Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 23 mei 2023
In het 7e Nitraatactieprogramma (7e AP) is aangekondigd dat de sector, ketenpartijen
en de overheid1 gezamenlijk een maatwerkaanpak gaan uitwerken, met als uitgangspunt dat boeren zelf
maatregelen nemen die tot een minimaal gelijkwaardige verbetering van de waterkwaliteit
leiden als een deel van de maatregelen uit het 7e AP. De insteek van de maatwerkaanpak
is om «de meest effectieve maatregelen op de meest zinnige plek» toe te passen. In
de Kamerbrief over het 7e nitraatactieprogramma van 26 november 2021 heeft mijn ambtsvoorganger aangegeven
dat voorwaarden voor het invoeren van de maatwerkaanpak zijn dat deze handhaafbaar,
uitvoerbaar en betaalbaar is2. Met deze brief informeer ik u over de stand van zaken van de uitwerking van de maatwerkaanpak
en het plan voor de komende periode.
In het afgelopen jaar is gewerkt aan de uitwerking van de maatwerkaanpak. Deze maatwerkaanpak
richtte zich in 2022 op de verbetering van zowel de grond- als oppervlaktewaterkwaliteit
via bedrijfsgerichte sturing op het stikstofbodemoverschot en het bedrijfsbodem- en
waterplan. Aanvankelijk was de inzet om met een maatwerkaanpak een alternatief uit
te werken voor enkele wettelijke verplichtingen, zoals de bufferstroken, rustgewassen,
uitrijdatum voor mest en de maatregel ter stimulering van vanggewassen vanuit het
7e AP.
Aan de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) is advies gevraagd in hoeverre de
aanpak zoals geschetst in een hiertoe opgestelde notitie effectief is en mogelijk
kan dienen als alternatief voor enkele maatregelen uit het 7e AP. Dit advies3 is te vinden op de website van CDM. De CDM is van mening dat een bedrijfsgerichte
aanpak in theorie effectiever is dan een aanpak met generieke maatregelen, maar vindt
de voorgestelde maatwerkaanpak complex. Over de uitvoerbaarheid en effectiviteit geeft
de CDM aan dat deze nog niet is te beoordelen.
Een stuurgroep waarin sector- en ketenpartijen en overheid deelnemen heeft vervolgens
geconcludeerd dat de maatwerkaanpak zoals geschetst in de notitie niet mogelijk is.
Uit het CDM-advies en het advies van de stuurgroep leid ik af dat op dit moment geen
maatwerkaanpak kan worden vormgegeven die voldoende waarborgen biedt.
Op 30 september is aan Nederland de derogatiebeschikking verleend door de Europese
Commissie. In deze beschikking zijn voorwaarden opgenomen, waaronder de verplichting
om bufferstroken aan te leggen. Voor bufferstroken is dus geen alternatieve invulling,
via een maatwerkaanpak, mogelijk. Aangezien het bedrijfsbodem- en waterplan aan de
bufferstroken was gekoppeld in de notitie van de maatwerkaanpak, wordt het bedrijfsbodem-
en waterplan in de maatwerkaanpak niet verder meegenomen.
Als vervolg van het traject zal een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd gaan worden
dat zich primair richt op de grondwaterkwaliteit. Het hoofddoel is om te onderzoeken
of een aanpak mogelijk is die leidt tot eenduidig vast te stellen uitkomsten, zodat
de aanpak uitvoerbaar (voor boer en overheid) en handhaafbaar is. Uitkomsten van dit
onderzoek bieden inzicht in het perspectief van een mogelijke bedrijfsgerichte maatregel
voor een toekomstige aanpak. Dit haalbaarheidsonderzoek zal binnen de kaders van de
geldende regelgeving worden uitgevoerd. De resultaten van het onderzoek worden eind
2023 verwacht. Ik zal uw kamer informeren over de uitkomsten van het onderzoek.
Ik besef dat betrokken partijen vanuit de sector en ketenpartijen met hooggespannen
verwachtingen zijn gestart aan dit traject om te komen tot een maatwerkaanpak en dat
de uitkomsten tot dusverre nog niet de gewenste uitkomst hebben. De opgave om te komen
tot verbetering van de waterkwaliteit is groot en tegelijkertijd is er met de huidige
stand van zaken geen ruimte voor een alternatieve, doelgestuurde invulling van wettelijke
verplichtingen vanuit het 7e AP. Desondanks ben ik ervan overtuigd dat dit traject
een belangrijke bijdrage kan leveren aan het inzicht in een bedrijfsgerichte sturing
op de doelen van de waterkwaliteit. Ik juich de inzet van sectorpartijen die meedenken
in dit traject dan ook toe. Graag blijf ik gebruik maken van de inzet van de betrokken
partijen in het nu uit te werken haalbaarheidsonderzoek.
De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
P. Adema