Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 15 januari 2021
Met deze brief zend ik u, mede namens de Minister voor Rechtsbescherming, twee onderzoeken
betreffende maatwerk in het bestuursrecht. Het eerste onderzoek, dat uit twee delen
bestaat, is getiteld «Bestuursrecht op Maat», van prof. mr. Y.E. Schuurmans, dr. A.E.M.
Leijten en mr. drs. J.E. Esser, verbonden aan de Universiteit Leiden1. Het tweede onderzoek is getiteld «Maatwerk en bijzondere wetgeving: ondanks of dankzij?»,
van prof. Anne Meuwese en prof. Johan Wolswinkel, verbonden aan Tilburg University2.
Deze onderzoeken sluiten aan op de op 16 januari 2020 aan de Kamer gezonden kabinetsreactie
op het rapport Regels en ruimte van ABDTOPConsult.3 In die reactie heeft het kabinet zich onder meer op het standpunt gesteld dat de
algemene beginselen van behoorlijk bestuur in bepaalde gevallen aan de overheid een
opdracht geven tot het bieden van maatwerk.
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn deels, maar niet uitputtend, in
wetgeving uitgewerkt. Zo komt het zorgvuldigheidsbeginsel onder meer terug in artikel
3:2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) dat voorschrijft dat het bestuursorgaan
kennis vergaart over de relevante feiten en de af te wegen belangen. Bovendien mogen
op grond van het evenredigheidsbeginsel, waarop artikel 3:4, tweede lid, van de Awb
en veel in bijzondere wetten opgenomen hardheidsclausules zijn gebaseerd, de gevolgen
van een besluit niet onevenredig nadelig zijn in verhouding tot de met het besluit
te dienen doelen. Hoewel het nodig is om in de praktijk de uitvoering van wet- en
regelgeving zodanig vorm te geven dat tijdig grote aantallen aanvragen kunnen worden
verwerkt, is in sommige gevallen maatwerk noodzakelijk om recht te doen aan de omstandigheden
van het geval. Het bestuursorgaan moet voor maatwerk open staan. Het uitgangspunt
is een evenredige en rechtvaardige uitkomst.
De toezending van deze onderzoeken is reeds aangekondigd in de kabinetsreactie op
het verslag van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. De bij
deze brief gevoegde onderzoeken brengen mogelijke verbeteringen in wet- en regelgeving
in beeld. Het Leidse onderzoek geeft oplossingsrichtingen voor versterking van de
Awb. Het Tilburgse onderzoek heeft gekeken naar maatwerkbevorderende en maatwerkbelemmerende
bepalingen in sectorale wet- en regelgeving in verhouding tot de Awb.
Het kabinet zal, mede op basis van deze onderzoeken, bezien op welke wijze maatwerk
in de uitvoering kan worden bevorderd, daarmee uitvoering gevend aan hetgeen daarover
in de kabinetsreactie op het verslag van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag
is aangekondigd. Een van de te beantwoorden vragen daarbij is of aan de algemene beginselen
van behoorlijk bestuur verdere invulling kan worden gegeven in wetgeving (in de Awb,
in sectorale wetgeving of een combinatie daarvan). Ik streef ernaar om uw Kamer in
het voorjaar van 2021, mede namens de Minister voor Rechtsbescherming, nader te informeren.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren