Uw commissie heeft verzocht om een reactie op het artikel in het Financieel Dagblad
«Komst van fabriek in Veendam voor medische isotopen op losse schroeven» (15 mei 2022)
en daarbij specifiek in te gaan op wat ik wel en niet onder gelijk speelveld versta.
Op 25 januari 2021 heeft mijn voorganger, minister van Ark, een brief gestuurd aan
de heer Piefer van SHINE (zie brief in bijlage).1 Hierin heeft zij toegelicht dat de Nederlandse overheid zich zal inspannen voor een
gelijk speelveld, wat ik onderstreep. Graag verwijs ik naar genoemde brief van mijn
voorganger, meer concreet naar de volgende passages daarin:
«Verder garandeert de Nederlandse wetgeving dat er geen oneerlijke concurrentie kan
plaatsvinden tussen door de overheid gefinancierde bedrijven en private marktpartijen.
In de Mededingingswet en het daarbij behorende Besluit markt en overheid staan regels
om te voorkomen dat overheden en door de overheid gecontroleerde bedrijven de markt
verstoren. Nederland zet zich ook in voor handhaving van de EU-mededingingsregels
die de interne markt sturen. Het principe van een echt gelijk speelveld staat daarbij
centraal. Dit betekent dat ondernemingen die actief zijn op de Europese interne markt
zich moeten houden aan de mededingingsregels die worden gehandhaafd door nationale
en Europese autoriteiten. Het betekent ook dat de Nederlandse autoriteiten zich moeten
houden aan de staatssteunregels en voorschriften van de Europese Verdragen en van
de Europese Commissie.»
Zoals eerder met de Kamer gedeeld, betekent dit dat partijen die een bijdrage kunnen
leveren aan de voorzieningszekerheid van medische isotopen gelijke kansen krijgen
om de markt te betreden.2 De spelers in de markt moeten kunnen concurreren met marktconforme prijzen. Leningen
die van overheidswege verstrekt zijn, mogen niet marktverstorend zijn, conform de
staatssteunregels. Dit is te allen tijde een leidend principe. Hoewel Pallas en SHINE
beide kunnen bijdragen aan de voorzieningszekerheid, is het goed om te benadrukken dat beide ook op belangrijke punten van elkaar
verschillen. Zo verschillen beide initiatieven in de bijdrage die ze kunnen leveren
aan de voorzieningszekerheid, de mate waarin de technologieën bewezen zijn en wat
betreft de structurering van het bedrijf. Europese studies wijzen uit dat een nieuwe
Europese reactor nodig blijft om aan de behoefte naar medische isotopen te voldoen.3 Als besloten wordt tot de bouw van een nieuwe reactor dan zal deze publiek worden
gefinancierd, omdat private financiering van een reactor niet haalbaar is.4 De Nederlandse overheid heeft dan als (enige) aandeelhouder zeggenschap over de onderneming.
De toekomstige reactor heeft als uitgangspunt te gaan opereren op basis van een marktconform
businessmodel en marktconforme prijzen, met als verschil dat Pallas dividend uitkeert
aan de Nederlandse Staat als aandeelhouder, en niet aan private en/of buitenlandse
aandeelhouders zoals bij SHINE het geval kan zijn.
Onder een gelijk speelveld vallen dus alle aspecten die in wet- en regelgeving op
Nederlands en Europees niveau zijn vastgelegd, zoals eerlijke concurrentie, voorwaarden
voor het verkrijgen van vergunningen en de staatssteunregels. Mijn ambtsvoorganger
heeft eerder in brieven aan uw Kamer aangegeven dat het Pallas-project, samen met
de mogelijke komst van SHINE naar Nederland, een belangrijke bijdrage kan leveren
aan de voorzieningszekerheid en behoud van hoogwaardige kennis.5
Momenteel neem ik alle aspecten aangaande medische isotopen in overweging om tot een
gewogen beeldvorming te komen. Het kabinet verwacht op korte termijn een besluit te
nemen over het Pallas-project.