzoek van de Algemene Rekenkamer gereageerd. Hieronder volgt een samenvatting van zijn reactie. De volledige reactie is te vinden op de website van de Algemene Rekenkamer, www.rekenkamer.nl.

Het doet de minister genoegen dat de Algemene Rekenkamer concludeert dat er sprake is van een zodanige positieve ontwikkeling in het beheer van het DGF, dat de onvolkomenheden uit 2003 zijn opgeheven.

De aanbevelingen inzake afronding van de verantwoordelijkheidsverdeling en de totstandkoming van niet-financiële informatie neemt hij ter harte.

BIJLAGE 1

Overzicht begrote en verantwoorde bedragen 2004

Bijlage 1. Totaaloverzicht begrote en verantwoorde bedragen in Jaarverslag 2004 van het Diergezondheidsfonds

	Uitgaven				Verplichtingen
	Begroting 2004 (€ x 1000) (stand bij 2^e supp)	Verantwoording 2004 (€ x 1000)		verschil		Begroting 2004 (€) (stand bij 2^e supp)	Verantwoording 2004 (€)	verschil
			abs (€)	%	abs (€)			%
Beleidsartikelen:
Art 1 Bewaking en bestrijding van dierziekten en voorkomen van welzijnsproblemen	28 342	23 655	– 4 687	–	28 342	23 655	– 4 687	–
Totaal	28 342	23 655	– 4 687		28 342	23 655	– 4 687	–
Totaal overschrijdingen			0	–			0	–

BIJLAGE 2

Gebruikte afkortingen

AAL	Audit Actielijst
CW	Comptabiliteitswet
DGF	Diergezondheidsfonds
LNV	(Ministerie van) Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
VBTB	Van beleidsbegroting tot beleidsverantwoording