Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 1 november 2022
Graag informeer ik u, zoals verzocht tijdens de procedurevergadering van de commissie
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van 6 oktober jl., over de wederopbouwconferentie
over Oekraïne die op 25 oktober in Berlijn plaats heeft gevonden.
Duitsland organiseerde deze International Expert Conference on the Recovery, Reconstruction and Modernisation
of Ukraine in zijn hoedanigheid van G7 voorzitter samen met Oekraïne en de Europese Commissie.
Naast de Duitse bondskanselier Scholz, gaven ook de Oekraïense president Zelensky
(online), premier Shmyhal en Commissievoorzitter Von der Leyen een openingsspeech. De meeste landen waren op ambtelijk niveau vertegenwoordigd, waaronder ook Nederland.
In de aanloop naar de conferentie verscheen een gezamenlijk opiniestuk van de Duitse
bondskanselier en de voorzitter van de Europese Commissie.1 Hierin pleitten zij voor een Marshallplan voor Oekraïne. Naast dit Marshallplan voor
wederopbouw kondigde Von der Leyen vrijdag 21 oktober jl. al aan dat de Europese Commissie
van plan is om Oekraïne volgend jaar van EUR 1,5 miljard per maand aan liquiditeitssteun
te voorzien. Een Commissiemededeling hierover wordt medio november verwacht.
De bijeenkomst in Berlijn was niet bedoeld als donorconferentie, maar was opgezet
om experts uit verschillende disciplines en achtergronden bijeen te brengen om te
horen hoe zij de herstel- en wederopbouwopgave van Oekraïne zien.
De conferentie bestond uit vijf deelsessies: 1. Lessons from recovery efforts of the past; 2. Recovery and its financing; 3. Institutional transformation, good governance and inclusiveness; 4. Macroeconomic and financial stability en 5. Industrial policy and sustainable development.
In de high level openingssessie werd het idee van een Marshallplan bediscussieerd,
waarbij de volgende uitgangspunten werden benoemd: eigenaarschap van Oekraïne, voorspelbare
financiering, een inclusieve coördinatiestructuur en het principe van building back better. Premier Shmyhal gaf aan dat acht maanden van oorlog onvoorstelbaar leed en schade
hebben aangericht. In verschillende interventies werd dan ook aangedrongen op het
inzetten van bevroren Russische tegoeden voor herstel en wederopbouw.
Van Oekraïense zijde werd door President Zelensky, Premier Shmyhal en Minister van
Financiën Marchenko de urgentie van financiering en het belang van voorspelbaarheid
onderstreept. De nodige aandacht ging uit naar het goed verwerken van lessons learned uit eerdere ervaringen met wederopbouw – na verwoestende oorlogen of grote natuurrampen
– elders in de wereld (Irak, Afghanistan, Indonesië en Haïti) om te komen tot een
zo effectief mogelijke aanpak in Oekraïne en een transparante structuur voor besteding
van (donor)gelden.
Bij de conferentie werd ook duidelijk dat er ten aanzien van de coördinatie van de
steun en herstelopgave voor Oekraïne meerdere ideeën zijn, waarbij naast de Oekraïense
overheid een leidende rol voorzien is voor de G7 dan wel voor de EU. Daarbij is het
nog de vraag hoe precies en waar de coördinatiestructuur wordt opgezet. President
Zelensky gaf aan graag een coördinatieformat te zien voor financiële steun, zoals
de Ukraine Defense Contact Group (UDCG) dat is voor militaire steun.
Op 19 oktober jl. organiseerde ik in Den Haag een bijeenkomst voor bedrijfsleven en
maatschappelijk middenveld om hen te betrekken bij de wederopbouw van Oekraïne. Bij
de conferentie in Berlijn werd duidelijk dat landen als Duitsland, het Verenigd Koninkrijk
en Estland ook een dergelijke bijeenkomst hebben georganiseerd.
De komende tijd zal verder worden gesproken over de coördinatiestructuur voor de wederopbouwopgave
in Oekraïne, alsmede de rol die de EU hierop zal innemen. Nederland blijft zich in
EU-verband actief inzetten voor een inclusieve coördinatiestructuur gericht op een
overkoepelend wederopbouwplan en het effectief besteden van middelen voor de implementatie
en uitvoering hiervan. Hiermee wordt invulling gegeven aan motie Amhaouch.2 Ook is Nederland van plan zijn fair share te leveren voor winterzation en zal het kabinet eenzelfde inzet ook bij haar internationale partners bepleiten.
Daarnaast zal Nederland, cf. motie Piri, zich inzetten voor voorspelbare en adequate
financiering voor Oekraïne en uw kamer informeren zodra op dit vlak nieuwe ontwikkelingen
gedeeld kunnen worden.3
De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
E.N.A.J. Schreinemacher